q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a
q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a
daacxobs _ gamoacxobs bevrs. moxnavs _ saxvneli iaraRiT miwas daamuSavebs... daxnavs _ moxnavs erTianad... SeWams _ daReWavs da gadaylapavs... daWams _ SeWams bevrs, sul erTianad SeWams... da- zmniswinis aseT funqciaze a. SaniZem sagangebod gaamaxvila yuradReba da aseT da’s uwoda TiToobis da- im azriT, rom aseT viTarebaSi masTan `xSirad dakavSirebulia iseTi moqmedeba, romelic Sesrulebulia pirdapir obieqtze cal-calke~ 27 . magaliTebi: mecxvarem... cxvrebi dahkriWa: i. gogeb. V, 372; babuaCemma... daaTxova yvela qaliSvili: d. kld. II, 122; imaT saZebnelad davgzavne... balRebi: vaJa, VI, 252... amgvarad, pirveli da meore piris obieqti yovelTvis iTanxmebs zmnas ricxvSi. ricxvSi SeTanxmeba gvaqvs maSinac, roca gardauvali orpiriani zmnis mesame piris iribi obieqti mravlobiT ricxvSia. sampiriani zmnis iribi obieqti naklebi sintaqsuri Zalis mqonea. mesame piris obieqti zmnas ver iTanxmebs, Tu subieqtad pirveli an meore piria. SemoklebaTa ganmartebebi akaki IV, VII _ akaki wereTeli, Txzulebani, sruli krebuli Svid tomad, t. IV, Tb. 1948, VII, Tb., 1949. S. aragv. I, II _ S. aragvispireli, TxzulebaTa sruli krebuli, t. I, Tb. 1947, t. II, Tb., 1947. k. gams. II, V _ k. gamsaxurdia, rCeuli Txzulebani, t. II, Tb. 1959, t. V, Tb., 1961. i. gogeb. V, IX _ i. gogebaSvili, Txzulebani, t. V, Tb., 1957, t. IX, Tb., 1962. n. dumb. _ n. dumbaZe, oTxi romani, Tb., 1973. vaJa V, VI, VII, X _ vaJa-fSavela, TxzulebaTa sruli krebuli aT tomad, Tb., 1964. i _ saxarebaÁ iovanÀsi; qarTuli oTxTavis ori Zveli redaqcia sami Satberduli xelnaweris mixedviT (897, 936, 973 ww.), gamosca a. SaniZem, Tb., 1945. ilia I _ ilia WavWavaZe, TxzulebaTa sruli krebuli xuT tomad, t. I, 137. kim. I _ kimeni, qarTuli hagiografiuli Zeglebi, k. kekeliZis gamocema, t. I, tfilisi, 1918. d. kld. I, II _ d. kldiaSvili, Txzulebani, t. I, Tb., 1952, t. II, Tb., 1952. k. lorTq. _ k. lorTqifaniZe, moTxrobebi, Tb., 1975. n. lorTq. I _ n. lorTqifaniZe, TxzulebaTa sruli krebuli, I, Tb., 1958. m _ saxarebaÁ maTÀsi, n. i. mr _ saxarebaÁ markozisi, n. i. e. nin. I _ e. ninoSvili, Txzulebani, I, Tb., 1932. qarT. dial. _ i. gigineiSvili, v. Tofuria, i. qavTaraZe, qarTuli dialeqtologia, v. Tofurias redaqciiT, Tb., 1961. l. qiaC. III _ l. qiaCeli, Txzulebani oTx tomad t. III, Tb., 1950. a. yazb. I _ al. yazbegi, Txzulebani xuT tomad, t. I, Tb., 1948. e. yif. I _ ed. yifiani, moTxrobebi, t. I, Tb., 1974. g. Satb. II _ g. SatberaSvili, Txzulebani oTx tomad, t. II, Tb., 1972. warty. _ wartyuenvaÁ ierusalÀmisaÁ Tqumuli netarisa stratiki monazonisaÁ, n. maris gamocema, TP, IX, СПб, 1909. g. wer. I _ g. wereTeli, rCeuli nawerebi, t. I, Tq. 1947. Ãevs. _ b. gabuuri, Ãevsuruli masalebi, a. SaniZis redaqciiT, qarTuli saenaTm. sazogadoebis weliwdeuli, I_II, Tb., 1923_24. m. javax. III. IV _ m. javaxiSvili, Txzulebani eqvs tomad, T. III, Tb., 1960, T. IV, Tb., 1962. 27 a. S a n i Z e , qarTuli enis gramatikis safuZvlebi, gv. 255. 200
