q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

20.09.2013 Views

maSasadame, Tu marTulmsazRvreliani Sesityveba gamoxatavs masalas, nivTierebas, daniSnulebas an warmomavlobas, _ myaria, ar iTiSeba da meore msazRvrels win daisvams. xolo Tu aseTi Sesityveba kuTvnilebis Sinaarss Seicavs, igi iTiSeba da meore amxsnels SuaSi Caisvams. * * * miuxedavad imisa, rom qarTul saliteraturo enaSi aseTi, TiTqos garkveuli kanonzomiereba arsebobs, mainc misi darRvevis araerTi SemTxveva gvxvdeba. erTi mxriv, TiSaven myar gamonaTqvamebs da Sig svamen atributul msazRvrels (Zroxis civi qoni, Rvinis didi kasri, sufris kargi Rvino, wyaros civi wyali, spilenZis gatexili Tungi...), xolo, meore mxriv, ar TiSaven aramyar gamonaTqvamebs da atributul msazRvrels, nacvlad meore adgilisa, win svamen (drouli ganyofilebis gamge, SavCarCoiani dedis suraTi, maRalxarisxovani soflis meurneobis produqcia). spilenZis yurian qvabs xeli davtace (s. mTvar.). Zroxis civi qoniT gapoxil TiTebs ilokavdnen (T. maRlaf.). zestafonis Rvinis qarxanam q. frankfurtSi gagzavna s u f r i s m a R a l x a r i s x o - vani Rvino (pres.). [gogona] T x i l i s g r Z e l i w n e l i T Citebs afrTxobs (r. inan.). magidaze... ido p a p i r o s i s T a v R i a k o l o f i c (o. Cx.). iqidan gadaxedavda vel-mindvrebs, q a r T l i s m T e l z e g a n s (o. Cx.). unda iyos: yuriani spilenZis qvabi, civi Zroxis qoni, maRalxarisxovani sufris Rvino, grZeli Txilis wneli, TavRia papirosis kolofi, mTeli qarTlis zegani..., radgan Sesabami msazRvrel-sazRvruli (Zroxis qoni, Rvinis kasri, spilenZis Tungi, sufris Rvino...) miuTiTebs an warmomavlobas, an daniSnulebas, an nivTierebas (masalas) da ara kuTvnilebas. amitomvea umarTebulo sityvaTa rigi Semdeg winadadebaSi: `yurZnobaSi Txis msuqani xorci gemrielia~ (s. SanS.), unda iyos: msuqani Txis xorci. Tqva droulma ganyofilebis gamgem (m. elioz.). qarTveli kavSirgabmulobis muSakebi (presa). uzrunvelyofen maRalxarisxovani soflis meurneobis produqciis miRebas (e. Tof.). unda: ganyofilebis drouli gamge, kavSirgabmulobis qarTveli muSakebi, soflis meurneobis maRalxarisxovani produqcia..., radgan am SesityvebebSi kuTvnilebaa gadmocemuli. umarTebulodaa dasmuli msazRvreli ricxviTi saxeli marTuli msazRvrelis win Semdeg winadadebaSi: `Tbilisis studentTa pirveli saestrado simRerebis k o n k u r s i . . . tardeba Semdegi debulebis mixedviT~ (presa). unda: Tbilisis studentTa saestrado simRerebis pirveli konkursi... aseve araa bunebrivi sityvaTa rigi Semdeg winadadebaSi: `Seiqmna kurortebis sammarTvelo. erT-erTi misi ZiriTadi amocanaa adgilobrivi kurortebis ke- Tilmowyoba~ (presa). unda: misi erT-erTi ZiriTadi amocanaa..., _ radgan gansazRvrebi- Ti nacvalsaxeli marTul saxelTan TanamsazRvrelobisas meore adgilze daismis, xolo atributul msazRvrelTan TanamsazRvrelobisas _ pirvel adgilzea upiratesad. (Sdr.: warmoebis TiToeuli muSaki da TiToeuli sameurneo muSaki). * * * gansakuTrebul yuradRebas iqcevs winadadebis erTi tipi, sadac kuTvnilebis gadmomcem Sesityvebas meore msazRvrelad erTvis mimReoba; iqmneba orazrovneba, magram amis gverdis asaxvevad Sesityvebis gaTiSva da msazRvrelis Sig Casma ar xerxdeba, saWiroa mTeli winadadebis konstruqciis Secvla, damokidebuli winadadebis gamoyeneba. 234

