q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a
q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a
uxedavad imisa, rom zmnis piris niSani amave micemiTs obieqtad saxavs _ zmnis formisa da Sinaarsis kolizia ukanaskneli momentis sasargeblod gadawyda. magram: giTxraT, gviTxra... gibrZanaT, gvibrZana... da msgavs magaliTebSi micemiTis mravlobiTis aRniSnvas racionaluri safuZveli ar moepoveba: aq, cxadia, analogiis moqmedebasTan gvaqvs saqme; analogia lamobs imis damTavrebas, ramac inversiul zmnebSi garkveuli mizezebis gamo Tavi iCina. erTi garemoebacaa mxedvelobaSi misaRebi: pirveli piris obieqtis niSani m- mravlobiTSi ukve aRar gvaqvs axal qarTulSi; gv- prefiqsiRaa xmarebaSi. Zvel qarTul- Si SeiZleboda m o m ec Cuen _ mogue c Cuen: obieqtis mravlobiToba arc erTSi ar Canda; axal qarTulSi m o m e c Cven SeuZlebelia; erTi variantiRa _ m o g v e c i Cven _ SegvrCa da mas mieniWa mravlobiTobis Cvenebis funqcia (zemoT ukve iTqva, rom gu- mravlobiTi ricxvis prefiqsi ar iyo Zvel qarTulSi). aseT pirobebSi, Tu SeiZleba iTqvas, stiqiurad aisaxa obieqtis mravlobiToba pirvel pirTan: pirisa da ricxvis niSani SeTavsda gv- prefiqsSi. amave niadagze zmnaSi aRniSnuli aRmoCnda Cven- nacvalsaxelis mravlobiTi, roca igi saxelobiTis funqciisa iyo da obieqtze miuTiTebda: Cagvwera Cven, gvaqo Cven, Segvawuxa Cven 7 ... amrigad: zmnis fuZis Sinaarsma, gv- prefiqsis monopoliurma mdgomareobam (obieqtis pirveli piris mravlobiTSi) da analogiis procesma gansazRvres micemiTi brunvis sintaqsur uflebaTa intensiuri zrda axal qarTulSi Zvel qarTulTan SedarebiT. aRmosavleT saqarTvelodan gamosuli zogi mwerlis enaSi SeimCneva zmnis SeTanxmeba micemiT brunvasTan mesame pirSi maSinac ki, roca es micemiTi realur obieqts aRniSnavs, e. i. roca zmna arainversiulia: `erTi kuziani mxerxavi a e d e v n a T ~ (a. SanSiaSvili. `ur. SeSa~.). `waiyvanes Temis aRmaskomis TavmjdomaresTan; ambako m i z d e v T TavCaRunuli~ (a. SanS. `amb.~). `zurabi aRelvebas ver faravda; e k i T x e b o d a T : . (a. SanS. `amb.~)... `aladim ifiqra: da g a e p a r a T ~ (a. SanS. `amb.”). `rusi petro Znasa Slis. Tan uyviriT [glexebs]: ~ (a. SanS. `me Con.~). `zurabma S e u y v i r a T : ~ (a. SanS. `amb.~). Znis patroni... e x v e w e b a T :... `gavaTavoT, Tqveni WirimeT!~ (a. SanS. `meCon.~). `daRlili mevele movida da g a u c x a d a T : ~ (a. SanS.). `...baTos mamam zRapari daiwyo da yvela smenad gadaiqca. m o u T x r o b d a T Ra rib glexis Tavgadasavals~ (a. SanS.)