Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
iseTsave urTierTobaSia erTmaneTTan, rogorc iswavlis _ uswavlia, aSenebs _ uSenebia,<br />
akeTebs _ ukeTebia, acxobs _ ucxvia, iwyebs _ uwyia da misT., e. i. rogorc esenia<br />
erTisa da imaves, zmnis formebi, ise icis _ scodnia erTisa da imave zmnis formebia.<br />
aqedan is daskvna gamodis, rom winadadeba `vanos durgloba scodnia~ sintaqsurad<br />
imgvaradve unda Sefasdes, rogorc `vanom durgloba icis~, e. i. subieqtia `vanos~,<br />
pird. obieqtia `durgloba~. amitom «vefxis-tyaosnis» am taepSi: `Cemni saqmeni yovelni<br />
gcodnian~ (151) `saqmeni~ pird. damateba iqneba.<br />
`mcodnia~ zmna formis mixedviT dgas gardauval zmnaTa rigebSi: werili momsvlia,<br />
cxeni damkargvia, Tma gamTeTrebia da misT. miuxedavad amisa, mas aqtiuri gageba<br />
aqvs, radganac `vicis~ enacvleba III seriaSi da Tanac mas araferi udgas sapirispirod,<br />
rom gardauvalad vicnaT igi, rogorc es amave warmoebis zmnebs aqvT: dahkargvia<br />
_ daukargavs, dahmalvia _ daumalavs da misT.<br />
SeiZleba miTxran: `arc dahkvdomia~-s udgas raime pirispir da ratom aqtiurad ar<br />
gvesmis igio? amaze unda vupasuxoT: imitom, rom I da II seriis mwkrivebSi mas isev<br />
vnebiTis formebTan aqvs kavSiri: daakvdeba, daakvda.<br />
SeniSvna: megruli `miCq~ (`vici~) da svanuri `mixal~ (`vici~) yvela seriaSi<br />
erTnairad ikeTeben formebs. amitom isini yvelgan gardauval zmnaTa rigebSi<br />
dganan.<br />
moaqvs _ moitans. es zmnebi erTmaneTs enacvlebian I seriis mwkrivebSi: moaqvs _<br />
moitans, mohqonda _ moitanda, mohqondes _ moitandes. II seriaSi marto `moitans~<br />
zmnis formebi ixmareba: moitana, moitanos. III seriaSi erTic ixmareba da meorec (aspeqtis<br />
mixedviT): mohqonebia _ moutania da sxva.<br />
msgavsive Senacvlebaa amave fuZeebis zmnebisa sxva zmniswinebiTac; Seaqvs _ Seitans,<br />
gaaqvs _ gaitans, gadaaqvs _ gadaitans da sxva. oRond `daaqvs~ ucaloa: igi<br />
marto awmyos wris mwkrivebSi ixmareba da sxvagan araferi enacvleba. erTi SeniSvna<br />
kidev: mo da mi zmniswiniT xmarebisas `aqvs~ zmnas meore fuZis zmna enacvleba: moaqvs<br />
_ wamoiRebs _ moitans; miaqvs _ waiRebs _ miitans. `moaqvs~ igive zmnaa, rac<br />
`aqvs~, oRond zmniswinis darTviT leqsikuri mniSvneloba ecvala, xolo sintaqsuri<br />
urTierToba saxelebTan iseTive SehrCa, rogoric hqonda: vanos SeSa aqvs, vanos SeSa<br />
moaqvs. miuxedavad amisa, `moaqvs~ iseTi zmnaa, romelsac vunacvlebT gardamaval<br />
zmnas: vanos SeSa moaqvs _ vano SeSas moitans, vanom SeSa moitana. azrobliv es zmnebi<br />
erTsa da imaves aRniSnaven da, es rom ar iyos, maTi Senacvlebac SeuZlebeli iqneboda.<br />
aqedan is daskvna gamodis, rom `moaqvs~ gardamaval zmnaTa rigebSia Cayenebuli<br />
da, maSasadame, mas ise unda SevxedoT, rogorc III seriis formebs gardamvali<br />
zmnebisas: vanos SeSa moutania _ vanos SeSa moaqvs. masTan Sewyobili saxelebic er-<br />
Tnairad unda miviCnioT sintaqsuri viTarebis mixedviT: `vanos SeSa moutania~ _ qvemdebarea<br />
`vanos~, pirdapiri damatebaa `SeSa~. `vanos SeSa moaqvs~ _ qvemdebarea `vanos~,<br />
pirdapiri damatebaa `SeSa~.<br />
mohyavs _ moiyvans. `aqvs~ zmna usulo sagnebze iTqmis, sulier sagnebze Tua saubari,<br />
mas `hyavs~ enacvleba: `saxli aqvs~, magram `cxeni hyavs~. es zmnac dairTavs<br />
zmniswinebs: mohyavs, mihyavs, gadahyavs, gahyavs, gamohyavs da sxva. es zmnebi marto awmyos<br />
wreSi ixmareba, sxvagan ki enacvleba yvan fuZisagan imave zmniswiniT nawarmoebi<br />
zmnebi: mohyavs _ wamoiyvans, moiyvans, mihyavs _ waiyvans, miiyvans, gahyavs _ gaiyvans<br />
da sxv.<br />
Senacvleba aqac imave xasiaTisaa, rogorc moaqvs_moitans zmnaTa SemTxvevaSi.<br />
aqac daSorebaa formisa da Sinaarsisa, magram gramatikuli formis kvalifikaciis<br />
dros gamovdivarT Sinaarsidan da ara formidan, amitom aqac igive viTareba gveqneba,<br />
rac `moaqvs~ zmnaze vnaxeT: vanos cxeni mouyvania _ vanos cxeni mohyavs. orsave Sem-<br />
TxvevaSi qvemdebarea `vanos~, `cxeni~ ki pirdapiri damateba iqneba.<br />
maSasadame, `moaqvs~ da `mohyavs~ formebi enas gaTanabrebuli aqvs gardamaval<br />
zmnaTa III seriis formebTan, sadac inversias aqvs adgili. amis mixedviT SegviZlia<br />
24