q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a
q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a
maSasadame, Tu marTulmsazRvreliani Sesityveba gamoxatavs masalas, nivTierebas, daniSnulebas an warmomavlobas, _ myaria, ar iTiSeba da meore msazRvrels win daisvams. xolo Tu aseTi Sesityveba kuTvnilebis Sinaarss Seicavs, igi iTiSeba da meore amxsnels SuaSi Caisvams. * * * miuxedavad imisa, rom qarTul saliteraturo enaSi aseTi, TiTqos garkveuli kanonzomiereba arsebobs, mainc misi darRvevis araerTi SemTxveva gvxvdeba. erTi mxriv, TiSaven myar gamonaTqvamebs da Sig svamen atributul msazRvrels (Zroxis civi qoni, Rvinis didi kasri, sufris kargi Rvino, wyaros civi wyali, spilenZis gatexili Tungi...), xolo, meore mxriv, ar TiSaven aramyar gamonaTqvamebs da atributul msazRvrels, nacvlad meore adgilisa, win svamen (drouli ganyofilebis gamge, SavCarCoiani dedis suraTi, maRalxarisxovani soflis meurneobis produqcia). spilenZis yurian qvabs xeli davtace (s. mTvar.). Zroxis civi qoniT gapoxil TiTebs ilokavdnen (T. maRlaf.). zestafonis Rvinis qarxanam q. frankfurtSi gagzavna s u f r i s m a R a l x a r i s x o - vani Rvino (pres.). [gogona] T x i l i s g r Z e l i w n e l i T Citebs afrTxobs (r. inan.). magidaze... ido p a p i r o s i s T a v R i a k o l o f i c (o. Cx.). iqidan gadaxedavda vel-mindvrebs, q a r T l i s m T e l z e g a n s (o. Cx.). unda iyos: yuriani spilenZis qvabi, civi Zroxis qoni, maRalxarisxovani sufris Rvino, grZeli Txilis wneli, TavRia papirosis kolofi, mTeli qarTlis zegani..., radgan Sesabami msazRvrel-sazRvruli (Zroxis qoni, Rvinis kasri, spilenZis Tungi, sufris Rvino...) miuTiTebs an warmomavlobas, an daniSnulebas, an nivTierebas (masalas) da ara kuTvnilebas. amitomvea umarTebulo sityvaTa rigi Semdeg winadadebaSi: `yurZnobaSi Txis msuqani xorci gemrielia~ (s. SanS.), unda iyos: msuqani Txis xorci. Tqva droulma ganyofilebis gamgem (m. elioz.). qarTveli kavSirgabmulobis muSakebi (presa). uzrunvelyofen maRalxarisxovani soflis meurneobis produqciis miRebas (e. Tof.). unda: ganyofilebis drouli gamge, kavSirgabmulobis qarTveli muSakebi, soflis meurneobis maRalxarisxovani produqcia..., radgan am SesityvebebSi kuTvnilebaa gadmocemuli. umarTebulodaa dasmuli msazRvreli ricxviTi saxeli marTuli msazRvrelis win Semdeg winadadebaSi: `Tbilisis studentTa pirveli saestrado simRerebis k o n k u r s i . . . tardeba Semdegi debulebis mixedviT~ (presa). unda: Tbilisis studentTa saestrado simRerebis pirveli konkursi... aseve araa bunebrivi sityvaTa rigi Semdeg winadadebaSi: `Seiqmna kurortebis sammarTvelo. erT-erTi misi ZiriTadi amocanaa adgilobrivi kurortebis ke- Tilmowyoba~ (presa). unda: misi erT-erTi ZiriTadi amocanaa..., _ radgan gansazRvrebi- Ti nacvalsaxeli marTul saxelTan TanamsazRvrelobisas meore adgilze daismis, xolo atributul