You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ulebrivad [Sdr.: Cveulebrivad Seeqceodnen], viRac wvermoSvebuli mestvire moadgaT<br />
da dauwyo maT Sairebi (akaki); misi mogvareba d a k a v S i r e b u l i a , u p i r v e l e s a d ,<br />
[Sdr.: upirvelesad dakavSirebulia] sakurorto-turistuli da satransporto mSeneblobis<br />
ganxorcielebasTan (pres.).<br />
SemasmenelTan distanciur poziciaSi myofi zmnisarTi ki aSkarad gankerZoebulia<br />
da swored igia CarTulad kvalificirebuli. mag.:<br />
did adamianebs, C v e u l e b r i v , didi dabrkolebebis gadalaxva uxdebaT da maTi xasiaTi<br />
brZolaSi iwrToba da kaJdeba (g. qiq.).<br />
saTanado gamokvlevebSi, roca winadadebaSi CarTulis adgilis Sesaxeb msjeloben,<br />
aRniSnaven, rom: a) es adgili Tavisufalia: `CarTuls axasiaTebs unari winadadebis<br />
sityvier sivrceSi sintaqsuri moZraobisa~ 28 . b) CarTuli SeiZleba miemarTebodes<br />
mTel winadadebas an mis romelsame wevrs; Tu mTel winadadebas miemarTeba, umetesad<br />
winadadebis TavSia an boloSi, xolo Tu erT-erT wevrs (an winadadebis nawils), ma-<br />
Sin maT gverdiT Tavsdeba 29 .<br />
garkveuli xasiaTis msjelobas vxvdebiT CarTulis Tanmxlebi intonaciis Sesaxebac.<br />
magaliTad, r. SamelaSvili ganasxvavebs winadadebis Tavsa da SuaSi CarTuli<br />
sityvebis intonacias. TavSi mdgomi CarTuli sityva-gamoTqmebi, romlebic semantikurad<br />
mTel winadadebas miemarTeba, avtoris azriT, `intonaciurad yovelTvis rodi<br />
gamoiyofian... warmoiTqmian winadadebasTan mTlianobaSi~. xolo, roca CarTuli winadadebis<br />
SuaSia, maSin `...Cveulebriv, erTi pauzaa CarTulis win an mis Semdeg. pauzis<br />
adgili ganisazRvreba CarTulis azrobrivi kavSiriT winadadebis ama Tu im<br />
sityvasTan. CarTulsa da im sityvas Soris, romelTanac igi semantikurad dakavSirebulia,<br />
pauza Cveulebriv araa~ 30 .<br />
Cveni azriT, Tu sityva C a r T u l i a , igi aucileblad mTel winadadebas miemar-<br />
Teba da logikur-semantikurad winadadebis RerZs _ zmna-Semasmenels ukavSirdeba. intonaciurad<br />
igi damoukidebelia _ mcire pauziT gamoeyofa mTel winadadebas, iqneba<br />
es sityva winadadebis TavSi, SuaSi Tu boloSi. maSinac ki, roca CarTuli sityva<br />
TiTqos winadadebis erT-erT wevrs exeba da mis gverdiT Tavsdeba, Semasmeneli maT<br />
Soris azrobrivad mainc aRdgeba da CarTulis Semdeg (an win) Tavisuflad SeiZleba<br />
daisvas elifsis aRmniSvneli tire. mag.: `melamac sicili daiwyo, rasakvirvelia,<br />
Zalauneburad (vaJa) 31 . CarTulsa da viTarebis garemoebas Soris kavSiri am winadadebaSi<br />
SeiZleba asec gamoixatos grafikulad: melamac sicili daiwyo, rasakvirvelia<br />
_ Zalauneburad (= rasakvirvelia, Zalauneburad daiwyo sicili).<br />
sainteresoa am mxriv swored zmnisarT-CarTulebze dakvirveba.<br />
zmnisarTebis didi nawili, rogorc aRiniSna, zmna-Semasmenlisagan daSorebis Sem-<br />
TxvevaSi gankerZovdeba winadadebisagan da asrulebs CarTulis funqcias. magram gankerZoebuli<br />
zmnisarTis funqciis gansazRvrisaTvis mniSvneloba aqvs imasac, Tu winadadebis<br />
romel wevrs miemarTeba zmnisarTi da romel wevrTan qmnis logikur-semantikur<br />
da intonaciur wyvils. garda amisa, funqcias gansazRvravs TviT zmnisarTis<br />
semantika da winadadebis aRnagobac.<br />
magaliTad: zmnisarTebi kerZod, saxeldobr, magaliTad, upiratesad (umetesad,<br />
miT umetes), romelTa semantikuri funqcia aris mravlisagan erTis gamoyofa, Tu winadadebis<br />
romelsame (umetesad _ saxeliT gamoxatul) wevrs miemarTebian, maSin am<br />
wevrTan erTad gankerZovdebian da sakavSirebeli an damxmare sityvis funqcias asru-<br />
28 В. В. Виноградов, dasax., naSr., gv. 67; S. afridoniZe, dasax. naSr., gv. 45.<br />
29 Современный русский язык, II, gv. 143.<br />
30 r. SamelaSvili, dasax. naSr., gv. 155-156.<br />
31 es winadadeba mohyavs l. kvaWaZes imis erT-erT nimuSad, rom CarTuli SeiZleba exebodes<br />
ara `mTel winadadebas, aramed mis erT-erT wevrs~ (am SemTxvevaSi _ viTarebis garemoebas). ix.<br />
l . k v a W a Z e , Tanamedrove qarTuli enis sintaqsi, Tb., 1966, gv. 304.<br />
258