aprili 2009 #4

aprili 2009
#4
samecniero,
analitikur-praqtikuli Jurnali
referirebadia 2008 wlidan
Jurnali xelmZRvanelobs Tavisufali
presis principebiT. redaqciis
azri SesaZloa yovelTvis ar emTxveodes
avtorisas. Semosuli statiebis
Sinaarsze da monacemTa sizusteze
pasuxismgebelia avtori.
redaqciis misamarTi:
Tbilisi, Zmebi kakabaZeebis q. #22.
tel: 92-25-23; 98-71-25.
tel./faqsi: 98-39-30; 8(99) 79-00-34.
veb gverdi: www.inovacia.ge
e-mail: inovacia@caucasus.net
za ur naWye bia
gamomcemeli:
sagamomcemlo saxli `inovacia~
iuri pa pas qua, ekonomikis akademiuri doqtori
redaqtorebi:
redaqtorebi:
ko ba bi wa Ze, ilnar goreliSvili, eka jimSelaZe.
samecniero samecniero sabWo: sabWo:
ekonomikur mecnierebaTa doqtorebi, profesorebi:
iaSa mes xia (Tavmjdomare), no dar Wi Ta na va,
el gu ja meq va biS vi li, le van gri ga laS vi li, nodar xaduri, paata
koRuaSvili, la ma ra qo qi a u ri, an zor ab ra la va, mixeil jibuti,
Temur Sengelia, evgeni baraTaSvili, daviT jalaRonia,
Temur xomeriki, nazira kakulia, kote abulaZe, nikoloz
CixlaZe, Tamaz aqubardia, larisa TakalanZe, giorgi RavTaZe.
saqarTvelos mecnierebaTa akademiis wevr-korespodenti
avTandil silagaZe.
iuridiul mecnierebaTa doqtori, profesori
oTar melqaZe,
filosofiur mecnierebaTa doqtori, profesori
aleqsandre kukania,
pedagogikis mecnierebaTa doqtori, profesori
mamuka TavxeliZe.
bernard zigleri (berlinis universitetis profesori),
iohan fiSeri (bonis universitetis profesori),
adik geboiani (erevnis sax. universitetis profesori),
ali alerzevi (baqos sax. universitetis profesori).
konsultantebi:
konsultantebi:
Tamaz iaSvili, suliko futkaraZe, anzor mesxiSvili, jemal dumbaZe.
marketingis samsaxuri:
maka araxamia (xelmZRvaneli), mzia naWyebia, eka samxaraZe.
sabanko rekvizitebi:
saqarTvelos bankis centraluri filiali;
a/a: #400467916;
kodi: 2 2 0 1 0 1 5 0 2 .
registrirebulia sasamarTloSi;
registraciis #06/4-1521 a
fasi 10 lari
1
sakanonmdeblo siaxleni komentariT ianvari - #1 2009

Sinaarsi
aprili - #4 2009
eqspertis komentari
suliko futkaraZe, jemal ananiZe
mniSvnelovani cvlilebebi
qonebis gadasaxadSi ----------------------------3
agraruli seqtori
daviT egiaSvili, anzor mesxiSvili
miwis konsolidacia _
soflis gadarCena, Tu .... -----------------------8
kiTxva, komentariT
anzor mesxiSvili
rogor viyidoT miwa da avaSenoT saxli ------- 13
Tvalsazrisi
iakob mesxia
ekonomikuri usafrTxoeba:
analizi da prognozebi ---------------------- 15
nodar WiTanava
saqarTvelos ekonomikis
metamorfozebi -------------------------------- 22
elguja meqvabiSvili
globalizaciis gamowvevebi da
saqarTvelos ekonomikis perspeqtiva -------- 28
Tamaz aqubardia, maia TeTruaSvili
adamianis Rirseba da sabazro sistema --------- 33
siaxle!
