You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
febSi wyoba pirdapiria: is aqebs, man aqo _ mas uqia, eqo, eqos. magram pirveli da meore<br />
jgufi wyobis mixedviT ar aris gamoyofili, iq warmoebaa amosavali, mesame jgufi<br />
sxva princips daemyara. amosavali principis cvla klasifikaciis elementaruli<br />
wesis darRvevad iTvleba mecnierebis yvela dargSi; enis movlenaTa aRwerac aq gamonakliss<br />
ver Seqmnis. mere da: wyobis cvla _ sintaqsuri konstruqciis cvla _ axasiaTebs<br />
gardamaval zmnebs; gardauval zmnebSi aseTi cvla ara gvaqvs. marTalia, gardauval<br />
zmnebSi TurmeobiTSi meSvelzmniani warmoeba iCens Tavs, magram es exeba erTpir<br />
i a n gardauval zmnebs (vSobilvar, vSobilviyav, vSobilviyo...). o r p i r i a n gardauval<br />
zmnebSi ki meSvel zmnas iyenebs TurmeobiTi pirveli (SevhkiTxebivar, SehkiTxebixar,<br />
SehkiTxebia); TurmeobiTs II-sa da kavSirebiTs III-Si aseTi warmoeba (SevhkiTxebiyav,<br />
SevhkiTxebiyve) fakultaturad-Ra gvxvdeba, ZiriTadi varianti organul formebs<br />
iZleva (SevhkiTxebodi, SevhkiTxebode). rac Seexeba konstruqcias, arc erTpiriani da<br />
arc orpiriani gardauvali zmna konstruqcias ar icvlis: uRvlilebis procesSi awmyos<br />
konstruqcia ucvlelad rCeba. amrigad, w a r m o e b i s wesi da s i n t a q s u r i<br />
konstruqcia TurmeobiTi jgufis gamosayofad mxolod gardamaval zmnebSi SeuZliaT<br />
ixmaron, da aqac igi klasifikaciis ZiriTadi wesis darRvevas niSnavs.<br />
iqneb, TurmeobiTis jgufi f u n q c i i s erTianobam gamogvayofinos: TurmeobiToba<br />
(unaxaoba) procesisa, rogorc niSandoblivi Tviseba jgufisa. a. SaniZe, romelsac<br />
ekuTvnis termini TurmeobiTi, wers: `pirvel TurmeobiTSi sami elementia: dro<br />
(wars.), kilo (Txr.) da aqti unaxavi. magaliTebi: miswavlia, micxovria; miweria (damiweria),<br />
miSenebia (amiSenebia)~ 10 ... `unaxavi aqtis mwkrivebi (kerZod I TurmeobiTi) `Turme~-s<br />
gagebas Seicavs: yofila=iyo Turme, wasula=wavida Turme. radganac unaxaobis<br />
kategoria marto warsulSi SegviZlia sagangebo formiT gamovxatoT, amitom iq, sadac<br />
forma gvaklia, `Turmes~ viSveliebT xolme. `sawyal gogos Tavisis TiTebiT<br />
mogrovilis fuliT erTi CiTmerdini u y i d n i a , imas (elisabeds) unaxavs da w a u r -<br />
T m e v i a . exla T u r m e Tavzed ikravs (Wav., `kac-ad~). aq `ikravs~ awymos formiT aris<br />
gadmocemuli, romelsac unaxaobis gamoxatva ar SeuZlia da aucilebelia Turmes<br />
darTva. TurmeobiTis formas ki `Turmes~ darTva aras hmatebs, _ is isedac aris Sig<br />
gamoxatuli da aqedan warmodga misi saxeli~ 11 .<br />
TurmeobiTi meoris Sesaxeb ak. SaniZe wers: `Sedgenilobis TvalsazrisiT II TurmeobiTi<br />
I-isagan erTi elementiT gansxvavdeba. es elementia Tanamdevroba (uwinaresi).<br />
[es] mwkrivi gadmogvcems iseT unaxav moqmedebas, romelic sxvas uswrebda: eswavla,<br />
ecxovra; ewera (daewera), eSenebina (aeSenebina). am mwkrivis kilo Cveulebriv Txrobi-<br />
Tia, magram SeiZleba misi gamoyeneba iseTi moqmedebis gadmosacemadac, romelic faqti<br />
ar iyo, magram romelic ivaraudeboda, rogorc piroba sxva moqmedebis SesrulebisaTvis.<br />
am SemTxvevaSi misi kiloa ara TxrobiTi, aramed pirobiTi ($ 257) da aqtis<br />
elementi (unaxaoba) formaSi aRar aris. miuxedavad amisa _ wers avtori _ mwkrivis<br />
saxeli mainc II TurmeobiTia~ 12 . amasTan dakavSirebiT, saWiroa iTqvas: 1. Tanamimdevroba<br />
(`Tanamdevroba~) TurmeobiT pirvelTanac xelSesaxebad igrZnoba: Sdr. `sawyal<br />
gogos... erTi CiTmerdini uyidnia~ _ `sawyal gogos... erTi CiTmerdini Turme eyid[n]a~:<br />
`uyidnia~ awymosTan aris mimarTebaSi, `eyidna~ _ namyosTan, fardoba oriveSi igrZnoba;<br />
am mxriv TurmeobiTi meore TurmeobiTs pirvels ver daupirispirdeba. 2. roca<br />
TurmeobiTi meore pirobiTis Sinaarss gadmogvcems (modaloba pirobiTi kilosi<br />
aqvs), maSin, marTlac, TurmeobiToba zmnaSi ara gvaqvs, `aqtis elementi (unaxaoba)<br />
formaSi aRar aris~; amitom gaugebaria, ratom aris misi saxeli `mainc meore TurmeobiTi~.<br />
pirobis aRniSvna TurmeobiTi meorisaTvis iSviaTi rom iyos, kidev _ ho, magram<br />
ase ar aris: pirobis aRniSvna am nakvTisaTvis Cveulebrivia. 3. TurmeobiTi pirveli,<br />
rogorc samarTlianad SeniSnavs a. SaniZe, ar saWiroebs `Turmes~ darTvas. mis-<br />
10 a. S a n i Z e, qarTuli gramatikis safuZvlebi, I, morfologia, Tb., 1953, $ 281, gv. 226.<br />
11 iqve, $ 281, gv. 227.<br />
12 iqve, $ 282, gv. 227.<br />
64