Gramatiko de Esperanto

M. MALOVEC: Gramatiko de Esperanto
nomoj de literoj (a ba co ĉo da e fo ga . . ., a be ce ĉe de e ef . . . k.a.). Literuma alfabeto por
literumi ĉe telefonado: A Asfalto, B Barbaro, C Centimetro, Ĉ Ĉefo, D Doktoro, E
Elemento, F Fabriko, G Gumo, Ĝ Girafo, H Hotelo, Ĥ Ĥaoso, I Insekto, J Jubileo, Ĵ Ĵurnalo,
K Kilogramo, L Legendo, M Maŝino, N Naturo, O Oktobro, P Papero, Q kuo, R Rekordo, S
Salato, Ŝ Ŝilingo, T Triumfo, U Universo, Ŭ Universo hoketo, V Vulkano, W ĝermana vo
(vavo), X ikso, Y ipsilono, Z Zinko, ´ streko supren, hoketo, ° cirkleto, ¨ tremao, streko
falanta, ^ cirkumflekso, tildo, - streko kuŝanta, ř Oktobro trastreko, ç Centimetro subhoko (cedilo),
@ Asfalto envolvita (heliko).
3.5. Mallongigoj.
En la skribo oni ofte mallongigas titolojn de personoj (s-ro = sinjoro, k-do = kamarado, drino
= doktorino, s-ano = samideano), multe uzatajn vortojn (vd. = vidu, ekz./ekz-e =
ekzemple), vortgrupojn (k.t.p./ktp. = kaj tiel plu, t.e. = tio estas, k.a. = kaj aliaj, k.s. = kaj
simile), nomojn (E-o = Esperanto, GDR = Germana Demokratia Respubliko, UEA =
Universala Esperanto-Asocio, SET = Somera Esperanto-Tendaro).
3.6. Majuskloj.
Majuskle estas skribataj la komencoj de frazoj kaj propraj nomoj (Petro, Anglio), inicialoj de
diversaj nomoj de ŝtatoj, institucioj aŭ aranĝoj (Germana Demokratia Respubliko, Universala
Esperanto-Asocio, Konstanta Internacia Kvalifikejo) kaj mallongigoj formiĝintaj el tiuj inicialoj
(GDR, UEA, KIK). Multaj aŭtoroj skribas majuskle ankaŭ ĉiujn vortojn (escepte de la
artikolo, prepozicioj kaj konjunkcioj) en titoloj de libroj kaj ĉapitroj (La Faraono, La Knaboj
de Paŭlo-strato), aliaj skribas majuskle nur la unuan vorton (La faraono, La knaboj de Paŭlostrato).
3.7. Asimilado de propraj nomoj. Multajn proprajn nomojn Esperanto plene asimilis
donante al ili ne nur siajn literojn, sed ankaŭ la akcenton kaj finaĵojn: Ŝekspiro, Voltero,
Francio, Parizo, Zeŭso ktp. Tiamaniere oni asimilas sole la plej famajn nomojn kaj nur en la
populara kaj beletra literaturoj pro oportunaj ebloj de derivado (Ŝekspira tragedio, Venecia
vivo, vivi Parize). La nomoj, kiuj ne estas internacie konataj, la aŭtoraj nomoj sur la
titolpaĝoj de libroj, la geografiaj nomoj sur poŝtaĵoj estas neasimilitaj (Blaz~ejovice,
Shakespeare, Paris). La nomoj transprenitaj el la lingvoj ne uzantaj la latinan alfabeton aŭ
uzantaj specialajn literojn kaj supersignojn aŭ havantaj nefonetikan ortografion, estas ofte
nur transskribitaj laŭ prononco (Fuĵijama, Ŝekspir, Kandid) aŭ transliteritaj, litero postlitero
(Ĉeĥov, Ĉapek).
3.8. Interpunkcio. La interpunkcio ne estas en Esperanto unueca, la uzantoj de la lingvo
povas apliki la kutimojn de siaj naciaj lingvoj, ĉar la interpunkcio estas nur papera afero,
kiu ne ŝanĝas la signifon de frazoj. Tamen post centjara ekzisto de Esperanto evoluis certaj
rekomendindaj tendencoj.
11