... maT _ aedevnaT... ekiTxebodaT... uyviriT... exvewebaT... gaucxadaT... mouTxrobdaT... ra udevs safuZvlad amgvar SeTanxmebas? es realur subieqts ar warmoadgens, realuradac obieqtia; masTan zmnis SeTanxmeba gaumarTlebeli Cans: Cven agvedevna, Tqven agedevnaT, maT aedevnaT... Cven gvekiTxeboda, Tqven gekiTxebodaT, maT ekiTxebodaT... Cven mogviTxrobda, Tqven mogiTxrobdaT, maT mouTxrobdaT... mesame piris es -T-iani formebi agrZeleben pirveli da meore piris formaTa xazs: micemiTi brunvis obieqti samsave pirSi iTanxmebs zmnas ricxvSi. 7 TqvenTan ki, _ CagweraT, gaqoT, SegawuxaT..., _ analogia moqmedebs. 188
aseTia Sedegi. p r o c e s o b r i v ki mesame piris am formis warmoqmnaSi axali faqtori unda gvqondes: dialeqtobrivi norma. zog qarTul kiloSi (raWulSi, kaxurSi, ingilourSi, fereidnulSi, imerulSi), maT Soris, kaxurSic, xmarebaSia -ye || -ke nawilaki. igi miuTiTebs, pirvel yovlisa, obieqtze mravlobiTis micemiTSi: aedevna mas _ aedevnaye maT... ekiTxeboda mas _ ekiTxebodaye maT... mouTxrobda mas _ mouTxrobdaye maT... exveweba mas _ exvewebaye maT da sxva. amrigad: aedevnaT, ekiTxebodaT, mouTxrobdaT, exvewebaT... da msgavs formebSi -T sufiqsi -ye nawilakis adgilasaa gamoyenebuli da misi rolica aqvs dakisrebuli _ masala (T- sufiqsi) saliteraturo qarTulisaa, funqcia _ dialeqtobrivia. qiziyurSic, kaxurSic amgvari -T-iani formebi: ekiTxebaT ... exvewebaT ... mouTxrobT sakmaod xSiria; -ye nawilakis xmareba ki sul ufro da ufro iSviaTi xdeba. es ori procesi erTmaneTTan Sinagan kavSirSi unda iyos: -T-s moxSirebaSi -ye-s gaiSviaTebis kompensacia Cans. ekiTxebaT ... tipis warmoeba jerxnobiT ucxoa saliteraturo enis kodeqsisaTvis, magram saliteraturo enis saperspeqtivo ganviTarebis xazze ki Zevs, amdenadve sagulisxmoa. zmnis inversiuloba, analogia, gu- prefiqsis erTaderT prefiqsad qceva mravlobiTis pirvel pirSi (obieqtisaTvis), dialeqtobrivi norma _ yvela es faqtori Taviseburad xels uwyobs micemiTi brunvis sintaqsuri rolis zrdas. zemoT vnaxeT, rom eb-iani saxelobiTi brunvis sintaqsuri funqciebic Zvel qar- TulTn SedarebiT axal qarTulSi TvalsaCinod metia (Tumca -n-ian saxelobiTisas CamorCeba.) masTan cnobilia, rom saxelobiTica da micemiTic zmnis subieqtad da obieqtad gvevlinebian erTdroulad _ orpirian gardauval da gardamaval zmnebTan: is ekiTxeba mas... is hyavs mas... is sZuls mas... is unaxavs mas... romel maTgans SeuTanxmdeba zmna mravlobiTSi _ saxelobiTs Tu micemiTs? zogadad erTsac aqvs amis SesaZlebloba da meoresac. konkretulad? pirveli da meore piri (Cven, Tqven), saxelobiTis funqciiT iqneba Tu micemiTisaTi, realuri subieqtis aRmniSvneli iqneba Tu obieqtisa, Tanabrad uflebamosilia znma SeiTanxmos ricxvSi. mesame pirSi ki mainc SeimCneva sxvaoba saxelobiTsa da micemiTs Soris, realur subieqtsa da realur obieqts Soris, mTlianad: saxelobiTisa da micemiTis mravlobi- Tobis aRniSvnaSi zmnis mier