20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ma, mwvane vels...)~ 12 .<br />

amgvarad, Zvel qarTulSi iyo: saxl-man qvisa-man, axal qarTulSi aris: qvis saxl-ma.<br />

rodesac saxels erTi msazRvreli axlavs prepoziciurad, brunvaSi SeTanxmebis<br />

magivrobas advilad swevs msazRvrelis adgili, misi win dasma, magram sakmarisia<br />

erT sazRvruls ramdenime msazRvreli daukavSirdes, rom maSinve dadgeba maTi dalagebis,<br />

sityvaTa rigis sakiTxi. dangreuli (maRali, patara...) qvis saxli Tu qvis dangreuli<br />

saxli; maRali xis kibe Tu xis maRali kibe...<br />

es sirTule axal qarTulSi gaCnda, Zvel qarTulSi igi ar iyo, radganac, Cveulebriv,<br />

aseT msazRvrels cvlida sazRvrulTan brunvasa da ricxvSi SeTanxmebuli<br />

msazRvreli, romlis sintaqsuri kavSiri sazRvrulTan saTanado formiT iyo gadmocemuli.<br />

es ki savsebiT sakmarisi iyo am sityvaTa kavSiris naTelsayofad, rogorc ar<br />

unda daSorebodnen isini erTmaneTs.<br />

axal qarTulSi mdgomareoba garTulda imiT, rom saqmeSi Caeria sruliad sxva<br />

tipis Sesityveba, kerZod Sesityveba msazRvreliani msazRvreliT (ori kurdRlis madevari-s<br />

tipisa).<br />

Zvel qarTulSi aseT SesityvebaSic marTuli msazRvreli mosdevda sazRvruls;<br />

specialur literaturaSi cnobilia aseTi nimuSi: dReÁ didisa mis dResaswaulisaÁ.<br />

aseTi Sesityveba gansxvavdeboda CvenTvis saintereso Sesityvebisagan; ibruneboda<br />

mxolod kiduri wevrebi: dReman didisa mas dResaswaulisaman 13 (iq ki ibruneboda yvela<br />

wevri: yovelTa mwignobarTa erisaTa).<br />

saSuali saukuneebis samwerlobo enaSi msazRvrelma Tavis sazRvrulianad win<br />

gadmoiwia da miviReT: didis dResaswaulis dRe.<br />

me-19 saukunidan ki pirveli msazRvrelis naTesaobiTi brunvis -s daikarga: didi<br />

dResaswaulis dRe. 14 . ise rom, Zveli qarTulis ori sxvadasxvagvari Sesityveba:<br />

saxli xisaÁ didi (saxlman xisaman didman) da dReÁ didisa mis dResaswaulisaÁ<br />

(dReman didisa mis dResaswaulisaman) garegnulad savsebiT daemsgavsa erTmaneTs:<br />

didi xis saxli<br />

didi dResaswaulis dRe<br />

ra Tqma unda, am ori Sesityvebis wevrTa Soris sintaqsuri urTierToba sxvadasxvagvaria.<br />

didi pirvel SesityvebaSi gansazRvrebaa saxlisa da saxelobiT brunvaSia,<br />

meore SesityvebaSi ki _ didi gansazRvrebaa dResaswaulisa da naTesaobiT brunvaSia.<br />

bunebrivia, aseTi damsgavsebis Sedegad orazrovnebis safrTxe iqmneba, radgan<br />

pirvel SemTxvevaSic msazRvrelis forma (didi) SeiZleba miCneul iqnes naTesaobiTi<br />

brunvis formantmokvecil saxed da, Tuki SesaZlebelia momdevno msazRvrelTan misi<br />

semantikurad dakavSireba, SesaZlebeli xdeba mTeli Sesityvebis azri sxvagvarad iqnes<br />

gagebuli. magaliTad, aviRoT Sesityveba didi xis toti, radgan didi SeiZleba<br />

iyos xec da totic, es Sesityveba SeiZleba gavigoT orgvarad: didi xis toti (didia<br />

toti), didi xis toti (didi xe).<br />

magram garegnulad damsgavsebuli am ori sxvadasxvagvari Sesityvebis wevrTa sintaqsuri<br />

urTierTobis sxvadasxvagvaroba kargad gamoCndeba orive Sesityvebis brunebisas.<br />

saxeldobr, Sesityvebis wevrebi ibrunvian sxvadasxvagvarad imisda mixedviT,<br />

Tu rogor jgufdebian isini sintaqsurad: didi aris gansazRvreba marTuli msazRvrelisa<br />

(didis xis), Tu sazRvrulisa (didi toti). Tu didi marTul msazRvrels<br />

gansazRvravs, _ SeTanxmebulia masTan da aRar ibrunvis (didi[s] xis toti, didi[s]<br />

xis totma), xolo, Tu didi sazRvrulis (toti) msazRvrelia da pirvel adgilze<br />

dgas, ibrunvis (didma xis totma):<br />

12 v. T o f u r i a , gramatikul movlenaTa erTgvarovani procesi qarTvelur enebSi. saxelis<br />

fuZisa da brunvis niSanTa urTierTmoqmedeba; ike, VI, 1954, agreTve krebulSi: saxelis brunebis<br />

istoriisaTvis qarTvelur enebSi, I, 1956, gv. 203.<br />

13 dResa didisa mis dResaswaulisasa (ioane, 7,37).<br />

14 i v . q a v T a r a Z e , gansazRvrebiTi damokidebuli winadadebis marTlwerisaTvis, Jurn. `komunisturi<br />

aRzrdisaTvis~, 1954, #12, gv. 41-47.<br />

227

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!