q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

I. sazRvruli mravlobiTi ricxvis formiTaa warmodgenili,
1. roca SesityvebaSi msazRvrelebi marTulia (gelaTisa da bagratis taZrebi,
qalTa da vaJTa gundebi);
2. roca sazRvruls erTad axlavs atributuli da marTuli msazRvreli (wynari
da indoeTis okeaneebi, dramatuli da cekvis wreebi);
3. roca atributul msazRvrelebad gvaqvs rigobiTi ricxviTi saxelebi (pirveli
da meore Sesaxvevebi, me-4 da 26-e skolebi...);
4. roca SesityvebaSi gvaqvs erTi (umetesi) wyeba atributul msazRvrelTa
(qarTuli da rusuli eneb-is, gare da Siga fuZeeb-is, zemo da qvemo sarTuleb-is da
misT. tipisa).
II. sazRvruli mxoloobiT ricxvSia dasmuli,
1. roca mas saerTod ar ewarmoeba (ar Seefereba) mravlobiTi ricxvis forma
(presa, arena, proza, poezia, kultura, civilizacia...);
2. roca atributul msazRvrelebs damatebiT sazRvravs kidev raodenobiTi
ricxviTi saxelebi (erTi didi da erTi patara kaci, vaJTa 6 da qalTa 5 gundi...);
3. roca msazRvrelebi erTmaneTTan SekavSirebulia zogierTi kavSiriT (an,
rogorc _ aseve || ise, arc _ arc, xan _ xan) da TandebuliT (Soris).
III. sazRvrulis mravlobiTSi dasmis SemTxvevebi Seudareblad sWarbobs mxoloobiTSi
dasmis SemTxvevebs. tendencia enisa am mxriv dRes sakmaod gamokveTilia.
ram Seuwyo xeli am tendenciis gaCenas qarTulSi?
vidre am kiTxvaze vupasuxebdeT, unda aRvniSnoT, rom saanalizo sityvaTSexameba
axalia, Zveli da saSualo saukuneebis ZeglebSi aseTi Sewyoba ar gvxvdeba. mis sanacvlod
saSualo saukuneebis qarTuli iyenebs SeiZleba nakleb lakoniurs, magram
ufro cxad da qarTuli enisaTvis ufro bunebriv 'Sewyobas: didi da patara saxli ||
saxlebi-s nacvlad iq gvaqvs didi saxli da patara saxli.
Savi devi da xazaran devi sazarod kmano (`rusudaniani~).
erTi glaxaki kaci movidoda gzasa. naxa ori gveli _ e r T i S a v i da e r T i w i T e l i
(saba).
erTi rigi sul TeTri orxao ewyo erTmaneTze, e r T i w i T e l i , e r T i m w v a n e
(`rusudaniani").
samni amxanagni Seiyarnen: erTi ispaaneli, erTi gilaneli da erTi
ganjeli (saba).
'
Cven mier ganxiluli sityvaTSewyoba damkvidrda gasul saukuneSi da gabatonda
ukve Cvens droSi. warmoSobiT igi e. w. sintaqsur-konstruqciuli kalki Cans, romelic
mkvidrdeba saliteraturo enaSi. oRond saWiro xdeba dazusteba sazRvrulis
ricxvis sakiTxisa. im SemTxvevaSi, roca Sinaarsis gabundovaneba mosalodneli araa,
sadac sazRvrulis mxoloobiTi Tu mravlobiTi ricxvis forma frazas Sinaarss ver
ucvlis, qarTulisaTvis ufro bunebrivi Cans sazRvrulis mxoloobiTi ricxvis
formiT warmodgena. iseTi Sexamebebi, rogoricaa: pirveli da meore SemTxvevebi, IX
da X klasebi, qarTuli da rusuli enebi, gare da Siga fuZeebi, zemo da qvemo sar-
Tulebi, Zveli da axali Taobebi da misT. ar Cans bunebrivi. umjobesi iqneboda, saz-
Rvruli mxoolobiTi ricxvis formiT yofiliyo warmodgenili. frazis Sinaarsi ar
Seicvleboda da bunebriv qarTul gamoTqmasac SevinarCunebdiT. leqsikuri da gansakuTrebiT
sintaqsuri kalki mxolod maSin emsaxureba enis gamdidrebis mniSvnelovan
saqmes, Tu igi advilad Tavsdeba msesxebeli enis yalibSi, Tu msesxebel enaSi ucxo
sxeulad ar ganicdeba.
246