Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
war- zmniswinis zemoaRniSnuli mniSvneloba kargad daculia zmnisarTebSi: waRma<br />
(Sdr. ukuRma), waRmarT (Sdr. ukuRmarT)...<br />
3. Se-, gan-. Se- zmniswini masaliTa da ZiriTadi funqciiTac Sina Tandebuls ukav-<br />
Sirdeba. egeve iTqmis gan- zmniswinisa da -gan Tandebulis Sesaxeb.<br />
gan- zmniswinSi ga Zireuli masala Cans. am saxiT igi daculia sxva zmniswinsa,<br />
Tandebulsa da zmnisarTSic: ga-mo, ga-re, ga-re-Se, ga-re-mo (aqedan ga-re-mo-eba), ga-r-<br />
Se-mo (←ga-re-Se-mo), ga-r-da (←ga-re-da) da sxv. (Sdr, i-g-i, e-g-e ma-g) 16 . gan- zmniswin-<br />
Si ga Zireuli masalis gamoyofas mxars uWers zanuris (megrul-Wanuris) Cvenebac,<br />
sadac ga-s Sesatyvisad go- gvaqvs.<br />
gan-Si n narCenia na elementisa, romelic dasturdeba Tandebulebsa da zmnisar-<br />
TebSi: Si-na, ze-na, Ta-na, wi-na, mu-n (←mu-na), que-na, ga-r-na. na-s sxva SemTxvevaSi da<br />
enacvleba: ze-da, Si-da, que-da, ga-r-da da sxv.<br />
Zvel qarTulSi gan- zmniswini gamartivebuli ga-s saxiTac gvxvdeba; mag.: da xiyunes<br />
Zen[i] noeÁsni, rl˜ni g a n v i d e s kidobnisa m[isgan] (x. t. 371); Tmanica Tavisa Tquenisani<br />
yovelni g a r a c x i l arian (C l 12, 7); Sdr. g a n r a c x i l arian (DE); romeli<br />
gahÃsna (DE); gasyidul iqmna (kim. I, 8).<br />
rTul ganmo- zmniswins n Zvel qarTulSive Camoscilda, aq ganmo- iSviaTad<br />
gvxvdeba; mag., g a n m o x e c x a d a i˜ჳ mowafeTa TჳsTa (s. t. 389).<br />
Semdgom periodSi gamartivebuli ga- zmniswinis xmareba ukve xSiri movlenaa; mag.:<br />
gawira (visr. 228), gavidis (Sahn. II, 369), gahkveTa (amirandarej. 15), gavides (sibrZne<br />
sicr. 15), gaaRo (qilila da dam. 30), gausvenes (rusudan. 433) da sxv.<br />
aRsaniSnavia, rom am periodis Zeglebis enaSi gan- zmniswinis bolokiduri n zogjer<br />
zmnisa da saxelzmnis iseT formebSi ikargeba, romelTanac Tanamedrove saliteraturo<br />
qarTulSi zmniswini Cveulebriv sruli saxiT aqvT Semonaxuli; aseTebia,<br />
mag.: gazraxulia (Sahn. I, 4048), gaTqmuli (iqve, 4718), gacxadebuli (iqve, 3075), garisxda<br />
(qilila da dam. 314), gauyrelni (rusudan. 2081) da sxv.<br />
a) Se- zmniswinis funqciaa mimarTuleba gamoxatos garedan SigniT; mag.: ver S e -<br />
v i d e s sasufevelsa (xanZT. g 35); S e a y e n e s sapyrobiles (kim. I. 9); tanjvasa didsa<br />
Segagdeben Sen (SuS. III25); SevidodeT iwrosa mas bWesa (C mT 7, 13); Sevida<br />
saxlsa zaqaraÁssa (l 1, 40); mutribTa S e u x m o b d i a n (visr. x).<br />
b) Se zmniswini gamoxatavs agreTve cotaobas, Tvisebis xarisxis an moculobis<br />
SedarebiTs simcires, naklulobas. Zvel qarTulSi Cveulebrivia, magaliTad, Semwuxrda<br />
(cotaTi dabindda, cotaTi daRamda): viTar S e m w u x r d e b o d a da mzჱ dahvidoda<br />
(mrk 1, 32); viTarca S e m w u x r d a , mohguares mas eSmakeulebi (mT 8, 16).<br />
Se- zmniswinis es mniSvneloba kargad igrZnoba axal qarTulSi aseTi SepirispirebiT:<br />
SewiTlda da gawiTlda, SeTeTrda da gaTeTrda... 17 .<br />
g) Zvel qarTulSi Se- zogierT zmnasTan imasve gadmoscems, rasac mi- da ga- zmniswinebi;<br />
mag.: S e u d g a mas simravlჱ erisaÁ da dedaTaÁ (l 23, 27); sofeli yoveli S e -<br />
u d g e s mas (iov. 12. 19) maT meyseulad dautoves bade maTi da S e u d g e s mas (mT 4,<br />
20); S e u d g e s kualsa missa (C iov. 1, 40).<br />
d) Sedgenili Semo- zmniswini aRniSnavs garSemo, irgvliv moqmedebas; mag.: mefeman<br />
brZana laSqarni uxmeniT, S e m o j a r e n i T (v. t. 167); Semosxdomodnen, SemoRoba, Semoaglija,<br />
Semourbina da sxv.<br />
16 a r . m a r t i r o s o v i , Tandebuli qarTulSi, iberiul-kavkasiuri enaTmecniereba, I, gv. 228.<br />
17 ix. a . S a n i Z e , qarTuli gramatikis safuZvlebi, I, gv. 252.<br />
43