20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

iseTsave urTierTobaSia erTmaneTTan, rogorc iswavlis _ uswavlia, aSenebs _ uSenebia,<br />

akeTebs _ ukeTebia, acxobs _ ucxvia, iwyebs _ uwyia da misT., e. i. rogorc esenia<br />

erTisa da imaves, zmnis formebi, ise icis _ scodnia erTisa da imave zmnis formebia.<br />

aqedan is daskvna gamodis, rom winadadeba `vanos durgloba scodnia~ sintaqsurad<br />

imgvaradve unda Sefasdes, rogorc `vanom durgloba icis~, e. i. subieqtia `vanos~,<br />

pird. obieqtia `durgloba~. amitom «vefxis-tyaosnis» am taepSi: `Cemni saqmeni yovelni<br />

gcodnian~ (151) `saqmeni~ pird. damateba iqneba.<br />

`mcodnia~ zmna formis mixedviT dgas gardauval zmnaTa rigebSi: werili momsvlia,<br />

cxeni damkargvia, Tma gamTeTrebia da misT. miuxedavad amisa, mas aqtiuri gageba<br />

aqvs, radganac `vicis~ enacvleba III seriaSi da Tanac mas araferi udgas sapirispirod,<br />

rom gardauvalad vicnaT igi, rogorc es amave warmoebis zmnebs aqvT: dahkargvia<br />

_ daukargavs, dahmalvia _ daumalavs da misT.<br />

SeiZleba miTxran: `arc dahkvdomia~-s udgas raime pirispir da ratom aqtiurad ar<br />

gvesmis igio? amaze unda vupasuxoT: imitom, rom I da II seriis mwkrivebSi mas isev<br />

vnebiTis formebTan aqvs kavSiri: daakvdeba, daakvda.<br />

SeniSvna: megruli `miCq~ (`vici~) da svanuri `mixal~ (`vici~) yvela seriaSi<br />

erTnairad ikeTeben formebs. amitom isini yvelgan gardauval zmnaTa rigebSi<br />

dganan.<br />

moaqvs _ moitans. es zmnebi erTmaneTs enacvlebian I seriis mwkrivebSi: moaqvs _<br />

moitans, mohqonda _ moitanda, mohqondes _ moitandes. II seriaSi marto `moitans~<br />

zmnis formebi ixmareba: moitana, moitanos. III seriaSi erTic ixmareba da meorec (aspeqtis<br />

mixedviT): mohqonebia _ moutania da sxva.<br />

msgavsive Senacvlebaa amave fuZeebis zmnebisa sxva zmniswinebiTac; Seaqvs _ Seitans,<br />

gaaqvs _ gaitans, gadaaqvs _ gadaitans da sxva. oRond `daaqvs~ ucaloa: igi<br />

marto awmyos wris mwkrivebSi ixmareba da sxvagan araferi enacvleba. erTi SeniSvna<br />

kidev: mo da mi zmniswiniT xmarebisas `aqvs~ zmnas meore fuZis zmna enacvleba: moaqvs<br />

_ wamoiRebs _ moitans; miaqvs _ waiRebs _ miitans. `moaqvs~ igive zmnaa, rac<br />

`aqvs~, oRond zmniswinis darTviT leqsikuri mniSvneloba ecvala, xolo sintaqsuri<br />

urTierToba saxelebTan iseTive SehrCa, rogoric hqonda: vanos SeSa aqvs, vanos SeSa<br />

moaqvs. miuxedavad amisa, `moaqvs~ iseTi zmnaa, romelsac vunacvlebT gardamaval<br />

zmnas: vanos SeSa moaqvs _ vano SeSas moitans, vanom SeSa moitana. azrobliv es zmnebi<br />

erTsa da imaves aRniSnaven da, es rom ar iyos, maTi Senacvlebac SeuZlebeli iqneboda.<br />

aqedan is daskvna gamodis, rom `moaqvs~ gardamaval zmnaTa rigebSia Cayenebuli<br />

da, maSasadame, mas ise unda SevxedoT, rogorc III seriis formebs gardamvali<br />

zmnebisas: vanos SeSa moutania _ vanos SeSa moaqvs. masTan Sewyobili saxelebic er-<br />

Tnairad unda miviCnioT sintaqsuri viTarebis mixedviT: `vanos SeSa moutania~ _ qvemdebarea<br />

`vanos~, pirdapiri damatebaa `SeSa~. `vanos SeSa moaqvs~ _ qvemdebarea `vanos~,<br />

pirdapiri damatebaa `SeSa~.<br />

mohyavs _ moiyvans. `aqvs~ zmna usulo sagnebze iTqmis, sulier sagnebze Tua saubari,<br />

mas `hyavs~ enacvleba: `saxli aqvs~, magram `cxeni hyavs~. es zmnac dairTavs<br />

zmniswinebs: mohyavs, mihyavs, gadahyavs, gahyavs, gamohyavs da sxva. es zmnebi marto awmyos<br />

wreSi ixmareba, sxvagan ki enacvleba yvan fuZisagan imave zmniswiniT nawarmoebi<br />

zmnebi: mohyavs _ wamoiyvans, moiyvans, mihyavs _ waiyvans, miiyvans, gahyavs _ gaiyvans<br />

da sxv.<br />

Senacvleba aqac imave xasiaTisaa, rogorc moaqvs_moitans zmnaTa SemTxvevaSi.<br />

aqac daSorebaa formisa da Sinaarsisa, magram gramatikuli formis kvalifikaciis<br />

dros gamovdivarT Sinaarsidan da ara formidan, amitom aqac igive viTareba gveqneba,<br />

rac `moaqvs~ zmnaze vnaxeT: vanos cxeni mouyvania _ vanos cxeni mohyavs. orsave Sem-<br />

TxvevaSi qvemdebarea `vanos~, `cxeni~ ki pirdapiri damateba iqneba.<br />

maSasadame, `moaqvs~ da `mohyavs~ formebi enas gaTanabrebuli aqvs gardamaval<br />

zmnaTa III seriis formebTan, sadac inversias aqvs adgili. amis mixedviT SegviZlia<br />

24

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!