q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a
q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a
awmyos wris garda, sxva paradigmebSi iyenebs Senacvlebul fuZes: e-prefiqsiani vnebi- Tis yalibs). meore mniSvnelobis gamoxatvisas unda zmnas mxolod obieqturi wyoba aqvs da, Tanac, oden awmyos wris paradigmebi moepoveba (`kargi gamgone minda~ = `kargi gamgone mWirdeba~, `kargi gamgone mindodes, vipovnidi~ = `kargi gamgone mWirdebodes, vipovnidi~). swored am meore mniSvnelobisagan ganviTarda is semantika, romelsac modaluri elementi unda gamoxatavs: `saWiroa, aucilebelia~. mniSvnelobaTa amgvari gadasvla moulodneli ar aris: `surs, survili aqvs~→`sWirdeba, esaWiroeba~→`saWiroa, aucilebelia~. modaluri elementis statusiT aRWurvili unda Tavisi formobrivi qmedebiT (moqceviT) principulad gansxvavdeba unda zmnisagan: `unda~ modaluri elementi exameba mxolod kavSirebiTis formebs (garda myofadis kavSirebiTisa) da ar iuRleba. marTalia, survilis gamomxatveli unda zmnac kavSirebiTis formebTan ixmareba, magram sxvaobac aSkaraa: a) icvleba piris, ricxvisa da dro-kilos mixedviT: TxrobiTi kilo: awmyo: minda vakeTebde, gavakeTo I minda vakeTebdeT, gavakeToT II III ginda akeTebde, gaakeTo gindaT akeTebdeT, gaakeToT unda akeTebdes, gaakeTos undaT akeTebdnen, gaakeTon namyo: I mindoda gamekeTebina (=gamekeTebinos) gvindoda gagvekeTebina (gagvekeTebinos) II III kavSirebiTi kilo: gindoda gagekeTebina (gagekeTebinos) gindodaT gagekeTebinaT (gagekeTebinoT) undoda gaekeTebina (gaekeTebinos) undodaT gaekeTebinaT (gaekeTebinoT) awmyo: mindodes vakeTebde, gavakeTo gindodes akeTebde, gaakeTo undodes akeTebdes, gaakeTos namyo: m(n)domeboda (|| m(n)domebodes) gamekeTebina (gamekeTebinos) g(n)domeboda (|| g(n)domebodes) gagekeTebina (gagekeTebinos) s(n)domeboda (|| s(n)domebodes) gaekeTebina (gaekeTebinos)... anu: TxrobiTi kilos gamoxatvisas awmyoSi erTmaneTs exameba unda zmna awmyos formiT da awmyos an II kavSirebiTi; namyoSi: unda zmna namyo usrulis formiT da II SedegobiTi (|| III kavSirebiTi). kavSirebiTi kilos gamoxatvis SemTxvevaSi ki awmyoSi Sexamebulia unda zmna awmyos kavSirebiTis formiT da awmyos an II kavSirebiTi, nam-yoSi _ unda zmna II SedegobiTis an III kavSirebiTis formiT da II SedegobiTi (|| III kavSirebiTi). SeniSvna: 1. II kavSirebiTisa da II SedegobiTis (III kavSirebiTis) formebi SesaZloa gamoyenebul iqnes rogorc zmniswiniT, aseve uzmniswinod: minda vakeTo || gavakeTo, mindoda mekeTebina || gamekeTebina...; 2. TxrobiTi kilos namyoSi mosalodneli iyo unda zmna II SedegobiTis formiTac yofiliyo warmodgenili (mndomeboda, gndomebo- 176
