20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

CarTuli 1<br />

253<br />

neli cqitiSvili<br />

CarTulTan dakavSirebuli marTlweris sakiTxebi pirobiTad or jgufad SeiZleba<br />

gaiyos: wminda stilistikuri Ra stilistikur-sintaqsuri xasiaTis sakiTxebad. es<br />

ukanaskneli ki sabolood punqtuaciis wesebad yalibdeba. orive jgufis sakiTxebis<br />

saTanado gadawyveta, cxadia, CarTulis raobis, bunebis garkvevas gulisxmobs.<br />

CarTulis raoba specialur literaturaSi ZiriTadad garkveulia, Tumca arsebobs<br />

urTierTgamomricxveli debulebebic. am literaturas aq dawvrilebiT ar mimovixilavT,<br />

magram saWirod migvaCnia yuradRebis gamaxvileba zogierT sakiTxze (da iqneb<br />

zogierTi debulebis dazustebac). ganvixilavT ZiriTadad e. w. CarTul s i t y -<br />

v e b s , radgan sadavo sakiTxebic umetesad swored maT garSemo iyris Tavs.<br />

specialuri literaturis mixedviT, CarTulis g r a m a t i k u l i daxasiaTeba Ziri-<br />

Tadad ,,negatiuria~: CarTuli a r a r i s winadadebis wevri (Tundac gankerZoebuli);<br />

CarTuli g r a m a t i k u l a d a r a r i s dakavSirebuli winadadebis konstruqciasTan.<br />

rusul saenaTmecniero literaturaSi arsebobs amis sapirispiro mosazrebac: magaliTad,<br />

a. rudnevis azriT, CarTulsa da winadadebis danarCen nawils Soris arsebobs<br />

specifikuri xasiaTis urTierToba, specifikuri xasiaTis sintaqsuri k a v S i -<br />

r i c ki, rac gamoixateba CarTuli sityvebisa da gamoTqmebis (romlebsac mkvlevari<br />

msazRvrel sityvebs uwodebs) winadadebaSi `CarTvis f a q t i T ~ da sazRvrul sityvebTan<br />

maTi m e z o b l o b i T . . . msazRvreli sityvebis forma ar aris damokidebuli<br />

sazRvrul sityvebze da maT, rogorc wesi, ar daesmis logikuri kiTxvebi, magram<br />

garkveul sintaqsur fuqcias isini mainc asruleben _ miekuTvnebian winadadebis ama<br />

Tu im wevrs da gansazRvruli azrobrivi elferi SeaqvT gamonaTqvamSi. SemoTavazebulia<br />

am urTierTobis amsaxveli terminic _ T a n a f a r d o b a a n T a n a f a r d o b i -<br />

Ti kavSiri (`соотношение~ или `соотносительная связь~) 2 .<br />

zogi mkvlevari (a. meSCaninovi, e. kroteviCi) CarTuls winadadebis wevradac acxadebs.<br />

CarTulis funqcia ramdenadme gansxvavebuladaa gansazRvruli im gamokvlevebSi,<br />

romlebSic winadadeba miCneulia ara marto enobriv (struqturul) erTeulad, aramed<br />

metyvelebis (azrobriv-logikur) erTeuladac 3 . CarTuli, iseve rogorc winadadebis<br />

gankerZoebuli wevrebi da winadadebasTan g r a m a t i k u l a d d a u k a v S i r e b e -<br />

l i sxva sityva-gamoTqmebi, daxasiaTebulia, rogorc winadadebis a q t u a l i z e b i s<br />

gamaZlierebeli saSualeba 4 .<br />

CarTulis funqcia, zogierT sxva damxmare sityvasTan (nawilakTan, kavSirTan...)<br />

erTad, Semdegnairadac aris gansazRvruli specialur literaturaSi: es sityvebi gamoyofen<br />

sityvaTa mowesrigebuli rigis erT-erT wevrs, rogorc metad an nakleb<br />

mniSvnelovans, SemohyavT axali wevri da xSaven sityvaTa rigs, anda gamoyofen erTerT<br />

wevrs modaluri Sefasebis safuZvelze 5 .<br />

da mainc, `pozitiurad~ CarTuli daxasiaTebulia umetesad stilistikur-semantikuri<br />

TvalsazrisiT. CarTulis stilistikur-semantikuri funqciebi, romlebsac asaxeleben<br />

saTanado literaturaSi, zogadad Semdegi xasiaTisaa: i n f o r m a c i u l i<br />

(moubari azogadebs an akonkretebs ambavs; miuTiTebs naambobis Tanamimdevrobaze an<br />

mowodebuli azris wyaroze), S e m f a s e b l u r i (moubari TviTve afasebs Tavis naam-<br />

1 qarTuli sityvis kulturis sakiTxebi,VIII, 1988.<br />

2 ix. Г. Руднев, Синтаксис осложненного предложения, М., 1959, gv. 123.<br />

3 SevniSnavT, rom zogi mkvlevari winadadebas saerTod ganixilavs ara enis, aramed metyvelebis<br />

erTeulebad. ix. О. С.Ахманова, Г.Б. Микаэлян, Современные синтаксические теории, М., 1963, gv. 123.<br />

4 a . d a v i T i a n i , qarTuli enis sintaqsi, Tb., 1973, gv. 158-159.<br />

5 Русская грамматика, II, Синтаксис, М., 1980, gv. 173.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!