erTi sintaqsuri movlenis Sesaxeb 1 201 neli cqitiSvili am statiis dawera gadagvawyvetina erTma telereklamam, romelic ramdenime kviris ganmavlobaSi yoveldRe meordeboda `imedis~ arxze, umetesad _ 22 sT-iani `qronikis~ win: `ucxo qveynis moqalaqes, romelsac surs mieniWos saqarTvelos moqalaqeoba, gancxadebiT mimarTavs saqarTvelos prezidents, an _ saqarTvelos saelCos an sakonsulos~. gramatikulad (sintaqsurad) es aris rTuli qvewyobili winadadeba, romlis e. w. mTavari komponentia: `ucxo qveynis moqalaqe [da ara moqalaqes!] mimarTavs [semantikurad albaT umjobesi iqneboda: moqalaqem unda mimarTos...] saqarTvelos prezidents...~ am mTavar winadadebaSi CarTulia (`SeWrilia~) e. w. gansazRvrebiTi damokidebuli winadadeba: `romelsac surs mieniWos saqarTvelos moqalaqeoba~. `romelsac~ gramatikulad aris mimarTebiTi nacvalsaxeli da erTdroulad aqvs ori (iqneb _ samic!) funqcia: igi akavSirebs damokidebul winadadebas mTavarTan, Tanac gansazRvravs (semantikurad) Tavis misamarT sityvas _ mTavari winadadebis qvemdebares, da warmoadgens damokidebuli winadadebis subieqts [romelsac surs = mas (moqalaqes) surs], amitom mas wevr-kavSirsac uwodeben... damokidebuli winadadebis zmna-Semasmeneli _ `surs~ marTavs Tavis subieqts (`romelsac~) micemiT brunvaSi. mTavari winadadebis subieqtma (`moqalaqem~) `dakarga~ kavSiri Tavis SemasmenelTan (`mimarTavs~) da daemsgavsa brunvaSi romelsac wevr-kav- Sirs. miviReT: moqalaqes mimarTavs [unda yofiliyo: moqalaqe mimarTavs]. es movlena, romelic samecniero literaturaSi `sintaqsuri atraqciis~ an `sintaqsuri asimilaciis~ saxeliT (ufro _ ukanaskneliT) aris cnobili (k. dondua, f. erTeliSvili, l. kvantaliani, a. arabuli...), ucxo ar aris qarTuli enisaTvis. ufro metic: Zvel qarTul enaSi aseTi wyoba winadadebisa sakmaod gavrcelebuli iyo. arsebul masalaze dayrdnobiT, a. SaniZe werda: `Tu romelime saxeli gansazRvrulia damokidebuli winadadebiT, igi brunvis mixedviT angariSs uwevs damokidebuli winadadebis zmnas da ara mTavrisas~... magram, rogorc azustebs am mosazrebas f. er- TeliSvili, es ar iyo norma Zveli qarTuli enisaTvis... aRniSnuli konstruqcia, ra Tqma unda, SeniSnuli aqvs yvelas, visac ki umuSavia rTuli winadadebis sintaqsis sakiTxebze. igi saTanadod aris Seswavlili. Cven axals arafers vambobT. Cvens statias mxolod praqtikuli daniSnuleba aqvs: iqneb Tavidan aviciloT erT-erTi arasasurveli enobrivi Secdoma, azrobriv Secdomasac rom ukavSirdeba, da arRvevs qarTuli saliteraturo enis ganviTarebis bunebriv process. gasakviri ar iqneba, vinmes (gansakuTrebiT _ albaT Jurnalistebs) gauCndes ki- Txva: Tuki Zvel qarTul enaSi msgavsi konstruqciebi sakmaod gavrcelebuli iyo, dRes ratom unda CavTvaloT isini enis `momakvdinebel~ movlenad? jer erTi, cnobilia, rom Zveli qarTuli enisa da axali (da Tanamedrove) qarTuli enis gramatikuli formebi Tu konstruqciebi bevr SemTxvevaSi gansxvavdebian er- TmaneTisagan. ena xom viTardeba... (oRond viTardeba bunebrivi da kanonzomieri gziT!). meorec da _ rac mTavaria, Zvel qarTulSive CvenTvis saintereso konstruqciebi `normidan gadaxrad~ ufro iTvleboda. maT warmoqmnas Tavisi axsna eZebneba. Tumca axsna sxvadasxvagvaria. mkiTxvels gavaxsenebT zog rames arsebuli samecniero literaturidan. 1 gelaTis mecnierebaTa akademiis Jurnali, Tb., 2005, #6.