da...), magram imis gamo, rom II kavSirebiTi, Cveulebriv, III kavSirebiTis funqciiT gamoiyeneba, es forma kavSirebiTis kilos gamoxatvisas daCndeba, xolo TxrobiTi kilos namyoSi unda mxolod namyo usrulis formiTaa damowmebuli; 3. pirTa Sexameba SesaZloa nairgvari iyos: minda vakeTebde, akeTebde, akeTebdes gavakeTo, gaakeTo, gaakeTos... ginda vakeTebde, akeTebde, akeTebdes gavakeTo, gaakeTo, gaakeTos da misT. 4. II kavSirebiTis formebTan Taviseburi semantikuri viTareba iqmneba: minda /ginda /unda (=`survili~) awmyoa, xolo sauRlebeli zmna (gavakeTo /gaakeTo /gaakeTos) myofads gamoxatavs. b) saqme gvaqvs rTuli qvewyobili winadadebis erT-erT nairsaxeobasTan: minda vakeTebde an minda gavakeTo arsebiTad igivea, rac: minda rom vakeTebde, an: minda, rom gavakeTo... amitomac minda vakeTebde an minda gavakeTo tipis konstruqciebi dawerilobisas zogjer asec aris warmodgenili: minda, vakeTebde an minda, gavakeTo (e. i. ise, rogorc ukavSiro rTuli qvewyobili winadadeba). garda amisa, sasurvelobis gamomxatveli unda zmna SesaZloa Sexamebuli iyos masdarTan: minda (ginda, unda...) am saqmis gakeTeba (an: TamaSi, varjiSi, simRera...), agreTve arsebiT saxelTan: minda (ginda, unda) wigni (suraTi...), rac gamoiricxeba maSin, roca unda modaluri elementis funqciiTaa gamoyenebuli. gamoiricxeba zemoxsenebuli ori damaxasiaTebeli niSan-Tvisebac unda zmnisa. a) modaluri elementi unda gamoiyeneba kavSirebiTis yvela piris formasTan (orsave ricxvSi) ucvleli formiT (ar gvxvdeba mxolod myofadis kavSirebiTTan). vakeTebde awmyo: unda akeTebde akeTebdes (ga)vakeTo myofadi: unda (ga)akeTo (ga)akeTos gamekeTebina (gamekeTebinos) namyo: unda gagekeTebina (gagekeTebinos) gaekeTebina (gaekeTebinos)... b) unda modaluri elementi gamoricxavs unda vakeTebde an unda gavakeTo tipis struqturaTa gagebas hipotaqsur (rTul qvewyobil) konstruqciebad (unda, rom vakeTebde an unda, rom gavakeTo niSnavs, rom `mas survili aqvs vakeTebde || gavakeTo~, da ara valdebulebas, ris gamoxatvac akisria modalur elements unda). g) niSandoblivia, rom am SemTxvevaSi ar ganirCeva TxrobiTi da kavSirebiTi kilo. saqme is aris, rom unda modaluri elementiT gamoixateba specifikuri _ valdebulebebis (debitivis) mniSvneloba, romelic kavSirebiTi kilos erT-erT semantikur nairsaxeobad unda ganisazRvros (Sdr.: kargi iqneba, gaakeTos _ gaakeTos! _ unda gaakeTos!). SevniSnavT, rom orsave SemTxvevaSi (maSinac, roca unda warmodgenilia zmnis funqciiT, da im SemTxvevaSic, roca unda modaluri elementia) dasaSvebia unda formisa da zmnis gaTiSva zmnisarTebiT: minda (/ginda /unda) swrafad (kargad, dRes, xval...) gavakeTo (/gaakeTo/ gaakeTos), Sdr.: unda swrafad (kargad, dRes, xval...) gavakeTo (/gaakeTo/ gaakeTos). 177
- Page 125 and 126: maT mravlobiTi ricxvi morfologiurad
- Page 127 and 128: cipia gatarebuli _ yvela brunvaSi w