msazRvrelTan TanamsazRvrelobisas _ pirvel adgilzea upiratesad. (Sdr.: warmoebis TiToeuli muSaki da TiToeuli sameurneo muSaki). * * * gansakuTrebul yuradRebas iqcevs winadadebis erTi tipi, sadac kuTvnilebis gadmomcem Sesityvebas meore msazRvrelad erTvis mimReoba; iqmneba orazrovneba, magram amis gverdis asaxvevad Sesityvebis gaTiSva da msazRvrelis Sig Casma ar xerxdeba, saWiroa mTeli winadadebis konstruqciis Secvla, damokidebuli winadadebis gamoyeneba. 234
1. stendzea fotopiri ienis universitetis mier gacemuli karl marqsis sadoqtoro diplomisa (presa). unda iyos: stendzea fotopiri karl marqsis... diplomisa, romelic gacemulia ienis universitetis mier. 2. minis sacavSi q a r T u l e n a z e s a i u b i l e o d g a m o c e m u l i S e v C e n k o s n a - warmoebebia (presa). unda iyos: minis sacavSi SevCenkos nawarmoebebia, qarTul enaze gamocemuli saiubileod. an: ...nawarmoebebia, romlebic qarTul enaze gamoica saiubileod. 3. quTaisis TeatrSi gaimarTa Tbilisidan Camosuli sandro kavsaZis gundis koncerti (presa). unda iyos: gaimarTa koncerti sandro kavsaZis gundisa, romelic Tbilisidan Camovida. 4. ufro vrclad Sesrulebuli warwera moTavsebulia saqarTvelos xelovnebis saxelmwifo muzeumSi dacul daviT aRmaSeneblis saalamo jvarze (presa). unda iyos: ...warwera moTavsebulia daviT aRmaSeneblis saalamo jvarze, romelic daculia saqarTvelos xelovnebis saxelmwifo muzeumSi. 5. kvarcxlbeks, romelzedac [SevCenkos] biusti dgas, amSvenebs oqros asoebiT a m o k v e - Tili SesaniSnavi `anderZis~ ukanaskneli strofi (presa). unda iyos: kvarcxlbeks... amSvenebs SesaniSnavi `anderZis~ ukanaskneli strofi, amokveTili oqros asoebiT. 6. kirilem... podnosiT Cais Camomrigebel jimSeris qaliSvils miaZaxa (d. kld.). unda iyos: miaZaxa kirilem jimSeris qaliSvils, romelic podnosiT Cais arigebda. 7. mnaxvelebi Cerdebian minis qveS g a m o f e n i l i k e d l i s n a t e x e b i s w i n (presa). unda: mnaxvelebi Cerdebian kedlis natexebis win, romlebic minis qveSaa gamofenili. 8. `literaturul saqarTveloSi~ gamoqveynebul profesor qsenia sixaruliZis werils rom vecnobodi, jer bolomde ar CamekiTxa, igive gavifiqre, rac redaqciis komentarSia naTqvami (presa). unda iyos: rodesac vecnobodi profesor qsenia sixaruliZis werils, romelic `literaturul saqarTveloSia~ gamoqveynebuli... aseTi konstruqciis winadadebis Secvla damokidebuli winadadebiT ar unda iqnes ugulebelyofili. * * * amrigad, axal qarTul saliteraturo enaSi sityvaTa rigi, saerTod, da ramdenime (araerTgvari) msazRvrelis rigi, kerZod, mkacrad gansazRvruli araa, magram ramdenime msazRvrelis dalagebaSi garkveuli wesebi mainc SeiniSneba. 1. rodesac erT msazRvrelTan dakavSirebuli yvela msazRvreli atributulia, brunvaSi SeTanxmebulia, pirvel adgilze upiratesad dgeba ricxviTi saxeli (`ori puraZviri kaci~), nacvalsaxeli (`es bumberazi mTebi~), mimReoba (`naomari qarTveli mxedroba~). yvela SemTxvevaSi ZiriTadi msazRvreli zedsarTavia da igi meore adgils iWers. 