Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
leben. swored am SemTxvevaSi ara gvaqvs pauza `CarTulsa da im sityvas Soris, romelTanac<br />
igi semantikurad dakavSirebulia~. mag.:<br />
1) zmnisarTi danarTis sakavSirebeli sityvaa:<br />
ufro xSirad wigni, m a g a l i T a d r o m a n i 32 calke gamosvlamde JurnalSi ibeWdeba (r.<br />
jafar.); daaxloebuli amxanagebi, m i T u m e t e s , m e g o b r e b i , bevri ar hyavda (n. tab.);<br />
narkotikuli nivTierebis miRebis Sedegad... adamiani, m i T u m e t e s , m o z a r d i , gonebrivad<br />
Clungdeba (pres.); qali nebismieri movlenisadmi, g a n s a k u T r e b i T a d a m i a n T a g a s a W i -<br />
r i s a d m i zedmiwevniT faqizi da gulisxmieri damokidebulebiT gamoirCeva (pres.).<br />
saTanado literaturaSi aRniSnuli zmnisarTebi CamoTvlilia danarTis sakavSirebel<br />
sityvebs Soris, magram ar aris msjeloba imis Sesaxeb, Tu rodis asruleben<br />
isini danarTis sakavSirebeli sityvis funqcias da rodis _ CarTulisa. oRond, n. basilaia<br />
miuTiTebs punqtuaciur Secdomebze kerZod da magaliTad zmnisarTebis gamoyenebisas:<br />
`kerZod da magaliTad danarTTan an sxva gankerZoebul wevrTan winadadebaSi<br />
asrulebs ara CarTuli, aramed sakavSirebeli sityvis rols (mravlisagan gamoyofs<br />
erTs). Aamitom igi sasveni niSniT gamoiyofa ara calke, aramed im sityvebi-<br />
TurT, romelTac axlavs...~ 33 .<br />
2) zmnisarTi gankerZoebuli drois an adgilis garemoebis sakavSirebeli sityvaa<br />
(SevniSnavT, rom am SemTxvevaSi zmnisarTi, garemoebasTan erTad, ra Tqma unda, zmna-<br />
SemasmenelTanac amyarebs semantikur kavSirs):<br />
...vaJas lirikaSi, g a n s a k u T r e b i T m i s i s i c o c x l i s ukanasknel wlebSi, gaisma<br />
Rrma tragikuli motivebi... (g. qiq.); ukanasknel xans, g a n s a k u T r e b i T o m i s Semdeg, arasasiamovno<br />
movlena SeiniSneba (r. jaf.); revoluciamdel saqarTveloSi, kerZod, TbilisSi,<br />
sportis erT-erTi popularuli saxeoba Widaoba gaxldaT... (pres.).<br />
magram, roca gankerZoebuli wevri ramdenimeSemadgenliania, xdeba intonaciuri<br />
danawevreba: zmnisarTi calke gamoiyofa da CarTulis funqcias asrulebs. semantikurad<br />
igi gankerZoebuli wevris TiToeul Semadgenels ukavSirdeba. magaliTad:<br />
Tu speqtakli raime samxedro marSis Sesrulebas moiTxovda, Cndeboda adgilobrivi polkis<br />
orkerstri, u p i r a t e s a d trombonebisa, kontrabasebisa da dafdafebisagan Semdgari (g.<br />
qiq.). Sdr.: intonaciurad: upiratesad trombonebisagan Semdgari; maT didi yuradReba<br />
dauTmes Sualeduri kulturebis, k e r Z o d , pamidvris, sufris Warxlisa da sxvaTa<br />
moyvanas (pres.) Sdr.: kerZod pamidvris moyvanas.<br />
damowmebul winadadebebSi zmnisarTis funqcias zmna-Semasmasmenlis mimarT misi<br />
poziciac gansazRvravs: zmnisarTi mosdevs Semasmenels.<br />
CarTulis funqcias asrulebs zmnisarTi im SemTxvevaSic, Tu igi ramdenimewevriani<br />
danarTis erT-erT wevrs ukavSirdeba (an Serwymuli winadadebis erT-erT wevrs). zmnisarTis<br />
gankerZoebas aseT SemTxvevaSi xels uwyobs winadadebis sigrZec. magaliTad:<br />
mama... arc erT Svils ar axsovda, arc alales, arc iosebs _ ufros Zmas, da arc, m i T<br />
umetes, umcros das, katos (r. inan.); arc gramatikul TaviseburebaTa gamovlena, arc leqsikisa<br />
da frazeologia-idiomatikis Seswavla... arc, miT umetes, saliteraturo enis normaTa<br />
darRvevis SemTxvevaTa aRnusxva... sakuTriv mwerlis enis suraTs ver qmnis (`saenaTm. Zieb.~).<br />
Cveulebriv, sakavSirebeli sityvis funqciis mqone zmnisarTi (gankerZoebul wevrTan<br />
erTad) winadadebis SuaSi eqceva, zmna-Semasmenels ki win uswrebs. Tu Sesityveba<br />
_ zmnisarTi + danarTi _ winadadebis bolos moeqceva, maSin igi damoukidebel<br />
erTeuladac warmogvidgeba da uSemasmenlo winadadebas utoldeba. amitom zmnisar-<br />
Tsa da gankerZoebul wevrs Soris SeiZleba daiweros elifsis aRmniSvneli tirec.<br />
32 punqtuacia aqac da sxvaganac dedniseulia.<br />
33 n . b a s i l a i a , punqtuacia, Tb., 1973, gv. 55.<br />
259