You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
qa wva (Cans) _ miwva (minaxavs)<br />
agreTve: xorkala (urekia: stat. vnebiTi) _ qa xorkala (gaurekavs):<br />
`Cxara yvil sgvebin xorkala~<br />
(svanuri poezia, gv. 8).<br />
amgvarad, TurmeobiTi pirvelis kavSiri statikuri vnebiTis awmyosTan svanurSi<br />
faqtia.<br />
4. TurmeobiTi pirvelis kavSiri statikuri zmnis awmyosTan naTlad Cans megrul-<br />
Sic. TurmeobiTi pirveli iseve eyrdnoba statikuri zmnis formas (im SemTxvevaSi,<br />
roca Sesatyvisi statikuri zmna moepoveba), rogorc qarTulsa da svanurSi.<br />
Warun (weria) miWarun (miweria)<br />
Sdr. qa wva (Cans) miwva (minaxavs)<br />
upyries daupyries<br />
weria miweria, damiweria.<br />
yuradRebas iqcevs gramatikuli subieqtis pirTa aRniSvna megruli gardamavali<br />
zmnis TurmeobiT pirvelSi. pirvelsa da meore pirSi mxoloobiTSi gamoiyeneba -q sufiqsi,<br />
mesame pirSi _ -n, xolo mravlobiTSi -T I da II pirisaTvis da -an III pirisaTvis.<br />
amaTSi -q sufiqsi mxolod awmyoSi gvxvdeba yvela zmnasTan, -n mxolod awmyoSi<br />
gardauval zmnasTan (Zu-n _ Zevs; Waru-n _ sweria), -T yvela nakvTSi da -an ramdenime<br />
nakvTSi awmyos CaTvliT 7 . es imas mowmobs, rom TurmeobiTi pirveli megrulSi araTu<br />
awmyos fuZes eyrdnoba, aramed formiT TviT aris awmyo.<br />
5. rogorc davinaxeT, TurmeobiTi pirveli gardamavali zmnisa, samsave qarTvelur<br />
enaSi emTxveva Tavisi Sesatyvisi statikuri zmnis awmyos. saerTo gamodis fuZe, sawarmoebeli<br />
afiqsebi, warmoebis yalibis evoluciis tendenciebi. amdenad, am ori<br />
odenobis urTierTkavSiri faqtia.<br />
rogorRa aris es SesaZlebeli? ratom aris, rom erTi da igive forma gamodis<br />
erT SemTxvevaSi rogorc statikuri zmna, meore SemTxvevaSi rogorc moqmedebiTi;<br />
erT SemTxvevaSi rogorc awmyo, meoreSi _ rogorc warsuli? es mxolod imitom aris<br />
SesaZlebeli, rom TurmeobiTi pirveli gardamavali zmnisa istoriulad aris ara<br />
warsuli, aramed awmyo, SeiZleba vTqvaT, `awmyo sruli~ iseTive mniSvnelobisa, rogori<br />
mniSvnelobac aqvs `perfeqts~ Tanamedrove evropul enebSi. misi funqciaa aRniSnos<br />
dasrulebuli moqmedebis faqti, aRniSnos, rom moqmedeba momxdara, sul er-<br />
Tia _ rodis, da mocemul momentSi ukve dasrulebulia.<br />
TurmeobiTi pirvelis warmoSobis naTel suraTs iZleva `upyries~ zmna. am zmnis<br />
Tavdapirveli mniSvneloba aris mxolod awmyo. is aRniSnavs, rom arsebobs (statikurad)<br />
subieqtis mier obieqtis pyrobis faqti, aqedan ki ganviTarebulia TurmeobiTi<br />
pirveli (upyries, daupyries). rom mniSvnelobis amgvari evolucia SesaZlebelia, es<br />
Cans erTpiriani gardauvali zmnis TurmeobiTi pirvelis magaliTze. `warslul var~<br />
aSkarad awmyoa, amasTan statikuri, `wavsulvar~ _ dinamikuri zmnaa warsulSi iseTive<br />
mniSvnelobisa, rogoric aris `daupyries~. `warslul var~ formidan `wavsulvar~<br />
formamde evolucia qarTulis werilobiTi istoriiT aris dadasturebuli da eWvs<br />
ar iwvevs. maSasadame, bunebrivia `upyries _ daupyries~ SemTxvevaSiac analogiuri Sinaarsobrivi<br />
evolucia vivaraudoT.<br />
rogorc Zveli qarTuli, ise sxva qarTvelur enaTa monacemebi mxars uWeren im<br />
azrs, rom TurmeobiTi pirvelis pirvandel mniSvnelobad swored es `awmyo srulis~<br />
mniSvneloba vcnoT da misi mniSvnelobis sxva niuansebi Semdeg ganviTarebulad mi-<br />
7 sayuradReboa, rom qarTulSic Turm. pirveli gramatikuli subieqtis pirTa aRniSvnisaTvis<br />
pirisa da ricxvis mxolod im niSnebs iyenebs, romlebic awmyoSi ixmareba: mx. -s, -n, -d, -a, mr.<br />
-an, -ed.<br />
76