CimiSkiani

CimiSkiani
raphael chimishkyan
qarTveli olimpiuri Cempionebi
G EORGian OlyM piC C H a M piO n S
daviT WeliZe

proeqtis avtori da mTavari redaqtori
elguja beriSvili
The projecT auThor and ediTor-in-chief
Elguja Berishvili
proeqtis menejeri
emzar zenaiSvili
The projecT manager
Emzar Zenaishvili
proeqtis koordinatori
rusudan afciauri
The projecT coordinaTor
Rusudan Aptsiauri
teqsti
daviT WeliZe
TexT
David Chelidze
dizaini
vaxtang SataiZe
design
Vakhtang Shataidze
redaqcia
avTandil gurasaSvili, jemal kasraZe, daviT WeliZe,
karlo faCulia, zaal anjafariZe, inga alaviZe,
nana joxariZe, maia beriSvili, ivane burnaZe
ediTorial sTaff
Avtandil Gurasashvili, Jemal Kasradze, David Chelidze,
Inga Alavidze, Karlo Pachulia, Zaal Anjaparidze, Nana Jokharidze,
Maia Berishvili, Ivane Burnadze
foto
mixeil zargariani, aleqsandre kotoraSvili, iuri somovi,
jemal kasraZe, iuri morgulisi, www.sportphoto.ge
phoTo
Mikhail Zargaryan, Aleksandre Kotorashvili, Yuri Somov,
Jemal Kasradze, Yuri Morgulis, www.sportphoto.ge
partniorebi
saqarTvelos erovnuli olimpiuri komiteti
saerTaSoriso olimpiuri komitetis olimpiuri solidaroba
saqarTvelos Zalosnobis federacia
parTners
Georgian National Olympic Committee
Olympic Solidarity of the International Olympic Committee
Georgian Weightlifting Federation
issn 2233-3096
isBn 978-9941-0-3431-2

qarTveli olimpiuri Cempionebi
rafael CimiSkiani
2011

© saqarTvelos sportul JurnalistTa asociacia
© GEORGIAN SPORTS WRITERS ASSOCIATION

Tbi lis Si, rus Ta ve lis Zeg lTan er Ti pa ta ra qu Caa, ga baS vi lis sa xelo
bi sa, rom lis 5 no mer Sic, xis ki be eb ze vsxed varT da vix se nebT, vi gonebT,
ve fe re biT, miv sti riT im Zvel sa da da u viw yars, rac Jam Ta svlas
da uZ ve le bia, To rem gul Si da go ne ba Si isev Za lu mad feT qavs.
1929 wlis 23 marts swo red am sax lSi da i ba da ra fa el Ci miS ki a ni. mama,
ar ka di, rki nig zis sam mar Tve lo Si cvlis uf ro sad mu Sa ob da, de da,
ni no be ri Ze, di a sax li si brZan de bo da. Zma su re ni ra fa el ze sa mi wliT
iyo uf ro si.
ai, Ci miS ki a ne bis mTe li oja xi. Sin ru su li ena do mi ni reb da da rogorc
Cve ni gmi ri as kvnis, ded­ma ma mo ri ge bu le bi iy vnen, arc Se ni da
arc Ce mio, Tum ca, es, ra Tqma un da, xum ro biT.
eg reT wo de bu li, ita li u ri ezoa...
„Tbi li, ise Ti Tbi li, ro uke Tess ver war mo id gen di.
aq ax la Ce mi uf ro si qa liS vi li da Zmis Svi li cxov ro ben. ro ca gulze
ra Rac Se mo maw ve ba xol me, swo red aq mov di var, am sax lis ki be eb ze Camov
jde bi da Tval win umal mTe li Ce mi bav Svo ba ga da meS le ba. ga vi xe dav
mar jvniv, mar cxniv, aR vid gen Zvel kad rebs da mik virs, nu Tu me vi ya vi
is mar jve, di di „Sus tri“ vin me, de da rom sul qu Ca Si dam sdev da­meT qi.
max sen de ba is bed ni e ri wle bi da uneb li ed Tva leb ze crem li mo mad geba...“
pa ta ra ra fos de da Si Sob da, emand am ma ma ZaR lma ra me ar mo i wi os,
ra me ar da a Sa vo so. swra fi iyo, ub ne lebs yve las sjob da sir bil Si, xtoma
Si. ma ma miss ai van ze Rer Zi hqon da da mag re bu li da yo vel di las „kuTxes
iWer da“. ra fos Tvis co ta ma Ra li ki iyo, ver swvde bo da da skams
mi id gam da xol me. fiq reb Si Ca Zi rul ba ton ra fa els ax lac uk virs, ase­
Ti tan mor Ci li, kac ma rom Tqvas, aras por tu li aR na go bis bi Wi ro gor
imor Ci leb da im rki nis RerZs, ro mel zec aTas na ir var jiSs as ru leb da.
fex bur Ti uy var da, di li dan da Ra me bam de burTs das dev da, arc Wi da o ba
iyo mis Tvis uc xo, kar ga dac Wi da ob da, mag ram grZnob da, rom mis gan verc
fex bur Te li da verc di di mo Wi da ve dad ge bo da.
„Cvens qu Ca ze Tor me ti sax li id ga, yve la erov ne bis xal xi er TmaneT
Si iyo are u li. erov ne bas vin aq cev da yu rad Re bas. ub ne li bi We bi
5

afael CimiSkiani
6

ax lo me gob re bi vi ya viT. am qu Ca ze iz rde bod nen aka de mi ko si Ta maz gamyre
li Ze, pro fe so ri Ta maz Si la ka Ze, cno bi li al pi nis ti ka ko ma ri, eqstra
sen si av To lom sa Ze... sxva Ta So ris, yve la ni Tbi li sis sa pa tio moqa
la qe e bi varT. ma Sin, bav Svo ba Si, tru seb Si rom dav rbo diT, vin ifiqreb
da, Tu am er Ti pa ta ra Tbi li su ri qu Ci dan am de ni cno bi li ada mi a ni
ga mo vi do da“.
ra fos er Ti pa ta ra oTa xi hqon da, zam ba re bi a ni sa wo li ed ga, pa ta ra
ma gi da, ska mi da tum bo ze ra di o mim Re bi „ural­49“. es er Ti cic qna oTaxi
sas tum ro sa viT iyo, mTe li bi We bi iq iy rid nen xol me Tavs.
ga baS vi lis 5 nom ris ki be eb ze fiq reb Si Ca Zi rul ba ton ra fa els ar
Se iZ le ba de da ar mo a gon des, ise Ti qa li iyo, me ki ara, mTel ubans uyvar
dao.
„avad rom var xol me, de da Cems mo vux mob _ miS ve le de di ko­meT qi
da et yo ba Rmer Tic Se is mens Cems ved re bas da de da Ce mic... ra Rac na ir
Sve bas mar Tlac vgrZnob. es al baT ma inc fsi qo lo gi u ri mo men tia, magram
ase kia da... nam dvi li qar Tve li qa li iyo... de da rom „iav na nas“ gim­
Re rebs, is usa Tu od da sa fa se be lia. Za li an Tbi li da gu lis xmi e ri de da
myav da...“
pa ta ra ra fo bar no vis qu Cis da saw yis Si, aR mar Tze, 42­e ru sul skola
Si swav lob da. de da Ce mi kuT xe Si dam xvde bo da, san dlebs gam xdi da da
Sin ase fex Sve la miS veb dao, _ igo nebs ba to ni ra fa e li. omis dro iyo,
yve las uWir da, bevrs arc fex sac me li hqon da da arc saW me li. mom Wirned
cxov rob dnen, yve la fers uf rTxil de bod nen, miT ume tes, ra fo
ona va ri bi Wi iyo, erTs gah krav da qvas fexs, bur Ti viT aken wlav da da
mor Ca, im fa ra ti na sa zaf xu lo fex sac me lebs wam Si gaZ vre bo da Zi ri...
bi We bi kva lis qu Ca zec ga di od nen, gri bo e dov zec, qu Ca qu Cas ejibre
bo da fex bur TSi, yve las ugeb dnen. vin me me rab su pa taS vi li hyo liaT
gun dSi, axal gaz rdo ba Si gar dac vli la. Tur me ise Ta ma Sob da, ub ne lebma
bo ria pa i Wa Ze Se ar qves. aba, aseT gunds vin mo u geb da!
xan da xan Cxu bic mos di o daT sxva ub ne leb Tan da iqac er Tma ne Tis
gver diT id gnen bi We bi. tyu ils bav Svo bi dan ver itan da, gu li er Co da
da xSi rad Cxu bi am mi ze ziT da iw ye bo da xol me. xan da xan mSob leb Tan da a­
7

afael CimiSkiani
8
bez Reb dnen, Tqven ma Svil ma mce mao da sam sa xu ri dan gvi an dab ru ne bu li
ba to ni ar ka dic ko Webs auw vav da, es ro gor ga be de, ra ya ra man yan Te li
ga mo mix ve di, ico de, Wku iT iya vi, To rem me vi ci Se ni am ba vio. icoc xle,
me o re dRes im dam bez Re bels ra fos gan dRe da ad ge bo da!..
„sta di on ze tro le i bu siT miv di o diT, uka na mxri dan Se vax te bodiT,
bu fer ze dav dge bo diT. sta di on Tan ki bi ge lebs Ca mo vuS veb diT
da Ca mov xte bo diT. Cve ni Wku iT, ase uf ro fa si da e de bo da nam dvi li pai
Wa Zi sa da je je la vas Ta ma Sis nax vas. mag ram mTa va ri es ar iyo, mTa va ri
cxe neb ze am xed re bu li mi li ci o ne re bis gan das xle ta iyo, Tu iyo Ca Rebdi
da cxens la jeb qveS ga uZ vre bo di, Ta vi qud Si gqon da, sta di on ze moxved
ri li iya vi. er Txe lac, me da vuZ ve ri mi li ci as, Se ve di sta di on ze da
Za li a nac vi si a mov ne Cve ni bum be ra zi fex bur Te le bis Ta ma SiT, mag ram
Cem ma me gob reb ma es ver mo a xer xes da sta di on ze ver mox vdnen. Sin, co ta
ar iyos, cxvi rab ze ki li dav brun di, xum ro ba saq me xom ar iyo, pa i Wa Zis
Ta ma Si coc xlad vna xe. vxe dav, bi We bi cxvir Ca moS ve bu le bi Ca mom sxdaran
ki be ze da me lo de bi an. da mi na xes Tu ara, mom cviv dnen, pa i Wa Ze Tu naxeo...“
Ci miS ki a ne bis me zob lad, me o re sar Tul ze, msa xi o bi va no tu ri aS vili
cxov rob da, ro mel sac TviT na ke Ti Stan ga hqo nia _ rki nis Rer Zze
aqeT­iqiT mav Tu le biT da mag re bu li Tu jis fir fi te biT. ax la ki eci neba,
mag ram pa ta ra o bi sas ra fo sa da ub nis bi Webs Tva li sul im Stan gisken
ga ur bo daT. pa ta re bi Su riT Ses cqe rod nen, di la o biT ro gor ga movi
do da es tan ma Ra li, mox de ni li ka ci ai van ze, ivar ji Seb da, Ro niv rad
amo i sun Tqav da, are ma res Tvals mo av leb da, wel Si mo ix re bo da da Ta visuf
lad as wev da am mZi me rki nas, me re ha er Si aa Ta ma Seb da da msu bu qad,
din jad da uS veb da.
er Txel bav Svebs uT xo vi aT, _ bi Zia va no, Stan ga Cvenc ag va we vi neo,
mag ram msa xi obs isi ni ua riT ga mo us tum re bia: jer Tqven Tvis ad rea, davaJ
kac diT da Tu gen do me baT, sax lSi ga ga tan To.
ak rZa lu li xi li gem ri e lia.
er Txe lac, ras xe davs gvi an sa Ra mos sam sa xu ri dan (va no tu ri aS vili
ki nos tu dia „qar Tul fil mSi“ mu Sa ob da) Sin dab ru ne bu li msa xi o bi:

mis ai van ze ga da su la 12­13 wlis ra fo da gaj gi muls Tavs ze moT 25­kilog
ra mi a ni Stan ga au zi davs. mo u lod ne lo bis gan ga Se Se bu la ka ci, kedlis
kuT xes miy rdno bia da xmas ver iReb da Tur me. ra fos rom da u na xavs
Stan gis pat ro ni, ax la is ga xe ve bu la. me re mo u az re bia, sas wra fod Camo
u Ria ia ra Ri da Sur du li viT ga var dni la... Se Si ne bu li ymaw vi li karga
xans ema le bo da me zo bels.
erT dRe sac Zia va nom da u Za xa, ka co, ras me ma le bi, ga moC ndi, ar gagi
jav rde bio. bi Wis ase Ti da in te re se ba rom da i na xa, Ta vad Ses Ta va za
TviT na ke Ti Stan gis awe va. ra fo ise kar gad da msu bu qad swev da sim Zi mes,
va no tu ri aS vi li sa si a mov nod gak vir ve bu li dar Ce ni la.
ub nis bi Webs yve la ze ax los be si kis qu Ca ze egu le bo daT ki no Te atri,
Zer Jin skis sa xe lo bis klub Si. xSi rad da di od nen iq. Tum ca am ki no­
Te atrs sxva xib lic hqon da, mis qve moT ram de ni me spor tu li dar ba zi
iyo da erT­er TSi Za los ne bi var ji Sob dnen. aba, pa ta ra bav Svebs iq vin
ga a ka reb da da isi nic fan jre bi dan uc qer dnen da So ri dan tkbe bod nen
kun Tma ga ri axal gaz rde bis var ji Sis yu re biT.
iq, sa dac am co ta xnis win res to ra ni „arag vi“ id ga, ad re uzar ma zari
ked liT gar Se mor tymu li sa cu rao au zi iyo. ra fo da mi si Zma ka ce bi
xSi rad abob Re bu lan am ke del ze da cur viT gu li uje re bi aT. er Txe lac
bi Webs auz Tan Wi da o ba ga u Ca Re bi aT. 16 wlis ra fos yve las Tvis ujobnia.
me to qes rom das cem da, me re Tur me maR la ai ta ceb da da auz Si ga dauS
veb da.
am am bavs Ses wre bia me o re msof lio omis mo na wi le va len tin ia ko vi­
Ci _ ma Ra li, aT le tu ri aR na go bis axal gaz rda ka ci. ra fos isic wa uqce
via, oRond wyal Si Ta va dac ga da var dni la. swo red ia ko viCs Se u Ta vaze
bia ra fos Tvis Zer Jin skis klu bis Stan gis seq ci a Si si a ru li.
ase aR moC nda ra fa el Ci miS ki a ni be si kis qu Ca ze, Zer Jin skis sa xe lo bis
klu bis Za los no bis seq ci a Si, mwvrTnel pa vel gu ma Si an Tan, ro mel sac, didi
an­pa ta ri a na, yve la Zia pav liks eZax da. ram de ni wli sa xa ro, _ hkiT xa
mwvrTnel ma. ra fom rom upa su xa, Teq vsme ti sa va ro, mwvrTnel ma ar da i jera,
wa di, met ri ka da jan mrTe lo bis cno ba mo mi ta ne da me re mo dio. ra fom
ver mo iT mi na da sTxo va _ Zia pav lik, sa nam wa val, Tu Se iZ le ba, is Stan ga
9

afael CimiSkiani
10
ama we vi neo. or moc ki log ra mi a ni Stan ga sam­oT xjer Ta vi suf lad rom aswia,
ga moc dil ma pe da gog ma Ta vis Tan mi ix mo da uT xra _ bi Wo, Sen ar xumrob,
xom ici, mkla veb Si Za la gqo ni ao.
bev ri rom aRar ga vag rZe loT, 1946­dan 1964 wlam de, mTe li Tvrame
ti we li wa di, mo ma val olim pi ur Cem pi ons Stan ga ar ga ug dia xe li dan:
„dar baz Si mis vlis pir ve li dRi dan ve er Ti dRec ar ga mic de nia, yve laze
ad re miv di o di da yve la ze ukan vbrun de bo di Sin. amis ga mo sko lac
ga mo vic va le, sa Ra mos sko la Si ga da ve di“.
axal mi sul ymaw vils dar baz Si dax vdnen msof li o sa da ev ro pis Cempi
o na te bis brin ja os pri zi o ri, ssr kav Si ris xuT gzis Cem pi o ni da re kordsme
ni, spor tis dam sa xu re bu li os ta ti mo i sei ka si a ni ki, ev ro pis Cem pio
ni vla di mer sve til ko da ssr kav Si ris sam gzis Cem pi o ni ma mia JRen ti.
„ka si a nik sa da sve til kos Stan gis aWim vis kar gi me To di hqon daT,
JRen ti ki kar gad ita ceb da da hkrav da. ami to mac me ma mi as vba Zav di, mis
moZ ra o bebs vak vir de bo di. ma mi as si a mov neb da, mi si moZ ra o be bi rom gada
vi Re da ma qe zeb da, yo CaR, Cem ze kar gad ake Te bo. er Txel pri zic momces
_ moZ ra o bis Ses ru le bis sa u ke Te so teq ni kis Tvis“.
seq tem ber Si da iw yo var ji Si da no em ber Si Tbi li sis Cem pi o ni gax da,
xo lo de kem ber Si gor kSi uk ve sab Wo Ta kav Si ris pi rad­gun dur Cem pi onat
Si mi i Ro mo na wi le o ba. 16 wlis ra fo Ci miS ki a ni sa qar Tve los nak reb­
Si mox vda da rad gan im dros asa kob ri vi ka te go ri e bi ar iyo, la mis ma mis
tol xalxs Se e Wi da da sa pa tio, mec xre ad gi li da i ka va. aq ga mo di od nen
msof li os pir ve li Cem pi o ni gi or gi no va ki, ro mel mac im Se jib re ba Si
aWim va Si 20 ki log ra miT ga a um jo be sa msof li os re kor di, ag reT ve, niko
lai Sa to vi, ia kob ku cen ko, ser go am bar cu mi a ni, is ra il me xa ni ki _
Za los no bis cno bi li os ta te bi _ sab Wo Ta kav Si ris, ev ro pis Cem pi o ne bi
da msof li os re kor dsme ne bi.
„no va kis sa xe li pir ve lad im Cem pi o nat ze ga vi ge. gor kSi Za li an kuri
o zu li am ba vi Se mem Txva. sxva Ta So ris, no va kic Cem sa viT tan mor Ci li
iyo. de re fan Si Ta na gun del Tan er Tad miv di o di da no va ki rom ga moCnda,
Ce mi Wku iT, me go bars xma dab la, Cur Cu liT vkiT xe, ase Ti da ba li kaci
msof li os Cem pi o ni ro gor gax da­meT qi, mag ram no va kis yu ram de ma­

