20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

qa wva (Cans) _ miwva (minaxavs)<br />

agreTve: xorkala (urekia: stat. vnebiTi) _ qa xorkala (gaurekavs):<br />

`Cxara yvil sgvebin xorkala~<br />

(svanuri poezia, gv. 8).<br />

amgvarad, TurmeobiTi pirvelis kavSiri statikuri vnebiTis awmyosTan svanurSi<br />

faqtia.<br />

4. TurmeobiTi pirvelis kavSiri statikuri zmnis awmyosTan naTlad Cans megrul-<br />

Sic. TurmeobiTi pirveli iseve eyrdnoba statikuri zmnis formas (im SemTxvevaSi,<br />

roca Sesatyvisi statikuri zmna moepoveba), rogorc qarTulsa da svanurSi.<br />

Warun (weria) miWarun (miweria)<br />

Sdr. qa wva (Cans) miwva (minaxavs)<br />

upyries daupyries<br />

weria miweria, damiweria.<br />

yuradRebas iqcevs gramatikuli subieqtis pirTa aRniSvna megruli gardamavali<br />

zmnis TurmeobiT pirvelSi. pirvelsa da meore pirSi mxoloobiTSi gamoiyeneba -q sufiqsi,<br />

mesame pirSi _ -n, xolo mravlobiTSi -T I da II pirisaTvis da -an III pirisaTvis.<br />

amaTSi -q sufiqsi mxolod awmyoSi gvxvdeba yvela zmnasTan, -n mxolod awmyoSi<br />

gardauval zmnasTan (Zu-n _ Zevs; Waru-n _ sweria), -T yvela nakvTSi da -an ramdenime<br />

nakvTSi awmyos CaTvliT 7 . es imas mowmobs, rom TurmeobiTi pirveli megrulSi araTu<br />

awmyos fuZes eyrdnoba, aramed formiT TviT aris awmyo.<br />

5. rogorc davinaxeT, TurmeobiTi pirveli gardamavali zmnisa, samsave qarTvelur<br />

enaSi emTxveva Tavisi Sesatyvisi statikuri zmnis awmyos. saerTo gamodis fuZe, sawarmoebeli<br />

afiqsebi, warmoebis yalibis evoluciis tendenciebi. amdenad, am ori<br />

odenobis urTierTkavSiri faqtia.<br />

rogorRa aris es SesaZlebeli? ratom aris, rom erTi da igive forma gamodis<br />

erT SemTxvevaSi rogorc statikuri zmna, meore SemTxvevaSi rogorc moqmedebiTi;<br />

erT SemTxvevaSi rogorc awmyo, meoreSi _ rogorc warsuli? es mxolod imitom aris<br />

SesaZlebeli, rom TurmeobiTi pirveli gardamavali zmnisa istoriulad aris ara<br />

warsuli, aramed awmyo, SeiZleba vTqvaT, `awmyo sruli~ iseTive mniSvnelobisa, rogori<br />

mniSvnelobac aqvs `perfeqts~ Tanamedrove evropul enebSi. misi funqciaa aRniSnos<br />

dasrulebuli moqmedebis faqti, aRniSnos, rom moqmedeba momxdara, sul er-<br />

Tia _ rodis, da mocemul momentSi ukve dasrulebulia.<br />

TurmeobiTi pirvelis warmoSobis naTel suraTs iZleva `upyries~ zmna. am zmnis<br />

Tavdapirveli mniSvneloba aris mxolod awmyo. is aRniSnavs, rom arsebobs (statikurad)<br />

subieqtis mier obieqtis pyrobis faqti, aqedan ki ganviTarebulia TurmeobiTi<br />

pirveli (upyries, daupyries). rom mniSvnelobis amgvari evolucia SesaZlebelia, es<br />

Cans erTpiriani gardauvali zmnis TurmeobiTi pirvelis magaliTze. `warslul var~<br />

aSkarad awmyoa, amasTan statikuri, `wavsulvar~ _ dinamikuri zmnaa warsulSi iseTive<br />

mniSvnelobisa, rogoric aris `daupyries~. `warslul var~ formidan `wavsulvar~<br />

formamde evolucia qarTulis werilobiTi istoriiT aris dadasturebuli da eWvs<br />

ar iwvevs. maSasadame, bunebrivia `upyries _ daupyries~ SemTxvevaSiac analogiuri Sinaarsobrivi<br />

evolucia vivaraudoT.<br />

rogorc Zveli qarTuli, ise sxva qarTvelur enaTa monacemebi mxars uWeren im<br />

azrs, rom TurmeobiTi pirvelis pirvandel mniSvnelobad swored es `awmyo srulis~<br />

mniSvneloba vcnoT da misi mniSvnelobis sxva niuansebi Semdeg ganviTarebulad mi-<br />

7 sayuradReboa, rom qarTulSic Turm. pirveli gramatikuli subieqtis pirTa aRniSvnisaTvis<br />

pirisa da ricxvis mxolod im niSnebs iyenebs, romlebic awmyoSi ixmareba: mx. -s, -n, -d, -a, mr.<br />

-an, -ed.<br />

76

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!