20.09.2013 Views

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Si gan preverbiani zedsarTavi saxeli gvqondes: `Ãmel~ gaiazres rogorc mimReoba da<br />

preverbis darTvac aRar iyo SeuZlebeli.<br />

-el sufiqss mimReobaTa warmoebaSi xSirad -ar enacvleba. gvaqvs am afiqsTa paralelurad<br />

xmarebis SemTxvevebi: m-xedv-el || m-xedv-ar, m-zraxv-el || m-zraxv-al←m-zraxv-ar,<br />

sayud-el || sa-yud-ar...<br />

-ar sufiqsi gvxvdeba gardamaval zmnaTagan nawarmoeb awmyo drois mimReobebSi msufiqsTan<br />

erTad, myofadi drois mimReobaSi sa-prefiqsTan erTad da namyo drois<br />

mimReobaSi na- prefiqsTan erTad. namyo droisaa agreTve dinamikur ugvaro zmnaTagan<br />

m- prefiqsiTa da -ar sufiqsiT nawarmoebi mimReobebic.<br />

-ar sufiqsi Sedis rTuli sufiqsis -ar-e-s SemadgenlobaSic, romelic mxolod m-<br />

prefiqsTan erTad gvxvdeba da awarmoebs mimReobas gardauvali statikuri zmnebidan:<br />

m-wux-ar-e, m-RÂZ-ar-e, m-dum-ar-e, m-brwyinv-al-e ← m-brwyinv-are...<br />

-are-sufiqsi rTulia (ar+e), radgan:<br />

1. qarTulisaTvis ar aris damaxasiaTebeli ormarcvliani mawarmoebeli afiqsi. yvela<br />

rTuli afiqsi iSleba: ier←iv-er, eul←ev-ul, iad←iv-ad... da<br />

2. mimReobis warmoebaSi gvxvdeba -ar sufiqsica da -e-c cal-calke.<br />

-ar sufiqsi unda aRvadginoT sufiqsad mimReobis im formebSi, sadac mimReobis<br />

mawarmoeblad oden r Tanxmovani gvaqvs: m-kueT-r, m-Zov-r, m-wux-r... oden Tanxmovniani<br />

warmoebis gverdiT moipoveba paraleluri -ar sufiqsiani variantebic: m-Zov-ar, m-wuxar-e...<br />

uxmovno, r Tanxmovniani warmoeba mimReobisa im kilosi da drois kuTvnilebad<br />

unda CaiTvalos, sadac da roca intensiuri dinamikuri maxvili moqmedebda.<br />

-e sufiqsi mimReobaSi gvxvdeba m-, me-, mo- prefiqsebTan erTad awmyos mimReobaSi.<br />

myofadi drois mimReobaSi -e sufiqsi mimReobis mxolod or formaSi Cans aSkarad:<br />

sa-qm-e da sa-vs-e.<br />

magram -e gvaqvs mimReobis mawarmoebel sufiqsad sxva SemTxvevebSic: sa-Tn-o←sa-<br />

Tn-v-e (←sa-Tn-ev-e, sa-S-o←sa-Sv-e←sa-Sev-e, sa-s-o←sa-sv-e←sa-sav-e, sa-c-o←sa-cv-e←<br />

sa-cav-e... o mimReobis am formebSi pirveladi ar aris da zmnis fuZiseuli -v-isa da<br />

mimReobis mawarmoebeli -e sufiqsis Serwymis gziT aris miRebuli. im SemTxvevebSi,<br />

roca aRniSnuli fonetikuri safuZveli ar Cans (sa-wyin-o, sa-Cin-o, sa-swav-l-o...) o-s<br />

arseboba analogiiT unda aixsnas.<br />

-ur, -ed, -al sufiqsiT nawarmoebi mimReobis formebi SedarebiT iSviaTad gvxvdeba.<br />

-ed sufiqsi mimReobis mxolod or formaSi dasturdeba: mo-qm-ed, mo-rb-ed.<br />

-al sufiqsis gamoyenebis arec Zalze SezRudulia ukve Zvel qarTulSi: mo-mk-al,<br />

sa-mk-al, da-m-lb-al, dam-lp-al 4 . -al sufiqss gamoyofs mimReobis mawarmoeblad iv.<br />

javaxiSvili m-Zev-al formaSic (amosavalia Z-ev-s zmna) 5 .<br />

mimReobis mawarmoebeli sufiqsi Cans namyos mimReobis zog formaSi -ev sufiqsic:<br />

na-qmn-ev (Sdr. na-qm-ar), na-Ruar-ev 6 .<br />

iSviaTad gvxvdeba mimReobis mawarmoeblad -an sufiqsic m-prefiqsTan erTad: m-<br />

4 mimReobis `damlbal” da `damlpal” formebSi SesaZlebelia al←ar. mimReobis es formebi<br />

dinamikuri ugvaro zmnebisaa, romelnic mxolod m-prefiqsiTa `da ar sufiqsiT awarmoeben<br />

mimReobas. amasTan erTad sagulisxmo isic aris, rom amosavali zmnebis fuZeSi orsave Sem-<br />

TxvevaSi l Tanxmovani gvaqvs. amitom asimilaciis procesic gasaTvaliswinebelia.<br />

5 i v . j a v a x i S v i l i , qarTuli da kavkasiuri enebis Tavdapirveli buneba da naTesaoba, gv.<br />

231-232.<br />

6 sainteresoa, rom svanurSi, romelic mimReobis mawarmoebeli sufiqsebiT metad Raribia, naprefiqsiT<br />

nawarmoebi mimReoba -s gamoavlens: na-tix- _ `nabrunebi”, na-kid- _ `anaRebi”: es<br />

qarTulis -ev sufiqss unda ukavSirdebodes, romelic swored na||ne prefiqsebTan gamovlindeba<br />

qarTulSic.<br />

104

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!