- Page 149 and 150: ebr Tandebuli aRniSnavs m s g a v s
- Page 151 and 152: saS. qarTulSi g a n Tandebulian sax
- Page 153 and 154: zogierT ZeglSi u r T Tandebuli mcda
- Page 155 and 156: 11. viT sxvebTan erTad h. fogtma aR
- Page 157 and 158: S v i l s Soris mZime siCume (g. we
- Page 159 and 160: dokumentebSi w i l -s zogjer enacvl
- Page 161 and 162: ) udrida garda Tandebuls. win ixmar
- Page 163 and 164: Sorisdebuli axal saliteraturo qarTu
- Page 165 and 166: visp.); `eh, Zmav, wadi Sen Sens gz
- Page 167 and 168: gilourSi m. j a n a S v i l s (`her
- Page 169 and 170: nasxvaveben. mdidari intonaciur-eqs
- Page 171 and 172: nazmnari modaluri elementebi qarTul
- Page 173 and 174: semantikisgan daclilia): `lamis, ro
- Page 175 and 176: awmyo: u-n-a u-nd-a namyo usruli: u
- Page 177 and 178: da...), magram imis gamo, rom II ka
- Page 179 and 180: kvlav erTi sadavo sakiTxis gamo 1 1
- Page 181 and 182: Cemken: ilia, 213, 3. ubralo damate
- Page 183 and 184: 183 arnold Ciqobava martivi winadad
- Page 185 and 186: aRguamaRlna man Cuen... dagÂcven S
- Page 187 and 188: aseTi micemiTi inversiul zmnebTan 6
- Page 189 and 190: aseTia Sedegi. p r o c e s o b r i
- Page 191 and 192: RS _ Cven, Tqven _ saxelobiTSia: RO
- Page 193 and 194: lebelo: n. dumb. 264. roca obieqtis
- Page 195 and 196: aseTi zmna emsgavseba gardamavali z
- Page 197 and 198: isini mieSvelnen mas || maT _ is mi
- Page 199: aseTive mdgomareobaa orpirianad qce
- Page 203 and 204: 3. atributuli msazRvrel-sazRvruli,
- Page 205 and 206: ubralo damateba Tu adgilis garemoeb
- Page 207 and 208: es xerxi (igi m. venslovas SemouTav
- Page 209 and 210: substantiuri msazRvreli 1 209 anton
- Page 211 and 212: SemTxvevaSi `Tu sasxviso qcevis for
- Page 213 and 214: unebas Cemi qveynis feri emateboda;
- Page 215 and 216: as karg adamianTa saxelebi gadavceT
- Page 217 and 218: 6. spilenZis veeba da mcire qvabebs
- Page 219 and 220: ai, ras vkiTxulobT komisiis dadgeni
- Page 221 and 222: d) kiTxviTi nacvalsaxeli: ra saamur
- Page 223 and 224: is dalocvili mRvdeli xSirad migebda
- Page 225 and 226: jaba... im nikelis sawolSi iwva (e.
- Page 227 and 228: ma, mwvane vels...)~ 12 . amgvarad,
- Page 229 and 230: miuxedavad imisa, rom mezoblad moxv
- Page 231 and 232: kasri; gatexili Rvinis Wiqa; lamazi
- Page 233 and 234: cota rTuldeba saqme, rodesac dawese
- Page 235 and 236: 1. stendzea fotopiri ienis universi
- Page 237 and 238: 237 cira kalaZe sazRvruli saxelis r
- Page 239 and 240: moyvanili magaliTebis gverdiT gvxvd
- Page 241 and 242: sazRvravs atributuli da marTuli msa
- Page 243 and 244: Raribi xuros ojaxSi aRzrdilis ZarRv
- Page 245 and 246: xelmZR.). dargvis sixSiris mixedviT
- Page 247 and 248: zmnisarT-kavSirTa gamoyenebisaTvis
- Page 249 and 250: manam mebaRe moitanda, vezirma sxva
daacxobs _ gamoacxobs bevrs.<br />
moxnavs _ saxvneli iaraRiT miwas daamuSavebs...<br />
daxnavs _ moxnavs erTianad...<br />
SeWams _ daReWavs da gadaylapavs...<br />
daWams _ SeWams bevrs, sul erTianad SeWams...<br />
