Gramatiko de Esperanto

M. MALOVEC: Gramatiko de Esperanto
konscienco; kuracilo kontraŭ angino; koleri kontraŭ iu; - d) ŝanĝon de varoj: ŝanĝi ĉevalon
kontraŭ du kaproj; - e) preferon: mi preferas teon kontraŭ kafo. - Derivaĵoj: kontraŭa direkto, rekte
kontraŭe troviĝas ĝardeno, agi kontraŭe al ĉia konveneco, najbaro de kontraŭe, kontraŭi al ies
proponoj, rekta kontraŭaĵo de nia ideo, profunda kontraŭeco inter du sistemoj, ne kontraŭiĝu al nia
feliĉo, ataki sian kontraŭulon.
5.8.26. KROM signifas - a) ekskluzivecon: Krom mi estis tie neniu (= estis tie mi kaj neniu
alia). Krom mi estis tie ĉiuj (= estis tie ĉiuj, sed mi ne). - b) KROM.. . ANKAŬ signifas "ne
nur . . ., sed ankaŭ": Krom mi estis tie ankaŭ miaj gepatroj (ne nur mi estis tie, sed ankaŭ miaj
gepatroj). Krom mia fratino diris tion ankaŭ ĉiuj ceteraj infanoj. - c) KROM TIO = KROME
signifas "ekster tio, plie": Krom tio (krome, ekster tio, plie) ŝi estis bela. - Derivaĵoj: kroma
ŝlosilo, krome ŝi havis ĉarman vizaĝon.
5.8.27. KUN signifas - a) komune, en akordo: iru kun mi; batalu kun mi kontraŭ ili; - b)
havanta: libro kun bildoj (= libro havanta bildojn ). c) cirkonstancon: agi kun kolero, persekuti
kun glavo, foriri kun longa nazo. - Derivaĵoj: foriri kune, kunaĵo da floroj, kunigi amikojn, kuniĝo
de talentoj, surkunige veldita tubo, bonaj kunuloj, ĉi-kune vi trovos ĉekon, nekunigeblaj postuloj, la
geamantoj sekskuniĝis.
5.8.28. LAŬ signifas a) malkontraŭ: laŭ mia opinio, sed kontraŭ via volo; karesi katon laŭ kaj
kontraŭ la haroj; naĝi laŭ kaj kontraŭ la fluo. - b) laŭlonge, en akordo: laŭ la rivero li venis al la
urbo; danci laŭ ies fajfilo; veli laŭ vento; serĉi laŭ spuroj. - Derivaĵoj: laŭa al la kondiĉoj, laŭigi al
la postuloj.
5.8.29. MALGRAŬ: Malgraŭ pluvo mi iris. Malgraŭ la malpermeso de la patro li faris tion. Estis
ankoraŭ sufiĉe varmege, malgraŭ ke la suno staris jam malalte. SPITE AL estas pli forta, ĝi
montras intencan malobeon: Spite al la malpermeso de la patro li faris tion. Derivaĵoj:
malgraŭvola edziĝo.
5.8.30. PER montras instrumenton, kio povas esti ankaŭ homo: skribi per plumo; saluti per la
mano; vidi per la okuloj; teni infanon per la mano je la kolumo; sendi leteron per servisto; faru tion
per vi mem; eksvarmos la riveroj per ranoj; vivi per mizera vivo (aŭ mizeran vivon); mi vin petas
per la rajtoj de nia amikeco; planko kovrita per tapiŝo (iu jam metis la tapiŝon) - planko kovrata per
tapiŝo (iu ĝuste nun metas la tapiŝon) - planko kovrata de tapiŝo (la tapiŝo jam kuŝas kaj kovras la
plankon); tero kovrita de neĝo (la neĝo falis mem) - tero kovrita per neĝo (iu ŝovelis la neĝon sur la
teron); letero skribata de amiko per inko; - PERE DE: Li salutis lin per ĝentilaj vortoj pere de sia
amiko, kiu veturis Pragon. - PERI: Mi peras al vi saluton de niaj amikoj el Parizo; - PER estas
uzata en matematikaj esprimoj: ok dividite per du faras kvar; tri obligite per ses faras dek ok;
formato tridek obligite per dudek centimetroj; kg/m2 - kilogramo per kvadratmetro. - Derivaĵoj: peri
al iu oficon, pacperado, peranto de gazetoj, negocperisto, senpera kaŭzo, senpere apud la lito,
senpere everti la estron.
5.8.31. PO vidu la ĉapitron Distribuo (5.5.6.)
5.8.32. POR montras - a) celon: mi venis por helpi; mi venis por kukoj; ni diru tion por lia laŭdo; -
61