inc mi aR wia Cem ma naT qvam ma da _ ne ta, Sen ro me li go li a Ti myav xa ro,
_ Se mo mib Rvi ra da Tan er Ti gem ri e lad Se mi kur Txa. ga vi da ram de ni me
we li da hel sin kSi, olim pi ur Ta ma Seb ze, me da no va ki erT oTax Si gag vamwe
ses. da min do da gor kis „in ci den tze“ sit yva ar das cde nia“.
gor kSi da ka ve bu li mec xre ad gi lis mi u xe da vad, ra fa el Ci miS ki a nis
ga mos vlam spe ci a lis te bis yu rad Re ba mi ip yro. Se jib re bis Sem deg radi
o Jur na lis teb ma ru si sa er Ta So ri so ka te go ri is msa jis gan _ iu ri
gol dma nis gan in ter viu ai Res. ro ca mCa te wo ni Ti ka te go ri is Za losnebs
Se e xo, am kac ma Tqva _ Ci miS ki a nis gva ri da i max sov reT, Za li an ax lo
mo ma val Si es bi Wi Cem pi o ni gax de bao.
Tbi lis Si rom Ca mo vi da, ub nis bi We bi Sin ew viv nen, ro gorc Cans, vi­
Ra cas mo us me nia ra di o Si da es am ba vi umal mTel ubans mo e do.
„Cems Zma ka cebs sul ga ne biv re bu li vyav di, Se jib re bi dan Ca mos vlas
ar mac lid nen da Sin da mad ge bod nen, aba, ra fo, gvi am be, ra ro gor iyoo.
ise dac, di las var jiS ze wa sas vle lad ga reT rom ga mo vi do di, mTeli
bi We bi ame dev ne bod nen da be si kis qu Cam de ma ci leb dnen. sa nam vi varji
Seb di, isi ni iq, kuT xe Si, bol Tas scem dnen da me re Sin isev er Tad
vbrun de bo diT, gzad la Ri Zis wyleb Si Sev lag de bo diT, uzar ma za ri rigi
dge bo da. na Re bi a ni ka ka os wya li gviy var da, sam­sam Wi qas vsvam diT.
me re ga mo vi do diT ga reT da „vbir Ja ob diT“.
mar Ta lia, be si kis qu Cis dar bazs Ta vi si saS xa pe hqon da, mag ram rafos
rcxve no da uf ro seb Tan er Tad Sxa pis mi Re ba. gar da Za los ne bi sa,
mok ri ve e bic iq iy vnen _ sa nia gol Ste i ni, an dro na va sar do vi, ga bo xanu
kaS vi li, gi or gi var Ta no vi, le van Ru du Sa u ri, Sal va gor gas li Ze...
aba, amaT Tan er Tad saS xa pe Si ro gor Se vi do da. var ji Si dan Sin rom mobrun
de bo da, de das wya li uk ve gam za de bu li hqon da. ga mo i tan da ezo Si
taSts, da id gam da ga ne le bul wyals da mi dii... ama so ba Si ga mo vi dod nen
me zob lis mak va ran cxi bi We bi _ xan sa pons aac lid nen, xan Tungs da u malav
dnen da at yde bo da er Ti vai­uS ve le be li....
xan da xan ma ma miss or jo ni ki Zis qu Ca ze, mo Wi da ve Ta dar ba zis gverdiT,
or Tqlis aba no Si dah yav da _ da Za bu li var ji Se bis Sem deg kun Tebis
tki vils Za li an Sve lo da.
11

1949 wels
rafael CimiSkiani
pirvelad gaxda
ssr kavSiris Cempioni
dinamoeli Zalosnebi.
marjvnidan pirveli _
rafael CimiSkiani
rafael CimiSkiani
12

13
evgeni novikovi da
rafael CimiSkiani.
1949 weli
rafael CimiSkiani,
ivan udodovi,
nikolai kostilevi da
vladimir stogovi
msoflio Cempionatze.
vena 1954 weli

CimiSkianebis ojaxi:
rafaeli, irina,
julieta, Jana da maria.
1965 weli
rafael CimiSkiani
14

15
bakurianSi,
ojaxTan erTad

afael CimiSkiani
16
„iq ga vi ca ni Ce mi gi vi kar to zia, ba to ni pet re ior da niS vi li avarji
Seb da... ise Ti Zmo ba gvqon da, ise Ti siy va ru li, rom me ti ar Se iZ le ba.
me re Cve ni sa me gob ro wre ga i zar da, axal­axa li me gob re bi Se mog ve mata
da er Tma neTs vac nob diT, va ax lo eb diT,“ _ Tva lebs ma lavs, vin mem
crem li ar da mi na xos, uxer xu li ao.
1947 wlis Te ber val Si Ci miS ki an ma sa qar Tve los pir ve lo ba ze yve la
da jab na da ma le ere van Si wa iy va nes, ami er kav ka si is xal xTa spar ta ki a da­
Si mo na wi le o bis mi sa Re bad. Se jib re bis dRes ye li as tkiv da, sic xe mis ca
da fi car nag ze ver ga mo vi da...
ma is Si ki uk ve mos ko vi mas pin Zlob da sab Wo Ta kav Si ris Cem pi o nats.
mos kov Si, ba qos gav liT, ma ta reb liT ga em gzav rnen. va gon Si sa Si ne li piro
be bi iyo _ si ci ve, si viw ro ve da an ti sa ni ta ria...
ere van Si daw ye bu li uiR blo ba mos kov Si gag rZel da. sa Ra mos, sastum
ro Si mo u lod ne lad cu dad gax da. sas wra fo dax ma re bis man qa na ga moi
Za xes da qa la qis cno bil bot ki nis sa a vad myo fo Si ga a qa nes. iq uT xres, nu
ge Si nia, bot kin sac miv xe davT da, Tu sa Wi ro gax da, brma naw lav sac amogac
li To. ara da, ra fo mar Tlac Se Sin da _ skal pe li sa ki ara, Spri cis
da nax va zec gu li mis di o da. mwvrTnel ma pav le gu ma Si an ma da am Svi da, aq
kar gad mo giv li an da xval er Tma neTs isev Sev xvde bi To. eq Tneb ma axal mi­
Re bu li avad myo fis tan sac me li ga zeT Si Se ax vi es da mwvrTnels ga a ta nes.
pa tim re bis msgav sad, Tur me, im sa a vad myo fos pa ci en teb sac zo li an
xa la Tebs ac mev dnen.
ga Ten da Tu ara, bev ri ar ufiq ria _ fe xak re biT ga mo i pa ra iqi dan.
qu Ca Si rom ga mo vi da, bu neb ri via, „zo le bi an“ kli ents man qa nas ara vin
uCe reb da. ro gorc iq na, erT RvTis ni er kacs Se e co da... kiT xva­kiT xviT,
qu Ca Si ga mok ru li afi Se bis meS ve o biT mi ag nes im dar bazs, sa dac Cem pio
na ti tar de bo da. pav le gu ma Si an ma rom da i na xa, Se ic xa da _ Sen xom ar
ga giJ di, es ra giq nia, uCe mod ro gor wa mox ve dio.
ra Tqma un da, Cem pi o nat Si ar ga mo su la. ze di zed ori se ri o zu li
Se jib re ba ga uc da, mag ram Tur me jer sa da xar?!
...Tbi lis Si rom dab run da, ma inc ga i ke Ta ope ra cia, mag ram ga civ da
da fil tve bis an Te ba ai ki da. sa Cem pi o nod gam za de bu li axal gaz rda ka­

ci sa wols mi e jaW va. imis nac vlad, rom dRe da Ram evar ji Sa, os ta to ba
da ex ve wa, la mis mTe li we li wa di uq mad ga a ta ra.
rki nis ne bis yo fa aR mo aC nda, var ji Sis ne ba rom dar Tes, mTe li Semar
Te biT Se ud ga wvrTnas da uk ve mom dev no wlis Te ber val Si kvlav uZli
e re si iyo sa qar Tve lo Si.
me re ki evs ga em gzav ra, ssr kav Si ris mo rig pi rad Cem pi o nat Si mo na wile
o bis mi sa Re bad. ki ev Si ra fa el ma wi na pir ve lo bis Sem deg sa mi sa fe xuriT
ga a um jo be sa Se de gi _ gor kSi da ka ve bu li mec xre ad gi li dan me eqvse
ze ai nac vla da, rac mTa va ria, spor tis os ta tis nor ma ti vi Se as ru la.
max sovs, Cems bav Svo ba sa da axal gaz rdo ba Si am niS niT mker ddam Svene
bul kacs rom da vi na xav diT, mis mi marT ra Rac na i ri in te re si Ta da pati
vis ce miT gan vew yo bo diT xol me.
es Ra ak ldaT ub nel bi Webs?! da iw yo ga u Ta ve be li _ „va, ro gor gixde
ba, bi Wo“, „aba, ra fo jan, mo ix se ni er Ti, gvaC ve ne“... war mo id gi neT,
1948 we lia, me o re msof lio omi axa li dam Tav re bu lia... ra fa el Ci miS kia
ni ki uk ve spor tis os ta tia da am am biT mTe li uba ni ama yobs.
1948 wels le se li Zis „di na mos“ spor tu li ba zis pir ve li kor pusi
amu Sav da da am axal gax snil ba za ze „di na mos“ cen tra lu ri sab Wos
25 wlis iu bi les Tvis em za de bod nen. Sek re ba ze sa qar Tve lo dan ga mo Zaxe
bul ni iy vnen: ma mia JRen ti, aRa si Ci lin ga ro vi, an dro na va sar do vi,
vla di mer sve til ko, da viT ci ma ku ri Ze, gi vi kar to zia, va sil ilu ri Ze,
ra fa el Ci miS ki a ni da sxve bi.
ra fo kox ta, ul va Sa bi Wi iyo da, ara mar to spor tul sar bi el ze,
go go ne bis ga re moc va Sic Tavs uc xod ar grZnob da. di na mo el Ta Se jibre
ba ze er Ti axal gac no bi li qa liS vi li da pa ti Ja, bi le Ti au Ro, darbaz
Si Ta vis ad gi lam de mi a ci la, Tvi Ton ki dab la da eS va, ga sax del Si.
ga mo vi da ra fa e li fi car nag ze, Ta vi suf lad das Zlia wo ne bi. Tumca,
ki e ve li an drei kon ki ni ma inc ga uS va win da Tvi Ton me o re ad gi liT
dak ma yo fil da.
„av ka ri 118 ki log ra mi, TiT qos ga mar jve ba da ofi ci a lur msof lio
re kor dze uke Te si Se de gi uk ve ji be Si mqon da da uceb, Cem da Wi rad, im
Cems „pad ruS kas ken“ ar ga vi xe de?! axal gaz rda vi ya vi, Tav qa ri a ni. et yo­
17

afael CimiSkiani
18
ba, aras wo rad da vi Wi re Stan ga an fe xi dav dgi uxer xu lad _ msa jeb ma
wo na ar Ca miT va les. ase aR mov Cndi me o re ad gil ze“.
sab Wo Ta pe ri od Si yve la ze Zli e ri spor tsa zo ga do e be bi „di namo“
da cska iyo. am uw ye beb Si iy ri da Tavs yve la uZ li e re si spor tsmeni,
rom le bic to nis mim cem ni iy vnen mTel msof li o Si. 1948 wels mCa te
wo nis Za lo san TaT vis ak vra Si msof li os re kor di iyo 117,5 ki log ra mi
iyo, ma Sin, ro ca sab Wo Ta re kor di 122 ki log rams ud ri da. saq me is aris,
rom sa er Ta So ri so fe de ra cia erov nul tur ni reb Si dam ya re bul rekor
debs ar aRi a reb da, Tu am Se jib re bas, sul co ta, ori sa er Ta So ri so
ka te go ri is ar bit ri ma inc ar msa job da.
am wels gi vi kar to zia da ra fa el Ci miS ki a ni kon sti tu ci is qu Ca ze,
fiz kul tu ris teq ni kum Si Ca i ric xnen da ma Ti me gob ro ba ki dev uf ro
gaR rmav da.
le se li Ze Si, Sek re ba ze rom iy vnen, ra fa el ma Tbi li sis fiz kul turis
in sti tu tis stu den ti, mok ri ve ro bert ar du ma no vi ga ic no.
„kar gi bi Wi iyo, plaJ ze er Tad dav di o diT. er Txel mkiT xa, Sey va rebu
li Tu gyav so? ara­meT qi, _ vu pa su xe. er Ti de i daS vi li myavs, uc xo
ene bis in sti tut Si swav lobs, ma ria hqvia. kar gi go goa da min da ga gacnoo.
ke Ti li, mos ko vi dan rom Ca mo valT, ma Sin iyos­meT qi.
seq tem be ri iq ne bo da, ma ria rom ga mac no. ma Cab lis qu Ca ze cxov robda,
ram de ni me jer Sev xvdiT er Tma neTs. ar vi ci, Se viy va re Tu Se veC vie,
mag ram mas Tan kar gad vgrZnob di Tavs. xan ki no Si, xan Te at rSi dav di odiT,
xa nac qa laq Si vse ir nob diT. Cem ma me gob reb ma Se mom Civ les, amis Tana
vin ga i Ci ne, Cven rom mig va to ve da aRar gve nax ve bio...“
Se jib re bas Se jib re ba mis dev da da ax la uk ve sankt­pe ter bur gSi (ma­
Sin del le nin grad Si) mo i ya res Ta vi Za los neb ma. ne vis pi ra qa laq ma sab Wo Ta
kav Si ris gun dur pir ve lo bas umas pin Zla. ro gorc iq na, ra fa el ma oq ros
me da li ai Ro, Ta nac uSu a lo or Tab rZo la Si ajo ba ev ro pis ma Sin del Cem pions
ivan az da rov sa da ssr kav Si ris mra val gzis Cem pi ons di mit ri dan sko is.
ax la war mo id gi neT, ra am ba vi at yde bo da Tbi li sis Zir Zvel uban Si,
ga baS vi li sa da mim de ba re qu Ceb Si. axal gaz rdeb ma Ta vi an Ti Zma ka cis Camos
vlam de di di pur­ma ri li ga Sa les da gem ri e la dac mo ul xi nes.

ara da, kar ga xans ve Rar eRir snen me gob ris dab ru ne bas. Ci miS ki a ni
sa pa tio mi ze ziT dar Ca ru seT Si. igi sab Wo Ta kav Si ris nak re bis Se madgen
lo ba Si ga mo i Za xes da mos kov Si, er TTvi an Sek re ba ze da to ves.
muc lis are Si tki vi li Si ga da Sig ma inc awu xeb da, Tum ca spor tsme ni
amas yu rad Re bas ar aq cev da, Ta vis mi sa xe dad sad eca la, is uk ve sa kav­
Si ro nak re bis wev rad da a sa xe les, gax da ssr kav Si ris Cem pi o ni da ax la
sul sxva dat vir Tve bi, sul sxva mom za de ba iyo sa Wi ro. aba, aseT dros
19
ivan udodovi,
mahmud faidi da
rafael CimiSkiani

afael CimiSkiani
20
tki vil ze wu wu ni vis ga u gia! yo vel Sem Txve va Si, ase fiq rob da ra fa e li
da aki, 1949 wlis 11 ap rils ki dev er Ti Rir sSe sa niS na vi ga mar jve ba moi
po va.
am dRes mos kov Si ga i mar Ta sa mi qa la qis _ mos ko vis, uk ra i ni sa da
sa qar Tve los Za lo san Ta sa mat Co Sex ved ra, sa dac ra fa el Ci miS ki an ma
pir ve li ad gi li da i ka va da, rac mTa va ria, pir ve lad aC ve na msof lio rekor
dze uke Te si Se de gi _ 92­ki log ra mi a ni Stan ga ai ta ca (im dros ssr
kav Si ris re kor di 97 ki log rams ud ri da, msof li o si ­ 91,5)!
es uk ve di di am ba vi iyo, ra sac sa Ta na do aRi a re ba moh yva. Tbi li sis
rki nig zis vag zal ze dax ved rac Se sa fe ri si mo uw yves, ofi ci a lur pireb
Tan er Tad mTe li Ta vi si saZ moc iq iyo. „ze me lis gmi rad ma Ri a res,
ma aS!“ _ ici nis ba to ni ra fa e li.
„msof li os me o re spor tu li fes ti va lis Tvis vem za de biT, ro me lic
bu da peS tSi un da ga i mar Tos. kvlav mos kov Si gav di varT Sek re bas. Za lian
karg for ma Si var, mag ram am oxer ma tki vil ma isev ga mix se na da Cem da
Wi rad, Ta na gun de leb Tan da vi Civ le. xom ga gi go ni aT, ena Ce mi _ mte ri
Ce mio. er Ti ki e ve li mwvrTne li iyo, gva rad luC ki ni, mCa te wo no san ivan
udo dovs avar ji Seb da. swo red im luC kin ma „Ca miS va“ _ eqims uT xra, es
bi Wi kar gad ga sin je To. eqim ma mu cel ze xe li da ma do da miT xra _ ga magre
bu li gaqvs da jan mrTe lo bis cno bas ver mog cem, Se iZ le ba Se jib reba
ze ga gis kde so. ki mag ram, am muc liT da vam ya re msof li os re kor di da
am muc liT gav xdi sab Wo Ta kav Si ris Cem pi o ni­meT qi. vin mo gis mi na. Cems
ma giv rad is udo do vi wa iy va nes da kar gi xe i ric na xes _ wa a go. ara da, ra
for ma Si vi ya vi!..“.
gul daw yve ti li da yu reb Ca moy ri li ra fa e li Tbi lis Si Ca mo vi da.
er Txe lac muS ta i dis baR Si ga i se ir na. erT kuT xe Si Za los ne bi ejibre
bod nen er Tma neTs. mi vi da es Cve ni gmi ri da „cxel gul ze“ ze di zed
msof li os sa mi re kor di da am ya ra. mag ram rad gin da, am re kor debs vin
Ca uT vli da.
„mom dev no wels „di na mos“ cen tra lu ri sab Wos Cem pi o na ti Ca tar da.
udo do vi Cems wo na Si ga mo dis da er Ti su li maqvs, Su ri vi Zio da xa xam­
Sra li dav to vo. ra Tqma un da, asec mox da _ di di upi ra te so biT va jo be“.