aida qitaSvili-kvaWantiraZe
saafTiaqo supermarketebi
Tanamedrove farmacevtul biznesSi -------- 36
PR
eka jimSelaZe
Tqven `finansur gadawyvetilebaTa
jgufSi~ gelodebian! ------------------------- 41
elguja SafaTava: saavtoro
uflebebs pativs unda vcemdeT -------------- 43
Tanamedrove teqnologiebi
eka jimSelaZe
ratom iZleva CLAAS-is teqnika
naklebi danaxarjiT
meti mogebis SesaZleblobas ---------------- 45
Tiz-i
neli sesaZe
sagadasaxado TavSesafrebi ------------------ 50
dazRveva
daviT WiotaSvili
dazRveva _ qvelmoqmedeba,
Tu riskis anazRaureba 53
2
safondo birJa
nana Sonia
saqarTvelos safondo birJis
funqcionirebis meqanizmebi ----------------- 54
adgilobrivi biujetebi
Tea xorguaSvili
TviTmmarTveli erTeulebis
sabiujeto sistema ---------------------------- 57
fondebi
mzevinar nozaZe
suverenuli sainvesticio
fondebi msoflio ekonomikaSi -------------- 59
Tvalsazrisi
naTia JoJuaSvili
finansuri krizisis
ganviTarebis etapebi 62
agraruli seqtori
Tamar dudauri
riskebis marTvis Taviseburebebi
soflis meurneobaSi ------------------------- 65
sabanko saqme
naira tabataZe
sesxis portfelis xarisxis
maCvenebeli da portfelTan
dakavSirebuli riskebi ----------------------- 68
inovaciuri biznesi
SoTa SaburiSvili
biznes-angelozi: teqnologiuri
progresis katalizatori ------------------- 72
marketingi
irma dixaminjia
marketinguli strategiebis
formireba antikrizisul marTvaSi --------- 75
Tvalsazrisi
aleqsandre kukania
politikuri cnobierebis kraxi ------------- 78
sasargeblo rGevebi
eldar pirmisaSvili
piari da biznesi ------------------------------- 81
suliereba
akaki mindiaSvili
dasjiT ki damsaja ufalma,
magram sikvdils ar mimca --------------------- 82

mniS v ne lo va ni
cvli le be bi
qo ne bis ga da sa xad Si
qo ne bis ga da sa xa di, gan sa kuT re biT ki fi zi kur
pir Ta qo ne bis ga da sa xa di, rom moq me di sa ga da sa xado
ko deq sis yve la ze rTu lad ad mi nis t ri re ba di
da ga da uW re li prob le maa ama ze Jur nal ,,biz ne si da
ka non m deb lo bis~ 2008 wlis ma i sis #9­Si ga moq vey nebul
sta ti a Si: ,,fi zi kur pir Ta qo ne bis ga da sa xa dimo
ug va re be li prob le ma~, vi sa ub reT. mas Si mi va niSneb
diT, rom mi u xe da vad ssk­Si (2008 wlis 26 de kemb
ram de bo lo cvli le bam de) 50­mde sxva das x va sa xis
cvli le ba da da ma te ba iyo Se su li, mas das ru le bu li
sa xe ma inc ar mi i Ro, swo red es gax da mi ze zi imi sa,
rom fi nan s Ta sa mi nis t ros ini ci a ti viT ssk­Si 2008
wlis 26 de kem b ris (#871­ rs) ka no niT Se ta ni li cvlile
be bi da da ma te be bi faq tob ri vad TiT q mis qo ne bis
ga da sa xa dis mTel Tavs Se e xo da faq tob ri vad sa gada
sa xa do ko deq sis aR niS nu li Ta vis Tav da pir ve li
re daq ci i s gan TiT q mis aRa ra fe ri dar Ca. yve la ferze
rom na Te li war mod ge na Se eq m nas mkiTx vels, muxlob
ri vad war mo vad genT ssk­Si aR niS nu li ka no niT
Se ta ni li cvli le be bis da da ma te be bis ko men tars.
qo ne bis ga da sa xa diT da beg vris
obi eq ti (mux li 272) faq tobri
vad axa li re daq ci iT Ca mo yalib
da, am mux lis pir ve li na wili
ter mi no lo gi u rad gas wor da
da qo ne bis ga da sa xa diT da begv
ris obi eq ti, nac v lad ,,ba lans
ze asa xu li Zi ri Ta di sa Su ale
be bi sa~, Se ic va la Ca na we riT
,,ba lan s ze Zi ri Tad sa Su a lebad
aR ricxu li~ aq ti ve bi.
me-2 na wil Si Se ta ni li cvlile
be biT ki, 2009 wlis 1 ian vri
dan ucxo u ri sa war mos T vis
qo ne bis ga da sa xa diT da beg v ris
obi eq tia ija riT, qi riT, uzurf
ruq tiT an sxva am g va ri sa xis
xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze
ga ce mu li da sa qar T ve los teri
to ri a ze ar se bu li qo ne ba,
nac v lad yo fi li re daq ci iT
gaT va lis wi ne bu li mxo lod re-
zi den ti pi ris T vis ga ce mu li
qo ne bi sa.
