You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
dasaxelebuli zedsarTavi saxelebi awarmoeben xarisxis formebs: bednieri _ ubednieresi,<br />
keTilSobili _ ukeTilSobilesi. xarisxis formaTa warmoebis unaris gamo vi-<br />
TarebiT zedsarTav saxelad ganixileba agreTve mimReoburi formebi: mwife, morcxvi,<br />
myrali, mxurvale.<br />
mimarTebiTi zedsarTavi saxeli yvela nawarmoebi, motivirebuli saxelia gam-<br />
Wvirvale struqturiTa da semantikiT. fuZis mixedviT mimarTebiTi zedsarTavi saxeli<br />
warmoqmnili an Txzulia. warmoqmnil zedsarTavebSi Zireul saxelad<br />
(semantikur birTvad) upiratesad arsebiTi saxeli gvxvdeba (Saqriani, sazeimo), SedarebiT<br />
iSviaTad _ sxva metyvelebis nawili: zedsarTavi saxeli (saswrafo, mciredi),<br />
nacvalsaxeli (Cveneburi, saCveno), ricxviTi saxeli (erTiani, pirveladi), zmnisarTi<br />
(aqauri, samudamo), zmna (mSvenieri, mSieri), damxmare sityva (saTuo, uebro); formis<br />
mixedviT warmoqmnili zedsarTavi saxeli, Cveulebriv, sufiqsuri (mziani, wignieri)<br />
an prefiqsul-sufiqsuria (meocnebe, saSemodgomo), iSviaTad _ oden prefiqsuli (uricxvi,<br />
alogikuri, araordinaruli, antikorufciuli); semantikis (mniSvnelobis) mixedviT<br />
gamoiyofa warmoqmnil zedsarTav saxelTa Semdegi jgufebi: qonebis (yabalaxiani,<br />
Subosani, Zalovani, wesieri), uqonlobis (ugemuri, uwignuri, ugulo, udisciplino),<br />
warmomavlobis (qalaqeli _ qalaquri, wliuri, guSindeli), daniSnulebis (safosto,<br />
saqveyno, saswrafo).<br />
yuradRebas iqcevs moqmedebiTi da viT.arebiTi brunvis niSnebiT nawarmoebi zedsarTavi<br />
saxelebi: dadebiTi, weriTi, ricxviTi, JangviTi; drekadi, denadi, xsnadi, kum-<br />
Svadi. am tipis zedsarTavTa gamoyenebis are terminologiuri daniSnulebiT ganuzomlad<br />
farToa.<br />
T x z u l i zedsarTavi saxeli aris fuZegaorkecebuli (giJmaJi, uzarmazari, ma-<br />
Ral-maRali) an nairfuZiani (Rarib-Rataki, cocxal-mkvdari; vardisferi, gulqva,<br />
gulkeTili, gulgatexili).<br />
zedsarTavi saxeli, rogorc niSan-Tvisebis gamomxatveli sityva, sagnis saxelTan<br />
_ arsebiT saxelTan (sazRvrulTan) erTad funqcionirebs: qmnis msazRvrel-sazRvrulis<br />
sintaqsur wyvils, ibrunvis rogorc atributuli msazRvreli (wiTeli vaSli,<br />
wiTelma vaSlma...). zedsarTavi saxeli konteqstSi SeiZleba damoukideblad, arsebiTi<br />
saxelis (sazRvrulis) gareSec Segvxvdes. am SemTxvevaSi igi gasubstantivebulia, Sesityvebas<br />
qmnis zmnasTan, asrulebs arsebiTi saxelis funqcias da ibrunvis rogorc<br />
saTanado fuZis arsebiTi saxeli (mag.: kuzians samare gaasworebso).<br />
zogierTi enaTmecnieri afarToebs zedsarTavi saxelis tradiciul CarCos da mas-<br />
Si, rogorc nazmnari zedsarTavi saxeli, mimReobac Seaqvs (S. kekelia, a. daviTiani).<br />
rusul saenaTmecniero literaturaSi es CarCo kidev ufro gafarToebulia da zedsarTavi<br />
saxelis, rogorc metyvelebis nawilis, SemadgenlobaSi, sakuTriv zedsarTavi<br />
saxelis garda, brunebis wesisa da sintaqsuri funqciis msgavseba-erTianobis safuZvelze,<br />
mimReobasTan erTad SeaqvT rigobiTi ricxviTi saxeli da nacvalsaxeli<br />
(piris nacvalsaxelis garda).<br />
lit.: S a n i Z e a . , qarTuli gramatikis safuZvlebi, I. morfologia, Tb., 1953 (1973);<br />
imnaiSvili i., saxelTa bruneba da brunvaTa funqciebi Zvel qarTulSi, Tb., 1957;<br />
zurabiSvili T., odnaobiTis formaTa istoriisaTvis qarTvelur enebSi. _ «smam»,<br />
1962, t. 29, #5; k e k e l i a S . , d a v i T i a n i a., qarTuli ena, Tb., 1973; k v a W a Z e l .,<br />
qarTuli ena, naw. 1, Tb., 1981.<br />
123