amis Sem deg, Ce li a bin skSi, ra fa el Ci miS ki an ma ssr kav Si ris gun duri
Cem pi o na ti mo i go, mag ram Se jib re bis dros cu dad gax da _ naW ri lobe
vi ga ex sna. Tbi lis Si rom Ca mo vi da, xel me o re ope ra cia das Wir da.
am je rad gi or gi ga gua dad ga sa o pe ra cio ma gi das Tan da das ta qa ris
mad li an ma xel ma is qna, rom uk ve sam Tve Si Ci miS ki an ma isev ias pa re za sakav
Si ro, am je rad pi rad Cem pi o nat ze. rad gan wo na Si mo ma te bu li iyo,
Se jib re bis Tvis dak le ba ver mo as wro, uf ro ma Ral, msu buq wo na Si gamo
vi da da me o re ad gi li da i ka va.
axal Sek re ba ze ga mo i Za xes da gam gzav re bis win Tbi lis Si Sars gada
e ya ra _ nac no bi go go nas ga mo Cxu bi mo u vi da da war bi ga us kda. iq ve,
ze mel ze, sa ma i as baR Si, sas wra fo dax ma re bis sam sa xu ri iyo, da naW rilo
be vi ga u ke res.
ori dRis dag vi a ne biT ase „ga la ma ze bu li“ Ca vi da Cve ni ra fa e li
mos kov Si, Sek re ba ze. Se jib re be bis win, Sek re beb ze sa kon tro lo gamos
vle bi ew yo bo da xol me. rus ma spe ci a lis teb ma Sa ri mos des, arafe
ri sa ma gi so ar gWirs, gan geb gaqvs Sex ve u li, ko nku ren te bi sa ge­
Si ni ao. es ro gor ma kad re To da _ gab ra ze bul ma spor tsmen ma bin ti
mo ig li ja da Zirs mo is ro la. Zlivs Se u Ce res sis xlde na, axa li na keri
da a des.
1950 wlis saf ran ge Tis msof li o Cem pi o na tis Tvis sab Wo Ta nak re bi
lat vi a Si ga di o da Sek re bas. ra fa e li nel­ne la Se vi da sa u ke Te so forma
Si, ak vra Si msof li os re kor dsac ki aWar beb da. re kor di 135 ki log rami
iyo, Ci miS ki a ni ki var jiS ze 140 ki log rams Zlev da, 102,5­ki log ra mi an
Stan gas xel ga uS veb lad sam jer ita ceb da, rac msof li os re kords mxolod
2,5 ki log ra miT Ca mor Ce bo da.
„mwvrTnel Ta sab Wos sxdo ma ze, sa dac msof lio Cem pi o nat ze ga sagzav
ni gun di un da da em tki ce bi naT, ga u ge ba ri ram mox da _ ba Tu mel ma
kac ma vla di mer sve til kom, ro me lic nak re bis par tko mi iyo, Cems wo na­
Si lo pa tins da u Wi ra mxa ri: Ci miS ki a ni for ma Si ar aris da me o re nom rad
ga vuS va To. pav le gu ma Si a ni sve til kos Za li an ga ub raz da _ amas ra piriT
am bob, ra fo lo pa tin ze aTi Ta viT maR la dga so. sve til kom ma inc
ga i ta na Ta vi si da qvem su buq wo na Si lo pa ti ni ga am we ses“.
21

afael CimiSkiani
22
lat vi i dan mos kov Si rom Ca vid nen, ga mo ir kva, rom 56 kg wo na Si sab­
Wo Ta nak re bis wevrs ivan udo dovs saf ran geT Si ar uS veb dnen. me o re
msof lio omis dros igi ger ma ne lebs ros tov Si tyved auy va ni aT da es
am ba vi ax la ga ux se nes. me re Ci miS ki a ni mo i kiT xes da la mis ub rZa nes, saswra
fod wo na da i ke li, pa riz Si udo do vis nac vlad ga mox va lo. ra fa el ma
mo sa fiq reb lad er Ti dRe iT xo va da pi rad mwvrTnel Tan er Tad yve lafe
ri awon­da wo na. Tan Tbi lis Si sa co les da u re ka da gu li ga da u Sa la.
bo los, im das kvnam de mi vid nen, rom ga mow ve va mi e RoT. ma ri a sac uT qvams,
ma inc pa ri zia, wa di, gu li ga da a yo le, co ta fran gul sac is wav lio. Ta vad
Tur me fran gul enas swav lob da in sti tut Si, saf ran ge Ti Za li an uy varda
da gu liT un do da, ra fa els ma inc ena xa mi si sa oc ne bo qa la qi pa ri zi.
Cven ma ra fa el ma, rom it yvi an, Ta vi mo ik la da ram de ni me dRe Si Svidi
ki log ra mi da ik lo da sa as pa re zod ga em za da.
qvem su bu qi wo nis aT le te bi, maT So ris lo pa ti ni, Se jib re bis pir vel
dRes as pa re zob dnen, mCa te wo nos ne bi (ra fa e lis wo na) _ me o re dRes.
„sab Wo Ta de le ga cia bu lo nis tye Si sam sar Tu li an sax lSi da ba nakda.
Ti To e ul spor tsmens cal ke oTa xi ga mog viy ves. es si su le le iyo. maga
li Tad, Ce mi mar to yof na ar Se iZ le bo da. Se jib re bis wi na Ra mes uc nau
ri siz ma ri vna xe, ga mo meR vi Za, av de qi, as gra mi a ni Wi qa mqon da wa Re bu li
da sa mi Wi qa wya li dav lie da isev dav we qi. uTe nia kar ze bra xun ma ga momaR
vi Za. Tur me on ka ni Ria dam rCe nia da dab la sar Tul ze wya li Ca su la.
dab la rom Ca ve di, iq ve sas wo ri id ga da mo di, ba rem avi wo ne bi­meT qi,
vi fiq re. 56 da 300 gra mi aR mov Cndi, Cems wo na ze zus tad 300 gra miT meti!
Ca mac ves, Cam fuT nes da aba no Si wa ma Cik Ci kes wo nis da sag de bad. Svi di
ki lo ise da vi ke li, ar mig vrZnia, mag ram am 300 gram ma Ce mi su li wa i Ro.
dad ga Se jib re bis dro, gav di var fi car nag ze, mag ram ri Ti, forma
ara maqvs. yve la fe ri xom sas tum ro Si, bu lo nis tye Si dav to ve. imis
droc ar aris, ra Rac mo vi fiq ro, am Cvens xel mZRva ne lo bas taq sis fuli
da e na na, Cem Tvis tan sac me li rom mo e ta na. be dad, xa nu kaS vi li iq ve
iyo da imi si tri ko, fex sac me li, for ma Ca vic vi. es yve la fe ri, ra Tqma
un da, me xa mu Se ba, ma inc sxvi si tan sac me li mac via, mag ram ra vqna, sxva
gza ara maqvs. isa mwyin da, es ira ne li mah mud nam diu, vinc me re Cem pi o ni

gax da, aba no Si pir sa xo cebs, rom it yvi an, cxvir sa xo ci viT ic vli da, me ki
sa u na Si er Ti pir sa xo cis ama ra Sev di o di da ga mov di o di.
sa bo loo awon vis Sem deg, star tis win tkbi li Cai dav lie _ sa u nidan
axal ga mo suls Za lis mo ma te ba, gam xne ve ba mWir de bo da. da iw yo Sejib
re ba da nam di um 90 ki log ra mi aWi ma, mag ram pir ve lo bis Tvis es ar
iyo sak ma ri si, am dis cip li na Si ame ri kel ma die pet rom imar jva _ 95­kilog
ra mi a ni sim Zi me daZ lia. me mxo lod 87 ki log rams mo ve rie.
sa ma gi e rod atac Si Sev wvdi axal msof lio re kords _ 97,5, mag ram
ra, ax la uk ve im tkbi li Ca is gra meb ma da ma Ra la ta, Tum ca pir ve lo ba mainc
mo vi po ve. nam di us Se de gi iyo 95 kg, pet ro si _ 90.
ax la ak vra. pir vel mis vla ze 120 ki lo av ka ri, me o re ze 125 ki log rami
Se vuk ve Te, mag ram var ji Si ver Se vas ru le, me sa me cda ze uk ve 127,5­s
da ve Wi de. Stan ga gul ze da vi de, ak vras aRa ra fe ri ak lda da mCa te wona
Si msof li os Cem pi o ni vxvde bo di, mag ram swo red am dros ra Rac nervu
li krun Cxva da me mar Ta, fe xi ga mi kav da, tki vi lis gan av Rri al di da
ma nam de ver dav mSvid di, sa nam eqim ma kun TSi wa ma li ar Se miy va na. mag ram
ra, yve la cda amo wu ru li iyo da ase aR mov Cndi me sa me ad gil ze. ira ne li
spor tsme nis Se de gi iyo 125 kg, Ce mi _ 120, ame ri ke li sa _ 115.
ase da am ri gad, ro gorc vTqvi, sam Wi dis jam Si mah mud nam di us hqonda
yve la ze ma Ra li maC ve ne be li _ 310 ki log ra mi, me 305 da vag ro ve, die
pet rom _ 295.
Tum ca lo pa to vis jav ri ma inc vi ya re, Ta vis wo na Si is mxo lod mesa
me iyo“.
mag ram ra fa el Ci miS ki a ni pa ri zi dan ma inc dab run da oq ros med liT
mker ddam Sve ne bu li. saq me is aris, rom im we li wads msof li o sa da ev ropis
Cem pi o na te bi er Tdro u lad mo ew yo da Tbi li se li aT le ti ev ro pis
spor tsme nebs So ris sa u ke Te so iyo. Tum ca, Ta vis wo na Si, 60 ki log ram Si
rom eas pa re za, ro gorc Ta vad am bobs, Cem pi o nic gav xde bo di da msofli
os sam re kor dsac da vam ya reb dio.
cal ke ima ze wuxs, rom faq tob ri vad, pa ri zi ar una xavs _ arc luvri,
arc ver sa li, arc sxva da nar Ce ni... pa riz Si mi si mTa va ri saz ru na vi
zed me ti wo nis mo ci le ba iyo, sa se ir nod sad eca la!
23

msoflio rekordis
damyarebisas.
vena, 1954 weli
ssr kavSiris gunduri
Cempionatis monawileebi:
SoTa wivwivaZe,
aluSi Cilingarovi,
grigor novaki,
rafael CimiSkiani
da iuri duganovi.
Tbilisi, 1950 weli
rafael CimiSkiani
24

25
mZimewonosanma aleqsei
medvedevma iolad
aitaca xaim xanukaSvili
da rafael CimiSkiani.
1950 weli
ssrk _ aSS­s ZalosanTa
saerTaSoriso matCis
monawileebi, olimpiuri
Cempionebi _
isak bergeri da
rafael CimiSkiani.
Tbilisi, 1961 weli

afael CimiSkiani
26
msof lio Cem pi o na tis ver cxli da ev ro pis Cem pi o nis ti tu li, ra
Tqma un da, di di war ma te ba iyo. mkiT xve lis Tvis uk ve ad vi li war mo sadge
nia, ra xde bo da, ro ca ra fa e li Tbi lis Si Ca mo vi da _ mom loc ve leb sa
da Tay va nis mcem lebs ax la ma ri ac Se e ma ta, urom li sod cxov re bac mas
uk ve war mo ud gen lad mi aC nda.
rac Za los no ba Si var ji Si da iw yo, ze me li dan be si kis qu Cis dar bazam
de mu dam fe xiT mi di o da, ax la ki, ro ca mTel rus Ta vel ze wam da u wum
aCe reb dnen, ulo cav dnen, aTas ra mes aam bo bi neb dnen, er Ti­or jer varjiS
ze da ig vi a na, rac mis Tvis uC ve u lo ram iyo. ami to mac ga daw yvi ta,
tro le i bu siT viv lio.
im pe ri od Si Ci miS ki ans som xe Tis de le ga cia ew via mac du ri wi na dade
biT _ gad mo di som xeT Si, cen tra lur, abo vi a nis qu Ca ze oro Ta xi an
bi nas mog cemT, sam Tve Si ki axa la Se ne bul sax lSi sa mo Ta xi an bi na Si gada
giy vanT da karg xel fas sac da gi niS nav To.
„ra Tqma un da, ua ri vuT xa ri, Tbi lis Si da ba de bul­gaz rdi li ka ci
sad wa vi do di, som xeT Si ra min do da, ro ca mTe li Ce mi sa me gob ro­saZ maka
co Tbi lis Si myav da. me re, na xev rad xom qar Tve li var!
uf ro ad re, 1949 wels „di na mos“ sab Wos Tav mjdo ma ris mo ad gi lem
di mit ri sa mu Si am Se mom Ta va za, gva ri Se ic va le, de dis gvar ze ga da di
da erT kvi ra Si pas ports Se gic vlio. me vuT xa ri, ba to no di mit ri, ar
ga mo va eg saq me, ax la ra Ra dro sia, sab Wo Ta kav Si ris Cem pi o ni da msofli
os re kor dsme ni var, yve la mic nobs, ro gorc ra fi ka Ci miS ki ans, Cems
bi Webs ra vuT xra, an ki dev, ma ma Ce mi coc xa lia, dRes Tu mas vu Ra la te,
xval Tqven gi Ra la tebT­meT qi. sa mu Si am Sub lze ma ko ca da miT xra: dai
max sov re Ce mi sit yve bi, me re ina ne bo. ara fe ric ar mi na nia, tyu i la Si­
Sob da ba to ni di mit ri“.
1950 wlis de kem ber Si Tbi li sis sa xel mwi fo kon ser va to ri is did darbaz
Si ssr kav Si ris Cem pi o na ti Ca tar da. Ci miS ki a nis mTa va ri amo ca na im lopa
ti nis Tvis Wku is swav le ba, mi si uSu a lod da mar cxe ba iyo. asec mox da _
sul Ta maS­Ta maS mo u go da Cem pi o nis ti tuls er Txel ki dev da e pat ro na.
axa li wlis win ki, 29 de kem bers di di si xa ru li ew via Ci miS ki a ne bis
ojaxs _ ra fa el ma 21 wlis asak Si iqor wi na ma ria Ta ma zi an ze da mar Tlac

