20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

g. orpiriani vnebiTi gvaris zmnebis I da II TurmeobiTis formaTa marTlwerisaTvis<br />

pirvel rigSi unda gvaxsovdes ukve naTqvami obieqturi mesame piris niSnis mar-<br />

Tlweris Sesaxeb: raki am zmnebs am formebSi xmovanTavsarTebi aRar uCanT, aucilebeli<br />

xdeba mesame obieqturi piris niSnis warmodgena, Tu zmnis dasawyisi Tanxmovani<br />

ar uSlis xels; ase:<br />

ahkidebia, mihgebebia, waswydomia, dasjaxebia, gastirebia da a. S.<br />

d. orpiriani vnebiTi gvaris zmnebis I TurmeobiTis formebic erTpirianTa msgavsad<br />

iwarmoeba nawilobrivad. am SemTxvevaSic saliteraturo qarTulis dRevandeli<br />

sistemiT es formebi meSvelzmniania da kanonieria I pirisaTvis iseTi formebi, romlebSic<br />

var meSveli zmnac moipoveba da v prefiqsic: movhferebivar, mivhgebebivar,<br />

movhkvdomivar, SevsZulebivar da a. S. oRond amgvar formebSi, Tumca, saerTod, savaldebuloa<br />

obieqturi mesame piris h- an s- prefiqsis xmareba, dasaSvebadaa miCneuli<br />

Semdegi: roca zmnis formaSi III irib obieqtur pirTan erTad I subieqturi piria<br />

warmodgenili, pirveli subieqturi piris v- niSnis Semdeg h- da s- prefiqsebi aRar<br />

ixmarebodes.<br />

amgvarad, mivhgebebivar da mivgebebivar Tanabaruflebiani paraleluri formebia.<br />

aseve: movhferebivar da movferebivar<br />

movhkvdomivar da movkvdomivar<br />

SevsZulebivar da SevZulebivar da misTanebi. 8<br />

e: orpiriani vnebiTi gvaris zmnebis I TurmeobiTis formaTa sawarmoeblad meSveli<br />

zmna erTvis ara mimReobis fuZes, aramed zmnur fuZes: mo-v-fereb-i-var, Se-v-Zuleb-i-var<br />

da a. S.<br />

zogjer Tanamedrove qarTulSi gvxvdeba darRvevebi am wesisa: erTpirianTa msgavsad<br />

amosaval fuZed aseT zmnebTanac mcdarad mimReobis fuZea miCneuli. Segvxvdeba<br />

mo-v-ferebul-var, Se-v-Zulebul-var da misTanebi, romlebic dialeqtizmad unda CaiTvalos.<br />

3. orpiriani vnebiTi gvaris zmnebis II TurmeobiTis formaTa warmoeba ufro metadaa<br />

gansxvavebuli erTpiriani zmnebis warmoebisagan. jer erTi, aqac amosavalia ara<br />

mimReobis fuZe, aramed zmnisa, romelsac erTpirianTa -iyav meSveli zmnis magivrad<br />

aq erTvis -od-i daboloeba. amgvari warmoeba gabatonebulia Tanamedrove saliteraturo<br />

qarTulSi da istoriuli TvalsazrisiTac gamarTlebulia. amitom unda ixmarebodes<br />

mxolod amgvari formebi:<br />

ra meqna? _ movferebodi, movkvdomodi, SevZulebodi<br />

mohferebodi, mohkvdomodi, SesZulebodi<br />

mohfereboda, mohkvdomoda, SesZuleboda. 9<br />

miuxedavad amisa, jer kidev xSiria amgvar formaTa marTlwarmoebisa da marTlweris<br />

darRvevis SemTxvevebi. kerZod, erTi mxriv, gvxvdeba -od-i (-od-a) warmoebis magivrad<br />

-iyav (-iyo) meSvelzmniani formebi: damalviyo, dasdgomiyo, gasCeniyo da misT.<br />

meore mxriv, erTpirianTa msgavsad am nakvTis forma gvxvdeba mimReobis fuZeze dar-<br />

Tuli meSveli zmniT: Sexvedriliyo, migebebuliyo, ziarebuliyo, SeerTebuliyo da<br />

sxva (nacvlad formebisa: Sexvedroda, mihgebeboda, ziareboda, SeerTeboda).<br />

`is am muSaobaSi iyo, rodesac glaxam miaxwia darialis cixes, sadac unda Seer-<br />

Tebuliyo sxva mgzavrebs da jars” (a. yazb).<br />

amgvari movlenebi umTavresad aRmosavleT saqarTvelodan gamosul nawerebSi SeiniSneba,<br />

radgan aRmosavluri dialeqtebisTvisaa damaxasiaTebeli. Tanamedrove saliteraturo<br />

enis norma istoriulad swori formis dakanonebas moiTxovs.<br />

orpiriani vnebiTi gvaris zmnebisaTvis TurmeobiTi II-is kanonieri formebia Semdegi:<br />

ra meqna?<br />

v-u-erT-d-eb-i- (me mas) zmnisTvis:<br />

8 `normebi~, gv. 201.<br />

9 iqve, gv. 214.<br />

57

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!