You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ai, ras vkiTxulobT komisiis dadgenilebaSi:<br />
`komisiam erTxmad upiratesoba misca sityvaTa wyobis im wess, romlis ZaliTac<br />
msazRvreli sityva unda daisvas sazRvrulis win, ase:<br />
bavSvis lamazi Tvalebi, roca lamazi ekuTvnis Tvalebs;<br />
komisiis yvela wevri, roca yvela ekuTvnis wevrs;<br />
msoflios danarCeni sxeulebi, roca danarCeni ekuTvnis sxeulebs;<br />
qalaqis meore afTiaqi, roca meore ekuTvnis afTiaqs;<br />
urmis kargi Tvali, roca kargi ekuTvnis Tvals~<br />
komisiis or wevrs (a. SaniZe, d. uznaZe) SesaZleblad miuCnevia wyoba: meore qalaqis<br />
afTiaqi, xolo a. SaniZes umjobesad CauTvlia kargi urmis Tvali, Tundac kargi<br />
ekuTvnodes Tvals.<br />
komisiam aseTi wyoba dasaSvebad miiCnia `mxolod im SemTxvevaSi, Tu urmisTvali<br />
daiwereba erTad, rogorc erTi rTuli sityva (kompoziti)~ 5 .<br />
komisiis azri naTelia _ gaiTiSos marTulmsazRvreliani Sesityveba da Sig Caisvas<br />
SeTanxmebuli (atributuli) msazRvreli.<br />
a. SaniZe dRemde amave azrs icavs: zogjer marTuli msazRvreli ise mWidrodaa<br />
dakavSirebuli sazRvrulTan, rom maTi gaTiSva ar iqneba: urmis Tvali, cxvris mwvadebi.<br />
iTqmis didi urmis Tvali da ara urmis didi Tvali, msuqani cxvris mwvadebi<br />
da ara cxvris msuqani mwvadebi. zogi ki ase mtkiced aRaraa dakavSirebuli da SeiZleba<br />
gaiTiSos: xilis iafoba _ iTqmis didi xilis iafoba an xilis didi iafoba 6 .<br />
am sakiTxis sagangebod Seswavlis saWiroebas miuTiTebda iv. qavTaraZe: `Tu ra<br />
adgilze unda vixmaroT gansazRvreba marTulmsazRvrelian sintagmaSi (didi qalaqis<br />
meurneoba Tu qalaqis didi meurneoba), calke sakiTxiao~ 7 .<br />
garkveuli wesebi aqvs mocemuli l. kvaWaZes Tavis wignSi `Tanamedrove qarTuli<br />
enis sintaqsi~:<br />
1) Tu sazRvrulis win gvaqvs ori atributuli gansazRvreba, `nacvalsaxeliTa da<br />
ricxviTi saxeliT gadmocemuli gansazRvreba, Cveulebriv, pirvel adgilzea, zedsar-<br />
TaviT da mimReobiT gadmocemuli _ meore adgilze~.<br />
2) Tu sazRvruls win uZRvis erTi substantiuri da erTi atributuli gansazRvreba,<br />
`uSualod sazRvrulis win xan atributuli gansazRvreba dgas da xan substantiuri.<br />
es ukanaskneli zogjer Zalian mWidrod aris dakavSirebuli sazRvrul-<br />
Tan da maTi gaTiSva ar iqneba. sxva SemTxvevaSi ki uSualod sazRvrulis win SeiZleba<br />
iyos atributuli gansazRvreba~ 8 .<br />
ramdenime msazRvrelis adgilis sakiTxs Zvel qarTulSi exebian iv. imnaiSvili,<br />
c. kalaZe, l. qanTaria, a. kiziria... 9<br />
amrigad, SeniSnulia faqti, rom axal qarTul enaSi marTulmsazRvrelian sintagmaze<br />
postpoziciurad darTuli SeTanxmebuli msazRvreli marTuli msazRvrelis win<br />
daismis im SemTxvevaSi, Tu Sesityveba myaria, da am marTul msazRvrelsa da sazRvruls<br />
Soris Caismis, Tu Sesityveba araa myari.<br />
5 saliteraturo qarTulisaTvis _ proeqti qarTuli orTografiis sadavo sakiTxebis mosawesrigeblad,<br />
SemuSavebuli saorganizacio komisiisa da miRebuli saswavlo komitetis mier<br />
(masalebi konferenciisaTvis), tfilisi, 1921, gv. 38.<br />
6 a. S a n i Z e , qarTuli enis gramatika, nawili II, sintaqsi, Tbilisi, 1948, gv. 120.<br />
7 i v . q a v T a r a Z e , gansazRvrebiTi damokidebuli winadadebis marTlwerisaTvis. Jurn. `komunisturi<br />
aRzrdisaTvis~, 1954, #12, gv. 47.<br />
8 l. k v a W a Z e , Tanamedrove qarTuli enis sintaqsi, Tbilisi, 1966, gv. 168, 170.<br />
9 l. q a n T a r i a , msazRvrelis adgili ramdenime msazRvrelian winadadebaSi, aspirantTa V<br />
samecniero konferenciis Tezisebi, Tbilisi, 1951, gv. 23-24; agreTve krebuli: `saxelis brunebis<br />
istoriisaTvis qarTvelur enebSi~, I, Tbilisi, 1956, gv. 328; i v . i m n a i S v i l i , saxelTa<br />
bruneba da brunvaTa funqciebi Zvel qarTulSi, Tbilisi, 1957; c. k a l a Z e , gansazRvreba qar-<br />
TulSi: qarTvelur enaTa struqturis sakiTxebi, II, 1961; a. k i z i r i a , martivi winadadebis<br />
Sedgeniloba Zvel qarTulSi, Tbilisi, 1963, gv. 225.<br />
219