ed ni e ri oja xi Seq mna. mis qor wils ki cno bil ma mok ri vem da spor tulma
moR va wem, gan Tqmul ma to lum baS ma an dro na va sar dov ma uTa ma da.
„ar ga in te re sebT, sad wa viy va ne Ce mi kne i na sa qor wi no mog za u roba
Si? 1951 wlis dam degs sa qar Tve los pir ve lo bis mo ge bis Sem deg respub
li kis nak re bi ka u nas Si ga em gzav ra, sab Wo Ta kav Si ris pi rad­gun dur
Cem pi o nat Si mo na wi le o bis mi sa Re bad. ma ri ac Tan vi ax le. lit va Si er Ti
Tve dav ya viT. rac Se e xe ba Cem pi o nats, qvem su buq wo niT ka te go ri a Si gamov
di o di. Cems wo na Si yve la ze Zli e ri sam so no vi da udo do vi iy vnen.
mar Ta lia, Cem pi o no ba mo vi po ve, mag ram trav mac mi vi Re. pir ve li wo na avka
ri, 130­ki log ra mi a ni Stan ga iyo. co ta uxer xu lad da vuS vi. max sovs,
rus ma msaj ma, kri lov ma da mi Za xa da miT xra, Tu ki dev da ag deb Stan gas,
Se jib re bi dan mog xsnio. bo di Si mo vu xa de, une bu rad mo mi vi da­meT qi. meo
re cda ze uk ve 140­ki log ra mi a ni Stan ga av ka ri, gul ze Ca mo vi de da ficar
nag ze dav de. Ca mo ve di da sa var ji So oTax Si Se ve di, Cav je qi, buq ni
ga va ke Te da ve Rar ga vi mar Te, we li ga mi kav da, ise mtki o da, rom Za losnu
ri ban da Ji ver mom xsnes da sas wra fo dax ma re bis bri ga da ga mo i Za xes,
ia tak ze dav we qi da ver vin Zre o di. eqi meb ma sa ka ce ze da maw vi nes da sastum
ro Si rom amiy va nes, Zlivs ga da ma go res sa wol ze.
...icoc xle, ru se bi mec xre ca ze daf ri nav dnen, saq so nov sa da udodovs
Ti To cda ki dev hqon daT, mag ram Rmer Ti ma Ra lia, me ver Sem wvdnen
da ase gav xdi Cem pi o ni. ra Tqma un da, da jil do e ba ze ver mi ve di da oqros
med lis wa mo sa Re bad Ce mi ma ria ga vag zav ne. Ta vis wo na Si sve til koc
gax da Cem pi o ni“.
51­is zaf xul Si ber lin Si me sa me msof lio fes ti va li ga i mar Ta.
me gob re bi _ gi vi kar to zia, amur ci ma ku ri Ze da ra fo Ci miS ki a ni oqros
med le biT dab run dnen. Ci miS ki an ma fes ti va lis sa mi re kor dic
da am ya ra.
ax la ki erT ku ri o zul am bavs mo giy ve biT.
ma ta reb lis ba qan ze rom ga mo vid nen, no dar jor ji ki am sTxo va, rafo­jan,
xe li mtki va, mo di, Zmu rad, mo mex ma re am Ce mod nis Tre va Sio.
mo gik vdes Ce mi Ta vio, upa su xa ra fa el ma, da av lo no da ri sa da Ta vis Cemod
nebs xe li da ar xe i nad mi se ir nobs, vi Tomc bam ba eWi ros.
27

afael CimiSkiani
ssr kavSiris xalxTa
I spartakiadaze.
moskovi, 1956 weli
rafael CimiSkiani
28

uceb ga i go na, mis zur gsu kan, vi Ra cam gak vir ve biT rom hkiT xa jorji
ki as: „Нодар Константинович, а где Ваш чемодан? Я нанял носильщика, вон,
впереди идет“, _ upa su xa ba ton ma no dar ma. es rom ra fa el ma ga i go na,
uceb wa mo War xlda, gem ri e lad Se u kur Txa, Ta vi si Ce mo da ni mi ug do da
va go nis ken ga nag rZo gza.
ara, ga na mew yi na, ase vi ya viT er Tma neT Si Se xum re bu lio, da a yo la
ba ton ma ra fa el ma.
„er Ti „Wi Wi ko mos kvi Ci“ myav da, 1949 wels vi yi de da imi Ti dav se irnob
diT xol me bi We bi. gan sa kuT re biT me da gi vi kar to zia vi ya viT sul
er Tad“...
im pe ri od Si 21 wlis Ci miS ki ans sam xed ro ko mi sa ri a ti dan uw ye ba mou
vi da, jar Si iw vev dnen. co li axa li moy va ni li hyav da, ka ci spor tul
sar bi el ze ze nit Si iyo da jar Si was vla un do da?! da i ma la, mag ram imaT
ras da e ma le bo di, qves knel Si Ca mog yve bod nen da iq gi pov nid nen. da axlo
e biT er Ti kvi ris Sem deg ma ma da i ba res mi li ci a Si da da a ka ves: sa nam
Se ni Svi li aq ar ga moc xad de ba, aqe dan ver ga giS veb To. aba, Cems ga mo mama
Cems xom ar va yur yu teb di mi li ci a Sio da... iZu le bu li gax da, beds Segu
e bo da.
dad ga gam gzav re bis dRe, ro gorc yve la axal wve u li, ra fa e lic
„nul ze“ ga da par ses da nav TluR Si da i ba res. sat vir To eSe lo niT xa­
Sur Si Ca iy va nes, sa i da nac axal wve u le bi un da ga e na wi le bi naT.
sa nam eSe lo ni xa Surs Ca aR wev da, ra fa e lis de da da me uR le TxovniT
mi vid nen fiz kul tu ris res pub li ku ri ko mi te tis Tav mjdo ma res­
Tan aleq san dre fa ru la vas Tan da „di na mos“ sab Wo Si, sa mu Si as Tan, bedad,
ima Tac dro u lad imoq me des, sa qar Tve los sam xed ro ko mi sar Tan
iSu am dgom les, bo los ki sa qar Tve los ce kas pir ve li mdi va ni kan did
Car kvi a nic Ca e ria saq me Si. swo red mas ga u cia gan kar gu leba, ra fa el CimiS
ki an ma sam xed ro sam sa xu ri sa qar Tve lo Si mo i xa do so.
erT kvi ra Si uk ve mos ko vi dan ga mo i Za xes Sek re ba ze, po lo neT Si unda
gam gzav re bu liy vnen, ssr kav Sir­po lo ne Tis me gob ro bis fes ti valze.
iqac da ma je reb lad ga mo vi da da yve las so li du ri upi ra te so biT
ajo ba.
29

afael CimiSkiani
30
„kra ko vis sas tum ro Si Cems uf ros me go bar Tan, ma mia JRen tTan er­
Tad var. qvem su buq wo na Si Se jib re ba wi na dRes ga i mar Ta, me re ma mi as
uwev da ga mos vla da isic sa gul da gu lod em za de bo da. wya li mos wyurda,
mag ram Se e Sin da _ yve la zed me ti gra mi wo na ze moq me deb da. bro weu
lis wvens dav le vo, miT xra. no mer Si da na ver vi po veT, sxva ra gza iyo,
brit viT da iw yo bro we u lis gaW ra. uceb brit va auc da da xe li ga da ise
ra. Wri lo ba im de nad se ri o zu li iyo, rom qi rur gi u li Ca re va gax da
sa Wi ro. Tavs ik lav da, es ra da me mar Ta. ase Ti si su le lis ga mo Se jib reba
ze ver gav di va ro. ara da, Za li an kar gad iyo mom za de bu li da sab Wo Ta
kav Si ris re kords umiz neb da. ra Ras izam da.
sa Ra mos res to ran Si Ca ve diT, iq vsa di lob diT xol me. mu si ko seb ma
ori ul va Se bi a ni ka ci rom da i na xes, ifiq res, qar Tve le bi iq ne bi a no da
„su li ko“ da uk res. uceb mSob li ur ga re mo Si amov ya viT Ta vi da ma mi a mac
pir ve lad ma Sin ga i Ri ma“.
olim pi a dis wi na wels Ci miS ki an ma sab Wo Ta kav Si ris pi ra di Cem pi ona
tic mo i go (saq so novs aqac ajo ba) da „di na mos“ cen tra lu ri sab Wos
pir ve lo bac. amis Sem deg ba qo Si sa kav Si ro gun dur Cem pi o nat Sic ga imar
jva da es we li wa dic ase das rul da.
ase la pa rak­la pa rak Si mi va de qiT 1952 wels, hel sin kis olim pi u ri
Ta ma Se bis wels. mar tis qar ma wa mo u be ra da bi na Si Se ve diT, sa dac ra fae
lic stum rad iyo _ Ta vis qa liS vil Tan da Zmis Svil Tan. mas pin Zleb ma
al bo mi gad mo i Res da Zve li fo to e bis Tva li e re bas Se vu de qiT. ba ton
ra fa els Si ga da Sig crem li mo aw ve ba, gu li amo uj de ba, erTs Rrmad Ca isun
Tqavs da isev ga nag rZobs sa in te re so am be bis mo yo las...
ram de ni me dRe Si isev Sev xvdiT er Tma neTs, ax la uk ve pas te ris qu Caze,
sa dac am Ja mad cxov robs ba to ni ra fa e li. da mo uS va xur jins.
...1952 wels sab Wo Ta kav Si ris pi ra di Cem pi o na ti iva no vo Si ga i mar­
Ta. ro gorc spor tsmen Ta um rav le so bas, ra fa el Ci miS ki an sac mu dam
wo nis prob le ma hqon da da ro mel qa laq Sic Tu qve ya na Sic ar Ca vi do da,
as pa re zo bis daw ye bam de aba no dan ar ga mo di o da. iva no vo Si amis ga mo
se ri o zu li prob le ma Se eq mna, wo na ve raf riT da i re gu li ra da... saq sonov
Tan wa a go, me o re ad gi li da i ka va.

er Ti Tvis Sem deg, iv nis Si, or kvi ri an ga far To e bul Sek re ba ze ga moi
Za xes soW Si. iq Ta vi mo i ya res olim pi u ri nak re bis kan di da teb ma Wi dao
ba Si, kriv Si, Za los no ba Si. iqi dan ki gun de bis pir ve li­me o re nom re bi
vi bor gSi gag zav nes, sankt­pe ter bur gTan ax los. sa qar Tve lo dan sa kav­
Si ro nak reb Si uwin eqvs wo niT ka te go ri a Si oTx Tbi li sel Za lo sans
iZa xeb dnen xol me _ ka si a niks, sve til kos, JRen tsa da Ci miS ki ans, mag ram
1952 wlis olim pi u ri Ta ma Se bis Tvis gun dSi mar to ra fa e li dar Ca, ve tera
neb ma Tan da Tan daT mes po zi ci e bi da sa bo lo od da to ves fi car na gi.
mo gex se ne baT, olim pi u ri Ta ma Se bis Tvis spor tsme nebs sa gul dagu
lod ar Ce ven. 1952 wels ki sab Wo Ta spor tu li de le ga cia pir ve lad
mo na wi le ob da olim pi a da Si da ami to mac mwvrTnel­spe ci a lis te bi gansa
kuT re bu li sif rTxi liT eki de bod nen Ti To e ul kan di da tu ras. miT
ume tes, ko mu nis tur ma par ti am sab Wo Ta spor tis xel mZRva ne lebs konkre
tu li da va le ba mis ca: gun du ri pir ve li ad gi li! am da va le bis Se usru
leb lo bis Sem Txve va Si um kac re si sas je li gar du va li iyo.
„vi bor gSi, Cve ni sas tum ros qveS, fir fi te bis ma Ra zi as Tan da gastro
nom Tan qar Tve le bis „bir Ja“ iyo. Ta vi su fa li dro Tu ga mog viCnde
bo da, iq vik ri be bo diT xol me. Zve lad pa ta ra fir fi tebs uS veb dnen,
Zvi ric ar Rir da. ho da Se vi Zi ni eT qar Tu li sim Re re bis fir fi te bi da
vuk rav diT pa te fon ze, bo lom de awe u li xmiT. gam vle le bi gak vir ve bule
bi ixe de bod nen ze moT, sa i da nac maT Tvis uc xo mu si kis xma is mo da.
er Ti Tve ise ga vi da, verc vig rZe niT. cu di mxo lod is iyo, rom TeT ri
Ra me e bis pe ri o di dag vem Txva da Ra mis 3­4 sa a Tam de mTe li qa la qi dRis
si naT liT iyo ga na Te bu li.
axal gaz rde bi vi ya viT, sis xli gvi duR da, Su a Ra mem de qu Ca Si dav bo ri alob
diT da erT dRe sac tan Si ra Ra ca vig rZe ni, am Cvens no mer sac oT xi fanja
ra hqon da da al baT or pir ma qar ma gam kra _ gav civ di, sic xem ami wia, magram
ar ve pu e bo di da es ga ci e ba fil tve bis an Te ba Si ga da i zar da, lo gi nad
Ca mag do. hel sin kSi gam gzav re bam de ki, faq tob ri vad, aRa ra fe ri rCe bo da“.
ro gorc avad myo fi, bo lo va gon Si ga am we ses, med na wil Si, ro mel sac
ga re dan „Красный Крест“ ewe ra da di di wi Te li jva ri exa ta. Mra fa e lis gao
ce bas saz Rva ri ar hqon da, ro ca iq Wi da o bis le gen da, ar sen me ko kiS vi­
31

afael CimiSkiani
32
li dax vda.A ar sens Tur me aler gia hqo nia da mTel tan ze ga mo uy ria. „arsen
bi Zia, es ra dag mar Tnia“, _ ukiT xavs ra fa els gu lub ryvi lod. „Zia
me o red aRar da mi Za xo, To rem Tavs wa gac li, _ da u cac xa ne bia 40 wlis
ar sens, me re ki mo fe re bia, „nu ge Si nia, ra fo, gu li ar dag wydes, Zia arse
na ar vi yo, de da Tu ar vu ti re yve las, ai, na xe, rom dav brun de biT, me
da Sen pir ve li va go niT vim gzav rebT“. ar sen me ko kiS vi li im dros moskov
Si cxov rob da da am qa la qis sa xe liT ga mo di o da.
ro gorc iq na, Ca aR wi es ata ne me Si, olim pi ur so fel Si.
„yve las dag vi ri ges ta lo ne bi sa di lis Tvis. sa kav Si ro spor tko mite
tis Tav mjdo ma rem, sab Wo Ta spor tu li Sta bis xel mZRva nel ma ni kolai
ro ma nov ma gan kar gu le ba gas ca, rom sa ni ta rul va gon Si myo fi sportsme
ne bis Tvis, vi sac ga mo jan mrTe le ba sWir de bo daT, gan sa kuT re bu li
yu rad Re ba mi eq ci aT. sab Wo Ta kav Si ris olim pi u ri gun dis sa ni ta ru li
na wi lis uf ro si war mo So biT Tbi li se li eb ra e li iyo, axal gaz rda ka ci
ni ko lai ko ba lev ski, ro me lic mos kov Si mu Sa ob da eqi mad. olim pi ur sofel
Si ki kve bis sa kiT xeb sac ga na geb da.
mi ve di mas Tan, ga mo vec na u re. Ce me bu rad „wa vi Sus tre“. ko ba lev skim
wig na ki ga mo mar Tva da zed ra Rac wa a we ra. im de ni So ko la di mo ma ya res,
er Ti ka ci ki ara, mTe li ba ta li o ni ver mo e re o da. rac min do da, su lo
da gu lo, yve la fe ri moh qon daT _ xi zi la la, Taf li, sxva das xva vi tami
nis Sem cve li sak ve bi, axa li xor ci... Se jib re bis daw ye bam de Tan da Tan
fe ri mo mi vi da, mov mjo bin di, nel­ne la var jiSs Se vu de qi. co ta xans vivar
ji Seb di, me re aba no Si Se vi do di da 200­300 grams da vik leb di. ase Ti
re Ji miT ram de ni me dRe Si uk ve Cve ul for ma Si Cav de qi da ime dic mo me ca,
rom fi car nag ze kar gad ga mos vlas Sev Zleb di. ara da, ma ta re bel Si Zia
ar se nam rom miT xra, olim pi a da ze ga vi mar jvebT da pir vel va gon Si gadav
sxde bi To, co ta ar iyos, un dob lad Sev xe de: ne ta ras am bobs es ka ci,
mar Tla xom ar da ber da­meT qi“.
er Ti sa in te re so ram mox da olim pi ur Ta ma Seb ze. hel sin kSi, Ci miSki
a nis wo niT ka te go ri a Si er Tba Sad sa mi Za lo sa ni wa iy va nes _ Ta vad
ra fa e li, saq so no vi da ma zu ren ko. aqe dan fi car nag ze gas vlis uf le ba
mxo lod ors hqon da, anu, er Ti sa Ta da ri go iyo.

