You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
M. MALOVEC: <strong>Gramatiko</strong> <strong>de</strong> <strong>Esperanto</strong><br />
6<br />
SINTAKSO INTAKSO<br />
La sintakso studas la manieron, laŭ kiu la vortoj estas grupigataj en la frazo. La frazo<br />
povas esti aŭ simpla (Paĉjo venis), kiu konsistas el unu propozicio, aŭ kompleksa (Paĉjo<br />
venis, kiam ni manĝis), kiu konsistas el du aŭ pluraj propozicioj. Ĉiu propozicio havas<br />
partojn nomatajn frazelementoj, kiuj povas esti strukturaj (subjekto, predikato, objekto,<br />
adjekto) aŭ karakterizaj (epiteto, suplemento). La grupiĝon <strong>de</strong> la karakterizaj<br />
frazelementoj (tre bela, bela knabino, knabino el Parizo) studas la vortsintakso, la rilatojn inter<br />
la strukturaj frazelementoj (Knabino skribas leteron) esploras la propozicio-sintakso, kaj pri<br />
la principoj <strong>de</strong> kunmetado <strong>de</strong> propozicioj en kompleksajn frazojn (Paĉjo venis hejmen kaj<br />
alportis libron, kiun la infanoj tiom <strong>de</strong>ziris, ĉar ankaŭ aliaj iliaj geamikoj havis ĝin) instruas la<br />
fraz-sintakso.<br />
6.2. Vortsintakso.<br />
La karakterizaj frazelementoj, nomataj ankaŭ akcesoraj komplementoj, estas principe du:<br />
epiteto kaj suplemento. La epiteto senpere karakterizas substantivon, adjektivon aŭ<br />
adverbon esprimante ties kvaliton, nomon aŭ intensogradon (blanka domo, tre utila, sinjoro<br />
Novák, terure malfacile), dum la suplemento esprimas rilaton aŭ cirkonstancon (la domo <strong>de</strong> la<br />
patro, ordono ataki, preta je ĉio, inklina akcepti, nekapabla labori). Ilia hibrido estas la<br />
suplement-epiteto, fakte suplemento transformita en epiteton (ven<strong>de</strong>jo sur la strato -<br />
surstrata ven<strong>de</strong>jo; kapablo ĉion esprimi - ĉioesprima kapablo; batite per bastono - bastone batite).<br />
6.2.1. Epiteto.<br />
Se la kerno-vorto (<strong>de</strong>terminato) estas adjektivo aŭ adverbo, la karakterizanta epiteto havas<br />
formon <strong>de</strong> adverbo (tre utila, iom peza, terure malfacila - tre utile, iom peze, terure malfacile). Se<br />
la <strong>de</strong>terminato estas substantivo (aŭ anstataŭanta pronomo), la karakterizanta epiteto<br />
povas havi formon adjektivan (la blanka domo, fluganta birdo, lingvo internacia, nenio nova, io<br />
interesa) aŭ substantivan (mia amiko Petro; la nomo Johano; sportistoj- esperantistoj). Meze inter<br />
ili staras la substantivfunkcia adjektivo (ankaŭ ni, stultaj, faris tion; la knabino, la senkulpa,<br />
sciis nenion). La substantivaj epitetoj estas: apozicio, ekvivalento kaj nominacio. Pri la<br />
66
Change language