20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ai, ras vkiTxulobT komisiis dadgenilebaSi:<br />

`komisiam erTxmad upiratesoba misca sityvaTa wyobis im wess, romlis ZaliTac<br />

msazRvreli sityva unda daisvas sazRvrulis win, ase:<br />

bavSvis lamazi Tvalebi, roca lamazi ekuTvnis Tvalebs;<br />

komisiis yvela wevri, roca yvela ekuTvnis wevrs;<br />

msoflios danarCeni sxeulebi, roca danarCeni ekuTvnis sxeulebs;<br />

qalaqis meore afTiaqi, roca meore ekuTvnis afTiaqs;<br />

urmis kargi Tvali, roca kargi ekuTvnis Tvals~<br />

komisiis or wevrs (a. SaniZe, d. uznaZe) SesaZleblad miuCnevia wyoba: meore qalaqis<br />

afTiaqi, xolo a. SaniZes umjobesad CauTvlia kargi urmis Tvali, Tundac kargi<br />

ekuTvnodes Tvals.<br />

komisiam aseTi wyoba dasaSvebad miiCnia `mxolod im SemTxvevaSi, Tu urmisTvali<br />

daiwereba erTad, rogorc erTi rTuli sityva (kompoziti)~ 5 .<br />

komisiis azri naTelia _ gaiTiSos marTulmsazRvreliani Sesityveba da Sig Caisvas<br />

SeTanxmebuli (atributuli) msazRvreli.<br />

a. SaniZe dRemde amave azrs icavs: zogjer marTuli msazRvreli ise mWidrodaa<br />

dakavSirebuli sazRvrulTan, rom maTi gaTiSva ar iqneba: urmis Tvali, cxvris mwvadebi.<br />

iTqmis didi urmis Tvali da ara urmis didi Tvali, msuqani cxvris mwvadebi<br />

da ara cxvris msuqani mwvadebi. zogi ki ase mtkiced aRaraa dakavSirebuli da SeiZleba<br />

gaiTiSos: xilis iafoba _ iTqmis didi xilis iafoba an xilis didi iafoba 6 .<br />

am sakiTxis sagangebod Seswavlis saWiroebas miuTiTebda iv. qavTaraZe: `Tu ra<br />

adgilze unda vixmaroT gansazRvreba marTulmsazRvrelian sintagmaSi (didi qalaqis<br />

meurneoba Tu qalaqis didi meurneoba), calke sakiTxiao~ 7 .<br />

garkveuli wesebi aqvs mocemuli l. kvaWaZes Tavis wignSi `Tanamedrove qarTuli<br />

enis sintaqsi~:<br />

1) Tu sazRvrulis win gvaqvs ori atributuli gansazRvreba, `nacvalsaxeliTa da<br />

ricxviTi saxeliT gadmocemuli gansazRvreba, Cveulebriv, pirvel adgilzea, zedsar-<br />

TaviT da mimReobiT gadmocemuli _ meore adgilze~.<br />

2) Tu sazRvruls win uZRvis erTi substantiuri da erTi atributuli gansazRvreba,<br />

`uSualod sazRvrulis win xan atributuli gansazRvreba dgas da xan substantiuri.<br />

es ukanaskneli zogjer Zalian mWidrod aris dakavSirebuli sazRvrul-<br />

Tan da maTi gaTiSva ar iqneba. sxva SemTxvevaSi ki uSualod sazRvrulis win SeiZleba<br />

iyos atributuli gansazRvreba~ 8 .<br />

ramdenime msazRvrelis adgilis sakiTxs Zvel qarTulSi exebian iv. imnaiSvili,<br />

c. kalaZe, l. qanTaria, a. kiziria... 9<br />

amrigad, SeniSnulia faqti, rom axal qarTul enaSi marTulmsazRvrelian sintagmaze<br />

postpoziciurad darTuli SeTanxmebuli msazRvreli marTuli msazRvrelis win<br />

daismis im SemTxvevaSi, Tu Sesityveba myaria, da am marTul msazRvrelsa da sazRvruls<br />

Soris Caismis, Tu Sesityveba araa myari.<br />

5 saliteraturo qarTulisaTvis _ proeqti qarTuli orTografiis sadavo sakiTxebis mosawesrigeblad,<br />

SemuSavebuli saorganizacio komisiisa da miRebuli saswavlo komitetis mier<br />

(masalebi konferenciisaTvis), tfilisi, 1921, gv. 38.<br />

6 a. S a n i Z e , qarTuli enis gramatika, nawili II, sintaqsi, Tbilisi, 1948, gv. 120.<br />

7 i v . q a v T a r a Z e , gansazRvrebiTi damokidebuli winadadebis marTlwerisaTvis. Jurn. `komunisturi<br />

aRzrdisaTvis~, 1954, #12, gv. 47.<br />

8 l. k v a W a Z e , Tanamedrove qarTuli enis sintaqsi, Tbilisi, 1966, gv. 168, 170.<br />

9 l. q a n T a r i a , msazRvrelis adgili ramdenime msazRvrelian winadadebaSi, aspirantTa V<br />

samecniero konferenciis Tezisebi, Tbilisi, 1951, gv. 23-24; agreTve krebuli: `saxelis brunebis<br />

istoriisaTvis qarTvelur enebSi~, I, Tbilisi, 1956, gv. 328; i v . i m n a i S v i l i , saxelTa<br />

bruneba da brunvaTa funqciebi Zvel qarTulSi, Tbilisi, 1957; c. k a l a Z e , gansazRvreba qar-<br />

TulSi: qarTvelur enaTa struqturis sakiTxebi, II, 1961; a. k i z i r i a , martivi winadadebis<br />

Sedgeniloba Zvel qarTulSi, Tbilisi, 1963, gv. 225.<br />

219

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!