mJRavndeba urTulesi sintaqsuri urTierToba polipersonaluri zmnis Semcveli winadadebisa. gansakuTrebiT es iTqmis inversiul zmnaTa Sesaxeb: Tqven gv-iyvarxar-T Cven: Tqven _ saxel., Cven _ micem.; zmnaSi orives mravlobiTobaa aRniSnuli: gv- Cven-ze miuTiTebs, -T_Tqven-ze... Cven g-iyvarvar-T Tqven: Cven _ saxel., Tqven _ micem., aq saxelobiTis mravlobiTi Cans. -T masze miuTiTebs; meore saxelic _ Tqven _ agreTve SeiZleboda -T sufiqsiT aRniSnuliyo, magram aq -T misi mravlobiTobis maCvenebeli araa _ giyvar-var-T _ winamavali var- amas mowmobs. ufro martivia is SemTxvevebi, roca zmnaSi mocemulia ara pirveli da meore piris _ Cven, Tqven _ saxelTa koordinacia, aramed pirvelisa da mesamis, anda meorisa da mesame pirisa: Cven _ isini, Tqven _ isini... Cven _ maT, Tqven _ maT... Cven vuyvarvarT maT, Tqven uyvarxarT maT _ Cven, Tqven saxeloebiT- Sia, maT _ micemiTSi; da es micemiTi mesame pirisaa, saxelobiTi _ pirveli da meore pirisa; zmna am saxelobiTis mravlobiTobas aRniSnavs, micemiTis mravlobiToba aRuniSvneli rCeba. magram saxelobiTSi rom mesame piris saxeli gvqonoda, micemiTi gadaswonida: Cven vuyvarvarT maT _ Sdr. isini uyvarT maT: zmnis sufiqsi -T maT-nacvalsaxel- Tanaa dakavSirebuli, _ sakmarisia mas vixmaroT da -T sufiqsi zmnas ar aRmoaCndeba: isini uyvarT maT _ isini uyvars mas. 189
- Page 137 and 138: * * * Tandebulia nawilaki, romelic
- Page 139 and 140: saSuali qarTulis zogierT ZeglSi ari
- Page 141 and 142: Ti qarTulSi odesRac garCeuli gramat
- Page 143 and 144: Sina Sedis Sinagan zmnisarTSi: Sina
- Page 145 and 146: saxelsac) e r T a d zmnisarTi mosde
- Page 147 and 148: poves saxlaki erTi C r d i l o ჲ
- Page 149 and 150: ebr Tandebuli aRniSnavs m s g a v s
- Page 151 and 152: saS. qarTulSi g a n Tandebulian sax
- Page 153 and 154: zogierT ZeglSi u r T Tandebuli mcda
- Page 155 and 156: 11. viT sxvebTan erTad h. fogtma aR
- Page 157 and 158: S v i l s Soris mZime siCume (g. we
- Page 159 and 160: dokumentebSi w i l -s zogjer enacvl
- Page 161 and 162: ) udrida garda Tandebuls. win ixmar
- Page 163 and 164: Sorisdebuli axal saliteraturo qarTu
- Page 165 and 166: visp.); `eh, Zmav, wadi Sen Sens gz
- Page 167 and 168: gilourSi m. j a n a S v i l s (`her
- Page 169 and 170: nasxvaveben. mdidari intonaciur-eqs
- Page 171 and 172: nazmnari modaluri elementebi qarTul
- Page 173 and 174: semantikisgan daclilia): `lamis, ro
- Page 175 and 176: awmyo: u-n-a u-nd-a namyo usruli: u
- Page 177 and 178: da...), magram imis gamo, rom II ka
- Page 179 and 180: kvlav erTi sadavo sakiTxis gamo 1 1
- Page 181 and 182: Cemken: ilia, 213, 3. ubralo damate
- Page 183 and 184: 183 arnold Ciqobava martivi winadad
