You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ti qarTulSi odesRac garCeuli gramatikuli klas-kategoriisa. axsna misaRebi Cans,<br />
ramdenadac es uZvelesi movlena sxva SemTxvevebSic dadasturebulia (iv. javaxiSvili,<br />
arn. Ciqobava, k. dondua) 26 da swori Cans debulebac, rom `gramatikul<br />
klas-kategoriaTa m o r f o l o g i u r i s i s t e m i s moSla sxvadasxva qarTvelur<br />
enebSi erTdroulad ar unda momxdariyo: yvelaze adre es qarTulsa da zanurs<br />
(Wanur-megruls) unda dastyoboda, ufro gvian _ svanurs~ 27 .<br />
mniSvnelobis mxriv zeda → ze Tandebuli<br />
a) gamoxatavs sagnis a d g i l m y o f o b a s z e d a p i r z e . mag.: daeca m k e r d s a<br />
z e d a netarisasa (kim. 16430); Sen gzasa zeda maxe dauge (visr. 4916-17); m x a r z e d<br />
xeli dahkra (ilia, III, 17)...<br />
Zvelsa da zogjer saSual qarTulSi am funqciis gamosaxatad uTandebulo micemiTic<br />
ixmareba. mag., daidva s a f l a v s a , viTarca mkudari (sasul. ie XX3); meoresa<br />
k u b o s a mwvanesa dajda dedofali (amirandarej. 85)... (Sdr. Sina Tandebuli, gv. 219).<br />
b) gadmoscems d r o s : s m a s a z e d a umizezod gavxe rame ugemurad (v.t. 1127); am<br />
s i t y v a s a z e d a mas kacsa gaecina (sibrZne sicr. 13); mamlis y i v i l z e wamodgeboda<br />
(akaki, 358)... saRamoze, gazafxulze, magram: zamTarSi.<br />
Zv. qarTulSi am funqcias asrulebs ze, romelic naTesaobiT brunvas daerTvis:<br />
konstantine didisa m e f i s a z e (kim. 436) r˜ni iwamnes antioq˜is ql˜qsa antioxos m e -<br />
fisa zeÀ (Опис. 128).<br />
g) ixmareba x a r i s x T a n , oRond es axali funqcia gamovlinda e. w. saSualo qar-<br />
TulSi da amJamad ganmtkicebulia: Sen ukekluce xar yovelTa k e k l u c s a z e d a o<br />
(visr. 54); T q v e n z e ufrosi var (Teim. II. 146); q v i S a z e d umravlesi jari axvevia<br />
Turme (ilia, 401). Zveli qarTuli am SemTxvevaSi naTesaobiTi brunvis formas iyenebda<br />
uTandebulod.<br />
d) z e d a ’ s Seenecvla Tanamedrove qarTulSi m i m a T an w i n a a R m d e g : viT moixmaros<br />
monaman p a t r o n s a z e d a xmalia (v. t. 1485); wamoemarTa qarTvelTa m e f e s a<br />
z e d a (qarT. cx. 38)...<br />
e) saSualsa da axal qarTulSi ze Tandebuli moxmarebulia mniSvnelobis gasaZliereblad:<br />
ganmeorebuli obieqtidan meore saxeli z e Tandebuliania: nu moimateb<br />
Wirsa W i r z e d a (visr. 252); daCemebiT sclida yanws y a n w z e (d. kld. 150)... zogjer<br />
saxelis ganmeorebas enacvleba zmnisarTi zedazed an zedized: ambavs zediz<br />
e d gacnobeb saqmesa patronisasa (Sahn. II, 3068); papiross zedized eweoda (qiaCeli).<br />
mniSvnelobisave gasaZliereblad ze darTul saxels kvlav z e d zmnisarTi emateba<br />
xolme: saldaTebma z e d g v e r d z e d Camouares (ilia, III, 11)...<br />
ze Tandebulis funqciebi amiT ar amoiwureba. zogjer Wirs misi konkretuli daniSnulebis<br />
moZebna. magram aqedanac kargad Cans, rom Zveli qarTulidan moyolebuli<br />
dRemde am Tandebulma sakmaod Seicvala leqsikuri mniSvneloba. amis Sedegia, albaT,<br />
rom ze zogjer sxva Tandebulis adgilas ixmareba. mag.:<br />
is gauyvania d a f a z e (akaki, 396), Sdr. d a f a s T a n gauyvania; didi namsaxuri da<br />
garjili xar C v e n z e d (saq. siZv. I, 14) = C v e n T v i s ; Sen rasca CemTuis iqm, m a s<br />
R m e r T s a z e d a ( = RvTisaTvis) iqm (visr. 166)... araiSviaTad erTmaneTs enacvlebian<br />
ze da Si Tandebulebi: mec unda wevide s a y d a r z e (nin. I, 7) = s a y d a r S i ; Sens<br />
m o l o d i n z e ( = m o l o d i n S i ) davmale arayiani minao (xevs. poez. 144)...<br />
amgvarad, Zvel qarTulSi xmarebuli zeda aRwevs me-19 saukunemde da romantikos<br />
mweralTa enaSi arqaizmad gvevlineba. igi saSual qarTulSive ze’mdis dadis da<br />
am saxiT sabolood batondeba axal saliteraturo enaSi. saS. qarTulSi vlindeba<br />
26 iv. javaxiSvili, qarTuli da kavkasiuri enebis Tavdapirveli buneba da naTesaoba, gv.<br />
165-234; К . Дондуа, О двух суффиксах множественности в грузинском: Язык и мышление, I, 43-66; a r n.<br />
C i q o b a v a , saxelis fuZis uZvelesi agebuleba qarTvelur enebSi, gv. 135-262.<br />
27 a r n . C i q o b a v a , saxelis fuZis uZvelesi agebuleba qarTvelur enebSi, gv. 261.<br />
141