You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ma, mwvane vels...)~ 12 .<br />
amgvarad, Zvel qarTulSi iyo: saxl-man qvisa-man, axal qarTulSi aris: qvis saxl-ma.<br />
rodesac saxels erTi msazRvreli axlavs prepoziciurad, brunvaSi SeTanxmebis<br />
magivrobas advilad swevs msazRvrelis adgili, misi win dasma, magram sakmarisia<br />
erT sazRvruls ramdenime msazRvreli daukavSirdes, rom maSinve dadgeba maTi dalagebis,<br />
sityvaTa rigis sakiTxi. dangreuli (maRali, patara...) qvis saxli Tu qvis dangreuli<br />
saxli; maRali xis kibe Tu xis maRali kibe...<br />
es sirTule axal qarTulSi gaCnda, Zvel qarTulSi igi ar iyo, radganac, Cveulebriv,<br />
aseT msazRvrels cvlida sazRvrulTan brunvasa da ricxvSi SeTanxmebuli<br />
msazRvreli, romlis sintaqsuri kavSiri sazRvrulTan saTanado formiT iyo gadmocemuli.<br />
es ki savsebiT sakmarisi iyo am sityvaTa kavSiris naTelsayofad, rogorc ar<br />
unda daSorebodnen isini erTmaneTs.<br />
axal qarTulSi mdgomareoba garTulda imiT, rom saqmeSi Caeria sruliad sxva<br />
tipis Sesityveba, kerZod Sesityveba msazRvreliani msazRvreliT (ori kurdRlis madevari-s<br />
tipisa).<br />
Zvel qarTulSi aseT SesityvebaSic marTuli msazRvreli mosdevda sazRvruls;<br />
specialur literaturaSi cnobilia aseTi nimuSi: dReÁ didisa mis dResaswaulisaÁ.<br />
aseTi Sesityveba gansxvavdeboda CvenTvis saintereso Sesityvebisagan; ibruneboda<br />
mxolod kiduri wevrebi: dReman didisa mas dResaswaulisaman 13 (iq ki ibruneboda yvela<br />
wevri: yovelTa mwignobarTa erisaTa).<br />
saSuali saukuneebis samwerlobo enaSi msazRvrelma Tavis sazRvrulianad win<br />
gadmoiwia da miviReT: didis dResaswaulis dRe.<br />
me-19 saukunidan ki pirveli msazRvrelis naTesaobiTi brunvis -s daikarga: didi<br />
dResaswaulis dRe. 14 . ise rom, Zveli qarTulis ori sxvadasxvagvari Sesityveba:<br />
saxli xisaÁ didi (saxlman xisaman didman) da dReÁ didisa mis dResaswaulisaÁ<br />
(dReman didisa mis dResaswaulisaman) garegnulad savsebiT daemsgavsa erTmaneTs:<br />
didi xis saxli<br />
didi dResaswaulis dRe<br />
ra Tqma unda, am ori Sesityvebis wevrTa Soris sintaqsuri urTierToba sxvadasxvagvaria.<br />
didi pirvel SesityvebaSi gansazRvrebaa saxlisa da saxelobiT brunvaSia,<br />
meore SesityvebaSi ki _ didi gansazRvrebaa dResaswaulisa da naTesaobiT brunvaSia.<br />
bunebrivia, aseTi damsgavsebis Sedegad orazrovnebis safrTxe iqmneba, radgan<br />
pirvel SemTxvevaSic msazRvrelis forma (didi) SeiZleba miCneul iqnes naTesaobiTi<br />
brunvis formantmokvecil saxed da, Tuki SesaZlebelia momdevno msazRvrelTan misi<br />
semantikurad dakavSireba, SesaZlebeli xdeba mTeli Sesityvebis azri sxvagvarad iqnes<br />
gagebuli. magaliTad, aviRoT Sesityveba didi xis toti, radgan didi SeiZleba<br />
iyos xec da totic, es Sesityveba SeiZleba gavigoT orgvarad: didi xis toti (didia<br />
toti), didi xis toti (didi xe).<br />
magram garegnulad damsgavsebuli am ori sxvadasxvagvari Sesityvebis wevrTa sintaqsuri<br />
urTierTobis sxvadasxvagvaroba kargad gamoCndeba orive Sesityvebis brunebisas.<br />
saxeldobr, Sesityvebis wevrebi ibrunvian sxvadasxvagvarad imisda mixedviT,<br />
Tu rogor jgufdebian isini sintaqsurad: didi aris gansazRvreba marTuli msazRvrelisa<br />
(didis xis), Tu sazRvrulisa (didi toti). Tu didi marTul msazRvrels<br />
gansazRvravs, _ SeTanxmebulia masTan da aRar ibrunvis (didi[s] xis toti, didi[s]<br />
xis totma), xolo, Tu didi sazRvrulis (toti) msazRvrelia da pirvel adgilze<br />
dgas, ibrunvis (didma xis totma):<br />
12 v. T o f u r i a , gramatikul movlenaTa erTgvarovani procesi qarTvelur enebSi. saxelis<br />
fuZisa da brunvis niSanTa urTierTmoqmedeba; ike, VI, 1954, agreTve krebulSi: saxelis brunebis<br />
istoriisaTvis qarTvelur enebSi, I, 1956, gv. 203.<br />
13 dResa didisa mis dResaswaulisasa (ioane, 7,37).<br />
14 i v . q a v T a r a Z e , gansazRvrebiTi damokidebuli winadadebis marTlwerisaTvis, Jurn. `komunisturi<br />
aRzrdisaTvis~, 1954, #12, gv. 41-47.<br />
227