- Page 185 and 186: aRguamaRlna man Cuen... dagÂcven S
- Page 187: aseTi micemiTi inversiul zmnebTan 6
- Page 191 and 192: RS _ Cven, Tqven _ saxelobiTSia: RO
- Page 193 and 194: lebelo: n. dumb. 264. roca obieqtis
- Page 195 and 196: aseTi zmna emsgavseba gardamavali z
- Page 197 and 198: isini mieSvelnen mas || maT _ is mi
- Page 199 and 200: aseTive mdgomareobaa orpirianad qce
- Page 201 and 202: erTi sintaqsuri movlenis Sesaxeb 1
- Page 203 and 204: 3. atributuli msazRvrel-sazRvruli,
- Page 205 and 206: ubralo damateba Tu adgilis garemoeb
- Page 207 and 208: es xerxi (igi m. venslovas SemouTav
- Page 209 and 210: substantiuri msazRvreli 1 209 anton
- Page 211 and 212: SemTxvevaSi `Tu sasxviso qcevis for
- Page 213 and 214: unebas Cemi qveynis feri emateboda;
- Page 215 and 216: as karg adamianTa saxelebi gadavceT
- Page 217 and 218: 6. spilenZis veeba da mcire qvabebs
- Page 219 and 220: ai, ras vkiTxulobT komisiis dadgeni
- Page 221 and 222: d) kiTxviTi nacvalsaxeli: ra saamur
- Page 223 and 224: is dalocvili mRvdeli xSirad migebda
- Page 225 and 226: jaba... im nikelis sawolSi iwva (e.
- Page 227 and 228: ma, mwvane vels...)~ 12 . amgvarad,
- Page 229 and 230: miuxedavad imisa, rom mezoblad moxv
- Page 231 and 232: kasri; gatexili Rvinis Wiqa; lamazi
- Page 233 and 234: cota rTuldeba saqme, rodesac dawese
- Page 235 and 236: 1. stendzea fotopiri ienis universi
- Page 237 and 238: 237 cira kalaZe sazRvruli saxelis r
aseTia Sedegi. p r o c e s o b r i v ki mesame piris am formis warmoqmnaSi axali faqtori<br />
unda gvqondes: dialeqtobrivi norma. zog qarTul kiloSi (raWulSi, kaxurSi,<br />
ingilourSi, fereidnulSi, imerulSi), maT Soris, kaxurSic, xmarebaSia -ye || -ke nawilaki.<br />
igi miuTiTebs, pirvel yovlisa, obieqtze mravlobiTis micemiTSi: aedevna mas _<br />
aedevnaye maT... ekiTxeboda mas _ ekiTxebodaye maT... mouTxrobda mas _ mouTxrobdaye<br />
maT... exveweba mas _ exvewebaye maT da sxva.<br />
amrigad: aedevnaT, ekiTxebodaT, mouTxrobdaT, exvewebaT... da msgavs formebSi -T<br />
sufiqsi -ye nawilakis adgilasaa gamoyenebuli da misi rolica aqvs dakisrebuli _<br />
masala (T- sufiqsi) saliteraturo qarTulisaa, funqcia _ dialeqtobrivia.<br />
qiziyurSic, kaxurSic amgvari -T-iani formebi: ekiTxebaT ... exvewebaT ... mouTxrobT<br />
sakmaod xSiria; -ye nawilakis xmareba ki sul ufro da ufro iSviaTi<br />
xdeba. es ori procesi erTmaneTTan Sinagan kavSirSi unda iyos: -T-s moxSirebaSi<br />
-ye-s gaiSviaTebis kompensacia Cans.<br />
ekiTxebaT ... tipis warmoeba jerxnobiT ucxoa saliteraturo enis kodeqsisaTvis,<br />
magram saliteraturo enis saperspeqtivo ganviTarebis xazze ki Zevs, amdenadve<br />
