20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

ge garTulebulia saniTac: a d r i d g e s miCveulia (xevs. poez. 288); sami w l i d g e s am<br />

aludaurs Tavi gaunebebav yaraulobisad (xevs. 175) s i k v d i l i d g e s (iqve, 160)... m.<br />

a n d r o n i k a S v i l s dadasturebuli aqvs, rom xevsurulSi ge an ges mxolod maSin<br />

ixmareba, roca igi dros gadmoscems. amave kiloSi g a n Tandebulis g Tanxmovani<br />

gamkveTrebulia k-d da iSviaTad y-d «bevrgan, sxvagan, yvelgan» da sxva znmisarTebSi:<br />

b e v r k a n bevria TiToi (xevs. 228); qali ara sjob s x v a k n u r i (xevs. poez. 2459);<br />

Sarcxvnili xar y v e l y a n a (iqve, 2456).. visramianSic gvaqvs erTi SemTxveva k a n -is<br />

xmarebisa: romeli m i s k a n kide aravisgan Ãams wyalobisa molodna.<br />

gurulSi g a n Tandebuli Secvlilia gin formiT dawyebiT brunvaSi: v i z d g i n<br />

(← visiTgin) es saqme momxTara; C e m d g i n nufers nu eli da sxv. 56 ; aWarulSi g a n →<br />

q a n ; baRnebis e r T q a n gayvana veRar gabeda; Seiyares e r T q a n 57 . . . aSkaraa, q miRebulia<br />

T-sTan progresuli asimilaciiT.<br />

naTesaobiT brunvasTan g a n Tandebuli a R n i S n a v s :<br />

a) ganyofas, mocilebas, moSorebas:<br />

SeunierTa dedisa da Z m i s g a n mogaSora (visr. 69)... cxeni... q o x i s a g a n sakmaod<br />

moSorebiT daeyenebia (yazb. 216)...<br />

b) w y a r o s , visganac an risganac zmniT gamoxatuli moqmedeba momdinareobs.<br />

magaliTad: r˜i igi iSva m a r i a m i s a g a n (kim. 821); samgzis... ganZebul viqmen mamisa<br />

grigolisagan (xanZT. ჲg5_6); Seni vardi a n g e l o z i s a g a n dargulia da R m r T i -<br />

s a g a n daculi (visr. 189); bevrjer minaxavs iremi damfrTxala Z a R l i s a g a n (ilia,<br />

306)... saerTod vnebiTi gvaris zmnebTan yof. qvemdebare -g a n Tandebulian ubralo<br />

damatebad iqceva: s˜lieri samoseli m a m i s a g a n moiqsoebis (boln. 4621). axal saliteraturo<br />

qarTulSi am funqciiT Cveulebriv m i e r Tandebuliani saxeli ixmareba.<br />

g) masalas, risganac rame keTdeba:<br />

Sehqmen m i w i s g a n k˜ci (Опис. 161); sazrdelad misa iyo puri q a t o ჲ sag˜ n qrTilisa<br />

(saba as. 513); qaRaldi q v i s g a n arodes Seiqmnebis da arca Ruino l i m o s a g a n<br />

(visr. 272)... [tariels] balaxisagan dawnuli qudi daexura (qiaC. 57)...<br />

d) mizezs:<br />

r˜li Z v r i s a g ˜n daeca (Опис. 179)... aCrdilisagan Senobebi Cabnelebuliyo (g.<br />

wer. 105)... am mniSvnelobiT -g a n Tandebulis magier Tanamedrove saliteraturo qar-<br />

TulSi g a m o Tandebulic ixmareba, zogjer ki moqmedebiTi brunvac Seenacvleba.<br />

e) saS. qarTulis zogierT ZeglSi, gansakuTrebiT vefxistyaosansa da visramianSi,<br />

araiSviaTad ixmareba -gan-iani naTesaobiTi iq, sadac axal qarTulSi uTandebulo<br />

formaa; magaliTad: aqvs T a v i s a g a n imedi, viyvneT guliTa mSvidiTa (v. t. 1036; Sdr.<br />

ax. qarTuli: aqvs Tavis imedi); a v T a n d i l i s g a n Senc ici CemTvis Tavisa dadeba<br />

(iqve, 1470).<br />

v) saS. qarTulSi da sporadulad me-19 s. romantikosTa enaSi g a n Tandebuli ixmareba<br />

ufroobiT xarisxTan. g a n erTvis Sesadarebel saxels, xolo zedsarTavi an<br />

ufroobiT formiTaa warmodgenili, an aRweriT. magaliTad: h e m z i s a g a n umaRleso<br />

Ãelmwifeo (visr. 132); q a r i s a g a n umale iara (iqve, 192); erTgulTaTuis mowyaleba<br />

gWirs; S a q r i s a g a n utkbilesi (Sahnavaz. 306); s i k v d i l i s a g a n sicocxle awi Cemi<br />

ufro mwarea (Teim. I, 21); irmisagan umkvircxlesi jixvi... Sescqeris myinvars (al.<br />

WavW. 20)...<br />

paralelurad gvxvdeba uTandebulo naTesaobiTic: saqme mWirs s i k v d i l i s uaresia<br />

(Sahn. II, 4312); d e d o f l i s ulamazesi, mefis c x e n i s umsuqnesi da mefis S e -<br />

v a r d n i s umalesi ar iqnebis (sibrZne sicr. 55)...<br />

am SemTxvevaSi saS. qarTulSive -gan-is monacvled Cndeba -ze Tandebuli da batondeba<br />

axal qarTulSi: S a q a r z e utkbesi, c x e n z e umsuqnesi da sxv.<br />

56 s. J R e n t i , guruli kilo, gv. 67.<br />

57 j. noRaideli, aWara dialeqtologiurad, gv. 32-33.<br />

150

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!