You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
kÂrn-e _ m-i-kÂr-s, mo-cal-e _ i-cl-i-s, mo-urn-e _ i-urv-i-s, mo-qm-ed _ i-qm-s, mo-qadul<br />
_ i-qad-i-s, mo-nan-ul _ i-nan-i-s, mo-Ruaw _ i-Ruw-i-s, mo-Tmin-e _ i-Tmen-s, mo-brZav<br />
(sulT-mobrZavi) _ i-brZv-i-s, mo-Zrav _ i-Zrv-i-s, mo-zard-ul || mo-zard _ i-zrd-eb-a,<br />
mo-rev _ i-rev-a.<br />
vfiqrobT, SemTxveviTi ar unda iyos, rom i- prefiqsiani zmnebi mimReobaSi o xmovans<br />
gamoavlenen. aseTi damTxveva garkveuli kanonzomierebis xasiaTs atarebs.<br />
magram sakmao raodenobiT aris imis magaliTebic, roca zmnas i prefiqsi ar awarmoebs,<br />
magram mimReobaSi o prefiqsi gvaqvs (mo-rC-il _ erCis, mo-rbed _ rb-i-s, mo-kudav<br />
_ kudavs, mo-sav _ vesav...). o xmovnis arseboba aseT SemTxvevaSi analogias miewereba:<br />
enaSi iyo garkveuli yalibi mimReobis warmoebisa da misi gamoyeneba SeeZlo<br />
sxvadasxva prefiqsiT warmoebul zmnas.<br />
mainc aRsaniSnavia, rom is zmnebi, romlebic, ase vTqvaT, umarTebulod gamoavlenen<br />
mimReobaSi o xmovans, ZiriTadad statikuri zmnebia: mo-Zul-e, mo-surn-e || mo-surv-e,<br />
mo-rcxv-i, mo-Tn-e, mo-sav, mo-rC-il, mo-rb-ed, mo-Surn-e...<br />
statikur zmnaTa umravlesobaSi i statikurobis morfologiuri niSani (romelic<br />
istoriulad diuratiuli aspeqtis maCvenebelia) warmodgenilia, magram igi sufiqsad<br />
gvxvdeba yovelTvis.<br />
iqneb mimReobis am formaTa mixedviT vivaraudoT, rom am aspeqtiseuli -i afiqsis<br />
adgili zmnaSi ar iyo imTaviTve fiqsirebuli da igi SeiZleba prefiqsadac mogvvlineboda.<br />
am mxriv sainteresoa zog inversiul statikur zmnaSi i prefiqsis gamovlena I da<br />
II pirSi (III-Si i→u), romelic arc qcevisaa da arc vnebiTi gvarisa: m-i-yuar, gi-yuar,<br />
m-i-kÂr-s, g-i-kÂr-s, m-i-xar-i-s.<br />
ras unda gamoewvia mimReobis formebSi i-s o-d Secvla? labializaciis procesiT<br />
amis axsna gaWirdeboda imis gamo, rom m prefiqsTan a da e xmovnebic gvxvdeba da amgvar<br />
fonetikur process adgili ara aqvs.<br />
safiqrebelia, rom mi-m mogvca mo garkveul dialeqtSi. iqneb am fonetikur process<br />
xeli Seuwyo im garemoebam, rom i-iani forma mimReobisa zmnis pirian formas<br />
daemTxveoda bevr SemTxvevaSi: mi-yuar-e, mi-Zul-e, mi-Tmin-e, mi-wyal-e, mi-surv-e...<br />
qarTuli metad mdidaria mimReobis mawarmoebeli sufiqsebiT, Cveulebriv sufiqsebi<br />
prefiqsTan erTad arian warmodgenili mimReobaSi. mxolod -il da -ul sufiqsebi<br />
prefiqsis gareSec awarmoeben mimReobas. oden sufiqsiani warmoeba mimReobisa namyo<br />
droisaa yovelTvis. mimReobis mawarmoebeli sxva sufiqsebi sxvadasxva droisa da<br />
gvaris mimReobebSi gvxvdeba.<br />
gansakuTrebiT produqtiulia qarTulSi mimReobis mawarmoebeli -el sufiqsi. igi<br />
m-, ma-, me-, mo- prefiqsebTan erTad awarmoebs sasubieqto mimReobas gardamavali da<br />
gardauvali statikuri zmnebidan. imave gardamaval zmnaTagan -el sufiqsiTa da sa-<br />
prefiqsiT nawarmoebi mimReoba ki saobieqtoa, e. i. udris amosavali zmnis pirdapir<br />
obieqts.<br />
namyo drois mimReobaSi na- prefiqsTan erTad -el sufiqsi ar gvxvdeba, Tu mimReobis<br />
formad ar miviCnieT na-T-el _ nawarmoebi saxeli (Sdr. a-T-ev-s, gan-T-en-a, T-end-eb-a,<br />
gan-T-i-ad).<br />
oden -el sufiqsi Cans mimReobis mawarmoeblad mimReobis ganmÃel formaSi. `ganÃmel~<br />
rom mimReobis formaa, amas preverbi cxadyofs. mxolod kiTxva ismis, xom ar<br />
aris am formaSi m- prefiqsi dakarguli fonetikur niadagze n-s mezoblobaSi? aseTi<br />
SesaZlebloba gamoricxuli ar aris. magram, meore mxriv, iqneb prefiqsis uqonloba<br />
Sinagan kavSirSi iyo preverbis darTvasTan (Seadare analogiuri viTareba Wanur mim-<br />
ReobaSi).<br />
Ãmebis `zmnisagan (romlis mimReobac ars `ganÃmel~) ganmÃmar mimReobis forma iyo<br />
mosalodneli, romelic gvxvdeba kidec. magram gvaqvs `Ãmel~ zedsarTavi saxelic.<br />
`ganÃmar~ mimReoba da `Ãmel~ zedsarTavi saxeli SinaarsiT savsebiT faraven erTmaneTs<br />
(Sdr. am mxriv `didi~ da `gadidebuli~). amitom, SesaZlebelia, `ganÃmel~ forma-<br />
103