You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
isini mieSvelnen mas || maT _ is mieSvelaT maT<br />
isini Semoegebnen mas || maT _ is SemoegebaT maT..<br />
mesame pirSi rom micemiTSi dasmuli obieqti iTanxmebs zmnas ricxvSi, es axali<br />
qarTulis warmonaqmnia, Zvel qarTuls aseTi forma ar hqonda. saerTod ar aRiniSneboda<br />
agreTve meore piris micemiTSi dasmuli saxelis mravlobiTi ricxvi. aseT vi-<br />
TarebaSi Zvel qarTulSi iyo erTaderTi forma _ ricxvSi SeuTanxmebeli forma: igi<br />
Segxuda Sen _ igi Segxuda Tquen, igi gxatavs Sen _ igi gxatavs Tquen...<br />
amJamad meore piris damateba yovelTvis iTanxmebs zmnas ricxvSi: igi Segxvda Sen<br />
_ igi SegxvdaT Tqven; igi gxatavs Sen _ igi gxatavT Tqven..., man dagxata Sen _ man<br />
dagxataT Tqven...<br />
rogorc Cans, pirveli piris msgavsad SeTanxmeba gaCnda meore pirTanac.<br />
micemiTSi dasmuli saxelis mier zmnis mravlobiT ricxvSi SeTanxmebis formebi<br />
SemCneulia XV _ XVII saukuneebis ZeglebSi da savaraudoa, rom igi cocxal metyvelebaSi<br />
ufro adrec unda yofiliyo damkvidrebuli 13 .<br />
aseT SemTxvevaSi `analogia lamobs imis damkvidrebas, ramac inversiul zmnebSi<br />
garkveuli mizezebis gamo Tavi iCina~ 14 .<br />
amgvarad, pirveli piris obieqtis simravle yovelTvis aRniSnulia zmnaSi gv- prefiqsiT.<br />
meore pirmac Seisisxlxorca zmnis mravlobiTSi SeTanxmebis unari, rac aRiniSna<br />
-T sufiqsiT. mesame pirmac -T niSani gamoiyena obieqtis mravlobiTi ricxvis<br />
gamosaxatavad. amiT `es -T-iani formebi agrZeleben pirveli da meore piris formaTa<br />
xazs: micemiTi brunvis obieqti samsave pirSi iTanxmebs zmnas ricxvSi~ 15 .<br />
arn. Ciqobava aqve miuTiTebs, rom `mesame piris am formis warmoqmnaSi axali faqtori<br />
unda gvqondes: dialeqtobrivi norma. zog qarTul kiloSi (raWulSi, ingilourSi,<br />
fereidnulSi, imerulSi)... xmarebaSia -ye || -ke nawilaki: igi miuTiTebs...<br />
obieqtze mravlobiTis micemiTSi~ 16 da aqedan gamomdinare naCvenebia, rom aedevnaT,<br />
ekiTxebodaT, mouTxrobdaT, exvewebaT... da msgavs formebSi -T sufiqsi -ye nawilakis<br />
adgilasaa gamoyenebuli da misi rolica aqvs dakisrebuli 17 . viTareba ise<br />
warimarTa, rom -T’s moxSirebaSi -ye’s gaiSviaTebis kompensacia Cans 18 .<br />
rogorc vxedavT, -T’sa da -ye’s mimarTeba dialeqturisa da saliteraturo enis mimarTebaa.<br />
orive gamomxatvelia obieqtis mravlobiTi ricxvisa, magram dialeqtur -ye’s<br />
aviwroebs saliteraturo -T sufiqsi, romelic TandaTan mkvidrdeba axal qarTulSi<br />
da gvaqvs dialeqtebSic.<br />
magram Cveulebrivia SeuTanxmebeli formebi: micemiTSi dasmuli iribi obieqti<br />
ver iTanxmebs zmnas ricxvSi. es SeiZleba aixsnas imiT, rom zmna subieqturi wyobisad<br />
aris gagebuli, magaliTad: am dros gerac miuaxlovda maT: l. qiaC. III, 89 (me mivuaxlovdi<br />
maT, Sen miuaxlovdi maT, is miuaxlovda maT…); niavi sasiamovnod ealerseboda<br />
bavSvebs: g. Satb. II, 399 (me vealersebodi maT, Sen ealersebodi maT, is ealerseboda<br />
maT..); goCa buzRuniT daedevna maT: g. Satb. II, 407 (me davedevne maT, Sen daedevne<br />
maT, is daedevna maT…) da a. S.<br />
da ase:<br />
frinveli dastrialebda irmebs: vaJa, VI, 191; magdana qalebs miuvarda: m. javax. IV,<br />
117; mieaxla xogaisZe qistebs: k. gams. II, 199...…<br />
Zvel qarTulSi saxelobiT brunvaSi dasmuli obieqti, Tu misi mravlobiTi ricxvi<br />
n (-en) niSniT iyo aRniSnuli, zmnas iTanxmebda mravlobiT ricxvSi da aCenda n ni-<br />
13 i v . q a v T a r a Z e , micemiTis mravlobiTSi dasmuli saxelis gamoxatvis istoriisaTvis<br />
zmnaSi, gv. 228-229; a. k i z i r i a , qvemdebare da damateba axal qarTulSi, kreb. qarTuli enisa<br />
da literaturis swavlebis sakiTxebi skolaSi, V, Tb., 1953, gv. 25.<br />
14 arn. Ciqobava, martivi winadadebebis evoluciis ZiriTadi tendenciebi qarTulSi, gv. 562.<br />
15 iqve, gv. 564.<br />
16 iqve.<br />
17 iqve.<br />
18 iqve.<br />
197