You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
gramatikuli subieqti zogierT gardauval zmnasTan qarTulSi 1<br />
13<br />
akaki SaniZe<br />
am werilis mizania, gamoarkvios qvemdebaris sakiTxi zogierTi tipis winadadeba-<br />
Si, sakiTxi, romelic sacilobeli gamxdara specialistebs Soris.<br />
roca me 1939 wels pirvelad gamoveci gansaxkomis davalebiT dawerili Cemi saskolo<br />
gramatika, romlis redaqtorebi iyvnen prof. g. axvlediani, prof. v. Tofuria<br />
da damsaxurebuli maswavlebeli f. rurua, saWirod vcani winasityvaobis ukanasknel<br />
abzacSi meTqva Semdegi:<br />
`dasasrul unda aRiniSnos, rom avtors ver miewereba aq warmodgenili gaSuqeba<br />
ramdenime sakiTxisa; aseTebia: zmnaTa dayvana pirian formebamde ($ 120) da amis mixedviT<br />
dapirispireba zmnebisa da saxelzmnebisa ($$ 201. 235). gardamavlobis niSnad qvemdebaris<br />
brunvis dasaxeleba ($$ 183. 184) da gardauval zmnasTan micemiTSi dasmuli<br />
saxelis qvemdebared miCneva ($ 228)~.<br />
wigni ibeWdeboda zafxulSi, roca me saagarakod cixis jvarSi viyavi. erTic vnaxoT,<br />
depeSa momivida ganaTlebis saxalxo komisris giorgi kiknaZisagan, romelic winadadebas<br />
maZlevda winasityvaobis ukanaskneli abzaci, romelic zemoT moviyvane,<br />
sruliad amomeRo. me pasuxad vwerdi depeSiTve, rom saerTod SeiZleba amoRebul iqnes,<br />
magram ramdenime calSi mainc darCes-meTqi. me vvaraudobdi, rom erT asiode<br />
calSi mainc datovebuli iqneboda aRniSnuli abzaci, magram abzaci saerTod amoi-<br />
Res da samagierod aseTi SeniSvna waumZRvares wigns (meore gverdze):<br />
«ganaTlebis saxalxo komisariatisagan»<br />
«winamdebare `qarTuli enis gramatika~ mimdinare wels gamodis pirvelad. Cven moveliT,<br />
rom qarTuli enisa da literaturis praqtikosi maswavleblebi yuradRebiT<br />
gaicnoben mas da mogvawvdian am saxelmZRvanelos Sesaxeb TavianT SeniSvnebsa da mosazrebebs,<br />
romlebic Semdegi gamocemebis dros mxedvelobaSi iqneba miRebuli».<br />
ueWvelia, rom, raki Cemi SeniSvna gauSves, yoveli mkiTxveli me momawerda gramatikuli<br />
sakiTxebis im gagebas, romelic aRniSnul paragrafebSi iyo mocemuli.<br />
ra sakiTxebia es sakiTxebi?<br />
1) pirvel yovlisa es aris sakiTxi imis Sesaxeb, aris Tu ara zmna mxolod piriani<br />
sityva, Tu Sig upiro formebic Sedis, rogoricaa xvna, Tesva, keTeba da sxva? am<br />
sakiTxis Sesaxeb me bevri miweria da aq aRar gavimeoreb. vityvi mxolod, rom, roca<br />
anton I-ma aseTi formebisaTvis SemoiRo termini `saxel-zmna~, man amiT isic aRniSna,<br />
rom sityvebis am jgufs saxelis niSnebic aqvs da zmnisaco. es Sexeduleba sworia<br />
da amaoa cda sawinaaRmdegos damtkicebisa.<br />
2) gardamavlobis Sesaxeb specialuri nakvlevi maqvs, sadac garkveulia misi namdvili<br />
niSani da aq aras gavimeoreb 2 .<br />
am ori sakiTxis sworad gadaWra saskolo gramatikaSi TandaTanobiT gamosworda,<br />
magram darCaA mougvarebeli mesame sakiTxi,<br />
sakiTxi qvemdebaris Sewyobisa zogierT gardauval zmnasTan<br />
am sakiTxis Sesaxeb Cemi saskolo gramatikis pirvel gamocemaSi (1939 w.) Semdegi<br />
cnobaa mocemuli:<br />
«228. qvemdebare micemiTSi. zogierT gardauval zmnas moepoveba orive wyoba: subieqturic<br />
da obieqturic. magaliTad, iTqmis ara marto `movswonvar~, aramed agreTve<br />
1 a. SaniZe, Txz., t. II, Tb., 1981 (ibeWdeba mcireodeni SemoklebiT).<br />
2 zmnaTa gardamavlobis sakiTxisaTvis qarTvelur enebSi, I, saq. ssr mecn. akad. moambe (II, 1942,<br />
#2, gv. 183-189) da II (iqve, #3, gv. 289-295).