20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

formaciulobis zrda, rac, Tavis mxriv, iwvevs logikuri msjelobisa Tu modaluri<br />

niuansebis Semcvel winadadebaTa Tu SesityvebaTa momravlebas, sasaubro enis nakadis<br />

metad SemoWras saliteraturo enaSi da sxv.).<br />

erTsac SevniSnavT: Zveli qarTuli saliteraturo enis teqstebi isev Sesaswavli<br />

Cans am TvalsazrisiT. sayuradReboa, magaliTad:<br />

1) d. meliqiSvilis dakvirvebebi Zvel naTargmn ZeglebSi berZnuli nawilakebis<br />

Sesatyvisi nawilakebis (sadame / sadme / same, nuukue, nuume...) gamoyenebaze sakavSirebel<br />

sityvebad. am nawilakebis gamoyenebas zogjer, mkvlevris azriT, mxolod formaluri,<br />

stiluri daniSnuleba aqvs, da am `metnobiTi~ kavSirebis amoRebiT azrs `daSla<br />

da vneba ar SeemTxveva~ (anton I) 18 . swored amgvari `Sinaarsisagan daclili~<br />

sityvebi Seadgens CarTulTa erT fenas 19 .<br />

2) l. SalvaSvilis dakvirveba Tavad zmnisarTze. rogorc avtori aRniSnavs,<br />

,,sulxan-saba orbelianisa da misi drois literaturuli Zeglebis enaSi Tavad gavrcelebulia<br />

jer, jer erTi, jer iyo da, isec, isedac, Tavidan, pirvelad, uwin...<br />

zmnizedebisa da zmnizeduri wyvilebis SinaarsiT~ 20 . mkvlevars mohyavs aseTi winadadebebi:<br />

`Tavad im saxlis agebuleba gvikvirda da mere imdeni feri sakravi da Tama-<br />

Soba~ (`rusudaniani~); `Tavad morCena uxaroda [Rors) da mere is alagi moewona, Caliani,<br />

tyiani da bevri xiliani~ (`Timsariani~); yvela gviSlida cotas naviT wasvlas.<br />

Tavad avi saRelavi adgili iyo, merme _ eTiopisa da osmalos mekobre mravali (sulxan-saba<br />

orbeliani, `mogzauroba evropaSi~) 21 . am winadadebebSi Tavad [= jer erTi]<br />

zmnisarTi, vfiqrobT, intonaciurad gamoyofilia winadadebis wevrebisagan da Car-<br />

Tulis funqcias asrulebs...<br />

rogorc zemoTac aRiniSna, CarTuli sityvebi gramatikulad araerTgvarovania.<br />

CarTulad gvxvdeba rogorc srulmniSvnelovani sityvebi (zmna, zmnisarTi), ise damxmare<br />

(nawilaki, kavSiri, Sorisdebuli). maT, Cveulebriv, stilistikur-semantikuri<br />

funqciebis mixedviT ajgufeben. aseTi dajgufebisas erTmaneTis gverdiT xvdeba, magaliTad,<br />

zmnuri formis sityvebi _ Cans, etyoba, mgoni || vgoneb da nawilaki albaT<br />

(agreTve gamoTqmebi vin icis, vin uwyis, RmerTma uwyis...), romlebic saeWvo-saegebios<br />

xdian miRebul informacias an gamoxataven mTqmelis eWvnarev dasturs winadadebaSi<br />

gamoTqmuli azris mimarT; anda _ zmnisarTi amgvarad, da kavSiri maSasadame, romlebic<br />

gamoxataven `damokidebulebas win gamoTqmul azrTan~ (a. SaniZe) da a. S. CarTulad<br />

gamoyenebuli sityvebis sintaqsuri funqciebis gasarkvevad ki, imis gasarkvevad,<br />

Tu rogor icvleba zogierTi sityvis funqcia sintaqsuri pirobebis Sesabamisad,<br />

upirveles yovlisa, aucilebelia maTi gramatikuli dajgufeba. cal-calke Cans gansaxilveli<br />

CarTulis funqciis mqone zmnisarTebi, nawilakebi, zmnis piriani formebi,<br />

Sedgenili Semasmenlis formis mqone sityvebi...<br />

Cveni dakvirvebebic swored amgvari dajgufebiTaa warmodgenili.<br />

1. CarTulis funqciis mqone zmnisarTebi<br />

rogorc cnobilia, CarTul sityvebad umetesad viTarebis an zoma-odenobis zmnisarTebi<br />

gvxvdeba, e. i. zmnisarTebi, romlebsac modaluri Sinaarsi aqvT da winadadebis<br />

ZiriTad SemadgenlobaSi viTarebis garemoebis sintaqsur rols asruleben.<br />

viTarebis garemoebis adgili winadadebaSi, SeiZleba iTqvas, mkacrad gansazRvrulia.<br />

saTanado gamokvlevebSi aRniSnulia, rom `saliteraturo enaSi viTarebis da<br />

18 d . m e l i q i S v i l i , zogi sakavSirebeli sityvisa da nawilakis warmomavlobisaTvis...<br />

`macne~, enisa da lit. seria, #2, 1984, gv. 99.<br />

19 Tanamedrove qarTul saliteraturo enaSi aseT `metnobiT~ kavSirebad gvevlineba zogjer<br />

da mainc, arada (xSir SemTxvevaSi ki maTi xmareba garkveuli stiluri elferis Semcvelia).<br />

20 l . S a l v a S v i l i , `sibrZne-sicruisas~ dasawyisis gagebisaTvis, `qarTuli ena da literatura<br />

skolaSi~, #1-2, 1985, gv. 66.<br />

21 l. SalvaSvili, dasax. naSr., gv. 67.<br />

256

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!