Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
uTandebuloa an Tandebuliani. aRniSnavs im adgils, sadac imyofeba sagani an xdeba<br />
moqmedeba. miugebs kiTxvaze: sad? (gv. 129).<br />
pirvelad ganxilulia uTandebulo micemiTi, mere _ Tandebuliani: `adgilis garemoebis<br />
gadmosacemad micemiTis formas daerTvis Tandebulebi: ze (zed, zeda), Si,<br />
Tan (Tana-c), Sua, Soris (agreTve zogierTi zmnizeda Tandebulis mniSvnelobiT).<br />
Tandebuli azustebs da ufro konkretulad gamoxatavs moqmedebis mimarTebas saxeliT<br />
aRniSnul saganTan. sxvadasxva Tandebuli am mxriv sxvadasxva niuanss gadmoscems~<br />
(gv. 130). ase mag.: `ze Tandebuliani micemiTi gamoxatavs adgilmyofobasa Tu<br />
moqmedebas saxeliT aRniSnuli sagnis zedapirze; Si Sinagan sivrces gulisxmobs<br />
(siRrmes an SemozRudul rames)~ (gv. 130), riTac xazi esmis am TandebulebiT gadmocemul<br />
`sxvadasxva niuanss~.<br />
aqve unda SevniSnoT, rom dasaxelebuli Tandebulebi yovelTvis ver gadmogvcemen<br />
aRniSnul `niuanss~. ase mag., roca vambobT: `wamwamebze cremli Camoekidao~, albaT,<br />
araviTar zedapirs ar vgulisxmobT ise, rogorc `sila gaawna ybaSio~, rom vambobT,<br />
arc siRrme igulisxmeba da arc SemozRuduli are. da, saerTod, gadasasinjia<br />
Cvens gramatikul literaturaSi gabatonebuli debuleba, TiTqos ze TandebuliT<br />
aRvniSnavT zedapirze moqmedebas, xolo Si-Ti _ SemozRudul areSi. orive am Tandebuls<br />
dRes gacilebiT meti da mravalnairi funqcia akisria da sainteresoa isic,<br />
rom zogjer erTmaneTsac enacvlebian kidec, ase mag.: `gavida pensiaSi~ da `gavida<br />
pensiaze~, `daartya TavSi~ da `daartya Tavze~ da mrav. sxva.<br />
arc erT ganxilul saxelmZRvaneloSi ar dasmula sakiTxi imasTan dakavSirebiT,<br />
rom ze, Si da Tan darTul winadadebebis wevrebs xSirad SeiZleba daesvaT rogorc<br />
ubralo damatebis (raze? raSi? rasTan?), ise adgilis garemoebis (sad?)<br />
kiTxvebi da ra saSualebiT gavmijnoT isini erTmaneTisagan.<br />
aRniSnul sakiTxze laparaki araa arc ant. kizirias wignSi `qarTuli ena~ (praqtikumi,<br />
damxmare saxelmZRvanelod pedinstitutis studentTaTvis) da arc S. kekeliasa<br />
da ak. daviTianis `qarTul enaSi~, romelic gankuTvnilia pedinstitutis biblio-<br />
TekaTmcodneobis fakultetis studentTaTvis.<br />
ubralo damatebisa da adgilis garemoebis urTierTobis sakiTxs qarTul samecniero<br />
literaturaSi pirveli m. TalakvaZe Seexo wignSi `qarTuli enis gramatikis<br />
swavlebis meTodika~ (Tbilisi, 1959w.).<br />
avtori wers: `saerTod, winadadebis wevrTa amocnoba Sinaarsisa da kiTxvebis mixedviT<br />
xdeba, daesmis saxels kiTxva damatebisa (brunvisa), Tu garemoebisa (zmnizedisa).<br />
magram xSirad erTsa da imave wevrs SeiZleba orive kiTxva Seewyos (damatebisac<br />
da garemoebisac). magaliTad: `oTaraanT qvrivma gulis `ficarzed~ daido xeli~. aq<br />
Tandebuliani saxeli `ficarzed~ formalurad orive kiTxvas iguebs: `sad daido xeli?~<br />
da `raze daido xeli?~<br />
xSirad orive pasuxi dasaSvebad da misaRebadaa cnobili (avtori miuTiTebs p.<br />
afanasievis wignze _ meTodika ruskogo iazika, 1944, gv. 131 _ a. f.). es ki meTodikurad<br />
gaumarTlebelia: winadadebis erTi da igive wevri imisda mixedviT, Tu vin ra<br />
kiTxvas miuyenebs _ damatebisas Tu garemoebisas _ erTisTvis iqneba damateba, meorisTvis<br />
_ garemoeba.<br />
gansakuTrebiT ireva erTmaneTSi adgilis garemoeba da damateba. aRrevas maSin<br />
aqvs adgili, rodesac saxeli micemiT brunvaSia ze, Si, Tan TandebulebiT an naTesaobiTSi<br />
_ ken TandebuliT, iSviaTad gan TandebuliTac~ (gv. 312).<br />
avtoris azriT, `cxadia, adgilis garemoebisa da damatebis erTmaneTisagan gasar-<br />
Cevad mxolod kiTxva ver gamodgeba, saWiroa sxva xerxebic moviSvelioT~ (iqve).<br />
CamoTvlili xuTi xerxi, romelTaganac meore gulisxmobs, rom, Tu Tandebuliani<br />
saxelis magier SesaZlebelia adgilis zmnizedis Casma, sakiTxs adgilis garemoebis<br />
sasargeblod gadavwyvetdiT. magaliTad, `gulSemoyrili daeca miwaze~. aq Tandebuliani<br />
saxeli `miwaze~ iguebs kiTxvas sad? da SeiZleba Seicvalos zmnizediT iq<br />
(`gulSemoyrili daeca iq~).<br />
206