ama ve mux lis me-4 da me-5 na wile
bis yo fi li re daq ci is Se sa bami
sad, qo ne bis ga da sa xa di di feren
ci re bu li iyo qo ne bis sa xe ebis
mi xed viT, ker Zod, da beg v ris
obi eqts war mo ad gen da uZ ra vi
qo ne ba, msu bu qi av to mo bi lebi,
iax te bi, TviT m f ri na ve bi,
Sve ul m f re ne bi, ag reT ve ekono
mi ku ri saq mi a no bis T vis gamo
ye ne bu li qo ne ba, Zi ri Ta di
sa Su a le be bi, da u mon ta Je be li
mowyo bi lo be bi, da um Tav re beli
mSe neb lo ba da ara ma te ri alu
ri aq ti ve bi. axa li re daq ciis
Se sa ba mi sad ki, es di fe renci
re ba ga uq m da da da beg v ris
obi eq ti gax da fi zi ku ri pi ris
sa kuT re ba Si ar se bu li uZ ravi
qo ne ba, Se sa ba mi sad msu bu qi
suliko futkaraZe
saqarTvelos biznesmenTa
federaciis aWaris regionuli
filialis Tavmjdomare,
eqsperti
jemal ananiZe
socialur mecnierebaTa
akademiuri doqtori
av to mo bi le bi, iax te bi, TviTm
f ri na ve bi da Sve ul m f re ne bi
fi zi ku ri pi ri saT vis, rom lebic
ar axor ci e lebs eko no mikur
saq mi a no bas qo ne bis gada
sa xa diT da beg v ris obi eqts
aRar war mo ad gens, Se sa ba mi sad
ko deq sis 272­e mux lis me­5 nawi
li amo Re bu lia.
ama ve mux lis me-6 na wil Si
Se su li cvli le be biT da konk
ret da, rom sa qar T ve los, an
ucxo u ri sa war mos T vis, or gani
za ci i saT vis an/da fi zi ku ri
pi ri saT vis mi wis ga da sa xa diT
da beg v ris obi eq tia sa kuT re ba-
Si (sar geb lo ba Si, mflo be loba
Si) ar se bu li mi wa sa ga da sa xado
wlis 1 ap ri lis mdgo ma re obiT,
anu, kon k ret de ba pe ri o di,
rom lis mdgo ma re o bi Tac pi ri
flobs aR niS nul qo ne bas (mi-
3
eqspertis komentari aprili - #4 2009

eqspertis komentari
aprili - #4 2009
was), yo fil re daq ci a Si aR niSnu
li pe ri o di mi niS ne bu li ar
iyo, rac eq s per teb sa da spe ci alis
tebs sa ga da sa xa do ko deq sis
aR niS nu li mux lis mniS v ne lovan
nak lad mig vaC n da. kma yo file
biT min da aR v niS no ag reT ve,
rom sa ga da sa xa do ko deq s Si 2008
wlis 26 de kem b ris cvli le be biT
da da ma te be biT ka non p ro eq tis
av to reb ma ga iT va lis wines Cveni-eq
s per t Ta da spe ci a lis t Ta
Se niS v ne bi. mxed ve lo ba Sia is,
rom qo ne bis ga da sa xa dis na wil-
Si moq me di sa ga da sa xa do ko deqsis
Se sa ba mi si mux le bi im de nad
Cax lar Tu lia, rom qo ne bis gada
sa xa diT da beg v ris obi eq t sa
da sa ga da sa xa do ga nak ve Te bis
gan sazR v ris miz niT ga dam x dels
mud mi vad ux de bo da pa ra le lur
re Jim Si sa ga da sa xa do ko deq sis
ram de ni me mux li sa da sxva das x va
na wi le bis kiTx va. axa li cvlile
be biT ki ga mar tiv da da dakon
k ret da qo ne bis ga da sa xa dis
ga dam x de le bi, da beg v ris obi eqte
bi da sa ga da sa xa do ga nak ve Tebi.