da- zmniswinis aseT funqciaze a. SaniZem sagangebod gaamaxvila yuradReba da aseT<br />
da’s uwoda TiToobis da- im azriT, rom aseT viTarebaSi masTan `xSirad dakavSirebulia<br />
iseTi moqmedeba, romelic Sesrulebulia pirdapir obieqtze cal-calke~ 27 .<br />
magaliTebi:<br />
mecxvarem... cxvrebi dahkriWa: i. gogeb. V, 372; babuaCemma... daaTxova yvela qaliSvili:<br />
d. kld. II, 122; imaT saZebnelad davgzavne... balRebi: vaJa, VI, 252...<br />
amgvarad, pirveli da meore piris obieqti yovelTvis iTanxmebs zmnas ricxvSi.<br />
ricxvSi SeTanxmeba gvaqvs maSinac, roca gardauvali orpiriani zmnis mesame piris<br />
iribi obieqti mravlobiT ricxvSia.<br />
sampiriani zmnis iribi obieqti naklebi sintaqsuri Zalis mqonea.<br />
mesame piris obieqti zmnas ver iTanxmebs, Tu subieqtad pirveli an meore piria.<br />
SemoklebaTa ganmartebebi<br />
akaki IV, VII _ akaki wereTeli, Txzulebani, sruli krebuli Svid tomad, t. IV,<br />
Tb. 1948, VII, Tb., 1949.<br />
S. aragv. I, II _ S. aragvispireli, TxzulebaTa sruli krebuli, t. I, Tb. 1947, t. II,<br />
Tb., 1947.<br />
k. gams. II, V _ k. gamsaxurdia, rCeuli Txzulebani, t. II, Tb. 1959, t. V, Tb., 1961.<br />
i. gogeb. V, IX _ i. gogebaSvili, Txzulebani, t. V, Tb., 1957, t. IX, Tb., 1962.<br />
n. dumb. _ n. dumbaZe, oTxi romani, Tb., 1973.<br />
vaJa V, VI, VII, X _ vaJa-fSavela, TxzulebaTa sruli krebuli aT tomad, Tb., 1964.<br />
i _ saxarebaÁ iovanÀsi; qarTuli oTxTavis ori Zveli redaqcia sami Satberduli<br />
xelnaweris mixedviT (897, 936, 973 ww.), gamosca a. SaniZem, Tb., 1945.<br />
ilia I _ ilia WavWavaZe, TxzulebaTa sruli krebuli xuT tomad, t. I, 137.<br />
kim. I _ kimeni, qarTuli hagiografiuli Zeglebi, k. kekeliZis gamocema, t. I, tfilisi,<br />
1918.<br />
d. kld. I, II _ d. kldiaSvili, Txzulebani, t. I, Tb., 1952, t. II, Tb., 1952.<br />
k. lorTq. _ k. lorTqifaniZe, moTxrobebi, Tb., 1975.<br />
n. lorTq. I _ n. lorTqifaniZe, TxzulebaTa sruli krebuli, I, Tb., 1958.<br />
m _ saxarebaÁ maTÀsi, n. i.<br />
mr _ saxarebaÁ markozisi, n. i.<br />
e. nin. I _ e. ninoSvili, Txzulebani, I, Tb., 1932.<br />
qarT. dial. _ i. gigineiSvili, v. Tofuria, i. qavTaraZe, qarTuli dialeqtologia,<br />
v. Tofurias redaqciiT, Tb., 1961.<br />
l. qiaC. III _ l. qiaCeli, Txzulebani oTx tomad t. III, Tb., 1950.<br />
a. yazb. I _ al. yazbegi, Txzulebani xuT tomad, t. I, Tb., 1948.<br />
e. yif. I _ ed. yifiani, moTxrobebi, t. I, Tb., 1974.<br />
g. Satb. II _ g. SatberaSvili, Txzulebani oTx tomad, t. II, Tb., 1972.<br />
warty. _ wartyuenvaÁ ierusalÀmisaÁ Tqumuli netarisa stratiki monazonisaÁ, n.<br />
maris gamocema, TP, IX, СПб, 1909.<br />
g. wer. I _ g. wereTeli, rCeuli nawerebi, t. I, Tq. 1947.<br />
Ãevs. _ b. gabuuri, Ãevsuruli masalebi, a. SaniZis redaqciiT, qarTuli saenaTm.<br />
sazogadoebis weliwdeuli, I_II, Tb., 1923_24.<br />
m. javax. III. IV _ m. javaxiSvili, Txzulebani eqvs tomad, T. III, Tb., 1960, T. IV, Tb.,<br />
1962.<br />
27 a. S a n i Z e , qarTuli enis gramatikis safuZvlebi, gv. 255.<br />
200