33
zeda foto 1956 wels
CeliabinskSia
gadaRebuli,
qveda marcxena
foto _ bakurianSi,
marjvena foto ki
1957 wels _ TeiranSi

afael CimiSkiani
34
mwvrTne leb ma kar gad icod nen, rom ra sac Ci miS ki a ni var jiS ze das­
Zlev da, Se jib re bis dros au ci leb lad ima ze mets ga a ke Teb da. ase Ti
Cve va hqon da. mag ram ax la amis gax se ne ba ara vis un do da. pi ri qiT _ sababs
eZeb dnen, rom Sa ri mo e doT. sul imas uCi Ci neb dnen, sa kav Si ro pirve
lo ba ver mo gi gia da olim pi a da ze ro gor ga giy va no To. spor tis nebis
mi er sa xe o ba Si ase iyo _ me to qe ze, miT ume tes, rus spor tsme neb ze,
sul co ta, er Ti Ta viT maR la ma inc un da mdga ri ya vi.
„ra Ra Sors wa vi deT, hel sin kis olim pi a da ze gi vi kar to zia da vaxtang
ba la va Ze ar da a ye nes, Tum ca fi neT Si ki wa iy va nes. qar Tve li fa lavne
bi mar Tlac sa u ke Te so for ma Si iy vnen. gi vis wo na Si be lov ma iWi da va,
vax tan gis wo na Si ki ri bal kom. Cem pi o ni verc er Ti ver gax da“. …
ra fa el Ci miS ki a nis Tvis olim pi ur fi car nag ze ga mos vla be dis wyalo
ba uf ro iyo da kar gad es mo da, rom, ra dac un da daj do mo da, es San si
maq si ma lu rad un da ga mo e ye ne bi na.
bo lo var jiS ze ma zu ren kos fe xi ga da ub run da. dar Cnen Ci miS ki a ni
da saq so no vi.
ama so ba Si Ta ma Se bic da iw yo.
„sa er Tod, Za los no ba Si sab Wo Ta sko la iyo gan Tqmu li, mTels
msof li o Si met ­nak le bad sab Wo Ta spor tsme ne bi do mi ni reb dnen. mar Talia,
hel sin kis olim pi u ri Ta ma Se bis Tvis bev rma ve te ran ma uk ve mi a ne ba
aq ti ur sports Ta vi, mag ram arc axal gaz rde bi vCan diT maT ze nak le bi.
rac Se e xe baT uc xo e lebs, tra di ci u lad Zli e ri aT le te bi hyav daT ameri
ke lebs, bul ga re lebs, fran gebs, po lo ne lebs, ger ma ne lebs... mag ram
kon kre tu lad vis Se eZ lo Cven Tan Seb ma, amas ver get yviT, Cve ni mTa va ri
kon ku ren te bi uf ro Cve ni ve Ta na gun de le bi iy vnen. Tum ca is ki ga me go,
rom vin me tri ni da de li rod nei uil ki si sam Wid Si 322,5 ki log rams stabi
lu rad aC ve neb da“.
da iw yo Se jib re ba da aWim vis Sem deg fi li pi ne li rod ri go del roza
rio da wi na ur da _ 105 kg, rod nei uil ki si me o re iyo (100 kg), ra fa el
Ci miS ki a ni _ me sa me (97,5 kg). saq so no vi Ci miS ki ans 2,5 ki lo Ti Ca mor Ca.
Ci miS ki an ma me o re dis cip li na Si uf ro ivaJ ka ca _ 105 kg ai ta ca da
ori var ji Sis Sem deg 202,5 ki log ra miT uk ve is li de rob da, saq so no vi

kud Si mis dev da _ ma nac 105 kg ai ta ca (or Wi dis jam Si 200 kg). uil ki si ki
Ca mor Ca _ 100 kg, mag ram ori dis cip li nis Sem deg ma sac 200 ki log ra mi
da ug rov da. ro za rio sa er Tod ga mo e Ti Sa brZo las _ atac Si ver ivar ga
da sa sa ci lo wo na das Zlia _ 92,5 kg.
...swo red am dros da em Svi dob nen ra fa els me gob re bi _ gi vi kar tozia
da vax tang ba la va Ze.U uk ve Ra mis 12 sa a Ti Ses ru le bu li yo da olim piu
ri sof lis ken bo lo av to bu si ga di o da. ra fa els mog vi a ne biT uwev da
fi car nag ze Sem de gi gas vla. spor tsme ne bi re Jim Si iy vnen da dag vi a ne bas
ara vin apa ti eb daT. me o rec, Za lo san Ta dar ba zi dan ise Sors iyo olimpi
u ri so fe li, Sua Ra miT rom wa su liy vnen, di lam de ver Ca aR wev dnen.
ga mom Svi do be bi sas gi vi kar to zi am mxar ze mxa ri mi a do Ci miS ki ans da uTxra:
„Ce mi Za la Sen, Ce mi Za la Sen! aba, ra fo­jan, ico de, oq ros med lis
ga re Se ar dab run de so fel Si, Cve ni qve ya na, Cve ni sam Sob lo asa xe le“... …
dad ga me sa me dis cip li nis droc.
„ak vra ze, pir vel cda ze 132,5 ki log ra mi mo viT xo ve, me o re cda ze
137,5­s Se vuk ve Tav di da 140­iT da vam Tav reb di _ ase Ti Ca na fiq ri mqonda.
Tur me saq me Si xar! saw yis wo na ze nak re bis erT­er Ti mwvrTne li niko
lai Sa to vi TiT qos dam Tan xmda, mag ram me re uCe mod Se uc vlia wo na da
130 ki lo Se uk ve Tavs. gav braz di, Stan gas Tan mis vlas vu a rob di, mag ram
mwvrTne leb ma la mis Za liT ga miy va nes fi car nag ze. ra un da meq na _ gave
di da av ka ri sim Zi me. saq so nov ma 132,5 ki log ra mi ak ra da, ese igi, uk ve
or na xe va ri ki lo Ti mi geb da. uil ki si Za li an Ca mog vrCa _ pir vel cda ze
mxo lod 120 kg ak ra.
me o re cdis Tvis me da Cem ma mwvrTnel ma iz ra il me xa nik ma 137,5 kg moviT
xo veT _ vi fiq reT, ax la ma inc dag vTan xmde bi a no. ru seb ma isev ar gamiS
ves da Cem Tvis 135 ki log ra mi ga am za de bi nes. vner vi u lob, ni ri wa mixda,
Stan ga gul ze da vi de da... ga mi var da, ver av ka ri. mTe li Za liT Ca viq nie
xe li da qar Tu lad er Ti ge mo ze Se vi kur Txe. gav giJ di, Wku i dan ga da ve di.
saq so nov ma es cda ga mo to va. uil kis ma pir vel cda ze naC ve ne bi Sede
gi ori ki log ra miT ga a um jo be sa.
me sa me cda ze isev 135 ki log ram ze ave di da av ka ri, anu jam Si 337,5
ga mo mi vi da _ msof li o sa da olim pi u ri Ta ma Se bis axa li re kor di!
35

afael CimiSkiani
36
brZo la da vam Tav re, mag ram saq so novs bo lo cda dar Ca. 140­ze ga i qa Ca.
ama so ba Si tri ni da del ma spor tsmen ma 127 ki log ra mi ak ra da Se jib re ba
me sa me ad gi liT da am Tav ra.
Rmer Ti ma Ra lia da yve la fers xe davs _ saq so nov ma sim Zi me ver
daZ lia da oq ros me da li me dam rCa, xu Ti ki log ra miT ga va um jo be se
msof li os re kor di!
icoc xle, ru seb ma Ta vi mo i qaC les, mex ve od nen da mi lo cav dnen, magram
me xom vxe dav di da vgrZnob di, ra tri a leb da maT gul Si. saq so novis
Tvis gam za de bu li olim pi u ri oq ros me da li me Ca mom ki des mker dze!
gam Te ni i sas olim pi ur so fel Si rom dav brun di, av to bu si dan ve
mov ka ri Tva li mo us ven rad mo si a ru le ori ka cis lands. ma Sin ve vi ca ni
_ gi vi kar to zia da vax tang ba la va Ze iy vnen. uk ve ga e goT Ce mi ga mar jvebis
am ba vi da WiS kar Tan me lo de bod nen. ro gorc ki av to bu sis ka ri ga i­
Ro, gi vi Cem sken ga mo qan da da da i Za xa: ra fo, ar ga be do da av to bu si dan
fe xi ar Ca mo ad gao. mom var da, ga da mex via, ki be ze Ca mos vla ar ma ca la,
pir da pir xel Si ami ta ca da na xe va ri so fe li mxar ze Ses mu li Se mo ma tara.
ze mo dan Ca mov Za xe: gi vi­jan, es me da li Se nic aris, Sen ma sit yveb ma
Za la ga mi aT ke ca­meT qi. vax tang ba la va Zem ki leq si mo miZ Rvna eq spromtad.
ise Ti ga xa re bu le bi iy vnen, TiT qos maT mo e po ve bi naT Cem pi o no ba.
mi Wirs la pa ra ki, Ce mi gi vi... sa re cel ze mi jaW vuls sa a vad myo fo Si
rom mi va kiT xe, ax la me da va de xe li da Ce mi Za la Sen, Ce mi Za la Sen­meTqi...
ver vuS ve le, ver ga da var Ci ne Ce mi Zvir fa si me go ba ri“.
...di las, sa uz mis Sem deg, sab Wo Ta olim pi e le bi mwyob rSi Ca a ye nes da
ni ko lai ro ma nov ma sa kav Si ro spor tko mi te tis brZa ne ba wa i kiT xa: ra fael
Ci miS ki ans spor tis dam sa xu re bu li os ta tis wo de ba mi e ni Wao.
aq Ce mi mas pin Ze li isev ac rem lda:
„mag ram es bed ni e re ba ma inc nak lu li ga mod ga. ze mo Tac xom vTqvi,
Ce mi gi vi da Ce mi vax tan gi hel sin kis sa Wi dao xa li Cas ar ga a ka res­meT qi,
ara da, ise iy vnen mom za de bu li, yve la fers brdRvnid nen. ma Sin sab Wo Ta
kav Si ris nak re bis mwvrTne li Ta vi su fal da kla si kur Wi da o ba Si vaxtang
ku xi a ni Ze iyo. vin icis, vi si rCe vi Ta Tu wi na da de biT (rac xSi rad
brZa ne bis tol fa sia xol me), man ver ga be da Ta vi si Ta na me ma mu le e bis ga­

moy va na. al baT ifiq ra, amaT Tu ve ra fe ri ga a ke Tes, me mom dge bi an, qar­
Tve li xar da qar Tve le bi imi tom ga a par pa Seo. ki dev kar gi, amu ram da meko
kiS vil ma rom mo i ges, Tum ca Zia ar se ni mos ko vis sa xe liT ga mo di o da.
cxo ne bul ma amu ra ci ma ku ri Zem da me TiT qmis er Tdro u lad mo vipo
veT olim pi u ri Cem pi o no ba. man er Ti Tu ori sa a TiT da mas wro, mag ram
ra mniS vne lo ba aqvs, ro mel ma da vas wa riT _ ori vem xom Cvens mSob liur
sa qar Tve lo Si Ca mo vi ta neT es jil do e bi. Tum ca ra tom ori vem, Cve ni
mzia ju Re li iq ar iyo?! Cia ka ci ki var, mag ram im xe la xma maqvs _ mtrisas!
dar baz Si rva qal Tan er Tad rom ga i a ra, yve la ze la ma zi da eS xi ani
mzia iyo da mec av te xe yvi ri li: mzia, mzia! ar da ga viw ydes, qar Tve li
xar, Tbi li se li, Ta nac di na mo e li­meT qi! usaz Rvrod bed ni e ri iyo mzia,
amo de na uc xo xal xSi qar Tu li sit yve bi rom ga i go na!“
cno bi li spor tu li Jur na lis ti, ma Sin sru li ad axal gaz rda no dar
gu guS vi li Za lo san Ta olim pi ur Se jib re ba ze wer da: „Ra miT mSvi dad
eZi na, mag ram uc na ur gu ne ba ze ga iR vi Za _ Ta vi dam Zi me bo da, yel Sic
yru tki vi li Se ig rZno. Se jib re bis win avad myo fo bis uf le ba ar hqon da.
es kar gad ico da da usi a mov no fiq re bi ma Sin ve mo i So ra. yve la fe ri wi na
dRis STa beW di le bebs da ab ra la, mag ram gu Sin xom mxo lod ma yu re be li
iyo? ise ki bev ri iner vi u la da ma Sin Ra dam Svid da, ro ca Ta na gun de li
olim pi ur Cem pi o nad ga mo ac xa des. sab Wo Ta Za los ne bis war ma te ba Ta anga
ri Si hel sin kis olim pi a da ze swo red ivan udo dov ma gax sna.
ra fa el Ci miS ki an ma olim pi ur fi car nag ze ga mar jve bis fa si kar gad
ico da. Tvi To nac ara er Ti war ma te ba mo u po ve bia did tur ni reb Si, magram
isi ni sxva iyo, im ga mar jve bebs olim pi a dis fon ze ri gi Ti mniS vnelo
ba hqon da. dRes ki...
udo dov ma faq tob ri vad gza gak va la, Ta na gun de lebs ma ga li Ti misca.
ax la mi si da ni ko lai saq so no vis ri gi iyo. udo dovs, kac ma rom Tqvas,
er Ti nam dvi li mo wi na aR mde ge hyav da _ ira ne li mah mud nam diu, mag ram
saq me swo red am „rki nis ira ne lis“ da mar cxe ba gax ldaT.
nak re bis da kom pleq te bi sas ia kob ku cen kom da ni ko lai Sa tov ma
upi ra te so ba 28 wlis udo dovs mi a kuT vnes, To rem saT va lav Si axal gazrda
Za los ne bic hyav daT, Tun dac ba qir far xud ti no vi an ro bert ro ma­
37

olimpiuri kvarcxlbeki:
nikolai saqsonovi,
rafael CimiSkiani da
rodnei uilkinsi.
helsinki, 1952 weli
rafael CimiSkiani
38

39
saqarTvelos
saukeTeso
Zalosnebi
ssr kavSiris nakrebi.
pirvel rigSi,
marcxnidan pirveli _
rafael CimiSkiani.
1950 weli

afael CimiSkiani
40
ni. ga moc di li udo do vi uf ro sa i me do kan di da tad eC ve naT nam di us Tan
brZo la Si da arc Sem cda ran. sab Wo Ta Za lo sans mxo lod pir vel moZ rao
ba Si _ aWim va Si ga u Wir da, me re ki me to qe sag rZnob lad Ca mo i to va _
mTe li 7,5 ki log ra miT. gu ne ba wam xdar ma ira nel ma ki na Ram me o re ad gilic
da kar ga, mag ram es uk ve mi si sa dar de be li iyo.
gu Sin ra fa el Ci miS ki a ni me go bars mTe li gu liT qo ma gob da, dRes ki
mi si je ri dad ga, mi si da ki dev ni ko lai saq so no vi sa. sab Wo Ta mwvrTnelebs
qvem su bu qi wo nis ga nac xad Si swo red es ori Za lo sa ni hyav daT Seyva
ni li, rac wes de biT daS ve bu li iyo.
jer ki dev olim pi a dis daw ye bam de mwvrTnel Ta sab Wom ga daw yvi ta,
rom qve sa Su a lo da mZi me wo neb Si mo na wi le ar ga mo ey va naT da maTs an gariS
ze qvem su bu qi da sa Su a lo wo ne bi ga a mag res. an ga ri Si mar ti vi iyo _
am or wo na Si oT xi olim pi u ri me da li sa bo lo od ga daw yvet da gun du ri
ga mar jve bis beds. oRond ga o re bul wo neb Si umed lod ara vin un da dar­
Ce ni li yo.
mar tSi iva no vo Si 27­e sa kav Si ro Cem pi o na ti Ca tar da. am Cem pi o nat­
Si dad gin da sa bo lo od hel sin kis olim pi a da ze ga sam gzav re be li gundis
Se mad gen lo ba.Q qvem su buq wo na Si oq ros me da li sver dlov skel ma
ni ko lai saq so nov ma mo i go. ra fa el Ci miS ki a ni aq me o re iyo. gu Sin de li
me to qe e bi dRes erT gun dSi ga er Ti an dnen imis ime diT, rom pir vel da
me o re ad gi lebs er Tma neT Si ga i na wi leb dnen. mwvrTne lebs sru le biT ar
ain te re seb daT, vis er ge bo da oq ro da vis _ ver cxli. mTa va ri iyo, rom
es jil do e bi xe li dan ar gag veS va.
hel sin kis olim pi a dam de er Ti wliT ad re qvem su buq wo na Si msof lios
Cem pi o ni eg vip te li sa id go u da gax da. igi aqac fa vo rit Ta So ris iricxe
bo da. go u da mar Tlac di de bu li Za lo sa ni da ud re ki meb rZo li iyo,
mag ram me o re „di di eg vip te lis“, msof li os or gzi sa da lon do nis olimpi
a dis Cem pi o nis mah mud fa i a dis Crdil Si ga mud me biT yof nam sa Su a le ba
ar mis ca bo lom de ga mo em JRav ne bi na Ta vi si ni Wi. es is Sem Txve va gax ldaT,
ro ca di di mas wav leb lis sa xe li xels uS lis mo wa fis war ma te bas. msofli
o Cem pi o nat Si ga mar jve bis Sem deg go u dam ze di zed ram de ni me tur ni ri
wa a go da re pu ta ci ac Se er ya. ax la igi av to ri te tis aR dge nas la mob da.

