20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

dasaxelebuli zedsarTavi saxelebi awarmoeben xarisxis formebs: bednieri _ ubednieresi,<br />

keTilSobili _ ukeTilSobilesi. xarisxis formaTa warmoebis unaris gamo vi-<br />

TarebiT zedsarTav saxelad ganixileba agreTve mimReoburi formebi: mwife, morcxvi,<br />

myrali, mxurvale.<br />

mimarTebiTi zedsarTavi saxeli yvela nawarmoebi, motivirebuli saxelia gam-<br />

Wvirvale struqturiTa da semantikiT. fuZis mixedviT mimarTebiTi zedsarTavi saxeli<br />

warmoqmnili an Txzulia. warmoqmnil zedsarTavebSi Zireul saxelad<br />

(semantikur birTvad) upiratesad arsebiTi saxeli gvxvdeba (Saqriani, sazeimo), SedarebiT<br />

iSviaTad _ sxva metyvelebis nawili: zedsarTavi saxeli (saswrafo, mciredi),<br />

nacvalsaxeli (Cveneburi, saCveno), ricxviTi saxeli (erTiani, pirveladi), zmnisarTi<br />

(aqauri, samudamo), zmna (mSvenieri, mSieri), damxmare sityva (saTuo, uebro); formis<br />

mixedviT warmoqmnili zedsarTavi saxeli, Cveulebriv, sufiqsuri (mziani, wignieri)<br />

an prefiqsul-sufiqsuria (meocnebe, saSemodgomo), iSviaTad _ oden prefiqsuli (uricxvi,<br />

alogikuri, araordinaruli, antikorufciuli); semantikis (mniSvnelobis) mixedviT<br />

gamoiyofa warmoqmnil zedsarTav saxelTa Semdegi jgufebi: qonebis (yabalaxiani,<br />

Subosani, Zalovani, wesieri), uqonlobis (ugemuri, uwignuri, ugulo, udisciplino),<br />

warmomavlobis (qalaqeli _ qalaquri, wliuri, guSindeli), daniSnulebis (safosto,<br />

saqveyno, saswrafo).<br />

yuradRebas iqcevs moqmedebiTi da viT.arebiTi brunvis niSnebiT nawarmoebi zedsarTavi<br />

saxelebi: dadebiTi, weriTi, ricxviTi, JangviTi; drekadi, denadi, xsnadi, kum-<br />

Svadi. am tipis zedsarTavTa gamoyenebis are terminologiuri daniSnulebiT ganuzomlad<br />

farToa.<br />

T x z u l i zedsarTavi saxeli aris fuZegaorkecebuli (giJmaJi, uzarmazari, ma-<br />

Ral-maRali) an nairfuZiani (Rarib-Rataki, cocxal-mkvdari; vardisferi, gulqva,<br />

gulkeTili, gulgatexili).<br />

zedsarTavi saxeli, rogorc niSan-Tvisebis gamomxatveli sityva, sagnis saxelTan<br />

_ arsebiT saxelTan (sazRvrulTan) erTad funqcionirebs: qmnis msazRvrel-sazRvrulis<br />

sintaqsur wyvils, ibrunvis rogorc atributuli msazRvreli (wiTeli vaSli,<br />

wiTelma vaSlma...). zedsarTavi saxeli konteqstSi SeiZleba damoukideblad, arsebiTi<br />

saxelis (sazRvrulis) gareSec Segvxvdes. am SemTxvevaSi igi gasubstantivebulia, Sesityvebas<br />

qmnis zmnasTan, asrulebs arsebiTi saxelis funqcias da ibrunvis rogorc<br />

saTanado fuZis arsebiTi saxeli (mag.: kuzians samare gaasworebso).<br />

zogierTi enaTmecnieri afarToebs zedsarTavi saxelis tradiciul CarCos da mas-<br />

Si, rogorc nazmnari zedsarTavi saxeli, mimReobac Seaqvs (S. kekelia, a. daviTiani).<br />

rusul saenaTmecniero literaturaSi es CarCo kidev ufro gafarToebulia da zedsarTavi<br />

saxelis, rogorc metyvelebis nawilis, SemadgenlobaSi, sakuTriv zedsarTavi<br />

saxelis garda, brunebis wesisa da sintaqsuri funqciis msgavseba-erTianobis safuZvelze,<br />

mimReobasTan erTad SeaqvT rigobiTi ricxviTi saxeli da nacvalsaxeli<br />

(piris nacvalsaxelis garda).<br />

lit.: S a n i Z e a . , qarTuli gramatikis safuZvlebi, I. morfologia, Tb., 1953 (1973);<br />

imnaiSvili i., saxelTa bruneba da brunvaTa funqciebi Zvel qarTulSi, Tb., 1957;<br />

zurabiSvili T., odnaobiTis formaTa istoriisaTvis qarTvelur enebSi. _ «smam»,<br />

1962, t. 29, #5; k e k e l i a S . , d a v i T i a n i a., qarTuli ena, Tb., 1973; k v a W a Z e l .,<br />

qarTuli ena, naw. 1, Tb., 1981.<br />

123

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!