20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

erTi sintaqsuri movlenis Sesaxeb 1<br />

201<br />

neli cqitiSvili<br />

am statiis dawera gadagvawyvetina erTma telereklamam, romelic ramdenime kviris<br />

ganmavlobaSi yoveldRe meordeboda `imedis~ arxze, umetesad _ 22 sT-iani `qronikis~<br />

win:<br />

`ucxo qveynis moqalaqes, romelsac surs mieniWos saqarTvelos moqalaqeoba, gancxadebiT<br />

mimarTavs saqarTvelos prezidents, an _ saqarTvelos saelCos an sakonsulos~.<br />

gramatikulad (sintaqsurad) es aris rTuli qvewyobili winadadeba, romlis e. w.<br />

mTavari komponentia:<br />

`ucxo qveynis moqalaqe [da ara moqalaqes!] mimarTavs [semantikurad albaT umjobesi<br />

iqneboda: moqalaqem unda mimarTos...] saqarTvelos prezidents...~<br />

am mTavar winadadebaSi CarTulia (`SeWrilia~) e. w. gansazRvrebiTi damokidebuli<br />

winadadeba: `romelsac surs mieniWos saqarTvelos moqalaqeoba~.<br />

`romelsac~ gramatikulad aris mimarTebiTi nacvalsaxeli da erTdroulad aqvs<br />

ori (iqneb _ samic!) funqcia: igi akavSirebs damokidebul winadadebas mTavarTan, Tanac<br />

gansazRvravs (semantikurad) Tavis misamarT sityvas _ mTavari winadadebis qvemdebares,<br />

da warmoadgens damokidebuli winadadebis subieqts [romelsac surs = mas<br />

(moqalaqes) surs], amitom mas wevr-kavSirsac uwodeben...<br />

damokidebuli winadadebis zmna-Semasmeneli _ `surs~ marTavs Tavis subieqts<br />

(`romelsac~) micemiT brunvaSi. mTavari winadadebis subieqtma (`moqalaqem~) `dakarga~<br />

kavSiri Tavis SemasmenelTan (`mimarTavs~) da daemsgavsa brunvaSi romelsac wevr-kav-<br />

Sirs. miviReT: moqalaqes mimarTavs [unda yofiliyo: moqalaqe mimarTavs].<br />

es movlena, romelic samecniero literaturaSi `sintaqsuri atraqciis~ an `sintaqsuri<br />

asimilaciis~ saxeliT (ufro _ ukanaskneliT) aris cnobili (k. dondua, f.<br />

erTeliSvili, l. kvantaliani, a. arabuli...), ucxo ar aris qarTuli enisaTvis. ufro<br />

metic: Zvel qarTul enaSi aseTi wyoba winadadebisa sakmaod gavrcelebuli iyo.<br />

arsebul masalaze dayrdnobiT, a. SaniZe werda: `Tu romelime saxeli gansazRvrulia<br />

damokidebuli winadadebiT, igi brunvis mixedviT angariSs uwevs damokidebuli<br />

winadadebis zmnas da ara mTavrisas~... magram, rogorc azustebs am mosazrebas f. er-<br />

TeliSvili, es ar iyo norma Zveli qarTuli enisaTvis...<br />

aRniSnuli konstruqcia, ra Tqma unda, SeniSnuli aqvs yvelas, visac ki umuSavia<br />

rTuli winadadebis sintaqsis sakiTxebze. igi saTanadod aris Seswavlili. Cven<br />

axals arafers vambobT. Cvens statias mxolod praqtikuli daniSnuleba aqvs: iqneb<br />

Tavidan aviciloT erT-erTi arasasurveli enobrivi Secdoma, azrobriv Secdomasac<br />

rom ukavSirdeba, da arRvevs qarTuli saliteraturo enis ganviTarebis bunebriv<br />

process.<br />

gasakviri ar iqneba, vinmes (gansakuTrebiT _ albaT Jurnalistebs) gauCndes ki-<br />

Txva: Tuki Zvel qarTul enaSi msgavsi konstruqciebi sakmaod gavrcelebuli iyo,<br />

dRes ratom unda CavTvaloT isini enis `momakvdinebel~ movlenad?<br />

jer erTi, cnobilia, rom Zveli qarTuli enisa da axali (da Tanamedrove) qarTuli<br />

enis gramatikuli formebi Tu konstruqciebi bevr SemTxvevaSi gansxvavdebian er-<br />

TmaneTisagan. ena xom viTardeba... (oRond viTardeba bunebrivi da kanonzomieri<br />

gziT!). meorec da _ rac mTavaria, Zvel qarTulSive CvenTvis saintereso konstruqciebi<br />

`normidan gadaxrad~ ufro iTvleboda. maT warmoqmnas Tavisi axsna eZebneba. Tumca<br />

axsna sxvadasxvagvaria. mkiTxvels gavaxsenebT zog rames arsebuli samecniero<br />

literaturidan.<br />

1 gelaTis mecnierebaTa akademiis Jurnali, Tb., 2005, #6.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!