ama so ba Si qvem su buq wo nas axa li var skvla vi „Se mo e ked la“ _ trini
da de li rod nei uil kin si, ro me lic sam Wid Si 322,5 ki log rams sta bilu
rad aC ve neb da da sa Wi ro e bis Sem Txve va Si al baT met sac as wev da. am
„axal ga mom cxva ri“ tri ni da de lis uyu rad Re bod da to ve ba aramc da
aramc ar Se iZ le bo da.
…... pir ve li moZ ra o ba _ aWim va. Ci miS ki an ma jer 90 ki log ra mi daZ lia,
me re _ 95 da bo los 97,5. saq so no vi 95 ki log ram ze Se Cer da. tri ni dadel
ma ori ves ga us wro (100 kg), mag ram arc es Se de gi aR moC nda sa u ke­
Te so. aWim va Si pir ve li ad gi li fi li pi nel ma rod ri go del ro za ri om
da i ka va _ 105 kg. ai, ki dev er Ti, axal ga mom cxva ri kon ku ren ti. Tum ca
sa ner vi u lo da sa gan ga So jer ara fe ri iyo. Ci miS ki an sac da saq so nov sac
mdgo ma re o ba mom dev no, teq ni ku rad uf ro rTul moZ ra o beb Si un da gamo
e ke Te bi naT. ata ci da ak vra `ma Ti moZ ra o ba~ iyo.
Aa ta ci Ci miS ki an ma 97,5 ki log ra miT da iw yo. saq so no vi brZo la Si Cae
ba 100 ki log ram ze. me o re mis vla ze Tbi li sel ma 102,5 kg das Zlia. saqso
nov ma wo na 105 ki log ra mam de ga zar da, mag ram Stan ga ver da i mor Cila.
es cu di ni Sa ni gax ldaT. er Ti wa ru ma te be li cdac da Cve ni nak re bis
geg me bi wyal Si Ca iy re bo da. me sa me mis vla saq so nov ma ad rin de li wo nis
fiq si re bas mo an do ma da, ro gorc iq na, mi zans mi aR wia. 105 ki log ra mi CimiS
ki an ma Se da re biT io lad das Zlia.
me o re moZ ra o bis Sem deg brZo las ga mo e Ti Sa ro za rio _ aR moC nda,
rom atac Si sus ti yo fi la (92,5). uil kin sma am je ra dac 100 ki log ra mi
as wia da ori moZ ra o bis jam Si (200 ki log ra miT) me sa me ad gil ze dam kvidrda.
200 ki log ra mi hqon da dag ro vi li saq so nov sac, mag ram igi tri nida
del ze od nav msu bu qi iyo da es gar kve ul upi ra te so bas aZ lev da. CimiS
ki an ma 202,5 ki log ra miT xelT ig do li de ro ba.
ak vra Za los no ba Si bo lo, ga dam wyve ti moZ ra o baa da xSi rad brZolis
beds aq mo po ve bu li war ma te ba an wa ru ma teb lo ba gan saz Rvravs.
vinc ga mar jve bas la mobs, gar kve ul ris kze swo red aq un da wa vi des. saqso
nov mac mdgo ma re o bis ga mos wo re ba, es uk ve me o red, ak vra Si sca da.
Ci miS ki an ma pir vel mis vla ze 130 ki log ra mi as wia, saq so nov ma ki _
2,5 ki log ra miT me ti (Ci miS ki an Tan igi swo red 2,5 ki log rams ageb da).M me­
41

afael CimiSkiani
42
re Ci miS ki an ma wo na 135 ki log ra mam de ga zar da, mag ram Stan ga ver da imor
Ci la, Tum ca me o re cda ze ma inc ais ru la wa di li.
saq so no vi ki... er Tba Sad 140 ki log rams „da eZ ge ra“, vi na i dan oq ros
me dals mxo lod am ve e ber Te la sim Zi mis ak vra mis cem da. mag ram sa a mi sod
igi ar iyo mom za de bu li da sa bo lo od 132,5 ki log rams das jer da.
Su a Ra me ga da su li iyo, ro ca Se jam da mZi me, eq vsa a Ti a ni brZo lis
Se de ge bi. Tum ca, ra iyo Se sa ja me be li _ Ci miS ki a nis ga mar jve ba eWvs
ar iw vev da, mag ram msa jebs er Ti for ma lo ba un da Se es ru le bi naT: aewo
naT Stan ga, ra Ta Tbi li se lis Se de gi sam Wi dis jam Si (337,5 kg) olimpi
u ri Ta ma Se bi sa da msof li os re kor dad ga mo ec xa de bi naT. amas ki dev
da ma te biT na xe va ri sa a Ti das Wir da, mag ram Ci miS ki a ni da saq so no vi uk ve
iReb dnen mi loc vebs, pir ve li ro gorc hel sin kis olim pi a dis Cem pi o ni,
me o re ki _ ro gorc vi ce­Cem pi o ni“.
hel sin kis olim pi u ri Ta ma Se bis ofi ci a lu ri da xur viT ar dam Tavre
bu la yve la fe ri. ar sen me ko kiS vi lis naT qva mi ga mar Tlda _ olim pi uri
Cem pi o ne bi hel sin ki­mos ko vis ma ta reb lis pir vel va gon Si mo a Tav ses
da gza Si yu rad Re ba ar mo uk li aT. me re iyo mos ko vi­Tbi li sis mom qancve
li da mo lo di niT aR sav se gza. sam tre di is sad gur Si, ba qan ze, Cve ni
spor tsme ne bis sa pa tiv ce mu lod uzar ma za ri suf ra ga Sa les. sam tre di ele
bi va go neb Si avid nen da di di pa ti viT Ca mo ab rZa nes olim pi e le bi.
sa xel da xe lo suf ras sa xel da xe lo sad Reg rZe lo e bi moh yva. gi vi
kar to zi am rom Se xe da ma ta reb lis fan jre bi dan far Tod ga xe li li Tvale
biT mac qe ral da ner wyvmom dgar rus mgzav rebs, di di an­pa ta ri a na
suf ras Tan ix mo.
„me ti ra un do daT rus tu ris tebs. daT vi rom Taf li an kas rSi CaZ vre ba,
ise Cay ves Ta vi am pur ma ril Si da... Tbi lis Si ra Ra gvin da, aq dav rCe bi To“.
qe i fi or­sam sa aTs gag rZel da. aba, am de ni xniT am xe la Se mad gen lobis
da ka ve ba ro go ri saq me iyo da rki nig zis xel mZRva ne lo bac afo ri aqda,
stu mar­mas pin Zlebs di di mo bo di Se biT da uw yo Txov na, ma ta reb lis
ga Ce re ba met xans aRar Se iZ le ba da mo diT, da vam Tav roT suf ra da Cvens
sa xe lo van olim pi e lebs gza da vu lo coT, es pur ma ri li ki sag zlad gava
ta no To.

„Tbi li sis vag zal zec di di dax ved ra mog viw yves, oRond pur ma rili
aq ar yo fi la. dag vxda uam ra vi xal xi, sa su le or kes tri, gad mog vces
la ma zi Ta i gu le bi... xal xis ase Ti siy va ru li dRem de mom yve ba _ nac nobia
Tu uc no bi, yve la me sal me ba da mec vcdi lob, ara vin dam rCes uyurad
Re bod _ vin mem ar ifiq ros, olim pi u ri Cem pi o nia da ib Rin Ze bao“.
1952 wlis ap ril Si, jer ki dev olim pi a dam de, „di na mos“ res pub likur
ma sab Wom ra fa el Ci miS ki a nis axal gaz rda ojaxs mle Tis qu Ca ze er­
To Ta xi a ni bi na ga mo u yo da hel sin ki dan dab ru ne bu li olim pi u ri Cempi
o nic, me uR les Tan er Tad, ve ra ze ga da vi da. mom dev no wels ki sa mi ve
olim pi ur Cem pi ons uk ve oro Ta xi a ni bi ne bi ga das ces uz na Zis qu Ca ze.
spor tu li cxov re ba grZel de bo da da ro gorc olim pi ur Cem pi ons,
ra fa el Ci miS ki ans ki dev uf ro me ti pa su xis mgeb lo ba ekis re bo da. 1952
wlis bo los man pra Ra Si, ssrk _ Ce xos lo va ki is me gob ro bis turnirSi
ias pa re za da yve las ajo ba.
mom dev no wels ki qu Ta is Si, sa qar Tve los pir ve lo ba ze msof lio
re kor di da am ya ra _ sam Wid Si 340 kg da ag ro va. es miR we va imi Ta caa aR saniS
na vi, rom qu Ta is Si arc ma nam de da arc mas Sem deg msof li os re kor di
arc erT sa xe o ba Si ara vis da um ya re bia.
Sve deT Si ga sa mar Ti msof li o sa da ev ro pis Cem pi o na te bis Tvis
sab Wo Ta Za los ne bi zve ni go rod Si, mos ko vi dan 85 ki lo met rSi em za debod
nen.
ra fa el Ci miS ki a ni me uR les Seh pir da, Sek re ba ze wa giy va no da pi robac
aus ru la. mag ram iq Ca su lebs pir vel ma Sem xved rma cu di am ba vi amcno:
Sek re ba ze me uR lis Ca moy va na sas ti kad ik rZa le ba, ager, msof li os
Cem pi o nis ar ka di vo ro bi o vis me uR le ukan ga ab ru nes da sxve bic gag vafrTxi
les, aq da sas ve ne be li sax li ar ge go noT, Sek re baa da co le bis adgi
li ar ari so. ra fa e li ix ti bars ma inc ar itex da da _ aba, ra i mes Tqma
ga mi be do no, iqiT iqad ne bo da.
xo lo, ro ca mwvrTnel mac igi ve ga u me o ra, ra fa els ase upa su xia:
vo ro bi o vi Ta vi si sax li dan ve lo si pe di Tac ki Ca mo va, ra bev ria 80 kilo
met ri, me ki 3000 ki lo met ri ga mo vi a reo. Tan Ce mod nis Tvis xe li dauv
lia da ka ris ken ram de ni me na bi ji rom ga da ud gams, mwvrTne li ga moh­
43

afael CimiSkiani
egvipteSi, adgilobrivi
somxuri gazeTis
TanamSromlebTan erTad.
1954 weli
olimpiuri Cempionebi _
evgeni minaevi da
rafael CimiSkiani.
leningradi, 1960 weli
ssr kavSiris xalxTa
I spartakiadis gaxsnis
ceremonialze:
vaxtang balavaZe,
rafael CimiSkiani
da givi kartozia.
moskovi, 1956 weli
rafael CimiSkiani
44

45
ssr kavSiris ZalosanTa
nakrebi msoflio
Cempionatze.
vena, 1954 weli

afael CimiSkiani
46
ki de bia: kar gi, kar gi, mag den sac nu izam, dar Ces Se ni me uR le, oRond adgils
sxva kor pus Si mo vu na xav To.
„aba, cols mar tos xom ar ga vuS veb di da mec ga da ve di, gun dis gan
gan cal ke ve biT vcxov rob di. Tbi li si dan blo mad ara yi Ca vi ta ne, Cve nebu
ri, Wa Wi sa da iqa ur mza re uls va Cu qe. la mis iyo, mo sam sa xu red dagvid
ga, sul de li ka te sebs gvim za deb da“.
Se jib re ba ze gam gzav re bam de me uR le Tbi lis Si ga is tum ra, ori
dRis Sem deg ki gun dTan er Tad stok hol mSi Ca vi da, msof li o sa da ev ropis
Cem pi o nat ze. Ci miS ki a ni cud for ma Si nam dvi lad ar yo fi la, mag ram
mwvrTne le bi isev al ma ce rad uyu reb dnen.
…...da iw yo aWim va. im dros Se jib re bas sa mi msa ji em sa xu re bo da. TeTr
dro Sas Tu as wev dnen, wo na CaT vli li iyo, Tu wi Tels aR mar Tav dnen _ ara.
„Stan gas Tan pir ve li me ga mo mi Za xes da saw yi si wo na io lad av Wi me.
ma le saq so no vis je ric dad ga. Stan ga Tavs ze moT ki ai ta na, mag ram xele
bi ise ara Ta nab rad eWi ra, rom amis CaT vla ara na i rad ar Se iZ le bo da.
erT mxa res po lo ne li msa ji id ga, me o re mxa res _ ger ma ne li, mTa va ri
msa ji ki kon stan tin na za ro vi iyo, cska­s mwvrTne li. er Tma msaj ma CaTva
la, me o rem _ ara. na za rov ma, cxa dia, saq so novs da u Wi ra mxa ri.
vi ner vi u le da ai, Se de gic _ atac Si da ak vra Si mxo lod sas tar to
wo ne bi dav Zlie. ki dev kar gi, nu li qu la ar mi vi Re. aWim va Si saq so no vis­
Tvis wo na rom ar Ca eT va laT, 10 ki log ra miT win viq ne bo di da Ta vi suflad
mo vu geb di, Ta nac mas ze ga ci le biT msu bu qi vi ya vi. saq so novs oqros
me da li ga das ces, me _ ver cxli sa.
mag ram jav ri ma inc vi ya re _ ima ve, 1953 wels, seq tem ber Si, sverdlov
skSi sab Wo Ta kav Si ris Cem pi o na ti ga i mar Ta, saq so no vic swo red am
qa la qi da naa da Ta vi si me gob re bi hyav da da raz mu li, rom Cem Tvis ner vebi
mo e Sa laT, yve la na i rad cdi lob dnen, mwyob ri dan ga mo vey va ne. ma inc
mo vu ge! Se mom Civ la, „trud no do ma pra ig ri va to“. me ki mkva xed vu pa suxe:
„ni Ci vo, pri vi kai­meT qi“.
Zvel ple xa nov ze, yo fil gor kis par kSi xSi rad ik ri be bod nen sxvadas
xva Ta o bis Za los ne bi, mok ri ve e bi da ma Ti me gob re bi. im de ni iy vnen,
la mis mTe li ple xa no vi mih qon daT. par kSi sa zaf xu lo ki no Te at ri iyo

da fil mebs xSi rad iq uyu reb dnen. mZi me wo no sa ni mok ri ve me sik ka la Sia
ni gor kis par kis yo Ci iyo, ise Ti dar tyma hqon da, mtri sas _ erTs rom
mo iq nev da, sam kacs wa aq cev da. ami to mac yve la eri de bo da mas Tan Seb mas.
baR Si yal Ta ban di bi We bic iy rid nen Tavs, me re ki no Si rom Se di od nen,
pa pi ross ewe od nen, xma u rob dnen, ga mom wve vad iq ce od nen. mag ram ka la­
Si a nis da nax va ze er Ti a nad ga mo i Zur we bod nen xol me ga reT. „ki nos direq
to ri ise Ti kma yo fi li iyo, xan da xan oc kacs ubi le Tod gviS veb da“.
1954 wlis 31 marts sab Wo Ta Za los ne bi eg vip tis gzas da ad gnen, adgi
lob riv nak reb Tan am xa na gu ri mat Cis ga sa mar Tad. ga par ta xe bul­omga
dax di li sab Wo e Ti dan eg vip te Si rom mox vdnen, Ta vi sa moT xe Si egonaT.
Se jib re be bi qa i ro Si da aleq san dri a Si imar Te bo da. mi u xe da vad
imi sa, rom olim pi u ri Cem pi o ni iyo, de da qa laq Si ma inc ar ga mo iy va nes,
aleq san dri a Si, 300 ki lo met riT da So re bul qa laq Si ga am we ses, rom lis
gza ze 80 ki lo met ri sa ha ris udab no Si un da ga ev loT.
sxva Ta So ris, 1948 wlis XIV olim pi u ri Ta ma Se bis Cem pi o ni Za los noba
Si mah mud fa i a di aleq san dri e lia, rom lis msof lio re kor di sam Wid­
Si 332,5 ki log rams ud ri da. oT xi wlis Sem deg, hel sin kSi, ra fa el Ci miSki
an ma swo red mi si re kor di ga a um jo be sa mTe li 5 ki log ra miT.
Ci miS ki an ma arc Ta vis qa laq Si Se ar Ci na re kor dsme no ba mas ze ad re
ga Cem pi o ne bul mas pin Zels _ am je rad 10 ki log ra miT ajo ba _ 342,5 kg.
„ban ket ze igi ar mi na xavs, Tum ca ga mom Svi do be bi sas oq ros ba zar Si
Se miy va na da iq ve, Cvens Tval win dam za de bu li na ke To ba ma Cu qa. ma Sin mas
xu Ti qa liS vi li hyav da da me gob ru lad vuT xa ri _ eg ro gor mo gi vi da,
er Ti bi Wi ver ga mo u rie­meT qi... me re me ar Se me Zi na xu Ti go go?!“.
eg vip ti dan axal Ca mo su leb ma pet ro za vod skSi, sa kav Si ro Cem pi onat
Si mi i Res mo na wi le o ba da ra fa el Ci miS ki an ma Cem pi o no bas Tan er Tad
msof li os axa li re kor dic da am ya ra _ sam Wid Si 345 ki log ra mi das Zlia.
...ram de ni xa nia, sa qar Tve lo Si, Ta vis sax lSi ar yo fi la. es ori
Tve sa u ku ned eq ca, er Ti su li hqon da, fex mZi me me uR le ga em xne ve bi na,
siy rmis me gob re bi ena xa. co ta xan Si, 1954 wlis 10 iv niss Ci miS ki a ne bis
ojax Si did ma si xa rul ma da i sad gu ra _ me uR lem ra fa els tyu pi qa liSvi
li aCu qa.
47

obert SavlayaZe,
zurab maCxaneli,
SoTa qveliaSvili,
nadeJda dvaliSvili,
rafael CimiSkiani,
nino dumbaZe da
anzor kiknaZe
rafael CimiSkiani
48
xo lo av stri is msof li o Cem pi o na tis wi na Sek re ba ze rom ga mo i Zaxes,
jer ki dev sul To To bav Sve bi Zlivs ga aS ve bi nes xe li dan. Sek re ba
ial ta Si mo ew yo.
„iq, pla Ji dan klde mos Can da, Tav Si kin ki la naZ vis xe id ga. Ca vi fiqre,
iq Tu aval, bav Sve bi kar gad dam xvde bi an­meT qi. da klde ze as vla avixi
re. ma Sin pa pi ross ve we o di da Zlivs, di di ga Wir ve biT, qo Sin­qo Si niT
mi vaR wie im ad gi lam de. ai, ma Sin ki vTqvi, ase saq me win ver wa va­meT qi da
ise vi var ji Se, iseT for ma Si Cav de qi, rom me re la mis sir bil­sir bi liT
av di o di im naZ vis xes Tan.
Tur me tyu i lad ar vner vi u lob di, er Ti bav Svi dam Rup vo da, filtve
bis an Te ba da mar Tno da, saw ya li, xu Ti Tvi sa iyo...