1. stendzea fotopiri ienis universitetis mier gacemuli karl marqsis sadoqtoro diplomisa (presa). unda iyos: stendzea fotopiri karl marqsis... diplomisa, romelic gacemulia ienis universitetis mier. 2. minis sacavSi q a r T u l e n a z e s a i u b i l e o d g a m o c e m u l i S e v C e n k o s n a - warmoebebia (presa). unda iyos: minis sacavSi SevCenkos nawarmoebebia, qarTul enaze gamocemuli saiubileod. an: ...nawarmoebebia, romlebic qarTul enaze gamoica saiubileod. 3. quTaisis TeatrSi gaimarTa Tbilisidan Camosuli sandro kavsaZis gundis koncerti (presa). unda iyos: gaimarTa koncerti sandro kavsaZis gundisa, romelic Tbilisidan Camovida. 4. ufro vrclad Sesrulebuli warwera moTavsebulia saqarTvelos xelovnebis saxelmwifo muzeumSi dacul daviT aRmaSeneblis saalamo jvarze (presa). unda iyos: ...warwera moTavsebulia daviT aRmaSeneblis saalamo jvarze, romelic daculia saqarTvelos xelovnebis saxelmwifo muzeumSi. 5. kvarcxlbeks, romelzedac [SevCenkos] biusti dgas, amSvenebs oqros asoebiT a m o k v e - Tili SesaniSnavi `anderZis~ ukanaskneli strofi (presa). unda iyos: kvarcxlbeks... amSvenebs SesaniSnavi `anderZis~ ukanaskneli strofi, amokveTili oqros asoebiT. 6. kirilem... podnosiT Cais Camomrigebel jimSeris qaliSvils miaZaxa (d. kld.). unda iyos: miaZaxa kirilem jimSeris qaliSvils, romelic podnosiT Cais arigebda. 7. mnaxvelebi Cerdebian minis qveS g a m o f e n i l i k e d l i s n a t e x e b i s w i n (presa). unda: mnaxvelebi Cerdebian kedlis natexebis win, romlebic minis qveSaa gamofenili. 8. `literaturul saqarTveloSi~ gamoqveynebul profesor qsenia sixaruliZis werils rom vecnobodi, jer bolomde ar CamekiTxa, igive gavifiqre, rac redaqciis komentarSia naTqvami (presa). unda iyos: rodesac vecnobodi profesor qsenia sixaruliZis werils, romelic `literaturul saqarTveloSia~ gamoqveynebuli... aseTi konstruqciis winadadebis Secvla damokidebuli winadadebiT ar unda iqnes ugulebelyofili. * * * amrigad, axal qarTul saliteraturo enaSi sityvaTa rigi, saerTod, da ramdenime (araerTgvari) msazRvrelis rigi, kerZod, mkacrad gansazRvruli araa, magram ramdenime msazRvrelis dalagebaSi garkveuli wesebi mainc SeiniSneba. 1. rodesac erT msazRvrelTan dakavSirebuli yvela msazRvreli atributulia, brunvaSi SeTanxmebulia, pirvel adgilze upiratesad dgeba ricxviTi saxeli (`ori puraZviri kaci~), nacvalsaxeli (`es bumberazi mTebi~), mimReoba (`naomari qarTveli mxedroba~). yvela SemTxvevaSi ZiriTadi msazRvreli zedsarTavia da igi meore adgils iWers. 2. Tu orive msazRvreli zedsarTavia, pirvel adgilze upiratesad viTarebiTi zed- sarTavi dgeba, meore adgilze _ mimarTebiTi zedsarTavi (`Zveli tyruSuli Robe~, `didi saerTaSoriso turniri~...). 3. Tu orive msazRvreli mimarTebiTi zedsarTavia, meore adgils upiratesad -ur (-ul) afiqsebiT nawarmoebi zedsarTavi iWers (`talaxiani yarabaRuli waRebi...~, `saxelovani istoriuli moRvawe...~). 235

