aprili 2009 #4

le bi sa da glo ba li za ci iT na karna
xe vi no va ci e bis sim bi o zi da amis
sa fuZ vel ze - sa er Ta So ri so Sromis
baz ri saT vis kon ku ren tu na ri ani
mu Sa xe lis mom za de ba. ara nak le bi
mniS v ne lo ba aqvs ga naT le bis meS veo
biT de mok ra ti u li sa zo ga do e bis
srul fa so va ni wev ris, sa ku Ta ri
qvey nis pat ri o ti mo qa la qis aR z rdas.
ga naT le bis pro cess uwy ve ti
xa si a Ti un da hqon des da gan sa kuTre
bu li yu radRe ba eq ce o des sa zoga
do e bis in for ma ci u li mom za debis
do nis amaR le bas. dRes in forma
cia ada mi a nis ar se bo bis me sa me
for maa ma te ri a sa da ener gi as Tan
er Tad. ise Ti qvey ne bis ga moc di leba,
ro go ri caa fi ne Ti da ir lan dia,
adas tu rebs, rom Se da re biT pa ta ra
da mci re re sur se bis mqo ne qvey nebsac
eZ le vaT war ma te bis San si, Tu ki
isi ni swo rad gan sazR v ra ven sa ku-
Ta ri gan vi Ta re bis pri o ri te tebs
da ga a ta re ben mec ni e ru lad da sabu
Te bul eko no mi kur da teq no logi
ur po li ti kas.
sa qar T ve lo Si mec ni e re bis ganvi
Ta re bis sfe ro Si ga su li sa u kunis
90-iani wle bis da sawyi sam de sakma
od mdi da ri ga moc di le ba ar sebob
da, ra sac adas tu rebs mra va li
mo na ce mi. ker Zod, 1990 wli saT vis
sa qar T ve lo Si 29 aTa si mec ni e ri
mu Sa ob da. maT So ris 1400 mec ni e rebis
doq to ri, xo lo 11 aTas ze me ti
mec ni e re bis kan di da ti iyo. sa qar-
T ve los mec ni e re ba Ta aka de mi is
in s ti tu teb Si kvle viT saq mi a no bas
ewe o da 6 aTa sam de mec ni e ri, maT Soris
450-mde mec ni e re bis doq to ri
da 3 aTa sam de mec ni e re bis kan di dati,
fun q ci o ni reb da 131 sa mec ni ero
da we se bu le ba, maT So ris 115 samec
ni e ro-kvle vi Ti in s ti tu ti da 4
sap ro eq to-sa kon s t ruq to ro orga
ni za cia. pos t ko mu nis tur pe riod
Si gan vi Ta re bul ma pro ce seb ma
yve la ze me tad mec ni e re ba ze imoqme
da. 2007 wli saT vis sa qar T ve lo Si
same c ni e ro da we se bu le ba Ta ra ode
no ba 92-mde Sem cir da. maT So ris
sa mec ni e ro-kvle vi Ti in s ti tu tebia
_ 73, xo lo sap ro eq to-sa kon s truq
to ro or ga ni za ci e bi sa er Tod
ga uq m da.
ima ve pe ri od Si mec ni er-mu Sak-
Ta ra o de no ba cal ke u li sa mec ni ero
sfe ros mi xed viT TiT q mis ga naxev
r da. amas Tan er Tad Se im C ne o da
mec ni er Ta “da be re bis” pro ce si.
ker Zod, 1990 wels sa mec ni e rokvle
viT da we se bu le beb Si mec nier-Ta
nam S ro mel Ta ga na wi le ba asakis
mi xed viT ase Ti iyo: 35 wlam de
asa kis-47,8%; 51-65 wlis-30,8%; 65
wel ze me tis-23,4%. 2006 wli saT vis
es maC ve neb le bi Se sa ba mi sad: 36,2%;
36,6% da 27,2%-s Se ad gen da.
mec ni e re bis ase Ti “stag na cia da
dep re sia” mra va li mi ze ziT iyo gamow
ve u li. maT So ris, Cve ni az riT,
ga dam wy ve ti iyo am sfe ros mi marT
xe li suf le ba Si Ca mo ya li be bu li
sa fuZ vel Si ve mcda ri mo saz re ba,
rom pa ta ra, Ra rib da pos t ko mu nistu
ri tran s for ma ci is siZ ne le ebiT
dat vir Tu li qvey ni saT vis funda
men tu ri kvle ve bis Ca ta re ba da
mas ze fi nan se bis ga mo yo fa zed me ti
fu fu ne baa. TiT qos da Cve ni saq mea
sxvis mi er mi Re bu li Se de ge bis mxolod
ga mo ye ne ba. am ide o lo gi i dan
ga mom di na re, moq me deb da mec ni ere
bis “nar Ce ne bis” prin ci piT da finan
se bis praq ti ka. 2005 wels sa qar-
T ve lo Si mec ni e re ba ze sa xel m wi fo
bi u je ti dan ga mo yo fil ma da finan
se bam Se ad gi na 21 mln la ri. aq ve
un da Sev niS noT, rom sa qar T ve lo Si
mec ni e re ba am Ja mad, ise ro gorc winaT,
fi nan s de ba sa xel m wi fo bi u jeti
dan. 2006 wels aR niS nul ma Tan xam
Se ad gi na 18,2 mln la ri, rac mSp-s
0.15% (2005) da 0,13% (2006) iyo. Seda
re bi saT vis aR v niS navT, rom igive
maC ve ne be li iapo ni a Si Se ad gen da
3%-s, aSS-sa da ger ma ni a Si _ 2,7%-s,
saf ran geT Si _ 2,5%-s, di d bri taneT
Si _ 2,4%-s ru seT Si _ 1,2%-s, yaza
xeT Si _ 1.1%-s da a.S.