Cems Ta na gun dels iva nov sac im dros da e Ru pa To To bav Svi da me ore
dRes isev dab run da Sek re ba ze. gav giJ di, ram Ca mo giy va na­meT qi da,
aba ra un da meq nao, mi pa su xa. Cem Tvis rom vin mes Se et yo bi ne bi na, iq gam­
Ce re be li vi ya vi! ial ta Si Zmam Ca mo ma kiT xa, arc imas uT qvams ara fe ri,
me uR le sac rom ve la pa ra ke bo di te le fo niT, ima nac da mi ma la... eh, rac
iyo, iyo...“.
Cem ma mas pin Zel ma mo iw yi na, xma Si bza ri Se e pa ra. be dad, oTax Si qalba
to ni ma ria Se mo vi da, ya va da nug ba ri mog var Tva da co ta amas ga da vayo
leT gu li.
...ise mox da, rom Ci miS ki a ni sa da saq so no vis da pi ris pi re ba mra vali
we li grZel de bo da. es, pir vel yov li sa, fsi qo lo gi u ri brZo la iyo.
nak re bis mwvrTne le bi aS ka rad saq so novs em xro bod nen, mag ram ra fa els
ma inc Ta vi si gah qon da. av stri a Sic ase mox da: Tbi li sel ma Za lo san ma oqros
me da lic mo i go da msof li os ori re kor dic da am ya ra _ 143 ki logra
mi ak vra Si da 350 ki log ra mi sam Wid Si!
Se jib re bis Sem deg ka To li kur ek le si a Si Se vi da da iq ilo ca. di debu
li qa la qia ve nao, igo nebs ba to ni ra fa e li.
„ve na Si ma Ra zi a Si Se vi a re da bav Sve bis Tvis or­ori xe li tan sac meli
vi yi de, sax lSi ki oris ma giv rad er Ti ak va ni dam xvda...…
sma da viw ye, var jiSs guls ve Rar vu deb di, ga Ri zi a ne bu li dav di odi,
Cems Tavs ver vpa ti ob di, Se jib re ba ze rom ar wav su li ya vi, egeb arc
ara fe ri mom xda ri yo, egeb ro gor me meS ve la­meT qi. isev bi Web ma, me gobreb
ma, de da Cem ma da Cem ma me uR lem ga da ma ta ni nes es ube du re ba“.
qal ba to ni ma ria, qmars rom ve Rar mo e ria, „di na mos“ sab Wo Si mi su la
da xel mZva ne lo bis Tvis uT xo via, egeb ra i me uS ve loT, bav Svis da Rup vis
Sem deg smas mih yo xe lio. da i ba res da mkac ra dac da e la pa rak nen: ube dure
ba vis ar da mar Tnia, mag ram Ta vi ki ar mo uk lavT, smas Ta vi da a ne be,
ojaxs da saq mes mi xe deo. Tan mos ko vis sa qa la qo ko mi te tis aga ra kis
sag zu ri ga da u ci aT: wa di, gu li ga da a yo le, Tan da is ve ne, me re ki varjiS
sac Se u de qio. mwvrTne lic ga a yo les.
er TTvi a ni var ji Si ar eyo, Tan Tbi li sis ke nac ar uwev da gu li, Si­
Sob da, sas mel ze ar wa mic des xe lio da „di na mos“ res pub li ku ri sab Wos
49

afael CimiSkiani
50
xel mZRva ne lo bas Se mo uT va la, iq neb ro gor me ki dev er Ti TviT ga migrZe
loT sag zu rio. ga ug rZe les.
ke Til sin di si e rad ivar ji Sa da spor tu li for ma aRid gi na. iqi dan
pir da pir min skSi, sa kav Si ro Cem pi o nat ze ga em gzav ra, ki dev er Txel mou
go saq so novs da msof li os axa li re kor dic da am ya ra atac Si _ 109 kilog
ra mi!
...ma Sin sa qar Tve los kom par ti is ce ka­s pir ve li mdi va ni va sil mJava
na Ze iyo da ra fa el Ci miS ki an ma mas sTxo va, ulif to sax lis me xu Te
sar Tul ze vcxov rob, Ce mi mo xu ci mSob le bi ver amo di an da iq neb ra me
miS ve lo To. ka co, mSob le bi iqiT un da mo i na xu lo, spor tsme ni ka ci xar,
fe xebs ga i var ji Se bo _ ga e xum ra ce ka­s mdi va ni. va sil pav lo viC, me kidev
var ji Si min da, dRe ga moS ve biT 20 to na rki nas ve we vio, _ si ci liT ve
upa su xia ra fa els...
„1956 wlis ma is Si, ssr kav Si ris xal xTa spar ta ki a dis Sek re ba ze gamgzav
re bis win, sa qar Tve los fiz kul tu ris ko mi te tis Tav mjdo ma rem,
gi or gi si xa ru li Zem da mi ba ra da miT xra, ame ri ku li Jur nal „la i fis“
ko res pon den ti Ca mo dis da Sen Tan Sex ved rac surs, sas wra fod bi na un da
ga mo ic va loo. ram de ni me va ri an ti Se mom Ta va zes da bo los es sa mo Ta xi ani
bi na avir Ci eT. 1929 wel saa aSe ne bu li, Ta vi dan sa mi sar Tu li iyo, me re
ori da a Se nes. bi na sa re mon to iyo, re mon ti ki stum ris Ca mos vlam de ver
es wre bo da. sa xel da xe lod Se va la ma ze, mag ram bev ri ara fe ri ga mo vi da.
ama so ba Si Ca mo vi da es ame ri ke li qal ba to ni, li za er qva. ma Sin er­
Ti go go myav da, Ja na. bav SvTan er Tad su ra Ti ga da mi Ro. Cems me uR les
fran gu lad ga e sa ub ra. Tur me imas ukiT xavs, ram de ni xnis col­qma ri
xar To, eq vsi so, upa su xia ma ri as. ki mag ram, eq vsi wlis gan mav lo ba Si bi na
ver ga a re mon te To? sul Sek re beb ze da Se jib re beb zea, Sin Za li an iS vi a­
Ta daa da re mon tsac ver mo e ba Ta vio. ame ri kel Jur na lists Tar ji ma ni
ax lda da iman yu re bi cqvi ta _ me kiT xe ba, ra ze la pa ra ko be no. aba, me ra
vi ci, fran gu li sa ara fe ri ga me ge ba­meT qi. icoc xle, es Tar ji ma ni pa nika
Si Ca var da. uSiS ro e bis man qa ne biT aiv so Cve ni pa ta ra qu Ca.
me re am ko res pon dents spar ta ki a dis dRe eb Si mos ko vis sas tum ro Si
ga da ve ya re. me uR lis Tvis mZi ve bi ma Cu qa. sa Ra mos res to ran Si dav pa ti­

Je. fu lis ga da sax de lad rom av de qi, er Tma Ca kos tum Ca gal stu xe bul ma
kac ma ga ma Ce ra, yve la fe ri ga dax di li ao. ra Tqma un da, suk­is Ta nam Srome
li iyo“...
1955 wels, mi un xe nis msof li o sa da ev ro pis Cem pi o nat ze, Ci miS kia
nis mwvrTne li, iz ma il me xa ni ki ar ga uS ves. sa Su a lo wo no san ma msofli
os Cem pi on ma ar ka di vo ro bi ov ma eqi mis way va na mo in do ma da aba, uars
xom ar et yod nen da TeT rxa la Ti a nic me xa ni kis ma giv rad ga i yo les. ra
eq na mwvrTnels, ai Ro da var ji Se bis geg ma ga a ta na, ba ra Tic Ca u do ji be­
Si, ro mel Sic ai, ras wer da: „Zvir fa so ra fo, aWim va Si sus ti xar, am moZra
o ba Si saq so nov Tan ki ara, Se saZ loa udo dov Ta nac ki wa a go (udo do vi
mCa te wo ni dan ga da vi da qvem su buq Si), atac sa da ak vra Si mas ze Zli e ri
xar. ami tom, Tu aWim va Si wa a ge, gu li ar ga i te xo. daw ynar di, mSvi dad iyavi,
ak vras Sen mo u geb! wo na ki ise da i ye ne, rom mas ze msu bu qi iyo“.
mar Tlac, ro gorc mwvrTne li va ra u dob da, ra fa el ma aWim va Si orki
lo na xe va ri wa a go. mag ram eg ara fe ri, ma gas eS ve le bo da, ube du re ba is
iyo, rom xmis gam ce mi ara vin hyav da, yve la ni _ mwvrTne le bic, ma sa Jisti
ca da eqi mic udo dovs das tri a leb dnen Tavs, Cve ni ra fa e li ki, aba,
vis ax sov da.
„110­ki log ra mi a ni Stan ga avi ta ce da msof lio re kor di da vam ya re.
udo dov sac ga vu Ta nab rdi. da iw yo ak vra. pir vel cda ze 135 avi Re. udodov
mac igi ve ga i me o ra. me re 140­ic da vi mor Ci le, iman 140 ga mo to va da
swo red aq Sec da. sa bo lo od, udo dov sac da da nar Ce neb sac va jo be da
msof li o sa da ev ro pis Cem pi o ni gav xdi. Tan sam Wi dis msof lio re kordic
ga vi me o re _ 350 kg.
1955 wels saf ran ge Tis mTav ro bis miw ve viT msof li os Cem pi o ni sab­
Wo Ta Za lo san Ta nak re bi pa rizs ga em gzav ra ad gi lob riv spor tsme neb­
Tan mat Cis ga sa mar Tad. sa fos to ma ta reb liT im gzav res, ro mel sac ori
va gon­res to ra ni da oric ku pi re bu li va go ni hqon da mib mu li.
pir ve li Sex ved ris win nak re bis uf ros ma mwvrTnel ma ku cen kom rafa
els uT xra, ro gorc atac Si da ak vra Si msof li os re kor dsmen ma, mayu
re bels mTe li Se ni kla si aC ve ne, dax ve wi lad da la ma zad Se as ru le
moZ ra o be bi. Se degs mniS vne lo ba ara aqvs, am xa na gu ri mat Ci ao.
51

`olim pi u ri Cem pi o ni
rom gav xdi, de le ga cia
de le ga ci a ze mo di o da
erev ni dan. ar wa ve di,
mos kov Sic Se mom Ta va zes
ga das vla, mag ram verc
imaT ga da mi bi res. Cems
qa laqs, Cems qve ya nas
ro gor vu Ra la teb di!
ze mel ze da vi ba de da
ga vi zar de, Ce mi mud mi vi
sac xov re be li ki diR mis
sa saf lao iq ne ba.~
rafael CimiSkiani
52

53
rafael CimiSkiani,
iuri vlasovi da
lvadimir stogovi.
kislovodski, 1961 weli
saqarTvelos
ZalosanTa nakrebi.
marjvnidan pirveli _
rafael CimiSkiani.
1949 weli

afael CimiSkiani
54
ki ba to noo, da e Tan xma ra fa e li _ Se degs mar Tlac ra mniS vne lo ba
hqon da.
„rac Se meZ lo, dax ve wi lad Se vas ru le moZ ra o be bi da ta Sic bev ri
da vim sa xu re. imis Tvis arc mi miq ce via yu rad Re ba, rom udo dovs uke Tesi
Se de gi aR mo aC nda.
me sa me Tu me oT xe dRea, saf ran geT Si sab Wo Ta sa el Co Si vsxed varT.
ma gi da ze axa li „so vet ski spor ti“ devs. ga dav Sa le, ras vxe dav _ Sa viT
TeT rze we ria „udo dov ma Ci miS ki ans mo u go da re van Si ai Roo“. we rils
xels awer da ia kob ku cen ko. mi ve di ku cen kos Tan da vuT xa ri: Tqven ar
miT xa riT, rom moZ ra o be bis teq ni ka meC ve ne bi na, es ra da gi we ri aT­meTqi.
aqeT da ma mu na Ta _ ka co, am si su le les aq cev yu rad Re ba so?
me o re da me sa me dRes mar se li sa da ni cis fi car na geb ze ar ga movsul
var. mwvrTne lebs ga mo vuc xa de, Tavs Se uZ lod vgrZnob da kar gi
iq ne ba, Tu das kvniT Se jib re bam de da vis ve neb­meT qi. asec mox da. bo lo
ga mos vla ze, me mgo ni, udo dov ze oci ki lo Ti me ti av wie, me re ku cenkos
Tan mi ve di da vuT xa ri: ba to no ia kob, Se giZ li aT da re koT „so vetski
spor tis“ re daq ci a Si da ga das ceT: Ci miS ki an ma or ma gi re van Si ai RomeT
qi. ri si dam re ka vi iyo, me, ub ra lod, Ce mi Wia ga va xa re.~
1956 we lia. mo ax lov da ssr kav Si ris xal xTa pir ve li spar ta ki a da.
am Se jib re bis Tvis gan sa kuT re bu li gu lis yu riT em za de bod nen Cve ni
spor tsme ne bi. em za de bo da Ci miS ki a nic. mag ram mos kov Si Ca vi da Tu ara,
mo i wam la da sic xi ans mo u wia fi car nag ze ga mos vla. ma inc iyo Ca Ra da
brin ja os me da li mo i po va.
spar ta ki a dis Sem deg, hel sin kSi ev ro pis Cem pi o na ti ga i mar Ta. iq CimiS
ki a ni sa u ke Te so iyo da me xu Ted gax da kon ti nen tis Cem pi o ni.
ama so ba Si mo ax lov da mel bur nis olim pi u ri Ta ma Se bi. sab Wo Ta nakre
bis kan di da te bi, spor tis ume te si sa xe o bis war mo mad gen le bi, taSken
tSi ga di od nen das kvniT saw vrTnel Sek re bas.
„Sek re beb zec ver as cde bod nen xol me par ti ul kre bebs da ai, ax lac
im kre ba ze vsxed varT. sit yviT qar Tve le bis mo Zu le ar ka di vo ro bi o vi
ga mo dis, msof li os Cem pi o ni. sta lins mi ad ga! rac Se uZ lia lan ZRavs da
Aa gi nebs. ar sen me ko kiS vi lic Cven Tan er Tad zis. uceb wa mo i mar Ta es mTa­

ka ci, mi vi da tri bu nas Tan da ise Ti ga u la wu na im Sens vo ro bi ovs, saw yali
sam met rze ga da ag do.
me o re dRes Cve ni Zia ar se ni Sek re bi dan mox snes da Sin ga uS ves, ma Sin
igi 44 wli sa iyo“...
dad ga mel bur nSi gam gzav re bis dRe. mTe li de le ga cia taS ken tis
ae ro por tSi ga em gzav ra. da iw yes wam svlel Ta si is amo kiT xva (ra Ra aero
por tSi mo un daT si is amo kiT xva, amis ga ke Te ba ba za ze, sas tum ro Si
ar Se iZ le bo da?). ra fa el Ci miS ki a ni am si a Si ar aR moC nda. mi ze zis garkve
va rom mo in do ma, nak re bis mwvrTnel ma uT xra _ gu li nu dag wyde ba,
ver gen do biT, for ma Si ara xa ro. ra fa e lis wo na Si wa iy va nes udo do vi
da ev ge ni mi na e vi. er Tmac wa a go da me o re mac!
1957 wels Za lo san Ta msof li o Cem pi o na ti Te i ran Si Ca tar da.
Mam Cem pi o na tis Tvis sab Wo Ta nak re bi si nop Si em za de bo da. im pe ri od­
Si Ci miS ki an ma mo na wi le o ba mi i Ro ba qo Si ga mar Tul ami er kav ka si is respub
li ke bi sa da mol do ve Tis spar ta ki a da Si, Ta nac uf ro da bal, msu buq
wo na Si ga mo vi da. gun dis in te re se bi ase mo iT xov da da ra fa els ua ri ar
uT qvams. mi si mTa va ri me to qe iyo ba qo e li hu se i no vi _ Za li an Zli e ri
Za lo sa ni.
Se jib re ba, tra di ci u lad, aWim viT da iw yo. ba qo el ma 120 ki log rami
aWi ma, ra fa el ma mxo lod 105. sa ma gi e rod ata ci mo u go, xo lo ak vra Si
145­ki log ra mi a ni Stan ga da i mor Ci la da pir vel ad gil ze ga vi da.
dab run da si nop Si da mwvrTne leb ma rom hkiT xes, ba qo Si ra hqe nio,
ra fa el ma si ge li ga u wo da. ki, mag ram, es rom Se ni si ge li ar aris, Sen ra­
Ra ca gi ma ma ZaR li ao. Tur me, or ga ni za to rebs saq me win wa ug di aT, msubuq
wo na Si hu se i no vis gar da sxva vin ga i mar jveb so da wi nas war Se uv siaT
si ge li. me re ki, zed me ti eg zem pla ri rom ar aR mo aC ndaT, sas wra fod
wa uS li aT mi si gva ri da qveS Ci miS ki a ni mi u we ri aT. ra fa e lis es mo na yoli
sa eW vo eC ve naT, mag ram me o re dRes man „so vet ski spor ti“ iyi da da
mwvrTne lebs cxvir win auf ri a la _ aba, na xeT, aqac Ce mi ga das wo re buli
ao?!
...iran Si som xe Tis gav liT ga em gzav rnen. ori dRiT ere van Si dar Cnen,
ivar ji Ses. am var ji Sebs ad gi lob ri vi axal gaz rde bi es wre bod nen da Ci­
55

afael CimiSkiani
56
miS ki a nis mi marT „ra tom Rac“ gan sa kuT re bul pa ti vis ce mas ga mo xa tavdnen.
isic, ro gorc Ta vad am bobs, iS ta ze mo su la da erev ne li som xe bis
„xaT riT“ msof lio re kor dze ori ki log ra miT me ti sim Zi me au ta cia. am
re kords, cxa dia, ara vin Ca uT vli da, mag ram mTa va ri is iyo, rom ra fa elma
Tay va nis mce mel Ta „Sek ve Ta“ Se as ru la. Ta nac ga moC nda, rom sa u ke Teso
spor tul for ma Si iyo. ra fa els er Ti su li hqon da, iran Si, msof li o
Cem pi o nat ze da em tki ce bi na, rom kvlav uZ li e re si iyo pla ne ta ze.
mag ram ad rin de li is to ria ga me or da: Se jib re bis daw ye bam de ramde
ni me dRiT ad re ga mo uc xa des: mi na e vi Sen ze uke Taa mom za de bu li da
Te i ran Si is ga mo va, Sen sxva Se jib re be bis Tvis mo em za de da San sic mo gece
mao.
...ra fa els mTe li Ra me Tva li ar mo u xu Wavs, an ra da a Zi neb da. ra dio
mim Re bi Car To da ra es mis: olim pi u ri da msof li os Cem pi o ni, mra valgzis
re kor dsme ni ra fa el Ci miS ki a ni, sam wu xa rod, avad gax da da msoflio
Cem pi o nat Si mo na wi le o bas ver mi i Reb so.
„gav giJ di, sa ku Tar yu rebs ar da vu je re, aseT jan ze aras dros vyofil
var, var ji Seb ze msof li os re kor debs va um jo be seb di, wo na nor maze
mqon da. ra un do daT, ras mer Cod nen...“
Se jib re ba rom da iw yo, dar baz Si arc Se u xe davs, ra gu liT un da
eyu re bi na!
Cem pi o na tis dam Tav re bis Ta na ve, sa Ra mos, ira nis Se ix ma bax ti arma,
ro me lic ad re Za los no bas mis dev da, im xa nad ki ira nis Za los no bis
fe de ra ci is pre zi den ti iyo, eg reT wo de bu li, sa re kor do ga mos vle bi
da niS na, ro mel sac Ta vad Sa hin­Sa hi da es wro. er Tgva ri Sou mo aw yves saes
tra do da sa cir ko nom re bis Tan xle biT.
ra fa els aq ga mos vlas vin Ra da uS li da.
„ise vi ya vi, ram de ni me dRis dab mul ZaRls rom auS veb da isic aiwyvets.
pir ve li ve mis vla ze 105 ki log ra mi avi ta ce. me o re cda ze ki ukve
msof li os re kor di da vam ya re _ 110,5 ki lo. me re da iw yo ak vra. pirvel
mis vla ze 135 ki log ra mi avi Re, me o re ze _ 143,5! esec sa re kor do
wo naa. me ti rom da e doT, ima sac av wev di. im sa Ra mos Ce mi Se Ce re ba Se uZle
be li iyo!

