20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

uTandebuloa an Tandebuliani. aRniSnavs im adgils, sadac imyofeba sagani an xdeba<br />

moqmedeba. miugebs kiTxvaze: sad? (gv. 129).<br />

pirvelad ganxilulia uTandebulo micemiTi, mere _ Tandebuliani: `adgilis garemoebis<br />

gadmosacemad micemiTis formas daerTvis Tandebulebi: ze (zed, zeda), Si,<br />

Tan (Tana-c), Sua, Soris (agreTve zogierTi zmnizeda Tandebulis mniSvnelobiT).<br />

Tandebuli azustebs da ufro konkretulad gamoxatavs moqmedebis mimarTebas saxeliT<br />

aRniSnul saganTan. sxvadasxva Tandebuli am mxriv sxvadasxva niuanss gadmoscems~<br />

(gv. 130). ase mag.: `ze Tandebuliani micemiTi gamoxatavs adgilmyofobasa Tu<br />

moqmedebas saxeliT aRniSnuli sagnis zedapirze; Si Sinagan sivrces gulisxmobs<br />

(siRrmes an SemozRudul rames)~ (gv. 130), riTac xazi esmis am TandebulebiT gadmocemul<br />

`sxvadasxva niuanss~.<br />

aqve unda SevniSnoT, rom dasaxelebuli Tandebulebi yovelTvis ver gadmogvcemen<br />

aRniSnul `niuanss~. ase mag., roca vambobT: `wamwamebze cremli Camoekidao~, albaT,<br />

araviTar zedapirs ar vgulisxmobT ise, rogorc `sila gaawna ybaSio~, rom vambobT,<br />

arc siRrme igulisxmeba da arc SemozRuduli are. da, saerTod, gadasasinjia<br />

Cvens gramatikul literaturaSi gabatonebuli debuleba, TiTqos ze TandebuliT<br />

aRvniSnavT zedapirze moqmedebas, xolo Si-Ti _ SemozRudul areSi. orive am Tandebuls<br />

dRes gacilebiT meti da mravalnairi funqcia akisria da sainteresoa isic,<br />

rom zogjer erTmaneTsac enacvlebian kidec, ase mag.: `gavida pensiaSi~ da `gavida<br />

pensiaze~, `daartya TavSi~ da `daartya Tavze~ da mrav. sxva.<br />

arc erT ganxilul saxelmZRvaneloSi ar dasmula sakiTxi imasTan dakavSirebiT,<br />

rom ze, Si da Tan darTul winadadebebis wevrebs xSirad SeiZleba daesvaT rogorc<br />

ubralo damatebis (raze? raSi? rasTan?), ise adgilis garemoebis (sad?)<br />

kiTxvebi da ra saSualebiT gavmijnoT isini erTmaneTisagan.<br />

aRniSnul sakiTxze laparaki araa arc ant. kizirias wignSi `qarTuli ena~ (praqtikumi,<br />

damxmare saxelmZRvanelod pedinstitutis studentTaTvis) da arc S. kekeliasa<br />

da ak. daviTianis `qarTul enaSi~, romelic gankuTvnilia pedinstitutis biblio-<br />

TekaTmcodneobis fakultetis studentTaTvis.<br />

ubralo damatebisa da adgilis garemoebis urTierTobis sakiTxs qarTul samecniero<br />

literaturaSi pirveli m. TalakvaZe Seexo wignSi `qarTuli enis gramatikis<br />

swavlebis meTodika~ (Tbilisi, 1959w.).<br />

avtori wers: `saerTod, winadadebis wevrTa amocnoba Sinaarsisa da kiTxvebis mixedviT<br />

xdeba, daesmis saxels kiTxva damatebisa (brunvisa), Tu garemoebisa (zmnizedisa).<br />

magram xSirad erTsa da imave wevrs SeiZleba orive kiTxva Seewyos (damatebisac<br />

da garemoebisac). magaliTad: `oTaraanT qvrivma gulis `ficarzed~ daido xeli~. aq<br />

Tandebuliani saxeli `ficarzed~ formalurad orive kiTxvas iguebs: `sad daido xeli?~<br />

da `raze daido xeli?~<br />

xSirad orive pasuxi dasaSvebad da misaRebadaa cnobili (avtori miuTiTebs p.<br />

afanasievis wignze _ meTodika ruskogo iazika, 1944, gv. 131 _ a. f.). es ki meTodikurad<br />

gaumarTlebelia: winadadebis erTi da igive wevri imisda mixedviT, Tu vin ra<br />

kiTxvas miuyenebs _ damatebisas Tu garemoebisas _ erTisTvis iqneba damateba, meorisTvis<br />

_ garemoeba.<br />

gansakuTrebiT ireva erTmaneTSi adgilis garemoeba da damateba. aRrevas maSin<br />

aqvs adgili, rodesac saxeli micemiT brunvaSia ze, Si, Tan TandebulebiT an naTesaobiTSi<br />

_ ken TandebuliT, iSviaTad gan TandebuliTac~ (gv. 312).<br />

avtoris azriT, `cxadia, adgilis garemoebisa da damatebis erTmaneTisagan gasar-<br />

Cevad mxolod kiTxva ver gamodgeba, saWiroa sxva xerxebic moviSvelioT~ (iqve).<br />

CamoTvlili xuTi xerxi, romelTaganac meore gulisxmobs, rom, Tu Tandebuliani<br />

saxelis magier SesaZlebelia adgilis zmnizedis Casma, sakiTxs adgilis garemoebis<br />

sasargeblod gadavwyvetdiT. magaliTad, `gulSemoyrili daeca miwaze~. aq Tandebuliani<br />

saxeli `miwaze~ iguebs kiTxvas sad? da SeiZleba Seicvalos zmnizediT iq<br />

(`gulSemoyrili daeca iq~).<br />

206

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!