- Page 129 and 130: verc imas vityviT, rom zemomoyvanil
- Page 131 and 132: siwiTle _ abstraqciaa (`wiTlis Tvis
- Page 133 and 134: dabali _ dabla neli _ nela Cqari _
- Page 135 and 136: Tandebuli qarTulSi 1 135 aram marti
- Page 137 and 138: * * * Tandebulia nawilaki, romelic
- Page 139 and 140: saSuali qarTulis zogierT ZeglSi ari
- Page 141 and 142: Ti qarTulSi odesRac garCeuli gramat
- Page 143 and 144: Sina Sedis Sinagan zmnisarTSi: Sina
- Page 145 and 146: saxelsac) e r T a d zmnisarTi mosde
- Page 147 and 148: poves saxlaki erTi C r d i l o ჲ
- Page 149 and 150: ebr Tandebuli aRniSnavs m s g a v s
- Page 151 and 152: saS. qarTulSi g a n Tandebulian sax
- Page 153 and 154: zogierT ZeglSi u r T Tandebuli mcda
- Page 155 and 156: 11. viT sxvebTan erTad h. fogtma aR
- Page 157 and 158: S v i l s Soris mZime siCume (g. we
- Page 159 and 160: dokumentebSi w i l -s zogjer enacvl
- Page 161 and 162: ) udrida garda Tandebuls. win ixmar
- Page 163 and 164: Sorisdebuli axal saliteraturo qarTu
- Page 165 and 166: visp.); `eh, Zmav, wadi Sen Sens gz
- Page 167 and 168: gilourSi m. j a n a S v i l s (`her
- Page 169 and 170: nasxvaveben. mdidari intonaciur-eqs
- Page 171 and 172: nazmnari modaluri elementebi qarTul
- Page 173 and 174: semantikisgan daclilia): `lamis, ro
- Page 175: awmyo: u-n-a u-nd-a namyo usruli: u
- Page 179 and 180: kvlav erTi sadavo sakiTxis gamo 1 1
- Page 181 and 182: Cemken: ilia, 213, 3. ubralo damate
- Page 183 and 184: 183 arnold Ciqobava martivi winadad
- Page 185 and 186: aRguamaRlna man Cuen... dagÂcven S
- Page 187 and 188: aseTi micemiTi inversiul zmnebTan 6
- Page 189 and 190: aseTia Sedegi. p r o c e s o b r i
- Page 191 and 192: RS _ Cven, Tqven _ saxelobiTSia: RO
- Page 193 and 194: lebelo: n. dumb. 264. roca obieqtis
- Page 195 and 196: aseTi zmna emsgavseba gardamavali z
- Page 197 and 198: isini mieSvelnen mas || maT _ is mi
- Page 199 and 200: aseTive mdgomareobaa orpirianad qce
- Page 201 and 202: erTi sintaqsuri movlenis Sesaxeb 1
- Page 203 and 204: 3. atributuli msazRvrel-sazRvruli,
- Page 205 and 206: ubralo damateba Tu adgilis garemoeb
- Page 207 and 208: es xerxi (igi m. venslovas SemouTav
- Page 209 and 210: substantiuri msazRvreli 1 209 anton
- Page 211 and 212: SemTxvevaSi `Tu sasxviso qcevis for
- Page 213 and 214: unebas Cemi qveynis feri emateboda;
- Page 215 and 216: as karg adamianTa saxelebi gadavceT
- Page 217 and 218: 6. spilenZis veeba da mcire qvabebs
- Page 219 and 220: ai, ras vkiTxulobT komisiis dadgeni
- Page 221 and 222: d) kiTxviTi nacvalsaxeli: ra saamur
- Page 223 and 224: is dalocvili mRvdeli xSirad migebda
- Page 225 and 226: jaba... im nikelis sawolSi iwva (e.
