20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

gamoekueTa kldisagan (DE mT 27, 60) _ romeli-igi a R m o e k u e T a k l d e s a<br />

Sina (C) da sxv.<br />

ar aris gaTvaliswinebuli agreTve iseTi masobrivi SemTxvevebi, roca erTi redaqciis<br />

mo-, aRmo-, gamo-, warmo- zmniswinebi meore redaqciis mi-, aR-, gan-, war-<br />

zmniswinebs upirispirdeba da piriqiT. zmniswinTa aseTi monacvleoba SesaZlebelia<br />

imiTac aixsnebodes, rom ena im dednisa, saidanac qarTuli oTxTavia naTargmni, ver<br />

ganasxvavebda pirveli anu moubari piris damokidebulebas zmniT gamoxatuli moqmedebis<br />

mimarTulebisadmi da mTargmneli, radganac am mxriv SeboWili ar iyo, ama Tu<br />

im formas nebismierad gadmoscemda xolme.<br />

6. redaqciebi gansxvavebas gviCveneben im mxrivac, rom erTsa da imave pirobebSi<br />

zogjer erTi redaqcia Tu zmniswins mimarTavs, meore gaurbis mas; mag.: gzasa warmarTTasa<br />

nu m i x u a l T (DE mT 10, 5) _ nu x u a l T (C); hrquaT mTasa mas: m i i c v a l e<br />

amier iqi, da m i i c v a l o s (DE mT 17, 20) _ i c v a l e amier, da mun i c v a l o s (C)...<br />

ukueTu ara m o i q c e T (DE mT 18, 3) _ ara Tu i q c e T (C); romelman m o i p o v o s Tavi<br />

TÂsi... (DE mT 10, 39) _ p o o s (C); S e m i w y a l e n Cuen... (DE mT 20, 30) _ m i w y a l e n Cuen<br />

(C).<br />

warmodgenili masalis mixedviT ZiriTadad C daupirispirda DE redaqcias, magram<br />

es rodi niSnavs imas, rom zmniswinTa aseTi dapirispireba rogorc sistema ise iyos<br />

gatarebuli da TiTqos piriqiT SemTxvevebs adgili ar hqondes. miuxedavad amisa, zeviT<br />

ganxiluli masalis safuZvelze mainc SeiZleba zogierTi daskvnis gakeTeba.<br />

a) uZveles periodSi qarTuli enis dialeqtebSi yvela zmniswini erTnairad ar<br />

unda yofiliyo gavrcelebuli. ara marto gavrcelebis mxriv, aramed funqciis mixedviTac<br />

esa Tu is zmniswini erTnairad ar unda yofiliyo gagebuli. amis kvali nawilobriv<br />

oTxTavis redaqciebis Sedarebidan Cans; magaliTad, C redaqcia midrekilebas<br />

iCens rig SemTxvevaSi DE redaqciaSi xmarebuli Se- da gan- zmniswinis nacvlad da-<br />

zmniswini ixmaros: Sewuxnes, Semwuxrda, SekarT, Seimarilon... ganuteva, ganukÂrdeboda<br />

_ dawuxnes, damwuxrda, dakarT, daimarilon... dauteva, daukÂrdeboda. aseve, C redaqcia<br />

cdilobs DE-Si xmarebuli gardamo- zmniswinis nacvlad damo- gamoiyenos da<br />

sxv.<br />

b) zmniswinTa xmareba-uxmareblobis mxriv redaqciebis Cveneba cxadyofs, rom Zvel<br />

qarTulSi moqmedebis sruli saxiT gamoxatva zmnebSi zmniswinze ar iyo damokidebuli.<br />

erTi redaqciis zmniswiniani forma meoris uzmniswino formas upirispirdeba,<br />

magram ise, rom erTica da meorec moqmedebis srul saxes gamoxatavs; an kidev, piriqiT,<br />

erTi redaqciis uzmniswino forma meoris zmniswinian formas upirispirdeba da<br />

ganurCevlad amisa iqac da aqac zmna mainc usruli saxisaa.<br />

g) Sesadarebeli masala imis Cvenebasac iZleva, rom Tandebuls SeuZlia zmniswinis<br />

magivroba gaswios da rig SemTxvevaSi msgavsi funqcia Seasrulos.<br />

* * *<br />

zmniswinis a d g i l i qarTulSi mtkiced aris gansazRvruli. igi yovelTvis zmnas<br />

TavSi erTvis piris niSnebis win, xolo Tu zmnas es niSnebi ar gaaCnia, maSin zmniswini<br />

uSualod zmnis fuZes mierTvis.<br />

amJamad zmniswini zmnasTan isea Semtkicebuli, rom mis nawils Seadgens, Zvel qar-<br />

TulSi ki, roca jer kidev mTlianad ar iyo dasrulebuli zmniswinis. zmnasTan SeerTebis<br />

procesi, SeiZleboda zmniswinsa da zmnis fuZes Soris nawilaki an zogjer<br />

nacvalsaxelic Casmuliyo 9 . CaerTvoda martiv nawilakTagan: ve, Ra, Tu, viTa, mca, me,<br />

ra, raÁ, nu, re, oden, ara, Zi, ukue, oden, xolo; Sedgenil nawilakTa da damoukidebeli<br />

mniSvnelobis mqone sityvaTagan: RaTu, Tumca, sadme, raÁukue, xoloTu, vieTme, ra-<br />

Áme, raÁoden, odesme; mag.: mo-ve-eRos misgan (DE mT 25, 29), gan-ve-ryuna (Tekl. 96)... da-<br />

9 ix. a . S a n i Z e , qarTuli gramatikis safuZvlebi, I, gv. 253.<br />

37

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!