You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
fiqsuli vnebiTebis mravlobiTis warmoebaze miTiTebisa 7 , magram SemdegSi aseTi gageba<br />
aRar gvxvdeba 8 .<br />
-n sufiqsi dro-kiloTa mesame seriis zmnebSi werilobiTi Zeglebis mixedviT sistemebr<br />
dasturdeba meTxuTmete saukunidan. igi am droidan gansakuTrebiT Tanamimdevrulad<br />
ixmareba qarTlur-kaxuri warmoSobis istoriul sabuTebSi 9 , Tumca sporadulad<br />
misi xmarebis SemTxvevebs Zveli qarTulis ZeglebSic vadasturebT: arcaRa<br />
israÀlTa Soris esodeni sarwmunovebaÁ m i p o v - n - i e s : mT 8,10; hgonebda viTarmed safase<br />
dafaruli u p o v n i a : kim. I, 327,6; romelsa-ese u j o b - n - i e s huriisa: urh. 334,14.<br />
magram Zvel qarTulSi -n aseT SemTxvevaSi mxolod maSinaa, roca igi nasaxelar<br />
zmnaTa da masdaris Sesabamis fuZeSicaa: Sdr., erTi mxriT, ToÃ-i: ToÃ-n-a: vidremde<br />
m o u T o à n o me magas garemo: lk. 13, 8; meore mxriT, Z e b - n - a (Zebna evlogiaÁ:<br />
zarzm. 179,30). p o v - n - a (umzirdes mas p o v n a d rasme sityuasa: lk. 11,44) da sxv.<br />
unda aRiniSnos, rom Zvel qarTulSi zmnasa da saxelSi -n yovelTvis Tanamimdevrulad<br />
rodi meordeba: masdarebSi aris -n sufiqsi 10 : Sewev-n-a, datev-n-a, mor<br />
e v - n - a (=daZleva)... magram zmnebSi araa; zmnaSi ar aris, magaliTad -n, saxelSi ki<br />
Tavs iCens: araras bralsa v h p o v - e b kacisa amis Tana: lk. 2, 3, 4; a R x u t y o r c - e b<br />
tyavsa amas ze aerTa: qrest. 16,21. sazogadod, rogorc qvemoTac vnaxavT, -eb sufiqsi<br />
ufro wignuri Cans aseT SemTxvevebSi. nagvianev ZeglebSi (XIII _ XV saukuneebidan)<br />
igi zmnaSi Cveulebriv aRar Cans, mis adgils -n iWers: styorc-eb-s sayovelTaod<br />
Secvala styorc-n-i-s, xolo mogiRuaw-eb-ies (Ruawli keTili mogiRuaweb<br />
i e s ; xanZT. iÀ 29) adgilas umetes SemTxvevaSi m i R v a w - n - i a gvaqvs: (uari miTqvams<br />
maszed, rac xmeleTze m i R v a w n i a : i. maCab. Targm. I, 184,19).<br />
Zveli qarTulis magaliTebidan irkveva, rom mesame seriis nakvTebSi -n sufiqsi<br />
erTbaSad ar gavrcelebula. roca vambobT _ mas vadasturebT XIV_XV saukuneebidano,<br />
mxedvelobaSi gvaqvs pirvel yovlisa iseTi fuZeebi, romlebSic -n TiTqos ar<br />
iyo mosalodneli. esaa uyid-n-i-a tipis zmnebi, romelTa xmareba pirvelad am xanebidan<br />
SeiniSneba: m i u y i d - n - i a venaÃi: dokum. II, 31.<br />
rogor unda warmovidginoT -n sufiqsis gaCena aRniSnul SemTxvevebSi?<br />
-n sufiqsi qarTulSi gavrcelebuli elementia zmnur fuZeTa sawarmoeblad. igi<br />
sxvadasxva xmovnebTan erTad qmnis zmnis Tematur niSanTa wyebas rogorc gardamaval,<br />
ise gardauval zmnebSi 11 . igi TiTqmis Tanabradaa gamoyenebuli nasaxelar zmneb-<br />
Tanac da iseTebSic, romelTac amosavlad saxeladi fuZe ar uCanT. oRond Wirs<br />
Tqma: yovelTvis ivaraudeba Tu ara -n-s win xmovani da romelia igi (erTia Tu sxvadasxva).<br />
rogorc vTqviT, Zvel qarTulSi -n sufiqsi srulebiTac ar iyo aseT SemTxvevaSi<br />
imdenad gavrcelebuli, ramdenadac dResaa. Zvel qarTulSi srulebiT ar iyo igi fu-<br />
ZeSi, anda fuZis savrcobad -eb sufiqsi ixmareboda: iTxov-s, iglov-s... hpov-eb-s,<br />
styorc-eb-s... yovel SemTxvevaSi, gamoyenebis mxriv -eb sufiqsi ufro Zveli da gavrcelebulia<br />
Semdeg zmnur fuZeebSi:<br />
saÃmari Cemi momiRebies: kim. I, 209, 23.<br />
me momivlinebian igini Senda: saqme mociq. 10,20 g.<br />
Sdr. me momivlenian igini Senda: iqve, a.<br />
7 a. S a n i Z e , qarTuli gramatika, morfologia, 1930, § 155, gv. 157-158.<br />
8 Sdr. a. S a n i Z e , qarTuli gramatikis safuZvlebi, I , 1953, gv. 454.<br />
9 i. q a v T a r a Z e , XIII _ XVIII ss. qarTuli istoriuli sabuTebis enis fonetikuri da morfologiuri<br />
Taviseburebani: enis institutis VI samecniero sesia, 1949, muSaobis gegma da moxsenebaTa<br />
Tezisebi, gv. 8-9.<br />
10 -n sufiqsiani masdarebis Sesaxeb: a. S a n i Z e , qarTuli gramatikis safuZvlebi, I,<br />
1953, $ 573.<br />
11 v. Tofuria, zmnis uZvelesi sufiqsaciisaTvis qarTulSi: saqarTvelos ssr mecn. akad. moambe,<br />
III5, 1942, gv. 489-491.<br />
88