1. stendzea fotopiri ienis universitetis mier gacemuli karl marqsis sadoqtoro<br />

diplomisa (presa).<br />

unda iyos: stendzea fotopiri karl marqsis... diplomisa, romelic gacemulia ienis<br />

universitetis mier.<br />

2. minis sacavSi q a r T u l e n a z e s a i u b i l e o d g a m o c e m u l i S e v C e n k o s n a -<br />

warmoebebia (presa).<br />

unda iyos: minis sacavSi SevCenkos nawarmoebebia, qarTul enaze gamocemuli saiubileod.<br />

an: ...nawarmoebebia, romlebic qarTul enaze gamoica saiubileod.<br />

3. quTaisis TeatrSi gaimarTa Tbilisidan Camosuli sandro kavsaZis gundis<br />

koncerti (presa).<br />

unda iyos: gaimarTa koncerti sandro kavsaZis gundisa, romelic Tbilisidan Camovida.<br />

4. ufro vrclad Sesrulebuli warwera moTavsebulia saqarTvelos xelovnebis saxelmwifo<br />

muzeumSi dacul daviT aRmaSeneblis saalamo jvarze (presa).<br />

unda iyos: ...warwera moTavsebulia daviT aRmaSeneblis saalamo jvarze, romelic<br />

daculia saqarTvelos xelovnebis saxelmwifo muzeumSi.<br />

5. kvarcxlbeks, romelzedac [SevCenkos] biusti dgas, amSvenebs oqros asoebiT a m o k v e -<br />

Tili SesaniSnavi `anderZis~ ukanaskneli strofi (presa).<br />

unda iyos: kvarcxlbeks... amSvenebs SesaniSnavi `anderZis~ ukanaskneli strofi,<br />

amokveTili oqros asoebiT.<br />

6. kirilem... podnosiT Cais Camomrigebel jimSeris qaliSvils miaZaxa (d. kld.).<br />

unda iyos: miaZaxa kirilem jimSeris qaliSvils, romelic podnosiT Cais arigebda.<br />

7. mnaxvelebi Cerdebian minis qveS g a m o f e n i l i k e d l i s n a t e x e b i s w i n (presa).<br />

unda: mnaxvelebi Cerdebian kedlis natexebis win, romlebic minis qveSaa gamofenili.<br />

8. `literaturul saqarTveloSi~ gamoqveynebul profesor qsenia sixaruliZis<br />

werils rom vecnobodi, jer bolomde ar CamekiTxa, igive gavifiqre,<br />

rac redaqciis komentarSia naTqvami (presa).<br />

unda iyos: rodesac vecnobodi profesor qsenia sixaruliZis werils, romelic<br />

`literaturul saqarTveloSia~ gamoqveynebuli...<br />

aseTi konstruqciis winadadebis Secvla damokidebuli winadadebiT ar unda iqnes<br />

ugulebelyofili.<br />

* * *<br />

amrigad, axal qarTul saliteraturo enaSi sityvaTa rigi, saerTod, da ramdenime<br />

(araerTgvari) msazRvrelis rigi, kerZod, mkacrad gansazRvruli araa, magram ramdenime<br />

msazRvrelis dalagebaSi garkveuli wesebi mainc SeiniSneba.<br />

1. rodesac erT msazRvrelTan dakavSirebuli yvela msazRvreli atributulia,<br />

brunvaSi SeTanxmebulia, pirvel adgilze upiratesad dgeba ricxviTi saxeli (`ori<br />

puraZviri kaci~), nacvalsaxeli (`es bumberazi mTebi~), mimReoba (`naomari qarTveli<br />

mxedroba~).<br />

yvela SemTxvevaSi ZiriTadi msazRvreli zedsarTavia da igi meore adgils iWers.<br />

2. Tu orive msazRvreli zedsarTavia, pirvel adgilze upiratesad viTarebiTi zed-<br />

sarTavi dgeba, meore adgilze _ mimarTebiTi zedsarTavi (`Zveli tyruSuli Robe~,<br />

`didi saerTaSoriso turniri~...).<br />

3. Tu orive msazRvreli mimarTebiTi zedsarTavia, meore adgils upiratesad -ur<br />

(-ul) afiqsebiT nawarmoebi zedsarTavi iWers (`talaxiani yarabaRuli waRebi...~, `saxelovani<br />

istoriuli moRvawe...~).<br />

235

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!