da...), magram imis gamo, rom II kavSirebiTi, Cveulebriv, III kavSirebiTis funqciiT<br />
gamoiyeneba, es forma kavSirebiTis kilos gamoxatvisas daCndeba, xolo TxrobiTi kilos<br />
namyoSi unda mxolod namyo usrulis formiTaa damowmebuli; 3. pirTa Sexameba<br />
SesaZloa nairgvari iyos:<br />
minda vakeTebde, akeTebde, akeTebdes<br />
gavakeTo, gaakeTo, gaakeTos...<br />
ginda vakeTebde, akeTebde, akeTebdes<br />
gavakeTo, gaakeTo, gaakeTos da misT.<br />
4. II kavSirebiTis formebTan Taviseburi semantikuri viTareba iqmneba: minda /ginda<br />
/unda (=`survili~) awmyoa, xolo sauRlebeli zmna (gavakeTo /gaakeTo /gaakeTos) myofads<br />
gamoxatavs.<br />
b) saqme gvaqvs rTuli qvewyobili winadadebis erT-erT nairsaxeobasTan: minda<br />
vakeTebde an minda gavakeTo arsebiTad igivea, rac: minda rom vakeTebde, an: minda,<br />
rom gavakeTo... amitomac minda vakeTebde an minda gavakeTo tipis konstruqciebi dawerilobisas<br />
zogjer asec aris warmodgenili: minda, vakeTebde an minda, gavakeTo (e.<br />
i. ise, rogorc ukavSiro rTuli qvewyobili winadadeba).<br />
garda amisa, sasurvelobis gamomxatveli unda zmna SesaZloa Sexamebuli iyos<br />
masdarTan: minda (ginda, unda...) am saqmis gakeTeba (an: TamaSi, varjiSi, simRera...), agreTve<br />
arsebiT saxelTan: minda (ginda, unda) wigni (suraTi...), rac gamoiricxeba maSin,<br />
roca unda modaluri elementis funqciiTaa gamoyenebuli.<br />
gamoiricxeba zemoxsenebuli ori damaxasiaTebeli niSan-Tvisebac unda zmnisa.<br />
a) modaluri elementi unda gamoiyeneba kavSirebiTis yvela piris formasTan (orsave<br />
ricxvSi) ucvleli formiT (ar gvxvdeba mxolod myofadis kavSirebiTTan).<br />
vakeTebde<br />
awmyo: unda akeTebde<br />
akeTebdes<br />
(ga)vakeTo<br />
myofadi: unda (ga)akeTo<br />
(ga)akeTos<br />
gamekeTebina (gamekeTebinos)<br />
namyo: unda gagekeTebina (gagekeTebinos)<br />
gaekeTebina (gaekeTebinos)...<br />
b) unda modaluri elementi gamoricxavs unda vakeTebde an unda gavakeTo tipis<br />
struqturaTa gagebas hipotaqsur (rTul qvewyobil) konstruqciebad (unda, rom<br />
vakeTebde an unda, rom gavakeTo niSnavs, rom `mas survili aqvs vakeTebde || gavakeTo~,<br />
da ara valdebulebas, ris gamoxatvac akisria modalur elements unda).<br />
g) niSandoblivia, rom am SemTxvevaSi ar ganirCeva TxrobiTi da kavSirebiTi kilo.<br />
saqme is aris, rom unda modaluri elementiT gamoixateba specifikuri _ valdebulebebis<br />
(debitivis) mniSvneloba, romelic kavSirebiTi kilos erT-erT semantikur<br />
nairsaxeobad unda ganisazRvros (Sdr.: kargi iqneba, gaakeTos _ gaakeTos! _ unda gaakeTos!).<br />
SevniSnavT, rom orsave SemTxvevaSi (maSinac, roca unda warmodgenilia zmnis<br />
funqciiT, da im SemTxvevaSic, roca unda modaluri elementia) dasaSvebia unda formisa<br />
da zmnis gaTiSva zmnisarTebiT: minda (/ginda /unda) swrafad (kargad, dRes,<br />
xval...) gavakeTo (/gaakeTo/ gaakeTos), Sdr.: unda swrafad (kargad, dRes, xval...) gavakeTo<br />
(/gaakeTo/ gaakeTos).<br />
177