You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
merme Camodga S e r T u l T a (*501, gv. 271-<br />
272) 15 .<br />
da merme Camovida S e r T u l T a (rv. k´e,<br />
gv. 5).<br />
am sityvis etimologia, dakavSirebuli soflis geografiul mdebareobasTan, jer<br />
kidev vaxuStis aqvs sworad ganmartebuli, romelic wers: `varians zeiT erTvis liaxvs<br />
aRmosavleTidam patara liaxvi, amis gamo ewoda dabasa amas S e r T u l i ~ - o 16 .<br />
maSasadame, xerTvisi sul sxvanairad nawarmoebi saxeli yofila, vidre mravali<br />
geografiuli saxeli, romelTac boloSi is sufiqsi aqvT: aranisi, birTvisi, bolnisi,<br />
daTvisi, egrisi, Tuxarisi, krwanisi, largvisi, manglisi, marilisi, niCbisi, olTisi,<br />
pankisi, ruisi, sacxenisi, tfilisi, urbnisi, farcxisi, qsovrisi, yinwvisi, yornisi,<br />
ceronisi, wavkisi da sxvani, imitom rom x e r T v i s S i –is daboloebaSi me-3 piris<br />
niSani Sedis (i-s), CamoTvlil saxelebSi ki is naTesaobiTi brunvis niSania. es naTes.<br />
brunva am SemTxvevaSi gamowveulia sazRvruli sityvis mier, romelic Semdeg dakargula<br />
17 , Tumca xSiria iseTi SemTxvevebic, roca msgavs warmoebaSi msazRvrelTan er-<br />
Tad Senaxulia agreTve sazRvrulic: axo [aÃo], (baris aÃo), gori (ifnis gori), Tavi<br />
(rusTavi, wyaros Tavi, xidis Tavi), kari (RarTis kari, xidis kari, taSis kari, lebais<br />
kari), piri (aragvis piri, ruis piri), ubani (vardis ubani), yana (dolis yana), yuri<br />
(lalis yuri), cixe (velis cixe, lastis cixe, mwyeris cixe, turis cixe, uflis cixe),<br />
Ziri (taxtis Ziri, cixis Ziri), wyaro (kodis wyaro), Wala (xevis Wala), xevi [Ãevi]<br />
(kavTis xevi, kisis xevi), xidi [Ãidi] (tinis xidi), juari (cixis juari) da sxv.<br />
egebis gvkiTxon: SeiZleba ki, rom zmnis forma gamoyenebul iqnes qarTulSi saxelad?<br />
_ ratom ara! iqneba Cveni pasuxi. Tavi rom davaneboT iseT zmnis formebs, romlebic<br />
sakuTar saxelad qceula qarTulSi, rogoricaa: RvTisa var, mindi (mindia),<br />
gamixardi, maxare, gamaxela, gindra (=gind ra), mewyina (qalis sax.), kmara (qalis sax.),<br />
minda (qalis sax.), qalunda (=qali unda) 18 , Cven SegviZlia moviyvanoT imisi magali-<br />
Tebic, rom saxelad awmyos TxrobiTis mesame piris forma iyos qceuli imgvaradve,<br />
rogorc xerTvisi; esenia: Rirs-i, ars-i da msgavs-i. am magaliTebSi Rirs-isa da arsis<br />
warmoeba naTelia [Rirs-i = Rirs + i: v-Rir, h-Rir 19 , Rir-s. ars-i = ar-s + i: v-ar,<br />
x-ar, ar-s]. SeiZleba mxolod msgavs’ma Cagvagdos sagonebelSi. am ukanaskneli sityvis<br />
warmoSoba rom gamovarkvioT, igi orad unda gavyoT: ms + gavsi. pirvel nawilSi<br />
TiTqo gvaqvs Sekvecili mas, meoreSi ki _ hgavs zmnis forma. maSasadame, msgavsi miRebuli<br />
unda iyos mas hgavs jgufisagan anisa da haes dakargviT da inis darTviT saxe-<br />
lobiTSi 20 .<br />
raki sakiTxi yovel mxriv aris ganxiluli, exla, maSasadame, SegviZlia davaskv-<br />
naT, rom xerTvisi, romelic Tavdapirvelad unda yofiliyo w y l e b i s S e s a r T a v -<br />
Tan mdebare adgili, Semdeg or wyals Sua mdebare adgili, aqedan mer-<br />
15 Teimuraz batoniSviliseuli xelnaweri mariam dedofliseul redaqcias uWers mxars: `da<br />
TჳT Tavadi sultani dadga karbs da merme Camodga SerTulTa~ (broses gamoc., 131, 10).<br />
16 Op. cit., gv., 250.<br />
17 amis analogiebi moipoveba agreTve megrulSica da svanurSic.<br />
18 qristesa-c amave jgufs unda ekuTvnodes, vinaidan qristesia miRebuli Cans aqedan:<br />
qristesi ars, Tumca SesaZlebeli kia, rom ani aq kninobiTis formisa iyos, rogorc<br />
saxelebSi: gogia, pet-ria, pavlia, Teklia, ninua da sxv.<br />
TiTqo aseTive warmoebisaa araSenda soflis saxeli.<br />
19 vRir, hRir _ es Zveli formebia, romelTa nacvlad axal qarTulSi vRirvar da hRirxar<br />
gvaqvs.<br />
20 saeWvoa, rom msgavs-is winare forma mis-i + hgavs-i iyos da ara mas + hgavs-i. kidev ufro<br />
saeWvoa, rom mani aq aqtiur mimReobaTa formebis analogiiT iyos ganviTarebuli, xolo sani<br />
haes bgerinacvlobas eweodes, e. i., sxvanairad rom gamovxatoT, TiTqo msgavi = m + hgavs-i →<br />
m + sgavs-i.<br />
unda aRniSnul iqnes gansakuTrebiT is garemoeba, rom Zvel qarTulSi ara gvaqvs Sem-<br />
Txveva sanis asimilaciisa ganTan: msgavsi, emsgavsa da sxv. (da ara mzgavsi, emzgavsa da sxva).<br />
9