dar baz ma di di ova cia mo miw yo, ta Si da Se Za xi le bi kar ga xans ar
Sem wyda ra. da, uceb, ga i rin da dar ba zi. RmerTs vfi ca var, avi xe de, Sahin­Sa
hi wa mom dga ra da taSs mik ravs. mad lo bis niS nad aR mo sav lu ri ritu
a li Ca va ta re, Tan me Si nia, par ti is wev ri var da ru seb ma Sa ri ama zec
ar mom don­meT qi. er Tdro u lad bed ni e ric vi ya vi da... da boR mi lic: aba,
es saq mea, ori re kor di da vam ya re da msof li os Cem pi o ni ver gav xde bodi?!.“.
1957 wels ka to vi ce Si isev mo i go Ci miS ki an ma ev ro pis Cem pi o na ti.
es am ba vi 16 seq tem bers mox da. da jil do e bi sas pa ta ra, grZel Tmi a ni, qera
go go na ga mo iq ca tri bu ne bi dan da yva vi le bi rom mi ar Tva, ra fa elma
xel Si aiy va na da ga da koc na. me re, ku li seb Si eZeb da im bavSvs da mi si
me gob ris, po lo ne li Za los nis Svi li aR mo Ce ni la, sa xe lad ire na. me o re
dRes, 17 seq tem bers ki dev er Ti go go na Se e Zi naT Ci miS ki a nebs da ma ma mac
swo red es sa xe li, ire na da ar qva Ta vis qa liS vils...
1959 wlis ssr kav Si ris xal xTa spar ta ki a dis Tvis sa qar Tve los gundi
bor jom Si em za de bo da.
„Ce mi me uR le isev fex mZi med iyo. di las dav re ke Sin, me re Su ad Risas,
sa Ra mos, yur mils ara vin iReb da. mo va je qi Cems „mos kviCs“ da Tbilis
Si Ca mov qan di. sax lSi me sa me sa bav Svo et li dam xvda, ro mel Sic buTxu
za go go na iw va! bi Wi rom yo fi li yo, spar ta ki a das usa Tu od mo vi gebdi,
CaT qmu li mqon da. ver mo vi ge, fe xi vit ki ne, Tum ca msof li os re kordi
ma inc da vam ya re, mag ram rom am wo nes, 100 gra miT zed me ti aR mo maC nda
wo na“.
mom dev no wels sab Wo Ta kav Si ris Cem pi o na ti ma inc mo i go da amiT
faq tob ri vad da as ru la spor tu li ka ri e ra, Tum ca, Tu Za li an Txovdnen,
res pub li kur Tu sa uw ye bo Se jib re beb Si ma inc ga mo di o da.
bo lo ga mos vla 1963 wels hqon da, Ce xos lo va ki a Si. uk ve 34 wli sa
iyo da wo nas ve Rar ik leb da...
„xSi rad max sen de ba Ce mi pir ve li mwvrTne li da mas wav le be li pav le
gu ma Si a ni. Za li an Wkvi a ni da gu lis xmi e ri ada mi a ni iyo. axal gaz rdo ba Si
sa Ta na do yu rad Re ba ver mi vaq cie da amis ga mo gu li mwyde ba... Za losno
bis yve la ni u an si xu Ti an ze ico da, Ta o be bi aR zar da. mas Tan var ji­
57

afael CimiSkiani
58

59
75 wlis iubileze.
2004 weli

afael CimiSkiani
60
Sob dnen spor tis dam sa xu re bu li os ta te bi, msof li os re kor dsme ne bi
mo i sei ka si a ni ki, vla di mir sve til ko, ma mia JRen ti, xa im xa nu kaS vi li,
Tqve ni mo na­mor Ci li... ho, ki dev, ev ro pis Cem pi o ni da msof li os me o re
pri zi o ri, msof li os re kor dsme ni akof fa ra ji a ni, ro me lic 1959 wels
mos kov Si ga da vi da. sa in te re soa, rom gu ma Si a ni ssr kav Si ris dam sa xu rebu
li mwvrTne li 1967 wels gax da, ma nam de aqe dan mos kov Si sa bu Te bi ar
ga ug zav ni aT.
_ Svi leb ze rom ara fe ri giT qvamT?
_ ro gor ara, xom ar ga mog rCa... oT xi qa liS vi li dan sa mi eqi mia, er­
Ti mu si kis mas wav le be li. na bo la ra qris ti na un greT Si cxov robs qmar­
Svil Tan er Tad.
si Ze e bi dan ori eqi mia, er Ti in Ji ne ri, er Ti eko no mis ti.
xu Ti Svi liS vi li myavs, oT xi bi Wi da er Ti go go. bav Sve bi sul Cem­
Tan ari an.
yve la Ce mi miR we va Ce mi me uR lis dam sa xu re baa. is ma gu li a neb da, is
mam xne veb da. gar da ami sa, oT xi bav Svis aR zrda pa ta ra saq mea?! ara vin
gvex ma re bo da, mar to ni vi ya viT.
amas wi naT Svi liS vi li wa viy va ne cur va ze. iq mo mu Sa ve qal ba ton ma
mic no, wa mox ta, mo me sal ma, mo mi kiT xa... Za li an ga me xar da, am de ni xa nia
ga su li da ki dev mcno ben da ma fa se ben.
...ze mo Tac xom giT xa riT, olim pi u ri Cem pi o ni rom gav xdi, de le gacia
de le ga ci a ze mo di o da erev ni dan. ar wa ve di, mos kov Sic Se mom Ta vazes
ga das vla, mag ram verc imaT ga da mi bi res. Cems qa laqs, Cems qve ya nas
ro gor vu Ra la teb di! ze mel ze da vi ba de da ga vi zar de, Ce mi mud mi vi sacxov
re be li ki diR mis sa saf lao iq ne ba.
ami to mac vTxov axal gaz rdebs Ta vi an Ti qvey nis, ma mu lis, qa la qis
siy va ruls...
Cems me gob rebs ve nac va le, wa su lebs Tu aq dar Ce ni lebs. vax tang bala
va Zes vu re kav xol me da Zvel am bebs vix se nebT. iu ra osi po vi, gu ram
sa Ra ra Ze, le van Te di aS vi li mi re ka ven...
...amdeni we li ga vi da gi vi kar to zi as dak rZal vis Sem deg da yo vel
we li wads gav di var sa saf la o ze. sa nam su li mid gas, ase iq ne ba. eh, Ce mi

gi vi _ pa ta ras Tan pa ta ra iyo, did Tan di di. yvel gan is iyo ga dam xde li,
ver da as wreb di.
axal gaz rdo ba Si rus Ta vel ze, bor jo mis wyleb Tan (la Ri Zis wylebis
gver diT) gvqon da bi Webs bir Ja, me re, rom dav kac diT, me gob re bi
oja xeb Si vik ri be bo diT, do mi nos vTa ma Sob diT, nards va go reb diT, aTas
Wor­mar Tals vyve bo diT. ax la ki, me gob re bi, mo nat re bu li am xa na ge bi
er Tma neTs Zi ri Ta dad gas ve ne beb Si vxvde biT...
_ pur ma ri leb zec xSi rad mi na xi xarT...
_ ho, iu bi le eb ze me Za xi an xol me, mi xa ria, ki dev rom vax so var
xalxs.
erT ku ri o zul Sem Txve va sac ga vix se neb.
1994 wels sa qar Tve lo Si Ci ne Tis spor tu li de le ga cia Ca mo di o da
da olim pi u ri Cem pi o ne bi da pri zi o re bi ga mog vi Za xes, dax vdi To.
TviT mfri na vi ag vi a neb da, ori­sa mi sa a Ti gvqon da dro da cno bil
ve li a mi no vis sa xin kle Si ga dav wyvi teT Ta vis Seq ce va. or met ri a ni xalxi
rom Se vid nen _ oTar qor qia, no dar jor ji kia, amu ra ci ma ku ri Ze da
me, li li pu ti, uceb mTe li dar ba zis yu rad Re bis qveS mo ve qe ciT. marma
ri los ma Ra li ma gi de bi id ga, ori a ru si a ni. Se vuk ve TeT xin ka li, ludi,
ara yi. vxe dav, ma gi da ze sa mi ves lu dis Ti To kaT xa ud gas. ki mag ram,
me ar mes me va, Tu ro gor aris Ce mi saq me­meT qi, ga mik vir da. ager, dab la
sar Tul zea, ve ra xe dav, aba, am si maR les ras mos wvde bio, tra di ci u lad
io xun ja jor ji ki am. co ta Ti rom SeT vra, no dar ma Ce mi pi ja ki Ca mox sna
sa ki di dan da ris vai­vag la xiT Ca ic va, ka co, ar ga i Wi mo, ar ga xio­meT qi.
mar Tlac, ori ve sa xe los Tan er Ti a nad Ca mo ir Rva. no da ri Se wux da: rafo­jan,
ar gew yi nos, axals gi yi di, ma nam de Ce mi pi ja ki Ca ic vio. rom Cavic
vi, Ra mis pe ran gi viT mqon da, xal xma si ci li ate xa. iq ve, ima ve qu Ca ze
ate lie iyo da iq ga va ke ri ne.
_ vi ci, ka xi ka xi aS vil Tan da gi or gi asa ni Zes Tan gan sa kuT re bu li
da mo ki de bu le ba gaqvT...
_ ici, ra ma gon de ba? 1992 we lia, Za los no bis dar baz Si er Ti na Tura
bJu tavs da iqa u ro ba Se Sis Ru mels ga um Wvar tlia. im Ru me liT vTbebo
diT. ka xi ka xi aS vi li olim pi a da ze mi di o da da gza da vu lo ce. 40 we li
61

abua da SviliSvilebi:
artiomi, rafaeli, diana,
ufrosi rafaeli
da miargi.
1989 weli
rafael CimiSkiani
62
ve lo diT olim pi ur oq ros me dals da ka xim es gmi ro ba Ca i di na. ka xis mere
ki 12 we li ga vi da da ax la gi or gi asa ni Zem gag va xa ra!
2004 wels, zu rab zvi a da u ri da gia asa ni Ze aTe ni dan oq ros med lebiT
rom dab run dnen, gran di o zu li dax ved ra mo vuw yveT Ta vi suf le bis
mo e dan ze. si xa ru lis gan vyvi ro di, me o re dRes xma aRar mqon da. sam si xaruls
mo ves wa ri _ Cem sas, ka xi sas da ax la asa ni Zi sas­meT qi...
_ mo diT, mkiT xvels isic ga vax se noT, sa qar Tve los Za los no bis fede
ra ci am me o ce sa u ku nis sa u ke Te so Za los nad Tqven rom da ga sa xe laT,
me o re ad gi li ka xi aS vils mi e kuT vna, me sa me _ asa ni Zes.
_ sxva Ta So ris, 1999 wels, 70 wlis iu bi le ze ka xim sa ber Zne Ti dan
mo sa lo ci ba ra Ti ga mo mig zav na, Zvir fa si gan Zi viT vi na xav:
„Дорогой Рафаэль!
Поздравляю Вас с замечательным юбилеем, желаю Вам крепкого здоровья,
долгих лет жизни и бодрости.
70 лет _ срок немалый, коль зрееш на Кавказе.
Так будь-же счастлив и здоров, Мой дорогой Рафаэль!

Вы являетесь моей путеводной звездой.
Ваш Кахи“
_ ba to no ra fa el, spor tu li ka ri e ris Sem deg, ro gorc spe ci a listma,
Za los no bas Tan sul gaw yvi teT kav Si ri?
_ ara, sa er Ta So ri so ka te go ri is msa ji var da sa qar Tve los olimpi
u ri nak re bis kon sul tan ti. ro gorc Se meZ lo, vex ma re bo di Cems say varel
sa xe o bas.
ise, 1962 wels „di na mos“ sab Wo Si mi ve di mwvrTne lad, mag ram Se de gebi
ma Sin ve rom mom Txo ves, miv xvdi, ara se ri o zul xal xTan mqon da saq me
da wa mo ve di. Stan ga, Za los no ba ise Ti saq mea, Svi di­rva we li wa di ma inc
gWir de ba, mux lmo ux re li mu Sa o bis Se de gad rom ga zar do kar gi sportsme
ni. esec im Sem Txve va Si, Tu axal gaz rdas amis ni Wi aR mo aC nda.
ami to mac sxva saq mes mov ki de xe li, TiT qmis oc da a Ti we li wa di vaWro
bis sis te ma Si vi mu Sa ve.
ise, da us wreb lad da vam Tav re sa qar Tve los fiz kul tu ris in stitu
tis mwvrTnel Ta fa kul te ti.
_ ba to no ra fo, bi Wi rom Seg Ze no daT, Za los no ba Si mi iy van diT?
_ ara vi Tar Sem Txve va Si! ise dav ber di, er Ta der Txel da mar tya nemsi
cxo ne bul ma zaq ro Te li am, ax la ki nem se biT Tu abe biT ari an gaW ye pili
mTe li msof li os Za los ne bi.
... RvTis ne biT, ra fa el Ci miS ki a ni kvlav for ma Sia _ di la­sa Ra mos
var ji Sobs, rgo leb ze iwe va, aTas Si er Txel Stan ga sac mi e pa re ba xol me,
oRond da wo li li: as ki lom de vwev, me Si nia, fex ze mdgoms sis xlZar Rvebi
ar da miw yde so.
63

afael CimiSkiani
daibada 1929 wlis 23 marts TbilisSi. Zalosani (56, 60 kg). XV olimpiuri
TamaSebis Cempioni (1952, helsinki), msoflios orgzis Cempioni (1954, 55)
da orgzis meore priziori (1950, 53), evropis eqvsgzis Cempioni (1950, 51,
54-57) da meore priziori (1953), msoflio universiadis Cempioni (1951),
ssrk aTgzis Cempioni (1949-60), msoflios 11-gzis rekordsmeni, aqedan 5
rekordi damyarebuli aqvs samWidSi: 337,5 kg (1952), 340 kg (1953), 342,5 kg,
345 kg, 350 kg (1954). ssrk sportis damsaxurebuli ostati, saerTaSoriso
kategoriis msaji. Tbilisis sapatio moqalaqe, Rirsebisa da vaxtang
gorgaslis II xarisxis ordenebis kavaleri.
Raphael Chimishkyan
Weightlifter (56, 60 kg) was born on March 23, 1929 in Tbilisi. Champion of XV
Olympic Games (1952, Helsinki), twice world champion (1954, 1955), twice silver
medalist (1950, 1953), six-time champion of Europe (1950-57) and silver medalist
(1953) and champion of the World Student Games (1951). Chimishkyan is
ten-time champion of the USSR (1949-1960). He is eleven-time world recordholder
and held five records in triathlon: 337.5 kg (1952), 340 kg (1953), 342,5
kg, 345 kg, and 350 kg (1954). He is an honored master of sports of the USSR,
referee of international category and honorary freeman of Tbilisi. Chimishkyan
was decorated with Order of Honor and Vakhtang Gorgasali Order of 2nd class.