Gramatiko de Esperanto

M. MALOVEC: Gramatiko de Esperanto
c) Kun prepozicio formas adverbo prepoziciaĵon: manke de = sen; spite al malgraŭ.
d) La lok-adverboj ricevas la akuzativan finaĵon -n por montri direkton: sidi hejme - iri
hejmen; esti antaŭe - celi antaŭen.
e) DOMAĜE, KE. . . kaj BEDAŬRINDE havas tre proksimajn signifojn: Domaĝe, ke mi ne
povas iri kun vi - Bedaŭrinde mi ne povas iri kun vi.
f) PROPRE signifas "pli bone dirite": Pri tio propre mi ne bezonas paroli. Kio propre levis la
homon super aliajn animalojn?
g) SPITE bezonas prepozicion aŭ la akuzativon: spite de tio, spite al tio, spite tion. - Simile
KONCERNE: koncerne tion.
h) FOJE estas uzebla kun la bazaj kaj ordaj numeraloj: du fojojn = = dufoje; la trian fojon =
triafoje. - Mi estis tie jam tri fojojn kaj nun mi venis la kvaran fojon = Mi estis tie jam trifoje kaj
nun mi venis kvarafoje. - Kelkfoje, plurfoje, multfoje.
i) La adverbojn oni komparacias same kiel la adjektivojn, sed sen la artikolo en la
superlativo: rapide, pli rapide, plej rapide, malpli rapide, malplej rapide, rapidege, tre rapide,
terure rapide, kiel eble plej rapide ktp.
5.8. Prepozicio.
5.8.1. La prepozicioj en Esperanto finiĝas aŭ per -aŭ (antaŭ, anstataŭ, laŭ, malgraŭ) aŭ per
konsonanto (por, en, ekster) aŭ per vokalo (da, de, je).
5.8.2. La prepozicioj povas kuniĝi kun prefikso (malantaŭ, ekde), kun alia prepozicio (el sub,
de sur, el inter) aŭ formi prepoziciaĵon kun adverbo (dekstre de, depende de, fronte al, renkonte
al, kompare kun, kune kun).
5.8.3. La prepozicioj povas stari antaŭ adverbo (por ĉiam, de eterne, ĝis ĉi tie), antaŭ
pronomo (anstataŭ vi, laŭ mi, sen tio) aŭ antaŭ substantivo (al la patro, en libro).
5.8.4. La prepozicion ĉiam sekvas la nominativo. La akuzativa finaĵo post prepozicio
aperas ne pro la akuzativo mem, sed pro la direkto (sur la tablo - sur la tablon, antaŭ mi -
antaŭ min). La regulo ne validas por AL kaj ĜIS, kiuj ĉiam indikas la direkton (al la urbo, ĝis
la domo).
5.8.5. Esperanto havas jenajn prepoziciojn: al, anstataŭ, cis, ĉe, ĉirkaŭ, da, de, dum, ekster, el,
en, far, ĝis, inter, je, kontraŭ, krom, kun, laŭ, malgraŭ, per, po, por, post, preter, pri, pro, sen, sub,
super, tra, trans.
5.8.6. Multaj prepozicioj estas uzeblaj kiel prefiksoj: eniri, eliri, kuniri, preteriri ktp.
5.8.7. El la prepozicioj estas deriveblaj novaj vortoj: antaŭo, antaŭa, antaŭe, antaŭen,
antaŭulo, posta, poste, posteulo, postaĵo, anstataŭi, anstataŭigi.
5.8.8. AL havas du funkciojn: a) direkton (iri al Prago); b) gramatikan rilaton post verbo
(diri al la patro), substantivo (sopiro al la patrio), adjektivo (ĝentila al damoj) kaj adverbo
57