2. Tu orive msazRvreli zedsarTavia, pirvel adgilze upiratesad viTarebiTi zed- sarTavi dgeba, meore adgilze _ mimarTebiTi zedsarTavi (`Zveli tyruSuli Robe~, `didi saerTaSoriso turniri~...). 3. Tu orive msazRvreli mimarTebiTi zedsarTavia, meore adgils upiratesad -ur (-ul) afiqsebiT nawarmoebi zedsarTavi iWers (`talaxiani yarabaRuli waRebi...~, `saxelovani istoriuli moRvawe...~). 235
- Page 183 and 184: 183 arnold Ciqobava martivi winadad
- Page 185 and 186: aRguamaRlna man Cuen... dagÂcven S
- Page 187 and 188: aseTi micemiTi inversiul zmnebTan 6
- Page 189 and 190: aseTia Sedegi. p r o c e s o b r i
- Page 191 and 192: RS _ Cven, Tqven _ saxelobiTSia: RO
- Page 193 and 194: lebelo: n. dumb. 264. roca obieqtis
- Page 195 and 196: aseTi zmna emsgavseba gardamavali z
- Page 197 and 198: isini mieSvelnen mas || maT _ is mi
- Page 199 and 200: aseTive mdgomareobaa orpirianad qce
- Page 201 and 202: erTi sintaqsuri movlenis Sesaxeb 1
- Page 203 and 204: 3. atributuli msazRvrel-sazRvruli,
- Page 205 and 206: ubralo damateba Tu adgilis garemoeb
- Page 207 and 208: es xerxi (igi m. venslovas SemouTav
- Page 209 and 210: substantiuri msazRvreli 1 209 anton
- Page 211 and 212: SemTxvevaSi `Tu sasxviso qcevis for
- Page 213 and 214: unebas Cemi qveynis feri emateboda;
- Page 215 and 216: as karg adamianTa saxelebi gadavceT
- Page 217 and 218: 6. spilenZis veeba da mcire qvabebs
- Page 219 and 220: ai, ras vkiTxulobT komisiis dadgeni
- Page 221 and 222: d) kiTxviTi nacvalsaxeli: ra saamur
- Page 223 and 224: is dalocvili mRvdeli xSirad migebda
- Page 225 and 226: jaba... im nikelis sawolSi iwva (e.
- Page 227 and 228: ma, mwvane vels...)~ 12 . amgvarad,
- Page 229 and 230: miuxedavad imisa, rom mezoblad moxv
- Page 231 and 232: kasri; gatexili Rvinis Wiqa; lamazi
- Page 233: cota rTuldeba saqme, rodesac dawese
- Page 237 and 238: 237 cira kalaZe sazRvruli saxelis r
- Page 239 and 240: moyvanili magaliTebis gverdiT gvxvd
- Page 241 and 242: sazRvravs atributuli da marTuli msa
- Page 243 and 244: Raribi xuros ojaxSi aRzrdilis ZarRv
- Page 245 and 246: xelmZR.). dargvis sixSiris mixedviT
- Page 247 and 248: zmnisarT-kavSirTa gamoyenebisaTvis
- Page 249 and 250: manam mebaRe moitanda, vezirma sxva
- Page 251 and 252: Si laparaki iqneba sareklamo saqmis
- Page 253 and 254: CarTuli 1 253 neli cqitiSvili CarTu
- Page 255 and 256: gvxvdeba, Zvel qarTulSi araa mkveTr
- Page 257 and 258: zoma-odenobis aRmniSvneli zmnizedeb
- Page 259 and 260: leben. swored am SemTxvevaSi ara gv
- Page 261 and 262: vneloba aqvs: 1. iqiTa mxares, im m
- Page 263 and 264: Si albaT TandaTan icleba leqsikuri
- Page 265 and 266: oca igi CarTulis funqcias asrulebs.
