20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Ti qarTulSi odesRac garCeuli gramatikuli klas-kategoriisa. axsna misaRebi Cans,<br />

ramdenadac es uZvelesi movlena sxva SemTxvevebSic dadasturebulia (iv. javaxiSvili,<br />

arn. Ciqobava, k. dondua) 26 da swori Cans debulebac, rom `gramatikul<br />

klas-kategoriaTa m o r f o l o g i u r i s i s t e m i s moSla sxvadasxva qarTvelur<br />

enebSi erTdroulad ar unda momxdariyo: yvelaze adre es qarTulsa da zanurs<br />

(Wanur-megruls) unda dastyoboda, ufro gvian _ svanurs~ 27 .<br />

mniSvnelobis mxriv zeda → ze Tandebuli<br />

a) gamoxatavs sagnis a d g i l m y o f o b a s z e d a p i r z e . mag.: daeca m k e r d s a<br />

z e d a netarisasa (kim. 16430); Sen gzasa zeda maxe dauge (visr. 4916-17); m x a r z e d<br />

xeli dahkra (ilia, III, 17)...<br />

Zvelsa da zogjer saSual qarTulSi am funqciis gamosaxatad uTandebulo micemiTic<br />

ixmareba. mag., daidva s a f l a v s a , viTarca mkudari (sasul. ie XX3); meoresa<br />

k u b o s a mwvanesa dajda dedofali (amirandarej. 85)... (Sdr. Sina Tandebuli, gv. 219).<br />

b) gadmoscems d r o s : s m a s a z e d a umizezod gavxe rame ugemurad (v.t. 1127); am<br />

s i t y v a s a z e d a mas kacsa gaecina (sibrZne sicr. 13); mamlis y i v i l z e wamodgeboda<br />

(akaki, 358)... saRamoze, gazafxulze, magram: zamTarSi.<br />

Zv. qarTulSi am funqcias asrulebs ze, romelic naTesaobiT brunvas daerTvis:<br />

konstantine didisa m e f i s a z e (kim. 436) r˜ni iwamnes antioq˜is ql˜qsa antioxos m e -<br />

fisa zeÀ (Опис. 128).<br />

g) ixmareba x a r i s x T a n , oRond es axali funqcia gamovlinda e. w. saSualo qar-<br />

TulSi da amJamad ganmtkicebulia: Sen ukekluce xar yovelTa k e k l u c s a z e d a o<br />

(visr. 54); T q v e n z e ufrosi var (Teim. II. 146); q v i S a z e d umravlesi jari axvevia<br />

Turme (ilia, 401). Zveli qarTuli am SemTxvevaSi naTesaobiTi brunvis formas iyenebda<br />

uTandebulod.<br />

d) z e d a ’ s Seenecvla Tanamedrove qarTulSi m i m a T an w i n a a R m d e g : viT moixmaros<br />

monaman p a t r o n s a z e d a xmalia (v. t. 1485); wamoemarTa qarTvelTa m e f e s a<br />

z e d a (qarT. cx. 38)...<br />

e) saSualsa da axal qarTulSi ze Tandebuli moxmarebulia mniSvnelobis gasaZliereblad:<br />

ganmeorebuli obieqtidan meore saxeli z e Tandebuliania: nu moimateb<br />

Wirsa W i r z e d a (visr. 252); daCemebiT sclida yanws y a n w z e (d. kld. 150)... zogjer<br />

saxelis ganmeorebas enacvleba zmnisarTi zedazed an zedized: ambavs zediz<br />

e d gacnobeb saqmesa patronisasa (Sahn. II, 3068); papiross zedized eweoda (qiaCeli).<br />

mniSvnelobisave gasaZliereblad ze darTul saxels kvlav z e d zmnisarTi emateba<br />

xolme: saldaTebma z e d g v e r d z e d Camouares (ilia, III, 11)...<br />

ze Tandebulis funqciebi amiT ar amoiwureba. zogjer Wirs misi konkretuli daniSnulebis<br />

moZebna. magram aqedanac kargad Cans, rom Zveli qarTulidan moyolebuli<br />

dRemde am Tandebulma sakmaod Seicvala leqsikuri mniSvneloba. amis Sedegia, albaT,<br />

rom ze zogjer sxva Tandebulis adgilas ixmareba. mag.:<br />

is gauyvania d a f a z e (akaki, 396), Sdr. d a f a s T a n gauyvania; didi namsaxuri da<br />

garjili xar C v e n z e d (saq. siZv. I, 14) = C v e n T v i s ; Sen rasca CemTuis iqm, m a s<br />

R m e r T s a z e d a ( = RvTisaTvis) iqm (visr. 166)... araiSviaTad erTmaneTs enacvlebian<br />

ze da Si Tandebulebi: mec unda wevide s a y d a r z e (nin. I, 7) = s a y d a r S i ; Sens<br />

m o l o d i n z e ( = m o l o d i n S i ) davmale arayiani minao (xevs. poez. 144)...<br />

amgvarad, Zvel qarTulSi xmarebuli zeda aRwevs me-19 saukunemde da romantikos<br />

mweralTa enaSi arqaizmad gvevlineba. igi saSual qarTulSive ze’mdis dadis da<br />

am saxiT sabolood batondeba axal saliteraturo enaSi. saS. qarTulSi vlindeba<br />

26 iv. javaxiSvili, qarTuli da kavkasiuri enebis Tavdapirveli buneba da naTesaoba, gv.<br />

165-234; К . Дондуа, О двух суффиксах множественности в грузинском: Язык и мышление, I, 43-66; a r n.<br />

C i q o b a v a , saxelis fuZis uZvelesi agebuleba qarTvelur enebSi, gv. 135-262.<br />

27 a r n . C i q o b a v a , saxelis fuZis uZvelesi agebuleba qarTvelur enebSi, gv. 261.<br />

141

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!