20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

fiqsuli vnebiTebis mravlobiTis warmoebaze miTiTebisa 7 , magram SemdegSi aseTi gageba<br />

aRar gvxvdeba 8 .<br />

-n sufiqsi dro-kiloTa mesame seriis zmnebSi werilobiTi Zeglebis mixedviT sistemebr<br />

dasturdeba meTxuTmete saukunidan. igi am droidan gansakuTrebiT Tanamimdevrulad<br />

ixmareba qarTlur-kaxuri warmoSobis istoriul sabuTebSi 9 , Tumca sporadulad<br />

misi xmarebis SemTxvevebs Zveli qarTulis ZeglebSic vadasturebT: arcaRa<br />

israÀlTa Soris esodeni sarwmunovebaÁ m i p o v - n - i e s : mT 8,10; hgonebda viTarmed safase<br />

dafaruli u p o v n i a : kim. I, 327,6; romelsa-ese u j o b - n - i e s huriisa: urh. 334,14.<br />

magram Zvel qarTulSi -n aseT SemTxvevaSi mxolod maSinaa, roca igi nasaxelar<br />

zmnaTa da masdaris Sesabamis fuZeSicaa: Sdr., erTi mxriT, ToÃ-i: ToÃ-n-a: vidremde<br />

m o u T o à n o me magas garemo: lk. 13, 8; meore mxriT, Z e b - n - a (Zebna evlogiaÁ:<br />

zarzm. 179,30). p o v - n - a (umzirdes mas p o v n a d rasme sityuasa: lk. 11,44) da sxv.<br />

unda aRiniSnos, rom Zvel qarTulSi zmnasa da saxelSi -n yovelTvis Tanamimdevrulad<br />

rodi meordeba: masdarebSi aris -n sufiqsi 10 : Sewev-n-a, datev-n-a, mor<br />

e v - n - a (=daZleva)... magram zmnebSi araa; zmnaSi ar aris, magaliTad -n, saxelSi ki<br />

Tavs iCens: araras bralsa v h p o v - e b kacisa amis Tana: lk. 2, 3, 4; a R x u t y o r c - e b<br />

tyavsa amas ze aerTa: qrest. 16,21. sazogadod, rogorc qvemoTac vnaxavT, -eb sufiqsi<br />

ufro wignuri Cans aseT SemTxvevebSi. nagvianev ZeglebSi (XIII _ XV saukuneebidan)<br />

igi zmnaSi Cveulebriv aRar Cans, mis adgils -n iWers: styorc-eb-s sayovelTaod<br />

Secvala styorc-n-i-s, xolo mogiRuaw-eb-ies (Ruawli keTili mogiRuaweb<br />

i e s ; xanZT. iÀ 29) adgilas umetes SemTxvevaSi m i R v a w - n - i a gvaqvs: (uari miTqvams<br />

maszed, rac xmeleTze m i R v a w n i a : i. maCab. Targm. I, 184,19).<br />

Zveli qarTulis magaliTebidan irkveva, rom mesame seriis nakvTebSi -n sufiqsi<br />

erTbaSad ar gavrcelebula. roca vambobT _ mas vadasturebT XIV_XV saukuneebidano,<br />

mxedvelobaSi gvaqvs pirvel yovlisa iseTi fuZeebi, romlebSic -n TiTqos ar<br />

iyo mosalodneli. esaa uyid-n-i-a tipis zmnebi, romelTa xmareba pirvelad am xanebidan<br />

SeiniSneba: m i u y i d - n - i a venaÃi: dokum. II, 31.<br />

rogor unda warmovidginoT -n sufiqsis gaCena aRniSnul SemTxvevebSi?<br />

-n sufiqsi qarTulSi gavrcelebuli elementia zmnur fuZeTa sawarmoeblad. igi<br />

sxvadasxva xmovnebTan erTad qmnis zmnis Tematur niSanTa wyebas rogorc gardamaval,<br />

ise gardauval zmnebSi 11 . igi TiTqmis Tanabradaa gamoyenebuli nasaxelar zmneb-<br />

Tanac da iseTebSic, romelTac amosavlad saxeladi fuZe ar uCanT. oRond Wirs<br />

Tqma: yovelTvis ivaraudeba Tu ara -n-s win xmovani da romelia igi (erTia Tu sxvadasxva).<br />

rogorc vTqviT, Zvel qarTulSi -n sufiqsi srulebiTac ar iyo aseT SemTxvevaSi<br />

imdenad gavrcelebuli, ramdenadac dResaa. Zvel qarTulSi srulebiT ar iyo igi fu-<br />

ZeSi, anda fuZis savrcobad -eb sufiqsi ixmareboda: iTxov-s, iglov-s... hpov-eb-s,<br />

styorc-eb-s... yovel SemTxvevaSi, gamoyenebis mxriv -eb sufiqsi ufro Zveli da gavrcelebulia<br />

Semdeg zmnur fuZeebSi:<br />

saÃmari Cemi momiRebies: kim. I, 209, 23.<br />

me momivlinebian igini Senda: saqme mociq. 10,20 g.<br />

Sdr. me momivlenian igini Senda: iqve, a.<br />

7 a. S a n i Z e , qarTuli gramatika, morfologia, 1930, § 155, gv. 157-158.<br />

8 Sdr. a. S a n i Z e , qarTuli gramatikis safuZvlebi, I , 1953, gv. 454.<br />

9 i. q a v T a r a Z e , XIII _ XVIII ss. qarTuli istoriuli sabuTebis enis fonetikuri da morfologiuri<br />

Taviseburebani: enis institutis VI samecniero sesia, 1949, muSaobis gegma da moxsenebaTa<br />

Tezisebi, gv. 8-9.<br />

10 -n sufiqsiani masdarebis Sesaxeb: a. S a n i Z e , qarTuli gramatikis safuZvlebi, I,<br />

1953, $ 573.<br />

11 v. Tofuria, zmnis uZvelesi sufiqsaciisaTvis qarTulSi: saqarTvelos ssr mecn. akad. moambe,<br />

III5, 1942, gv. 489-491.<br />

88

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!