Gramatiko de Esperanto

More documents

Recommendations

Info

M. MALOVEC: Gramatiko de Esperanto faka), kiuj diference laboras kun la lingva materialo. La faka stilo bezonas tre altan precizecon kaj unusencecon, por ĉiu nocio sole unu terminon kaj ĉiun terminon precize difinita. La beletro male klopodas pri kiel eble plej granda riĉeco, pri multaj sinonimoj, pri vortoj sent-esprimaj, dum la precizeco ne gravas; ne malofte la verkistoj intence formulas siajn frazojn dusence por enkaŝi ironion aŭ por streĉi la nervojn de la leganto (detektivaj romanoj). La administra stilo estas severa, rigora kaj logika, ĉar la administraj tekstoj havas juran karakteron. La komunuza stilo servas al la homoj en la privata ĉiutaga vivo, ĝi tendencas uzi slangaĵojn. La publicista stilo estas hibrida, kiu per beletraj rimedoj priskribas sciencajn aŭ teĥnikajn fakojn (popularscienca literaturo), historiajn kaj politikajn aferojn (la literaturo de faktoj) aŭ okazaĵojn el la vivo ( artikoloj pri interesaj eventoj kaj personoj). Specialan stilon postulas verkoj dediĉitaj al infanoj kaj junularo. 1.5. Facileco de Esperanto. La facileco de Esperanto estas nurrelativa; kompare kun aliaj lingvoj ĝi havas pli fonetikan ortografion, pli regulajn deklinacion, komparacion, konjugacion kaj vortfaradon. La esperantistoj lernas parkere nur la radikvortojn, ceterajnesprimojn ili formas per derivado, kunmetado aŭ grupigado. Tamenrestas sufiĉe da lernenda materialo, kiu konsumas konsiderindegrandan kvanton da fortoj de ĉiu lernanto. Necesas konscii, ke nesufiĉas memori la vortojn kaj gramatikajn regulojn. Oni devas lerniuzi ilin, kapabli pensi en Esperanto sen helpo de la gepatra lingvo,kulturi sian lingvosenton. Tiuj kapabloj dependas de la biologiajproprecoj de la homa cerbo, kiu ebligas neniun alian vojon por akiriilin krom diligenta kaj fervora trejnado. La lernanto devas tiomlonge trejni kaj provi paroladon, ĝis li akiros certan rutinon. Postevenas neceso trastudi detalan gramatikon kaj per ekzercado fiksiĉiujn akiritajn sciojn.Multaj gekursanoj alpaŝas la lernadon de Esperanto kun naivaespero, ke ĉi tiu lingvo estas tiom facila, ke ĝi lerniĝos per si mem,ke traleginte la lernolibron ili post du tri semajnoj parolos internacilingve same bone kiel nacilingve. Kompreneble, la unuaj malfacilaĵoj senkuraĝigas ilin kaj ili antaŭtempe ĉesigas la lernadon sensukceso.Ne malmultaj estas ankaŭ tiuj gekursanoj, kiuj studas kiel sianĉefan fremdan lingvon la anglan, francan, rusan, germanan aŭ alian,dum Esperanto estas por ili nur flanka hobio. Se Esperanto estasdekoble pli facila - opinias ili - devas sufiĉi por ĝi dekono detempo kaj diligento. En la realo Esperanto estas pli facila nur triobleaŭ maksimume kvinoble ol ceteraj lingvoj. Tial ankaŭ ĉi tiuj komencantoj ofte malsukcesas konkeri la internacian lingvon. Sed ni povasesperi, ke kun la kreskanta signifo de Esperanto en la socia vivo onistudos ĝin ĉiam pli serioze kaj sekve ankaŭ pli sukcese. 6
M. MALOVEC: Gramatiko de Esperanto 2.1. Fonologio kaj fonetiko. 2 FONETIKO ONETIKO La fonologio studas sonojn, kiuj konsistigas la sonan sistemon de la lingvo. La fonetiko instruas, kiamaniere oni prononcu tiujn sonojn. 2.2. Fonemo. La fonemo estas baza fonologia unuo, kapabla diferencigi signifojn. En Esperanto estas tia fonemo ankaŭ la voĉa DZ kontraste al la senvoĉa C (edzo - eco). Ekzistas la dentala nazalo N (sono, puno), kiu antaŭ K aŭ G povas esti prononcata kiel velara nazalo N (manko, anglo), sed la signifo de la vortoj ne ŝanĝiĝos, se oni prononcos ĝin dentale. La dentala kaj la velara nazaloj N formas unu fonemon, ili estas alofonoj de la fonemo N. 2.3. Sonsistemo de Esperanto. Esperanto havas 29 fonemojn: 5 vokalojn (a e i o u), 1 duonvokalon (ŭ) kaj 23 konsonantojn (b c ĉ d f g ĝ h ĥ j ĵ k l m n p r s ŝ t v z dz). 2.4. Vokaloj. La vokaloj ne metas obstaklon al la trairanta aerblovo. La labializitaj vokaloj (o, u) estas prononcataj per la lipoj, la nelabializitaj (i, e, a) ne. Laŭ la horizontala ŝoviĝo de la lango oni distingas vokalojn antaŭajn (i, e), centrajn (a) kaj malantaŭajn (u, o). Laŭ la vertikala leviĝo de la lango oni distingas vokalojn altajn (i, u), mezaltajn (e, o) kaj malaltan (a). Grava propreco de la vokaloj estas, ke ili estas silaboformaj. vokaloj antaŭaj centraj malantaŭaj 7
Page 1 and 2: M. MALOVEC: Gramatiko de Esperanto
Page 5: M. MALOVEC: Gramatiko de Esperanto
Page 57 and 58:
M. MALOVEC: Gramatiko de Esperanto
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99:
show all

Gramatiko de Esperanto

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?