aR niS nu lis gaT va lis wi ne biT
cvli le be bi Se e xo sa ga da sa xa do
ko deq sis 273-e mux lis (ga da saxa
dis ga nak ve Ti) pir vel, me-2,
me-6, me-7 da me-9 na wi lebs, amas-
Tan, ko deq sis ama ve mux li dan
amo i Rebs me-3, me-4, me-5 na wi lebi,
ker Zod:
me­3 na wi li _ ro me lic Se exe
bo da fi zi ku ri pi re bi saT vis
da sa begr qo ne ba ze (gar da mi wisa),
ga da sa xa dis wli u ri ga nakve
Tis di fe ren ci re bas 40.000-
4
dan 60.000 la ram de, 60.000-dan
100.000 la ram de da 100.000 larze
me ti Se mo sav le bis mqo ne ojaxi
saT vis uZ rav qo ne ba ze qo ne bis
ga da sa xads, axa li re daq ci iT
igi ama ve mux lis me-2 na wi liT
re gu lir de ba da Se iZ le ba iT qvas,
mTli a nad Seicvala. ker Zod,
fi zi kur pi reb ze, qo ne bis (garda
mi wi sa) ga da sa xa dis ga nak ve-
Ti da im fi zi ku ri pi re bi saT vis,
rom le bic sa kuT re ba Si ar se bul
qo ne bas ar iye ne ben eko no mi kur
saq mi a no ba Si, mag ram aR niS nu li
fi zi ku ri pi re bis oja xis Se mosav
le bi ga sul sa an ga ri So wels
40 000 lars ga da a War bebs- sa gada
sa xa do pe ri o dis bo lo saT vis
(ga su li sa an ga ri So wlis bo losaT
vis) sa ga da sa xa do ga nak ve Ti
mo ce mu li fi zi ku ri pi re bis sakuT
re ba Si ar se bu li qo ne bis sabaz
ro Ri re bu le bis ara nak leb
0,05 pro cen t sa da ara u me tes 0,2
pro cents Se ad gens. aR niS nuls
Tu yo fil re daq ci as Tan Se vada
rebT, dav r w mun de biT, rom aq
faq tob ri vad, Se Ra va Ti mi e caT
im oja xebs, ro mel Ta Se mo sav lebi
60.000-dan 100.000 la ram dea,
ase Ti oja xe bis uZ ra vi qo ne ba
Zve li re daq ci is mi xed viT 0,2dan
0,4 pro cen tam de sa ga da saxa
do ga nak ve TiT ibeg re bo da,
amas Tan, axa li re daq ci is Se sa bami
sad, aR niS nu li sa ga da sa xa do
ga nak ve Ti ga e zar daT im oja xebs,
ro mel Ta Se mo sav le bi 100.000
lars aRe ma te ba da ax la igi 0,8dan
1 pro cen tam dea, nac v lad
yo fi li re daq ci iT gaT va lis-
wi ne bu li 0,4-dan 0,8 pro cen tisa.
ga mom di na re aR niS nu li dan,
qo ne ba ze ga da sa xa di Se da rebiT
mdid rebs ga e zar daT, ra Sic
vfiq robT ara fe ria saZ ra xi si.
me-4 da me-5 mux le bis amo Re biT
ki fi zi ku ri pi re bi, rom le bic
flo ben msu buq av to mo bi lebs,
iax tebs, TviT m f ri na vebs da Sveul
m f re nebs (Tum ca, vfiq robT
TviT m f ri na ve bi sa da Sve ul m fre
nis mflo be li fi zi ku ri pire
bi Cvens qve ya na Si iS vi a To bas
war mo ad ge nen) aRar war mo ad genen
da beg v ris obi eq tebs aR niSnul
qo ne ba ze, Tum ca, aq ve un da
gan v mar toT, rom Tu fi zi ku ri
pi re bi aR niS nul qo ne bas eko nomi
kur saq mi a no ba Si iye ne ben isini
av to ma tur re Jim Si da beg v ris
obi eqts war mo ad ge nen. kodeqsis
ama ve mux li dan amo Re bu lia me-
12 da me-13 na wi le bi, ro me lic
gan sazR v rav da fi zi ku ri pi ris
oja xis Se mo sav leb Si Se sa tan Semo
sav lebs (sar ge bels), ram de nadac
aR niS nu li ax la uk ve sa gada
sa xa do ko deq sis 276-e mux l Si
da ma te biT Se ta ni li me-3 da me-4
na wi le biT re gu lir de ba.
