20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

gramatikuli subieqti zogierT gardauval zmnasTan qarTulSi 1<br />

13<br />

akaki SaniZe<br />

am werilis mizania, gamoarkvios qvemdebaris sakiTxi zogierTi tipis winadadeba-<br />

Si, sakiTxi, romelic sacilobeli gamxdara specialistebs Soris.<br />

roca me 1939 wels pirvelad gamoveci gansaxkomis davalebiT dawerili Cemi saskolo<br />

gramatika, romlis redaqtorebi iyvnen prof. g. axvlediani, prof. v. Tofuria<br />

da damsaxurebuli maswavlebeli f. rurua, saWirod vcani winasityvaobis ukanasknel<br />

abzacSi meTqva Semdegi:<br />

`dasasrul unda aRiniSnos, rom avtors ver miewereba aq warmodgenili gaSuqeba<br />

ramdenime sakiTxisa; aseTebia: zmnaTa dayvana pirian formebamde ($ 120) da amis mixedviT<br />

dapirispireba zmnebisa da saxelzmnebisa ($$ 201. 235). gardamavlobis niSnad qvemdebaris<br />

brunvis dasaxeleba ($$ 183. 184) da gardauval zmnasTan micemiTSi dasmuli<br />

saxelis qvemdebared miCneva ($ 228)~.<br />

wigni ibeWdeboda zafxulSi, roca me saagarakod cixis jvarSi viyavi. erTic vnaxoT,<br />

depeSa momivida ganaTlebis saxalxo komisris giorgi kiknaZisagan, romelic winadadebas<br />

maZlevda winasityvaobis ukanaskneli abzaci, romelic zemoT moviyvane,<br />

sruliad amomeRo. me pasuxad vwerdi depeSiTve, rom saerTod SeiZleba amoRebul iqnes,<br />

magram ramdenime calSi mainc darCes-meTqi. me vvaraudobdi, rom erT asiode<br />

calSi mainc datovebuli iqneboda aRniSnuli abzaci, magram abzaci saerTod amoi-<br />

Res da samagierod aseTi SeniSvna waumZRvares wigns (meore gverdze):<br />

«ganaTlebis saxalxo komisariatisagan»<br />

«winamdebare `qarTuli enis gramatika~ mimdinare wels gamodis pirvelad. Cven moveliT,<br />

rom qarTuli enisa da literaturis praqtikosi maswavleblebi yuradRebiT<br />

gaicnoben mas da mogvawvdian am saxelmZRvanelos Sesaxeb TavianT SeniSvnebsa da mosazrebebs,<br />

romlebic Semdegi gamocemebis dros mxedvelobaSi iqneba miRebuli».<br />

ueWvelia, rom, raki Cemi SeniSvna gauSves, yoveli mkiTxveli me momawerda gramatikuli<br />

sakiTxebis im gagebas, romelic aRniSnul paragrafebSi iyo mocemuli.<br />

ra sakiTxebia es sakiTxebi?<br />

1) pirvel yovlisa es aris sakiTxi imis Sesaxeb, aris Tu ara zmna mxolod piriani<br />

sityva, Tu Sig upiro formebic Sedis, rogoricaa xvna, Tesva, keTeba da sxva? am<br />

sakiTxis Sesaxeb me bevri miweria da aq aRar gavimeoreb. vityvi mxolod, rom, roca<br />

anton I-ma aseTi formebisaTvis SemoiRo termini `saxel-zmna~, man amiT isic aRniSna,<br />

rom sityvebis am jgufs saxelis niSnebic aqvs da zmnisaco. es Sexeduleba sworia<br />

da amaoa cda sawinaaRmdegos damtkicebisa.<br />

2) gardamavlobis Sesaxeb specialuri nakvlevi maqvs, sadac garkveulia misi namdvili<br />

niSani da aq aras gavimeoreb 2 .<br />

am ori sakiTxis sworad gadaWra saskolo gramatikaSi TandaTanobiT gamosworda,<br />

magram darCaA mougvarebeli mesame sakiTxi,<br />

sakiTxi qvemdebaris Sewyobisa zogierT gardauval zmnasTan<br />

am sakiTxis Sesaxeb Cemi saskolo gramatikis pirvel gamocemaSi (1939 w.) Semdegi<br />

cnobaa mocemuli:<br />

«228. qvemdebare micemiTSi. zogierT gardauval zmnas moepoveba orive wyoba: subieqturic<br />

da obieqturic. magaliTad, iTqmis ara marto `movswonvar~, aramed agreTve<br />

1 a. SaniZe, Txz., t. II, Tb., 1981 (ibeWdeba mcireodeni SemoklebiT).<br />

2 zmnaTa gardamavlobis sakiTxisaTvis qarTvelur enebSi, I, saq. ssr mecn. akad. moambe (II, 1942,<br />

#2, gv. 183-189) da II (iqve, #3, gv. 289-295).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!