ev ro pis (fi ne Ti da ir lan di a)
da sam x reT-aR mo sav leT azi is (samx
reT ko rea, sin ga pu ri, hon gkon gi)
bo lo 10-15 wlis ga moc di le ba naTlad
gviC ve nebs, rom maT STam beWdav
eko no mi kur Se de gebs mi aR wi es
mec ni e re ba sa da ga naT le ba ze damya
re bu li ino va ci u ri eko no mi kis
gan vi Ta re bis gziT. am ga moc di lebis
gaT va lis wi ne biT auci le be lia
sa qar T ve lo Si ino va ci u ri eko nomi
kis Ca mo ya li be ba da gan vi Ta re ba
qvey nis ara mxo lod eko no mi ku ri,
ara med zo ga dad erov nul-sa xel mwi
fo eb ri vi gan vi Ta re bis stra tegi
is pri o ri te tul mi mar Tu le bad
iq ces. un da Ca mo ya lib des “erovnu
li ino va ci u ri stra te gi u li
ini ci a ti vis” me ga-pro eq ti da is
da i yos cal ke ul pro eq te bad. ker-
Zod, Se iq m nas pro eq ti pi ro bi Ti
sa xel wo de biT “ino va ci u ri sa qar-
T ve lo-2025” da igi gan xor cieldes
Sem de gi qve-pro eq te bis sa xiT:
in te leq tis in s ti tu ci o na li za cia
da ka pi ta li za cia; stra te gi u li
az rov ne bi sa da xed vis re a bi li tacia;
ino va ci u ri kul tu ris Ca mo-
ya li be bis xel Sewyo ba; efeq ti a ni
sa gan ma naT leb lo sis te mis Seq m na;
mec ni e re bis gan vi Ta re bis in s ti tuci
o na lur-sa mar T leb ri vi, or gani
za ci u li da fi nan sur-eko no miku
ri uz run vel yo fa.
aR niS nu li me ga-pro eq tis Car-
Co eb Si Se iZ le ba ga mo i yos 3 etapi
da Ti To e u lis xan g r Z li vo ba
ga ni sazR v ros 5 wlis va diT. pirvel
etap ze un da Se iq m nas kog nitur-ino
va ci u ri eko no mi ki saT vis
auci le be li in s ti tu ci o na lu ri
ga re mo. es pro ce si un da gan xorci
el des qve ya na Si mak ro e ko no miku
ri sta bi li za ci is miR we vis fonze.
me o re etap ze un da mo xer x des
kog ni tur-ino va ci u ri eko no mi kis
srul fa so va ni fun q ci o ni re bisa
da eko no mi ku ri zrdis dawye ba
prin ci pu lad axal teq no lo gi uror
ga ni za ci ul sa fuZ vel ze. me sa me
etap ze un da gan xor ciel des ma Ral
teq no lo gi eb sa da war mo e bis qselur
or ga ni za ci a ze dam ya re bu li
umaR le si so ci a lur-eko no mi ku ri
efeq ti a no bis mqo ne sis te mis funq
ci o ni re ba, ro me lic uz run velyofs:
a) qvey nis kon ku ren tu na ri ano
bas glo ba lu ri eko no mi kis mas Sta
biT; b) sa qar T ve los mo qa la qe Ta
cxov re bis ma Ral stan dar tebs.
mok led gan vi xi loT ze mo aR niSnu
li me ga-pro eq tis pi ro be bi da
re sur se bi. pi ro bebs mi e kuT v ne ba:
Tvi sob ri vad axa li sa mar T leb ri vi
or ga ni za ci u li da fi nan sur-ekono
mi ku ri me qa niz me bis Seq m na; re gio
na lur da glo ba lur teq no lo giur
ali an seb Si aq ti u ri Cab ma.
gan sa kuT re bu li yu radRe ba
un da mi eq ces ino va ci u ri eko no mikis
gan vi Ta re bis re sur se bis analizs.
sa qar T ve lo Si jer ki dev
Se mor Ce ni li in te leq tu a lu ri
po ten ci a li, ma Ral k va li fi ci u ri
sa mec ni e ro da teq ni ku ri mu Sa kebis
sa xiT, war mo ad gens ino va ci u ri
eko no mi kis Ca mo ya li be bis auci lebel,
Tum ca ara sak ma ris pi ro bas.
Za li an mniS v ne lo va nia so li du ri
in ves ti ci e bis gan xor ci e le ba im
Ta na med ro ve ma Ral teq no lo gi eb-
Si, ro mel Ta ga re Sec Se uZ le be lia
ino va ci u ri eko no mi kis ar se bo ba.
msof li o Si am Ja mad ap ro bi re bulia
ma Ra li teq no lo gi e bis da nerg
vis ram de ni me mo de li, ro me lic
gu lis x mobs ro gorc ucxo u ri kapi
ta lis mo zid vas, ase ve sa ma mu lo
ka pi ta lis mo bi li za ci as ma Ra li
teq no lo gi e bis sfe ro Si. pir ve li
mo de li iT va lis wi nebs ucxo u ri
mo wi na ve teq no lo gi e bis aT vi se-
31
Tvalsazrisi aprili - #4 2009