20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

intonaciuri danawevreba _ gaTiSuloba gansaxilveli wyvilisa (modaluri sityva<br />

+ zmna-Semasmeneli) naklebad igrZnoba maSinac, roca maT Soris erTi sityvaa<br />

(zmna-Semasmenlis uaxloesi obieqti), an _ damxmare sityvebi. magaliTad:<br />

mama, etyoba, dRiurs swerda... (T. Wil.); mamida yamarma medea Tavidanve mTvaris mxevlad<br />

ganawesa da, SeiZleba, amitomac arasodes (ar) ufiqria sxvanair cxovrebaze (o. Wil.).<br />

ganxiluli winadadebebi msgavsebas avlenen e. w. infinitiur konstruqciasTan<br />

(gTxovT gamaTavisufloT tipisa). isini `agebulebiT... hipotaqsuri konstruqciisani<br />

arian, magram aqvT martivi winadadebis semantika~ 50 .<br />

Tu modaluri zmna aris ara III piris (da zogadi awmyos), aramed I an II piris (da<br />

romelime sauRlebeli nakvTis) forma, maSin igi zmna-SemasmenelTan kontaqtur poziciaSic<br />

ki inarCunebs damoukideblobas, gankerZoebulia da CarTulis funqcias asrulebs.<br />

maSasadame, e. w. `predikatuli CarTulebis~ funqcias (zmnisarT-CarTulebisagan<br />

gansxvavebiT) gansazRvravs ara marto sityvaTganlageba da intonacia, aramed _ maTi<br />

formac 51 . magaliTebi:<br />

ra gaqvs, risTvis unda mogklas Sen avazakma? erTi sulieri saunje gqonda da, vgoneb, isic<br />

dahkarge (vaJa); me am qveynisaTvis avi ar viyav, me marto ubeduri viyav. bevri wili codva,<br />

me mgonia, aqav gadavixade (ilia); ...giorgi saxlsa da ojaxSi batonobas ar Seecila dedasa.<br />

g v g o n i a , pirvelobasa da ufrosobas arc ki deda dauTmobda (ilia); mamakaci mibrunda,<br />

asanTs gahkra da, g e g o n e b o d a T , qari uberavso, daxrilma... moukida papiross (r. inan.).<br />

sainteresoa am mxriv is CarTulebi, romelTac Sedgenili Semasmenlis forma<br />

aqvT: cxadia, rasakvirvelia, ueWvelia, bunebrivia, marTalia da misT. es sityvebi SeiZleba<br />

Segvxvdes winadadebis TavSi, SuaSi da (iSviaTad) boloSic: zmna-Semasmenlis<br />

mimarT _ nebismier poziciaSi... da yvela poziciaSi isini aSkarad damoukidebel, gankerZoebul<br />

erTeulebs warmoadgenen: intonaciurad gamoyofilni arian winadadebis<br />

danarCeni nawilebisagan. magaliTad:<br />

a) winadadebis TavSi, zmna-Semasmenlis mimarT kontaqtur poziciaSi:<br />

r a s a k v i r v e l i a , iyvnen iseTnic, romelnic undoblobiT, eWvis TvaliT uyurebdnen<br />

Cvens laparaksa (i. mansvet.); b u n e b r i v i a , gainteresebT, rogor movida es sami axalgazrda<br />

wlevandel Tbilisobaze?... (pres.); c x a d i a , vimuSaveb axal lirikul leqsebsa da Targmanebze<br />

(pres.).<br />

b) winadadebis TavSi, zmna-Semasmenlis mimarT distanciur poziciaSi (SevniSnavT,<br />

rom Cvens xelT arsebuli masalis mixedviT winadadebis TavSi Warbobs swored distanciuri<br />

pozicia, e. i. TiTqos ufro xazgasmulia CarTulad gamoyenebuli sityvebis<br />

gankerZoebuloba). mag.:<br />

r a s a k v i r v e l i a , xSirad Semxvedria am sabZlisaken avla da Camovla, radganac zed<br />

gzis piras idga... (ilia); m a r T a l i a , Cemis erTgulebis gamo bevrs SevZuldi, bevri movimdure,<br />

magram RmerTia mowame, usamarTloba aravisTvis gamiwevia (ilia); r a s a k v i r v e l i a , yoveli<br />

WeSmariti xelovani gulisxmobs ganumeoreblobas (`krit.~); b u n e b r i v i a , arc Cems<br />

fiqrSi warmosaxuli muzeumi iqneba mTlad idealuri (pres.); c x a d i a , yoveldRiur gazeTad<br />

gadakeTebam redaqciis winaSe ufro mwvaved daayena sadavo enobrivi sakiTxebis mowesrigebis<br />

saWiroeba... (pres.).<br />

g) winadadebis SuaSi, zmna-Semasmenlis mimarT distanciur poziciaSi:<br />

vinc luarsabis saxeSi Tavis-Tavs icnobs, vinc luarsabzed dawerils Tavis-Tavzed mii-<br />

Rebs, is, rasakvirvelia, lafis srolas damiwyebs da `giJias~ dauZaxebs am moTxrobis<br />

50 a. papiZe, dasax. naSr., gv. 162.<br />

51 Sdr. infinitiuri konstruqciis wevrTa Soris mimarTebac damokidebulia am wevrTa formaze:<br />

a. papiZe, dasax. naSr., gv. 159.<br />

268

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!