20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

leben. swored am SemTxvevaSi ara gvaqvs pauza `CarTulsa da im sityvas Soris, romelTanac<br />

igi semantikurad dakavSirebulia~. mag.:<br />

1) zmnisarTi danarTis sakavSirebeli sityvaa:<br />

ufro xSirad wigni, m a g a l i T a d r o m a n i 32 calke gamosvlamde JurnalSi ibeWdeba (r.<br />

jafar.); daaxloebuli amxanagebi, m i T u m e t e s , m e g o b r e b i , bevri ar hyavda (n. tab.);<br />

narkotikuli nivTierebis miRebis Sedegad... adamiani, m i T u m e t e s , m o z a r d i , gonebrivad<br />

Clungdeba (pres.); qali nebismieri movlenisadmi, g a n s a k u T r e b i T a d a m i a n T a g a s a W i -<br />

r i s a d m i zedmiwevniT faqizi da gulisxmieri damokidebulebiT gamoirCeva (pres.).<br />

saTanado literaturaSi aRniSnuli zmnisarTebi CamoTvlilia danarTis sakavSirebel<br />

sityvebs Soris, magram ar aris msjeloba imis Sesaxeb, Tu rodis asruleben<br />

isini danarTis sakavSirebeli sityvis funqcias da rodis _ CarTulisa. oRond, n. basilaia<br />

miuTiTebs punqtuaciur Secdomebze kerZod da magaliTad zmnisarTebis gamoyenebisas:<br />

`kerZod da magaliTad danarTTan an sxva gankerZoebul wevrTan winadadebaSi<br />

asrulebs ara CarTuli, aramed sakavSirebeli sityvis rols (mravlisagan gamoyofs<br />

erTs). Aamitom igi sasveni niSniT gamoiyofa ara calke, aramed im sityvebi-<br />

TurT, romelTac axlavs...~ 33 .<br />

2) zmnisarTi gankerZoebuli drois an adgilis garemoebis sakavSirebeli sityvaa<br />

(SevniSnavT, rom am SemTxvevaSi zmnisarTi, garemoebasTan erTad, ra Tqma unda, zmna-<br />

SemasmenelTanac amyarebs semantikur kavSirs):<br />

...vaJas lirikaSi, g a n s a k u T r e b i T m i s i s i c o c x l i s ukanasknel wlebSi, gaisma<br />

Rrma tragikuli motivebi... (g. qiq.); ukanasknel xans, g a n s a k u T r e b i T o m i s Semdeg, arasasiamovno<br />

movlena SeiniSneba (r. jaf.); revoluciamdel saqarTveloSi, kerZod, TbilisSi,<br />

sportis erT-erTi popularuli saxeoba Widaoba gaxldaT... (pres.).<br />

magram, roca gankerZoebuli wevri ramdenimeSemadgenliania, xdeba intonaciuri<br />

danawevreba: zmnisarTi calke gamoiyofa da CarTulis funqcias asrulebs. semantikurad<br />

igi gankerZoebuli wevris TiToeul Semadgenels ukavSirdeba. magaliTad:<br />

Tu speqtakli raime samxedro marSis Sesrulebas moiTxovda, Cndeboda adgilobrivi polkis<br />

orkerstri, u p i r a t e s a d trombonebisa, kontrabasebisa da dafdafebisagan Semdgari (g.<br />

qiq.). Sdr.: intonaciurad: upiratesad trombonebisagan Semdgari; maT didi yuradReba<br />

dauTmes Sualeduri kulturebis, k e r Z o d , pamidvris, sufris Warxlisa da sxvaTa<br />

moyvanas (pres.) Sdr.: kerZod pamidvris moyvanas.<br />

damowmebul winadadebebSi zmnisarTis funqcias zmna-Semasmasmenlis mimarT misi<br />

poziciac gansazRvravs: zmnisarTi mosdevs Semasmenels.<br />

CarTulis funqcias asrulebs zmnisarTi im SemTxvevaSic, Tu igi ramdenimewevriani<br />

danarTis erT-erT wevrs ukavSirdeba (an Serwymuli winadadebis erT-erT wevrs). zmnisarTis<br />

gankerZoebas aseT SemTxvevaSi xels uwyobs winadadebis sigrZec. magaliTad:<br />

mama... arc erT Svils ar axsovda, arc alales, arc iosebs _ ufros Zmas, da arc, m i T<br />

umetes, umcros das, katos (r. inan.); arc gramatikul TaviseburebaTa gamovlena, arc leqsikisa<br />

da frazeologia-idiomatikis Seswavla... arc, miT umetes, saliteraturo enis normaTa<br />

darRvevis SemTxvevaTa aRnusxva... sakuTriv mwerlis enis suraTs ver qmnis (`saenaTm. Zieb.~).<br />

Cveulebriv, sakavSirebeli sityvis funqciis mqone zmnisarTi (gankerZoebul wevrTan<br />

erTad) winadadebis SuaSi eqceva, zmna-Semasmenels ki win uswrebs. Tu Sesityveba<br />

_ zmnisarTi + danarTi _ winadadebis bolos moeqceva, maSin igi damoukidebel<br />

erTeuladac warmogvidgeba da uSemasmenlo winadadebas utoldeba. amitom zmnisar-<br />

Tsa da gankerZoebul wevrs Soris SeiZleba daiweros elifsis aRmniSvneli tirec.<br />

32 punqtuacia aqac da sxvaganac dedniseulia.<br />

33 n . b a s i l a i a , punqtuacia, Tb., 1973, gv. 55.<br />

259

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!