Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
n-ianma saxelobiTma axal qarTulSic SeinarCuna T i T q m i s mTlianad winandeli<br />
sintaqsuri Zala, _ vgulisxmobT realur s u b i e q t a d xmarebis SemTxvevas:<br />
...`ileva bindi Ramisa, caSi v a r s k v l a v n i h q r e b i a n ~ ... `Tergi rbis, Tergi Rrialebs,<br />
k l d e n i bans e u b n e b i a n ~ ... `isini iyvnen imis akvnad da bolos saflavadac<br />
gadaeqcnen~ (i. W.)... `arian adamianis cxovrebaSi imisTana wuTni~ (ilia)... (Sdr.<br />
`Cemi ganTiadisa d R e n i batonisa saxlSi d a m i R a m e b i a ~ ... (ilia) _ aq `dReni~ realuri<br />
obieqtia) 5 .<br />
roca realur subieqts adamiani ar warmoadgens, SeTanxmebaSi ryevaa: `baraqala<br />
im kacis metyvelebas, romlis s i t y v e b i unugeSosac a n u g e S e b s saflavis karamdina~<br />
(ilia) _ Sdr. ...`es s i t y v e b i a R o n e b d n e n guls~ (ilia)... `imis s i t y v e b i<br />
gaWirvebaSi guls mogfxanen, Wirs gagiadvileben, gulsa da gonebas gagiwrTvnian<br />
da sikeTisaTvis wagaxaliseben~ (ilia).<br />
naTargmni literatura aZlierebs saxelobiTTan zmnis SeTanxmebis tendencias:<br />
mecnieruli Tu mxatvruli literatura iTargmneba iseTi enebidan, sadac saxelobi-<br />
Ti qvemdebarea da zmna mas eTanxmeba uciloblad...<br />
amisda miuxedavad dResac, saliteraturo qarTulSi imdenad mkveTrad igrZnoba<br />
gansxvaveba `bavSvebi izrdebian~ da `xeebi izrdeba~ konstruqciebs Soris, rom<br />
ukanasknelSi SeTanxmeba p e r s o n i f i k a c i i s efeqts mogvcemda: `xeebi izrdebian~...<br />
mxatvruls mwerlobaSi amis magaliTebi xSiria _ mas iyeneben, rogorc stilistikur<br />
xerxs _: ...`xeebic me d a m x a r i a n zevidam, TviTon TavSiSvelni totebs me m a f a r e -<br />
b e n ~ (vaJa-fSavela)... `yvavilebi siciliT ixoceboden~ (vaJa-fSavela).<br />
saliteraturo qarTulSi -eb-ian saxelobiTTan zmnis SeTanxmebis procesis normaluri<br />
ganviTareba rTuldeba ara mxolod realuri subieqtis sxvaobasTan da<br />
zmnis gvarTan dakavSirebiT, aramed dialeqturi metyvelebis zegavleniTac: imerulsa<br />
da gurulSi amJamadac -eb-iani saxelobiTi zmnas ar iTanxmebs iseve, rogorc ar<br />
iTanxmebda zmnas Zv. qarT. -eb-iani saxelobiTi: Zveli qarTulis norma aq jerac daculia<br />
da amis anarekli Tanamedrove saliteraturo qarTulSic gvaqvs (...darCa<br />
m g z a v r e b i cis qveS... a x a l g a z r d e b i quds a f r i a l e b s ... m o x u c e b i salams<br />
m a Z l e v s ...) .<br />
rTuli procesi saxelobiTisa da zmnis sintaqsuri urTierTobis ganviTarebisa<br />
Zveli qarTulidan dRemdis monografiul damuSavebas gulisxmobs.<br />
aq ZiriTadi tendenciis aRniSvniTRa vkmayofildebiT: -eb-iani saxelobiTis sintaqsur<br />
uflebaTa intensiuri zrdis miuxedavad, saxelobiTi brunvis sintaqsuri Zala<br />
axal qarTulSi gacilebiT ufro sustia, vinem Zvel qarTulSi. n-iani warmoebis -ebiani<br />
warmoebiT Secvlaa imis erTi m T a v a r i mizezi, rom qarTuli winadadebis evoluciis<br />
procesSi saxelobiTi brunvis sintaqsuri Zalis es dasusteba miviReT.<br />
iyo sxva mizezic: micemiTis gaZliereba.<br />
II<br />
Zvels qarTulSi micemiTi brunvis mravlobiToba zmnaSi aRuniSvneli rCeboda ma-<br />
Sinac, roca es micemiTi realur subieqtze miuTiTebda da im SemTxvevaSic, roca mas<br />
realuri obieqtis aRniSvna uwevda.<br />
es sintaqsuri urTierToba arsebiTad Seicvala XII_XVIII saukuneTa manZilze;<br />
cvlileba moxda samsave pirSi, oRond ara Tanabari da ara erTi da imave mizezisa<br />
gamo.<br />
mesame pirSi cvlileba gamoiwvia saxelis funqciam: zmnam aRniSna iseTi saxelis<br />
mravlobiToba, romelic realur subieqtze, moqmedze miuTiTebda.<br />
5 Tumca isic unda aRiniSnos, rom zogjer n-iani saxelobiTi, realuri subieqti, zmnas<br />
ricxvSi aRar iTanxmebs: aq ukve n-iani warmoeba -eb-iani warmoebisaTvis damaxasiaTebel normebs<br />
eqvemdebareba iseve, rogorc obieqtis aRniSvnis SemTxvevaSi.<br />
186