20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

poves saxlaki erTi C r d i l o ჲ T kerZo (SuS. 283)...<br />

v i T a r e b i T T a n : aRvida m T a d k e r Z o mokiTxvad... elisabedisa (kim. 18232-33);<br />

egrÀT waremarTa x a n Z T a d k e r Z o (xanZT. ob79)...<br />

naTesaobiTTan: romelni mis kerZo da misTa saqmeTa ziar xarT (SuS. 15)...<br />

naTesaobiTTan iSviaTia da, rogorc Cans, mas SedarebiT gvian daerTo. saxelis sam<br />

brunvaSi marTva am Tandebulis funqciis nairsaxeobiT ar aixsneba: igi yvelgan aRniSnavs<br />

adgils an mimarTulebas.<br />

axal qarTulSi k e r Z o - s Seenacvla ken Tandebuli. igi saxelebTan marto naTesaobiTSi<br />

ixmareba da mxolod da mxolod m i m a r T u l e b a s gamoxatavs; magaliTad:<br />

soflisaken, saxlisaken da sxv. -ken Tandebuli moqmedebiT brunvasTan aris<br />

SemorCenili zmnisarTebSi: saiT k e n , aqeT k e n , qveviT k e n , zeviT k e n . xevsurulSi am<br />

zmnisarTebsac ken || ke-s saxiT naTesaobiTSi erTvis: i q i s k e gaxpatiJeben (xevs. poez.<br />

210); saiske mimavalia? (iqve, 27); mainc iqisken gamwevda (iqve, 139)... Cans, naTesaobi-<br />

Ti da moqmedebiTi brunva erTmaneTs enacvlebian.<br />

saS. qarTulSive ken-is paralelurad gvxvdeba ke-c: mindorTake (v. t. 567), RmrTisake<br />

(visr. 34), sawolisake (Sahnavaz. 171), m i s k e (amirandarej. 37), imereTisake (saq.<br />

siZv. III, 130)...<br />

sxvadasxvagvarad Seicvala k e n Tandebuli kiloebSi: ke aqvs mTis kiloebs (xevsuruls,<br />

fSaurs, mTaraWuls): marcxni s k e (xevs. poez. 16). miwiske, ciske (vaJa, IV,<br />

22)... zogjer ke Sekvecili da dasulia k Tanxmovnamdis: Sini s k (xevs. poez. 217). xevsureTisak<br />

(iqve, 213), kaci s a k (ingilouri, 231)... gvxvdeba ked, ka-c: Sini s k e d (xevs.<br />

poez. 277), gaviqe wisqvili s a k a (iqve, 267); fSauri isr i k a (=iqiTken), asr i k a (=aqeTken)<br />

40 ...<br />

mTaraWulSi ke-s darTvisas ikargeba naTesaobiTi brunvis -s elementi: saxli k e ,<br />

svanebi k e 41 .<br />

rig kiloebSi (ingilouri, fereidnuli, garekaxuri, mTaraWuli, qvemoimeruli) ken<br />

Tandebuli warmodgenilia agreTve yen || yes-s saxiT. fereidnulSi -ye erTvis naTesaobiTsa<br />

da micemiTs da mniSvnelobiT Seesatyviseba moqmedebiT brunvasTan xmarebul<br />

-g a n Tandebuls kiTxvaze saidan? zogjer ki -k e n Tandebuls udris. magaliTad: ispanisaye<br />

qaRazi mouvida (=ispaanidan); Caviyav, amoiRe j i b e s a y e fuli (=jibidan),<br />

magram: Tebsaye geveparneTye (=mTebisaken) 42 ... qvemoimerulSi y e n Tandebulis gamoyenebisas<br />

naTesaobiTs s Tanxmovani -y-sTan erTad (sy) wy kompleqsad iqceva: saxliw<br />

y e n , tyiw y e n 43 .<br />

Zv. qarTulSi k e r Z o , etyoba, Tandebulad Camoyalibebis procesSia. saxelis<br />

brunvaSi marTvis mxriT mas jer kidev ar gaaCnia iseTi Zala, rogoric sxva Tandebulebs:<br />

saxeli mas nakleb angariSs uwevs brunvaSi. igi Tavisuflad erTvis uformo<br />

sityvebsac. saS. qarTulSi igi naTesaobiTTan ufro ganmtkicda da sistematuradac<br />

ixmareba. amave dros igi damoukideblobasac kargavs da sakmaod cvTeba.<br />

masalaTa analizis mixedviT k e r Z o s - s ganviTarebis aseTi safexurebi Cans: jer<br />

ekveceba o xmovani: kaci s a k e r Z (amirandarej. 5), afxazTa k e r Z (qarT. cx. 224)... SemdegSi<br />

TiTqos Z-s dakargviTa da r-sa da n-s monacvleobiT miRebul iqna ken: xorasni<br />

s a k e n (visr. 25)... ukanaskneli saxiT Semovida igi axal saliteraturo qarTulSi.<br />

saS. qarTulis ZeglebSi ara Cans, jer Z daikarga da Semdeg r-s n Seenacvla, Tu<br />

orive procesi erTdroulad moxda. imis dadgenac ki Wirs, Tu am Tandebulebma ro-<br />

40 a . S a n i Z e, qarTuli kiloebi mTaSi, gv. 196.<br />

41 S. ZiZiguri, qarT. enis mTaraW. dialeqtis ZiriTadi Taviseburebani: enimki-s moambe. II1, gv.<br />

77.<br />

42 arn. C i q o b a v a , -ye nawilaki fereidnulSi da misi mniSvneloba gramatika-loRikis urTierTobis<br />

TvalsazrisiT: weliwdeuli, gv. 32-33; misive, fereidnulis mTavari Taviseburebani:<br />

tf. universitetis moambe, VII, gv. 214.<br />

43 Ш. Дзизигури, К характеристике нижнеимеретинского говора... gv. 126-127.<br />

147

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!