You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
albaT, am SemTxvevaSi -ken Tandebuliani sityvebis sxva formiT warmodgena gaWirdeboda.<br />
magram xSirad iolad icvleba -ken Tandebuliani saxeli sxva formiT. magaliTad:<br />
mwuxare RrialiT gaqanda elgujasaken: a. y. 1, 74 (an SeiZleba: elgujasTan); raikomis<br />
mdivnisaken gaemarTa: g. S. 147, 30 (mdivanTan gaemarTa).<br />
es ukanaskneli viTareba ki, roca SeiZleba sxva Tandebuliani saxeli Seenacvlos<br />
-ken Tandebulians, marTvis dasustebis gamomxatvelia, dadasturebaa imisa, rom `mar-<br />
Tvis dasustebis procesi dResac grZeldeba~ 20 . am gziT, `marTvis dasustebis xaziT,<br />
mivdivarT mirTvisaken. am xazze ki SeiZleba Segvxvdes iseTi movlenebi, romelTa Sesaxeb<br />
Znelia Tqma _ marTvaa igi Tu mirTva~ 21 .<br />
rogorc Cans, am sintaqsur urTierTobas ganapirobebs zmna-Semasmenelic. -ken Tandebuliani<br />
saxeli swored `moZraobis~ wris zmnebTanaa mirTuli: `mihyavs~, `adis~,<br />
`gaqanda~, `gaemgzavra~, `gaemarTa~ da a. S., romlebic gamonaklisis gareSe gadaadgilebas,<br />
mimarTulebas (sivrculsa da arasivrculs) gamoxataven.<br />
am sintaqsur wyvilSi -ken Tandebuliani saxelis marTva Sesustebulia, TiTqos<br />
mirTvaa, magram mirTuli nimuSebi: gaqanda elgujasaken (elgujasTan), wavida mefisaken<br />
(mefesTan), mihyavs didebisaken (didebasTan) mainc ubralo damatebad migvaCnia,<br />
radganac mimarTuleba exeba pirovnebas an iseT cnebas, romlis sivrced, teritoriad,<br />
adgilad aRqma SeuZlebelia. ukanasknel SemTxvevaSi mimarTuleba, gadaadgileba<br />
arasivrculi iqneba.<br />
Tanac es nimuSebi `sad?~ kiTxvas ar gamoricxavs, rac erTxel kidev adasturebs<br />
imas, rom enaSi SeiZleba arsebobdes ara marto iseTi Sualeduri movlenebi, romel-<br />
Ta Sesaxeb Znelia Tqma _ marTvaa igi Tu mirTva, aramed Sualeduri movlenebi Sinaarsis<br />
mixedviTac da miT ufro Sinaarsis mixedviT, radganac swored es ukanasknelia<br />
subieqturi sazomi.<br />
ase vvaraudobT ara marto -ken Tandebuliani saxelis mimarT, aramed yovelgvari<br />
Tandebuliani saxelis mimarT, romelic orgvari mniSvnelobiT gvxvdeba: damatebisa<br />
da garemoebisa. magaliTad, miwas daeca da miwaze daeca _ cnobili enobrivi procesia:<br />
iribi damateba (miwas) e. i. pirmimarTi damateba Tandebulis meSveobiT daukav-<br />
Sirda zmna-Semasmenels, pirmiumarTavi gaxda, rogorc mas uwodebda prof. v. Tofuria.<br />
amgvari sintaqsuri urTierTobis Secvlis Sedegi ubralo anu pirmiumarTavi damateba<br />
unda iyos, magram droTa viTarebaSi -ze Tandebuliani saxeli garemoebad gaazrianda,<br />
rodesac adamianis cnobierebaSi sivrcisa da teritoriis cneba daukavSirda<br />
Tandebulian saxels.<br />
mkacri sintaqsuri urTierTobis mixedviT rom vimsjeloT, SeiZleba ufro martivadac<br />
gadawydes sakiTxi, Tuki yvela Tandebulian saxels meorexarisxovan wevrs vuwodebT,<br />
radganac sintaqsuri urTierTobis mixedviT isini erTmaneTisagan ar gansxvavdebian.<br />
am etapze ki, roca winadadebis wevrTa gamoyofisas araa ugulebelyofili Sinaarsobrivi<br />
mxare, -ken Tandebuliani saxelic SeiZleba iyos rogorc garemoeba, aseve<br />
ubralo, anu pirmiumarTavi damateba, radganac isic iseve monawileobs sityvaTSexamebebSi,<br />
sadac gabatonebuli wevri zmnaa, rogorc sxva Tandebuliani sityvebi, romlebic<br />
`orgvar semantikur damokidebulebas gviCveneben: damatebiTs (obieqturs) da<br />
garemoebiTs (adverbialurs)~ 22 .<br />
amgvarad, -ken Tandebuliani saxeli ubralo damatebad unda miviCnioT, Tu igi miuTiTebs:<br />
a) arasivrcul gadaadgilebas an b) sivrcul gadaadgilebas sulieri yvela<br />
da arasulieri iseTi sagnebisaken, romelTac sivrceSi masStaburi orientiris mniSvneloba<br />
ara aqvT.<br />
20 a . d a v i T i a n i , dasax. naSromi, gv. 293-294.<br />
21 arn. Ciqobava, dasax. naSromi, gv. 120.<br />
22 a . d a v i T i a n i , dasax. naSromi, gv. 288.<br />
182