Gramatiko de Esperanto

M. MALOVEC: Gramatiko de Esperanto
elektita kiel prezidanto), prepozitivoj (mia fratino estas de meza kresko; tiu bildo estas de
Rembrandt; ĉu tiu libro estas por mi?) aŭ infinitivoj (li ŝajnas heziti; la elekto por vi venki aŭ
morti; loĝi en tiu vilaĝo estas kvazaŭ morti). Aparta apliko estas en la kompleksaj tempoj (mi
estas skribanta; la letero estas skribita). En la sensubjektaj propozicioj la adjektivaj
predikativoj ricevas adverban formon (estas danĝere; estas skribite), sed post "ŝajnas” estas
preferinda adjektivo (ŝajnas stranga = ŝajnas esti stranga). Kiel kopulon oni uzas plej ofte
"estas", sed ankaŭ aliajn verbojn. Tiuj verboj montras komencon de nova stato (iĝi saĝa;
fariĝi instruisto; montriĝi prava; troviĝi senpova; esti elektita, nomita, balotita kiel prezidanto),
daŭron en sia stato (resti stultulo; konserviĝi freŝa) aŭ ŝajnon (aperi kiel mensoganto; aspekti
malfeliĉa; ŝajni embarasita; vidiĝi trompulo; mieni kiel malsanulo). La predikativo povas ankaŭ
kuntiri du propoziciojn en unu solan (ŝi estis nuda kaj dancis - ŝi dancis nuda).
6.3.2.1. Atribua predikativo. La atribuado prezentas la agon ne kiel objektivan,
nediskuteblan veron (la vino estas bona; knabo estas ludanta), sed kiel subjektivan opinion aŭ
impreson de iu (mi trovas la vinon bona; mi vidis la knabon ludanta). La atribua predikativo
karakterizas ne la subjekton, sed la objekton de la propozicio, tial ĝi estas nomata ankaŭ
objekta predikativo. Ĝi povas esti aŭ rekta (oni elektis lin prezidanto) aŭ nerekta (oni elektis
lin kiel prezidanton). La objekta predikativo akordiĝas kun la objekto nombre, sed kaze nur
post KIEL (oni elektis lin deputito - oni elektis ilin deputitoj - oni elektis lin kiel deputiton - oni
elektis ilin kiel deputitojn). La rekta objekta predikativo staras ĉiam en nominativo, per kio ĝi
diferencas de la objekta epiteto.
La objekta epiteto montras daŭran kvaliton de la objekto, dum la objekta predikativo
esprimas la subjektivan momentan impreson kaŭzitan de la ago. Komparu: mi vidas la
domon verdan (kiu vere estas verda) - mi vidas la domon verda (ĝi ŝajnas al mi verda); li
pentris knabinon bluokulan (kiu vere havas bluajn okulojn) - li pentris la knabinon bluokula (li
pentris al ŝi bluajn okulojn, kvankam ŝi efektive havas okulojn eble brunajn); mi vidis
malriĉulon almozpetantan (pri kiu mi scias, ke li vivtenas sin per almozpetado) - mi vidis la
malriĉulon almozpetanta (li petis almozon de iu, ĝuste kiam mi vidis lin). La objekta epiteto
estas fermebla inter la artikolo kaj substantivo, dum la atribua predikativo staras ekstere
(mi vidas la verdan domon - mi vidas verda la domon; li pentris la bluokulan knabinon - li pentris
bluokula la knabinon; mi vidis la almozpetantan malriĉulon - mi vidis almozpetanta la malriĉulon).
6.3.3. Objekto.
La objekto estas frazelemento esprimanta tion, kion la ago trafas. Ĝi povas esti substantiva
(deziri libron), infinitiva (deziri kanti) aŭ subpropozicia (deziri ke oni kantu). La objektoj estas
rektaj (akuzativaj), kiam la ago rekte trafas la objekton (marteli feron; aĉeti libron; trinki
lakton) kaj nerektaj (prepozitivaj) kiam la ago nur koncernas la objekton (paroli pri io; diri al
iu; akcepti de iu). La nerektaj objektoj estas traktativaj, kiam oni traktas pri la objekto
(paroli pri la patro; zorgi pri la infano), dativaj, kiam io estas transdonata al la objekto (diri al
la patro; aĉeti al la fratino), kaj ablativaj, kiam io estas apartigata aŭ forprenata de la objekto
(akcepti de iu; preni de iu). La objektoj fiksaj aperas devige post certaj verboj (aparteni al iu;
73