- Page 267 and 268: ziciaSia igi meore zmna-Semasmenlis
- Page 269 and 270: uxeiro damwersa (ilia); Tu rusTavel
- Page 271 and 272: darRveva. masalis simciris gamo igi
- Page 273 and 274: a l b a T , axalgazrdobas yvela dro
- Page 275 and 276: gvagonebs glaxa WriaSvilis _ am ,,s
- Page 277 and 278: ogorc zemoT aRvniSneT, ambobs фant
- Page 279: S i n a a r s i 1. Sesavali -------
1. stendzea fotopiri ienis universitetis mier gacemuli karl marqsis sadoqtoro<br />
diplomisa (presa).<br />
unda iyos: stendzea fotopiri karl marqsis... diplomisa, romelic gacemulia ienis<br />
universitetis mier.<br />
2. minis sacavSi q a r T u l e n a z e s a i u b i l e o d g a m o c e m u l i S e v C e n k o s n a -<br />
warmoebebia (presa).<br />
unda iyos: minis sacavSi SevCenkos nawarmoebebia, qarTul enaze gamocemuli saiubileod.<br />
an: ...nawarmoebebia, romlebic qarTul enaze gamoica saiubileod.<br />
3. quTaisis TeatrSi gaimarTa Tbilisidan Camosuli sandro kavsaZis gundis<br />
koncerti (presa).<br />
unda iyos: gaimarTa koncerti sandro kavsaZis gundisa, romelic Tbilisidan Camovida.<br />
4. ufro vrclad Sesrulebuli warwera moTavsebulia saqarTvelos xelovnebis saxelmwifo<br />
muzeumSi dacul daviT aRmaSeneblis saalamo jvarze (presa).<br />
unda iyos: ...warwera moTavsebulia daviT aRmaSeneblis saalamo jvarze, romelic<br />
daculia saqarTvelos xelovnebis saxelmwifo muzeumSi.<br />
5. kvarcxlbeks, romelzedac [SevCenkos] biusti dgas, amSvenebs oqros asoebiT a m o k v e -<br />
Tili SesaniSnavi `anderZis~ ukanaskneli strofi (presa).<br />
unda iyos: kvarcxlbeks... amSvenebs SesaniSnavi `anderZis~ ukanaskneli strofi,<br />
amokveTili oqros asoebiT.<br />
6. kirilem... podnosiT Cais Camomrigebel jimSeris qaliSvils miaZaxa (d. kld.).<br />
unda iyos: miaZaxa kirilem jimSeris qaliSvils, romelic podnosiT Cais arigebda.<br />
7. mnaxvelebi Cerdebian minis qveS g a m o f e n i l i k e d l i s n a t e x e b i s w i n (presa).<br />
unda: mnaxvelebi Cerdebian kedlis natexebis win, romlebic minis qveSaa gamofenili.<br />
8. `literaturul saqarTveloSi~ gamoqveynebul profesor qsenia sixaruliZis<br />
werils rom vecnobodi, jer bolomde ar CamekiTxa, igive gavifiqre,<br />
rac redaqciis komentarSia naTqvami (presa).<br />
unda iyos: rodesac vecnobodi profesor qsenia sixaruliZis werils, romelic<br />
`literaturul saqarTveloSia~ gamoqveynebuli...<br />
aseTi konstruqciis winadadebis Secvla damokidebuli winadadebiT ar unda iqnes<br />
ugulebelyofili.<br />
* * *<br />
amrigad, axal qarTul saliteraturo enaSi sityvaTa rigi, saerTod, da ramdenime<br />
(araerTgvari) msazRvrelis rigi, kerZod, mkacrad gansazRvruli araa, magram ramdenime<br />
msazRvrelis dalagebaSi garkveuli wesebi mainc SeiniSneba.<br />
1. rodesac erT msazRvrelTan dakavSirebuli yvela msazRvreli atributulia,<br />
brunvaSi SeTanxmebulia, pirvel adgilze upiratesad dgeba ricxviTi saxeli (`ori<br />
puraZviri kaci~), nacvalsaxeli (`es bumberazi mTebi~), mimReoba (`naomari qarTveli<br />
mxedroba~).<br />
yvela SemTxvevaSi ZiriTadi msazRvreli zedsarTavia da igi meore adgils iWers.<br />
2. Tu orive msazRvreli zedsarTavia, pirvel adgilze upiratesad viTarebiTi zed-<br />
sarTavi dgeba, meore adgilze _ mimarTebiTi zedsarTavi (`Zveli tyruSuli Robe~,<br />
`didi saerTaSoriso turniri~...).<br />
3. Tu orive msazRvreli mimarTebiTi zedsarTavia, meore adgils upiratesad -ur<br />
(-ul) afiqsebiT nawarmoebi zedsarTavi iWers (`talaxiani yarabaRuli waRebi...~, `saxelovani<br />
istoriuli moRvawe...~).<br />
235