Gramatiko de Esperanto

M. MALOVEC: Gramatiko de Esperanto
la 6an de oktobro, Karolo la IV-a, sur la 33a paĝo ktp.
5.5.3. Multiplikaj numeraloj. La multiplikaj numeraloj estas kreataj per la sufikso -obl-:
triobla, trioblo, trioble, triobligi, triobliĝi, kelkoble, multoble, cent-dek-triobla. Ne konfuzu la
sufikson kun la tempa adverbo FOJE aŭ kun la kolektiviga sufikso -op-: Oni dufoje
pligrandigis mian salajron (ekz. en aprilo kaj oktobro). Oni duoble pligrandigis mian salajron
(ekz. mi havis 5 mil, nun mi havas 10 mil). Triobligi fadenon (fari ĝin trioble pli longa).
Triopigi fadenon (kunplekti tri fadenojn en unu).
5.5.4. Frakcioj. La frakcioj estas formataj per la sufikso -on-: duono, duone, duona, duonigi,
duoniĝi, centono, dek-triono, milono (0,001), milionono (0,000001). Post frakcioj estas uzata DE:
duono de horo, kvarono de pomo.
DUON- kaj KVARON- estas uzataj prefikse: duonhoro, kvaronhoro, kvaronluno, duonfermita
fenestro. Sed eblas diri ankaŭ: horduono, horkvarono, lunkvarono, jarduono (La prefiksa uzo
estas pli ofta, kvankam malpli logika).
5.5.5. Kolektivigaj numeraloj. La kolektivigaj numeraloj estas kreataj per la sufikso -op-:
unuope, duopo, duope, dek-duopo, grupope, multope, kvaropiĝi, kvaropigi la infanojn, kvaropige
faldita papero, triopigita fadeno (tri fadenoj en unu kudriltruo). Temas ĉiam pri unu grupo:
marŝi triope (sole tri homoj). Se la grupoj estas pluraj, oni uzas la prepozicion PO aŭ LAŬ:
marŝi potriope, laŭtriope, po triopoj, laŭ triopoj, triope en vicoj.
5.5.6. Distribuo. La distribuon esprimas la prepozicio PO: Ŝi vendis siajn tridek pomojn po tri
(= ŝi vendis la pomojn al pluraj homoj, ĉiu aĉetis tri). La patrino donis al la infanoj po tri
pomoj. La prepozicio PO distribuas:
a) prezon, valoron: fumi cigaredojn po unu krono
b) distancojn kaj tempmezurojn: veturi po 50 kilometroj en horo (hore); labori po 8 horoj en tago
(tage) - (Sed ne: veturi 50 kilometrojn po horo, labori 8 horojn po tago!!!)
c) aĵojn, personojn, bestojn: vendi cigaredojn po dudek, la instruisto ekzamenis la lernantojn po
tri, li ligis la hundojn po du.
Povas aperi kvar situacioj:
c1) vendi cigaredojn po dudek (cigaredoj); vendi pomojn po kvin (pecoj); sendi la soldatojn po kvin
(personoj);
c2) vendi pomojn po kilogramo; distranĉi drapon po tri metroj; vendi lakton po litro.
c3) vendi cigaredojn po tri skatoloj; aĉeti vinon po du boteloj, po du bareloj; gastoj alvenadis po
grupo (ĉiam nur unu grupo); gastoj alvenadis po grupoj (ĉiam pluraj grupoj samtempe); vendi
cigaredojn poskatole (po unu skatolo); aĉeti vinon pobotele, pobarele (po unu botelo, barelo);
gastoj alvenadis pogrupe (po unu grupo); aĉeti pomalgrande, poiome; podetale;
c4) trupoj po cent soldatoj; li kunŝtelis sian bibliotekon po libro; oni kolektis la monon po kvin
kronoj;
37