20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

vnebiTis formaTa marTlwerasTan dakavSirebuli sakiTxebi 1<br />

52<br />

TinaTin RvinaZe<br />

Tanamedrove qarTul saliteraturo enaSi vnebiTi gvaris zmnebis formaTa warmoebasa<br />

da gamoyenebasTan dakavSirebulia mravali sakiTxi. amaTgan saliteraturo<br />

enis normaTa TvalsazrisiT zogi mogvarebulia da zogic mosagvarebeli rCeba. ker-<br />

Zod, amasTan dakavSirebuli araerTi orTografiuli da morfologiuri sakiTxi gadawyvetilia,<br />

rac asaxulia `qarTuli enis orTografiul leqsikonsa~ (1968 w.) da<br />

`Tanamedrove qarTuli saliteraturo enis normebSi~ (1970 w.). gadawyvetas elis sintaqsur-stilistikuri<br />

zogi sakiTxi vnebiTi gvaris zmnebis gamoyenebisa.<br />

Tanamedrove qarTulSi vnebiTi gvarisaa yvela gardauvali zmna, romelsac awmyo-<br />

Si mesame subieqturi piris niSnad aqvs -a (mxolobiTSi), -an (mravlobiTSi). zmniT gamoxatuli<br />

Sinaarsis miuxedavad, mesame subieqturi piris niSans win uswrebs Temis<br />

niSani, umetesad -eb an -ev, iSviaTad -ob, -of, -em.<br />

yovelgvar sufiqsiani zmna vnebiTad qcevisas -eb sufiqsiani xdeba umetesad, mxolod<br />

-ev, zogjer -ob, -of, -em, SerCeba ucvlelad.<br />

Tu moqmedebiTia a-Sen-eb-s, vnebiTi iqneba Sen-d-eb-a,<br />

xat-av-s _ i-xat-eb-a<br />

dg-am-s _ i-dg-m-eb-a<br />

a-ngr-ev-s _ i-ngr-ev-a<br />

a-p-ob-s _ i-p-ob-a<br />

warmo-S-ob-s _ warmo-i-S-ob-a<br />

y-of-s _ i-y-of-a<br />

gamo-s-c-em-s _ gamo-i-c-em-a da a. S.<br />

vnebiTadve ganixileba uZvelesi gardauvali dinamikuri zmnebi Tb-eb-a tipisa maTi<br />

formisa da funqciis gamo Sinaarsis miuxedavad. amaTganaa nawarmoebi moqmedebiTis<br />

formebi: a-Tb-ob-s, a-dn-ob-s, a-Wkn-ob-s da misT.<br />

amgvarad, vnebiTi gvaris zmnaTa umetesoba dRes -eb-a an -ev-a, -ob-a, -of-a, -em-a daboloebiania<br />

awmyos III pirSi, xolo I-sa da II pirSi _ -eb-i, -ev-i, -ob-i, -of-i, -em-i<br />

daboloebiani. maSasadame, vnebiTebia zmnaTa aseTi formebi:<br />

v-Sen-d-eb-i v-i-far-eb-i v-e-far-eb-i v-Tb-eb-i<br />

Sen-d-eb-i i-far-eb-i e-far-eb-i Tb-eb-i<br />

Sen-d-eb-a i-far-eb-a e-far-eb-a Tb-eb-a<br />

v-Sen-d-eb-i-T v-i-far-eb-i-T v-e-far-eb-i-T v-Tb-eb-i-T<br />

Sen-d-eb-i-T i-far-eb-i-T e-far-eb-i-T Tb-eb-i-T<br />

Sen-d-eb-i-an i-far-eb-i-an e-far-eb-i-an Tb-eb-i-an<br />

agreTve aseTebi: ingreva (engreva), irRveva (erRveva), irkveva (erkveva), iqceva (eqceva),<br />

ireva (ereva), imRvreva (emRvreva), eteva, eweva da sxvebi, aseve: i-xrC-ob-a (exrCoba)<br />

da misT.<br />

Zvel qarTulSi yvela aseT SemTxvevaSi subieqturi mesame piris niSnad, rogorc<br />

wesi, -s gamoiyeneboda. iyo: Tbebis, Sendebis, ifarebis, efarebis, ingrevis, iqcevis da<br />

a. S. axal saliteraturo qarTulSi awmyos mesame pirSi moekveca fuZis bolokiduri<br />

-i- da damkvidrda amgvar formebSi subieqturi mesame pirisaTvis -a niSani (Tbeba, Sendeba,<br />

ifareba, efareba, ingreva, engreva, iqceva...). es Tavisebureba Zveli da axali<br />

qarTulis movlenaTa erT-erT ganmasxvavebel niSnadac iqca.<br />

Tanamedrove qarTulSi arsebobs vnebiTi gvaris zmnaTa formebi Zveli qarTuli-<br />

1 qarTuli ena da literatura skolaSi, #3, 1981.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!