Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
vel SemTxvevaSi, unaxaobas ver vivaraudebT, roca realuri subieqti pirvel pir-<br />
Sia 17 : `arc mqonia, arca maqvs, ar meqneba, mgonia~... `arc aravis ymad v y o f i l v a r ,<br />
arc aravin ymad myolia, Zveli Rvino wliT wlobamdis gamyolia~... Znelia<br />
mTqmels mivaweroT, rom mas uSualo codna ar moepoveboda imisa, rom mas `ara hqonda~,<br />
rom is `ar iyo yma~, rom mas `arc hyavda yma~, rom mas `gahyveboda Zveli puri da<br />
Rvino wliT wlobamdis~... pirveli piri TurmeobiTis dadebiTs formebSic araa iSviaTi:<br />
`saidam ici es? rogor Tu saidam?... Tvali m q o n i a , m i n a x a v s , yuri m q o n i a _<br />
msmenia, gulisyuri mqonia _ mivxvedrilvar, xsovna mqonia _ gonebaSi<br />
CamrCenia~ (ilia). `rom momgonebia Cemi uilajoba..., davcemulvar iatakzed<br />
da miwa miRrRnia, kbiliT xorci miglejnia, TiTebidan Cemi sisxli miwovnia~<br />
(ilia). mqonia, msmenia, minaxavs, mivxvedrilvar, CamrCenia, momgonebia,<br />
davcemulvar, miRrRnia, miglejnia, miwovnia... unaxaobaze miTiTebiT<br />
amgvari faqtebis axsna SeuZlebelia.<br />
es aRniSnuli aqvs iv. qavTaraZes. masve damajereblad aqvs naCvenebi, rom TurmeobiTis<br />
funqciebi ar daiyvaneba `unaxaobamde!~, rom TurmeobiTs ufro `Sedegebrivi~<br />
mniSvneloba Seefereba, vinem, `unaxaobis aqti~ 18 .<br />
amrigad: TurmeobiTi jgufis nakvTebi f u n q c i u r i TvalsazrisiT ver gaerTiandeba;<br />
Turmeobas ar gulisxmobs kavSirebiTi mesame; mxolod nawilobriv egueba es<br />
Sinaarsi TurmeobiTs meores; TurmeobiTs pirvelSic unaxaoba ar gadmoicema pirvels<br />
pirSi, uaryofiTi nawilakebis xmarebisas ki _ sxva pirebSic.<br />
Tu Sedegis aRniSvnas miviCnevdiT mesame jgufis ZiriTad funqciad, mainc imave Sedegs<br />
miviRebdiT: Sedegis gamoxatva ar ekisreba kavSirebiTs mesames arc TurmeobiTi<br />
meorisaTvis aris is niSandoblivi.<br />
sawarmoebeli fuZe TurmeobiTs, rogorc cnobilia, ar aerTianebs. rCeba mxolod<br />
konstruqcia winadadebisa; am niSnis mixedviT TurmeobiTi marTlac gamoirCeva da<br />
upirispirdeba pirvel or jgufs (is akeTebs, man akeTa, mas ukeTebia), oRond gardauval<br />
zmnebSi es niSani ar gamogvadgeba.<br />
sami jgufis gamoyofa zmnis uRvlilebaSi n a w i l o b r i v gamarTlebulia sintaqsuri<br />
TvalsazrisiT, nakvTebis warmoeba ki sintaqsis sagani ar aris, igi fuZeTa warmoebas<br />
ganekuTvneba da morfologiis sagani unda iyos (im TaviseburebaTa gaTvaliswinebiT,<br />
rac am rigis fuZeTa warmoebas axasiaTebs).<br />
TurmeobiTis jgufi zmnis uRvlilebis aRwerisas gamoiyo. enis movlenebis, ker-<br />
Zod, enis agebulebis aRwera rom mecnieruli iyos, is garkveul pirobas unda akmayofilebdes:<br />
unda iyos Tanamimdevruli da amisaTvis ki saWiroa, movlenaTa klasifikacia<br />
moaxdinos a r s e b i T i niSnis mixedviT _ struqturis movlenebi _ struqturuli<br />
niSnis mixedviT daajgufos, funqciuri cnebebi _ funqciur momentze daafuZnos. advili<br />
ar aris imis garkveva, ra miekuTvneba struqturis samyaros da ra unda daxasiaTdes<br />
funqciis TvalsazrisiT. magram siZnele ar iklebs imis gamo, rom struqturisa<br />
da funqciis momentebi erTmaneTSi aireva, ganurCevlad iqneba xan erTi, xan meore<br />
gamoyenebuli sayrdenad, aras vambobT imis Sesaxeb, rom saklasifikaciod niSnebis<br />
cvla movlenaTa aRweris procesSi mecnierebisaTvis savaldebulo elementaruli<br />
normis ugulvebelyofa iqneboda. gramatikis istoria sakmarze met masalas iZleva<br />
amgvari ugulvebelyofis sailustraciod. sakmarisia movigoniT metyvelebis nawilTa<br />
tradiciuli sqema, moZRvreba sintaqsis Sesaxeb, enaTmecnieruli codnis sxvadasxva<br />
dargis urTierTobis sakiTxi da sxva.<br />
mecnierulad swori aRwera enobrivi sistemisa mTel rig sakiTxebs gamoavlens,<br />
sakiTxis sworad dasmisaTvis safuZvels qmnis da movlenis istoriis daxmarebiT gasagebs<br />
gaxdis faqts, romelic sistemaSi ucnaurad gamoiyureba. Tu movlenis gageba,<br />
17 a. SaniZis saanalizo masalaSi pirveli piris formebi ar mogvepoveba.<br />
18 iv. qavTaraZe, unaxaobis kategoriis istoriisaTvis qarTulSi, iber.-kavkas. enaTmecniereba,<br />
VIII (1956), gv. 180-192.<br />
66