20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

semantikisgan daclilia): `lamis, rom ar Saewios~ (vaJa). 7 lamis am SemTxvevaSi mTavari<br />

winadadebis daniSnulebiTaa gamoyenebuli sintaqsurad, Tumca morfologiurad<br />

da semantikurad modaluri elementia (nawilakia). es, Tavis mxriv, xdeba imis mizezi,<br />

rom lamis formasTan Cndeba aris zmna: `lamis aris, SiSisgan guli wauvides~. gasaTvaliswinebelia<br />

isic, rom Tavad aris formac qarTulSi zogjer gamoiyeneba modaluri<br />

elementis daniSnulebiT: `oriod-sami puric aris waiReo~ (saba); gamoixateba<br />

mniSvneloba: `mainc, ki~. 8 gvxvdeba asec: mainc aris (`sikvdiliT mainc aris exsna am<br />

mwuxarebisagan~, _ a. furc.). ra Tqma unda, lamis-Tan aris formas es mniSvneloba ar<br />

aqvs, aq igi ufro meSveli zmnis daniSnulebas asrulebs: `lamis aris || lamisaa, guli<br />

wauvides~ (Sdr. `es-esaa movida~).<br />

lamis ifarToebs zmnur formasTan gamoyenebis sferos: II kavSirebiTis garda, igi<br />

SeiZleba Seexamos sxva paradigmis formebsac: lamis tiris, tiroda, itira, etira;<br />

anu: awmyos, namyo usruls (gangrZobiTs), aorists (namyo ZiriTads), II SedegobiTs<br />

(gamoyenebuls III kavSirebiTis funqciiT).<br />

* * *<br />

i-qn-eb-a Tanamedrove qarTulSi ori daniSnulebiT gamoiyeneba: sakuTriv zmnisa<br />

da modaluri elementisa.<br />

i-qn-eb-a zmna polisemiuria:<br />

a)Ggamoxatavs myofobas, uRvlilebisas Seenacvleba ari-s zmnas:<br />

I seria awmyo: ari-s<br />

Mmyofadi: i-qn-eb-a<br />

pirobiT-xolmeobiTi: i-qn-eb-od-a<br />

kavSirebiTi: i-qn-eb-od-e-s<br />

II seria: aoristi: i-y-o<br />

II kavSirebiTi: i-y-o-s<br />

III seria: I SedegobiTi: yofil-a<br />

II SedegobiTi: yofil-iyo<br />

III kavSirebiTi: yofil-iyos<br />

Sdr. `is kaci axla iq aris~ _ `is kaci xval ar iqneba~.<br />

b) gamoiyeneba Sedgenili Semasmenlis zmnur wevrad: `patara Tu ar gaizarda, didi<br />

rogor iqnebao~ (andaza).<br />

aqac i-qn-eb-a Seenacvleba ari-s zmnas, magram wina SemTxvevisagan gansxvavebiT<br />

(roca II seriaSi mas mxolod i-y-o zmna Seenacvleboda), am daniSnulebiT (i-y-o<br />

zmnasTan erTad) i-qn-eb-ai-qn-a II seriaSic daCndeba:<br />

awmyo: didi arisdidia<br />

myofadi: didi iqneba<br />

aoristi: didi iyo/didi (Se)iqna<br />

arsebiTad meSveli zmnis daniSnulebiT aris gamoyenebuli i-qn-eb-a aRweriTi vnebiTis<br />

formebSic (am SemTxvevaSi II seriaSi upiratesad am fuZisgan nawarmoebi formebia<br />

damowmebuli; i-y-o iSviaTia):<br />

moqmedebiTi: vnebiTi:<br />

myofadi: ga-i-R-eb-s (Tanxas) gaRebul i-qn-eb-a (Tanxa)<br />

aoristi: ga-i-R-o (Tanxa) gaRebul i-qn-a (Tanxa).<br />

am rigisaa: ayvanil, atanil... iqneba (iqneboda, iqnebodes; iqna, iqnas...).<br />

7 a . S a n i Z e , qarTuli enis gramatikis safuZvlebi, I, Tb., 1973, gv. 615.<br />

8 l . k v a n t a l i a n i , qarTuli zepiri metyvelebis sintaqsis sakiTxebi, Tb., 1990, gv. 98-100.<br />

173

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!