sagulisxmoa.<br />
zmnis inversiuloba, analogia, gu- prefiqsis erTaderT prefiqsad qceva mravlobiTis<br />
pirvel pirSi (obieqtisaTvis), dialeqtobrivi norma _ yvela es faqtori Taviseburad<br />
xels uwyobs micemiTi brunvis sintaqsuri rolis zrdas.<br />
zemoT vnaxeT, rom eb-iani saxelobiTi brunvis sintaqsuri funqciebic Zvel qar-<br />
TulTn SedarebiT axal qarTulSi TvalsaCinod metia (Tumca -n-ian saxelobiTisas<br />
CamorCeba.)<br />
masTan cnobilia, rom saxelobiTica da micemiTic zmnis subieqtad da obieqtad<br />
gvevlinebian erTdroulad _ orpirian gardauval da gardamaval zmnebTan:<br />
is ekiTxeba mas... is hyavs mas... is sZuls mas... is unaxavs mas...<br />
romel maTgans SeuTanxmdeba zmna mravlobiTSi _ saxelobiTs Tu micemiTs? zogadad<br />
erTsac aqvs amis SesaZlebloba da meoresac. konkretulad? pirveli da meore<br />
piri (Cven, Tqven), saxelobiTis funqciiT iqneba Tu micemiTisaTi, realuri subieqtis<br />
aRmniSvneli iqneba Tu obieqtisa, Tanabrad uflebamosilia znma SeiTanxmos ricxvSi.<br />
mesame pirSi ki mainc SeimCneva sxvaoba saxelobiTsa da micemiTs Soris, realur subieqtsa<br />
da realur obieqts Soris, mTlianad: saxelobiTisa da micemiTis mravlobi-<br />
Tobis aRniSvnaSi zmnis mier mJRavndeba urTulesi sintaqsuri urTierToba polipersonaluri<br />
zmnis Semcveli winadadebisa. gansakuTrebiT es iTqmis inversiul zmnaTa<br />
Sesaxeb:<br />
Tqven gv-iyvarxar-T Cven: Tqven _ saxel., Cven _ micem.; zmnaSi orives mravlobiTobaa<br />
aRniSnuli: gv- Cven-ze miuTiTebs, -T_Tqven-ze...<br />
Cven g-iyvarvar-T Tqven: Cven _ saxel., Tqven _ micem., aq saxelobiTis mravlobiTi<br />
Cans. -T masze miuTiTebs; meore saxelic _ Tqven _ agreTve SeiZleboda -T sufiqsiT<br />
aRniSnuliyo, magram aq -T misi mravlobiTobis maCvenebeli araa _ giyvar-var-T _ winamavali<br />
var- amas mowmobs.<br />
ufro martivia is SemTxvevebi, roca zmnaSi mocemulia ara pirveli da meore piris<br />
_ Cven, Tqven _ saxelTa koordinacia, aramed pirvelisa da mesamis, anda meorisa<br />
da mesame pirisa:<br />
Cven _ isini, Tqven _ isini... Cven _ maT, Tqven _ maT...<br />
Cven vuyvarvarT maT, Tqven uyvarxarT maT _ Cven, Tqven saxeloebiT-<br />
Sia, maT _ micemiTSi; da es micemiTi mesame pirisaa, saxelobiTi _ pirveli da meore<br />
pirisa; zmna am saxelobiTis mravlobiTobas aRniSnavs, micemiTis mravlobiToba aRuniSvneli<br />
rCeba.<br />
magram saxelobiTSi rom mesame piris saxeli gvqonoda, micemiTi gadaswonida:<br />
Cven vuyvarvarT maT _ Sdr. isini uyvarT maT: zmnis sufiqsi -T maT-nacvalsaxel-<br />
Tanaa dakavSirebuli, _ sakmarisia mas vixmaroT da -T sufiqsi zmnas ar aRmoaCndeba:<br />
isini uyvarT maT _ isini uyvars mas.<br />
189