q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

7. uku-, wiaR-. Zvel qarTulSi iSviaTad zogierT zmnasTan ixmareba uku _ ukumo-
(→ukmo-) da wiaR _ wiaRmo- zmniswinebi.
uku- momdinareobs ukuana-sagan (Sdr. ukuana-Ásknel, ukun, sa-ukun-e), wiaR- ki iSleba
ase: wi-aR. wi igivea, rac wi-n (←wi-na), wi-na-Se zmnisarTebSia, aR- ki cnobili
zmniswinia 26 . a. SaniZis azriT, wiaR- `warmomdgari Cans wylis-aR-isagan, rogorc wi-sqvili
wylis-safqvelisagan~ 27 .
Zv. qarTulSi wiaR gvevlineba agreTve Tandebulad (micemiTsa da naTesaobiT-
Tan) 28 . zmnisarTad ixmareba Cveulebriv wyalTan (zRvasTan, mdinaresTan) dakavSirebiT
da orive SemTxvevaSi aRniSnavs gaRma, gadaRma mxares. berZnul, somxur da rusul
oTxTavebSi amave mniSvnelobiT wiaR-is Sesatyvisad zmnisarTi ixmareba.
Zv. qarTulSi wiaR arsebiTi saxelicaa, romlis mniSvnelobaa kalTa, ube 29 ; mag.,
sawyauli Sexrili da datenili mogeces w i a R T a TquenTa (l 6, 38). berZnul, somxur
da rusul oTxTavebSic am adgilas amave mniSvnelobiT arsebiTi saxelia naxmari:
Мерою доброю, утрясенною, нагнетенною и переполненною отсыплют вам в лоно ваше.
Zv. qarTulSi uku- || ukun- ukumo- aRniSnavda moqmedebas ukana areSi, xolo wiaR-
da wiaRmo-, gada- zmniswinis msgavsad, dabrkolebis gadalaxvaze miuTiTebda, oRond,
rogorc zeviT aRvniSneT, `wyalTan dakavSirebiT ixmareboda: wiaR-Ãda _ wyalze gadavida,
wiaRmo-Ãda _ wyalze gadmovida~ 30 . saamiso magaliTebia: w i a R v i d o d e s
zRuasa mas kaparnaumd kerZo (C iov. 6, 17); da viTarca w i a R Ã d a kualad... mier ker-
Zo... (mrk 5, 21); aRÃda navsa mas da w i a R m o à d a (C mT 9, 1)... mravalni mowafeTa mis-
Taganni u k u n d g e s (C iov. 6, 66); u k u n i q e c , Cemgan, eSmako (iqve, mrk 8, 33); u k u n -
sca vercxli igi... (mT 27, 3); nu ukumoiqcevian... aRebad samoslisa TÂsisa (C mT
24, 18); u k u m o i q c a (saba asur. 10), SuSanik u k m o h x e d n a ersa mas (SuS. IX 13_14);
ukmovides (kim. I, 4) da sxv.
uku- da wiaR- ise gamovida xmarebidan, rom TviT Zvel qarTulSive zmniswinad
xmarebisas zmnasTan ise mtkiced ar iyo SeerTebuli rogorc sxva danarCeni zmniswinebi,
xolo wiaR arc Tandebulad iyo savsebiT Camoyalibebuli.
26 Cveni: Tandebuli qarTulSi. iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba, I, gv. 241.
27 a . S a n i Z e , qarTuli gramatikis safuZvlebi, I, gv. 255.
28 Cveni: Tandebuli qarTulSi. iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba, I, 242.
29 i . i m n a i S v i l i , qarTuli oTxTavis simfonia-leqsikoni, gv. 753.
30 a. SaniZe, iqve, gv. 237.
47