Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
intonaciuri danawevreba _ gaTiSuloba gansaxilveli wyvilisa (modaluri sityva<br />
+ zmna-Semasmeneli) naklebad igrZnoba maSinac, roca maT Soris erTi sityvaa<br />
(zmna-Semasmenlis uaxloesi obieqti), an _ damxmare sityvebi. magaliTad:<br />
mama, etyoba, dRiurs swerda... (T. Wil.); mamida yamarma medea Tavidanve mTvaris mxevlad<br />
ganawesa da, SeiZleba, amitomac arasodes (ar) ufiqria sxvanair cxovrebaze (o. Wil.).<br />
ganxiluli winadadebebi msgavsebas avlenen e. w. infinitiur konstruqciasTan<br />
(gTxovT gamaTavisufloT tipisa). isini `agebulebiT... hipotaqsuri konstruqciisani<br />
arian, magram aqvT martivi winadadebis semantika~ 50 .<br />
Tu modaluri zmna aris ara III piris (da zogadi awmyos), aramed I an II piris (da<br />
romelime sauRlebeli nakvTis) forma, maSin igi zmna-SemasmenelTan kontaqtur poziciaSic<br />
ki inarCunebs damoukideblobas, gankerZoebulia da CarTulis funqcias asrulebs.<br />
maSasadame, e. w. `predikatuli CarTulebis~ funqcias (zmnisarT-CarTulebisagan<br />
gansxvavebiT) gansazRvravs ara marto sityvaTganlageba da intonacia, aramed _ maTi<br />
formac 51 . magaliTebi:<br />
ra gaqvs, risTvis unda mogklas Sen avazakma? erTi sulieri saunje gqonda da, vgoneb, isic<br />
dahkarge (vaJa); me am qveynisaTvis avi ar viyav, me marto ubeduri viyav. bevri wili codva,<br />
me mgonia, aqav gadavixade (ilia); ...giorgi saxlsa da ojaxSi batonobas ar Seecila dedasa.<br />
g v g o n i a , pirvelobasa da ufrosobas arc ki deda dauTmobda (ilia); mamakaci mibrunda,<br />
asanTs gahkra da, g e g o n e b o d a T , qari uberavso, daxrilma... moukida papiross (r. inan.).<br />
sainteresoa am mxriv is CarTulebi, romelTac Sedgenili Semasmenlis forma<br />
aqvT: cxadia, rasakvirvelia, ueWvelia, bunebrivia, marTalia da misT. es sityvebi SeiZleba<br />
Segvxvdes winadadebis TavSi, SuaSi da (iSviaTad) boloSic: zmna-Semasmenlis<br />
mimarT _ nebismier poziciaSi... da yvela poziciaSi isini aSkarad damoukidebel, gankerZoebul<br />
erTeulebs warmoadgenen: intonaciurad gamoyofilni arian winadadebis<br />
danarCeni nawilebisagan. magaliTad:<br />
a) winadadebis TavSi, zmna-Semasmenlis mimarT kontaqtur poziciaSi:<br />
r a s a k v i r v e l i a , iyvnen iseTnic, romelnic undoblobiT, eWvis TvaliT uyurebdnen<br />
Cvens laparaksa (i. mansvet.); b u n e b r i v i a , gainteresebT, rogor movida es sami axalgazrda<br />
wlevandel Tbilisobaze?... (pres.); c x a d i a , vimuSaveb axal lirikul leqsebsa da Targmanebze<br />
(pres.).<br />
b) winadadebis TavSi, zmna-Semasmenlis mimarT distanciur poziciaSi (SevniSnavT,<br />
rom Cvens xelT arsebuli masalis mixedviT winadadebis TavSi Warbobs swored distanciuri<br />
pozicia, e. i. TiTqos ufro xazgasmulia CarTulad gamoyenebuli sityvebis<br />
gankerZoebuloba). mag.:<br />
r a s a k v i r v e l i a , xSirad Semxvedria am sabZlisaken avla da Camovla, radganac zed<br />
gzis piras idga... (ilia); m a r T a l i a , Cemis erTgulebis gamo bevrs SevZuldi, bevri movimdure,<br />
magram RmerTia mowame, usamarTloba aravisTvis gamiwevia (ilia); r a s a k v i r v e l i a , yoveli<br />
WeSmariti xelovani gulisxmobs ganumeoreblobas (`krit.~); b u n e b r i v i a , arc Cems<br />
fiqrSi warmosaxuli muzeumi iqneba mTlad idealuri (pres.); c x a d i a , yoveldRiur gazeTad<br />
gadakeTebam redaqciis winaSe ufro mwvaved daayena sadavo enobrivi sakiTxebis mowesrigebis<br />
saWiroeba... (pres.).<br />
g) winadadebis SuaSi, zmna-Semasmenlis mimarT distanciur poziciaSi:<br />
vinc luarsabis saxeSi Tavis-Tavs icnobs, vinc luarsabzed dawerils Tavis-Tavzed mii-<br />
Rebs, is, rasakvirvelia, lafis srolas damiwyebs da `giJias~ dauZaxebs am moTxrobis<br />
50 a. papiZe, dasax. naSr., gv. 162.<br />
51 Sdr. infinitiuri konstruqciis wevrTa Soris mimarTebac damokidebulia am wevrTa formaze:<br />
a. papiZe, dasax. naSr., gv. 159.<br />
268