q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

darRveva. masalis simciris gamo igi damatebiT dakvirvebas moiTxovs 56 . Turme nawilakis
gankerZoeba SeiZleba rusuli enis gavlenis Sedegic iyos `... yovel enas aqvs
raime struqturuli Tavisebureba. erTi da imave Sinaarsis fraza sxvadasxva enaSi
sxvadasxvagvarad aigeba. mag., mezobels a u S e n e b i a saxli. Sdr. rusuli сосед,
оказывается, построил дом~ 57 . maSasadame, TurmeobiTis nakvTis zmnasTan sityva Turme
qarTuli enisaTvis `Warbi~ nawilakia. sxva nakvTis zmnasTan igi kontaqtur postpozicias
arCevs (gaakeTa Turme, ubrZana Turme, wers Turme da misT.). mag.:
Tuki rogorme warsulSi Sebruneba SesZeli, mere ki warsulic gadalaxe, maradisobaSi
a R m o C n d e b i T u r m e da aRarasodes mokvdebi (o. Wil.).
nawilaki gankerZovdeba, Tu winadadebis romelime sxva wevrs (ara Semasmenels)
miemarTeba, magram gankerZovdeba am wevrTan erTad. magaliTad:
yvela suldgmulis bedi, T i T q m i s u s u l o s i c k i , cvalebadia (vaJa); mTvare amovida,
amocurda maRla, T i T q m i s S u a c a z e , naTlad kaSkaSebda (vaJa); sxva meleqseebs, visac ki
Sevxvedrivar am qveyanaze, sibralulis meti araferi aRuZravT CemSi. isini, T i T q m i s u k -
l e b l i v , svenakluli xalxia (r. inan.); arseboben sxva ZvelTaZveli Zeglebic. i q n e b i m
miwagadafarebul galavnebsa da abanoebze ufro xnierebic, magram Sen
mainc axali da Seni Tanamedrove ggonia (v. Wel.).
3. raki CarTulsa da winadadebis danarCen nawils Soris pauza xangrZlivi ar
aris, amitom winadadebis SuaSi moqceuli CarTuli xSirad mxolod cali mxridan
gamoiyofa mZimiT. mag.:
...rodesac axalgazrdani swavla-damTavrebulni dabrundebodnen CvenSi, maSinve samsaxuris
Zebnas Seudgebodnen. eseni p i r i q i T , mozard Taobas daumegobrdnen... (i. mansvet.); ...imave
drosve, r a s a k v i r v e l i a scdilobdnen puSkinis dedamiwasTan gasworebas (akaki).
* * *
zemoTqmulis safuZvelze da arsebuli literaturis gaTvaliswinebiT, punqtuaciis
ZiriTadi wesebi ase Camoyalibdeba:
1. zmna-Semasmenlis mimarT kontaqtur prepoziciaSi yofnisas viTarebis zmnisarTi
viTarebis garemoebis funqcias asrulebs da mZimeebiT ar unda gamoiyos. mag.:
es gamudmebuli Zieba g a n s a k u T r e b i T damaxasiaTebelia me-18 saukunisaTvis (g. asaT.);
Cveni naSromis mizania S e Z l e b i s a m e b r Seajamos da Sekras Cveni didi lirikosis xangrZlivi
cxovrebis ambavi (e. maRr.).
2. zmna-Semasmenlis mimarT distanciur poziciaSi da kontaqtur postpoziciaSic
viTarebis zmnisarTi, romelic mTel winadadebas miemarTeba da semantikur kavSirs
SemasmenelTan amyarebs, CarTulis funqcias asrulebs da unda gamoiyos erTi _ winadadebis
Tavsa da boloSi, an ori mZimiT _ winadadebis SuaSi (SevniSnavT, rom winadadebis
absolutur boloSi CarTuli zmnisarTebi TiTqmis ar gvxvdeba).
mag., winadadebis TavSi:
C v e u l e b r i v [unda gamoiyos mZimiT!] manZili da dro siyvarulis sicxoveles anelebs
(m. gogib.).
winadadebis SuaSi:
56 Semasmenlisa da nawilakis Sexamebis Sesaxeb ix. S . a f r i d o n i Z e , Semasmenlisa da nawilakis
sintaqsuri urTierToba qarTulSi, qarTuli ena da literatura skolaSi, 1970, #3, gv.
23-27.
57 a r n . C i q o b a v a , martivi winadadebis problema qarTulSi, I, Tb., 1968, gv. 108.
271