20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

albaT, am SemTxvevaSi -ken Tandebuliani sityvebis sxva formiT warmodgena gaWirdeboda.<br />

magram xSirad iolad icvleba -ken Tandebuliani saxeli sxva formiT. magaliTad:<br />

mwuxare RrialiT gaqanda elgujasaken: a. y. 1, 74 (an SeiZleba: elgujasTan); raikomis<br />

mdivnisaken gaemarTa: g. S. 147, 30 (mdivanTan gaemarTa).<br />

es ukanaskneli viTareba ki, roca SeiZleba sxva Tandebuliani saxeli Seenacvlos<br />

-ken Tandebulians, marTvis dasustebis gamomxatvelia, dadasturebaa imisa, rom `mar-<br />

Tvis dasustebis procesi dResac grZeldeba~ 20 . am gziT, `marTvis dasustebis xaziT,<br />

mivdivarT mirTvisaken. am xazze ki SeiZleba Segvxvdes iseTi movlenebi, romelTa Sesaxeb<br />

Znelia Tqma _ marTvaa igi Tu mirTva~ 21 .<br />

rogorc Cans, am sintaqsur urTierTobas ganapirobebs zmna-Semasmenelic. -ken Tandebuliani<br />

saxeli swored `moZraobis~ wris zmnebTanaa mirTuli: `mihyavs~, `adis~,<br />

`gaqanda~, `gaemgzavra~, `gaemarTa~ da a. S., romlebic gamonaklisis gareSe gadaadgilebas,<br />

mimarTulebas (sivrculsa da arasivrculs) gamoxataven.<br />

am sintaqsur wyvilSi -ken Tandebuliani saxelis marTva Sesustebulia, TiTqos<br />

mirTvaa, magram mirTuli nimuSebi: gaqanda elgujasaken (elgujasTan), wavida mefisaken<br />

(mefesTan), mihyavs didebisaken (didebasTan) mainc ubralo damatebad migvaCnia,<br />

radganac mimarTuleba exeba pirovnebas an iseT cnebas, romlis sivrced, teritoriad,<br />

adgilad aRqma SeuZlebelia. ukanasknel SemTxvevaSi mimarTuleba, gadaadgileba<br />

arasivrculi iqneba.<br />

Tanac es nimuSebi `sad?~ kiTxvas ar gamoricxavs, rac erTxel kidev adasturebs<br />

imas, rom enaSi SeiZleba arsebobdes ara marto iseTi Sualeduri movlenebi, romel-<br />

Ta Sesaxeb Znelia Tqma _ marTvaa igi Tu mirTva, aramed Sualeduri movlenebi Sinaarsis<br />

mixedviTac da miT ufro Sinaarsis mixedviT, radganac swored es ukanasknelia<br />

subieqturi sazomi.<br />

ase vvaraudobT ara marto -ken Tandebuliani saxelis mimarT, aramed yovelgvari<br />

Tandebuliani saxelis mimarT, romelic orgvari mniSvnelobiT gvxvdeba: damatebisa<br />

da garemoebisa. magaliTad, miwas daeca da miwaze daeca _ cnobili enobrivi procesia:<br />

iribi damateba (miwas) e. i. pirmimarTi damateba Tandebulis meSveobiT daukav-<br />

Sirda zmna-Semasmenels, pirmiumarTavi gaxda, rogorc mas uwodebda prof. v. Tofuria.<br />

amgvari sintaqsuri urTierTobis Secvlis Sedegi ubralo anu pirmiumarTavi damateba<br />

unda iyos, magram droTa viTarebaSi -ze Tandebuliani saxeli garemoebad gaazrianda,<br />

rodesac adamianis cnobierebaSi sivrcisa da teritoriis cneba daukavSirda<br />

Tandebulian saxels.<br />

mkacri sintaqsuri urTierTobis mixedviT rom vimsjeloT, SeiZleba ufro martivadac<br />

gadawydes sakiTxi, Tuki yvela Tandebulian saxels meorexarisxovan wevrs vuwodebT,<br />

radganac sintaqsuri urTierTobis mixedviT isini erTmaneTisagan ar gansxvavdebian.<br />

am etapze ki, roca winadadebis wevrTa gamoyofisas araa ugulebelyofili Sinaarsobrivi<br />

mxare, -ken Tandebuliani saxelic SeiZleba iyos rogorc garemoeba, aseve<br />

ubralo, anu pirmiumarTavi damateba, radganac isic iseve monawileobs sityvaTSexamebebSi,<br />

sadac gabatonebuli wevri zmnaa, rogorc sxva Tandebuliani sityvebi, romlebic<br />

`orgvar semantikur damokidebulebas gviCveneben: damatebiTs (obieqturs) da<br />

garemoebiTs (adverbialurs)~ 22 .<br />

amgvarad, -ken Tandebuliani saxeli ubralo damatebad unda miviCnioT, Tu igi miuTiTebs:<br />

a) arasivrcul gadaadgilebas an b) sivrcul gadaadgilebas sulieri yvela<br />

da arasulieri iseTi sagnebisaken, romelTac sivrceSi masStaburi orientiris mniSvneloba<br />

ara aqvT.<br />

20 a . d a v i T i a n i , dasax. naSromi, gv. 293-294.<br />

21 arn. Ciqobava, dasax. naSromi, gv. 120.<br />

22 a . d a v i T i a n i , dasax. naSromi, gv. 288.<br />

182

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!