273-e mux l Si da ma te bi Ti saxiT
Se vi da me-14 na wi li:
,,14. mi wa ze sa ga da sa xa do
val de bu le ba ga ni sazR v re ba
sa ga da sa xa do wlis 1 ap ri lisaT
vis moq me di, xo lo sxva dasa
begr qo ne ba ze­sa ga da sa xa do
wlis 31 de kem b ri saT vis moq medi
ga dawy ve ti le bis mi xed viT~.
aR niS nul ma, ro gorc vxedavT
kon k re tu lad gan sazR v ra,
rom mi wa ze maT mi er war d ge ni li
dek la ra ci e bis mi xed viT (romel
sac wa rad ge nen 1 ma i sam de)
sa ga da sa xa do or ga no e bi mi uye
ne ben aR niS nu li wlis 1 ap rilis
T vis moq med sa ga da sa xa do
ga nak ve Tebs, xo lo, sxva qo ne baze
sa ga da sa xa do wlis 31 de kem bri
saT vis moq med ga nak veTs, romel
sac Se sa ba mi sad ad gi lob rivi
TviT m mar T ve lo bis or ga no ebi
gan sazR v ra ven sa ga da sa xa do
ko deq siT gaT va lis wi ne bu li mini
ma lu ri da maq si ma lu ri sa gada
sa xa do ga nak ve Tis far g leb Si.
sa ga da sa xa do ko deq sis 274-e
mux lis (ga da sa xa dis ga an ga ri-
Se bis we si) yo fi li re daq ci is
me-2, me-3 da me-4 na wi leb Si mi-
Ti Te be bi ga ke Te bu li iyo 272-e

na wi leb sa da qve pun q teb ze, ris
ga moc qo ne bis ga da sa xa diT dabeg
v ris ga nak ve Tis gan sazR v ris
miz niT ga dam x dels mud mi vad
ux de bo da pa ra le lur re Jim Si
am ori mux lis kiTx va. Se sa ba misad
Se ta ni li cvli le be biT es
prob le ma gar k ve u lad mog var da
da ax la uk ve qo ne bis ga da sa xadze
Ti To e ul na wil Si mi Ti Te bulia
ga da sa xa dis ga dam x de li
da da beg v ris obi eq ti.
ama ve mux lis me-6 na wil Si dakon
k ret da, rom ara sa sof lo _
sa me ur neo da niS nu le bis mi wa ze
ga da sa xa di ga i an ga ri Se ba sa gada
sa xa do ga nak ve Tis – 0,24 laris
gam rav le biT mi wis nak ve Tis
far Tob ze, ro me lic gan sazR vru
lia kvad ra tul met reb Si da
ara ub ra lod far Tob ze, rogorc
iyo yo fil re daq ci a Si.
imis ga mo, rom sa ga da sa xado
ko deq sis 274-e mux lis me-10
na wi lis moq me di re daq ci iT gamij
nu li ar iyo ad gi lob ri vi
TviT m mar T ve lo bis or ga no e bisa
da sa ja ro re es t ris val debu
le be bi, anu igu lis x me bo da,
rom ko or di ni re bu lad un da
mi e wo de bi naT sa ga da sa xa do orga
no e bi saT vis mi wa ze qo ne bis
ga dam x del Ta si e bi mi wis far-
To bis, Se sa ba mi si ka te go ri is an
zo nis da ga da sa xa dis ga nak ve Tis
Cve ne biT, ris ga re Sec Se uZ lebe
lia sa ga da sa xa do or ga no eb ma
ian ga ri Son mi wa ze qo ne bis ga dasa
xa di da ar iyo kon k re tu lad
gan sazR v ru li, ro me li in forma
ci is war d ge na ze ageb d nen pasuxs
ad gi lob ri vi TviT m mar Tve
lo bis or ga no e bi da sa ja ro
re es t ris sam sa xu re bi er T mane
Ti sa gan da mo u ki deb lad. saqme
ima Sia, rom maT mi er war modge
ni li (an ki dev sa ga da sa xa do
or ga no e bis mi er ga moTxo vi li)
in for ma ci e bi xSir Sem Tx ve va Si
aras rul yo fi li iyo, axa li redaq
ci iT ki aR niS nu li ga i mij na
da TviT m mar T ve lo bis or ga noebs
da e va laT sa moq me do te rito
ri a ze zo ni re bis gan xor cie
le bis Sem Tx ve va Si da a zus ton
cal ke ul zo na Si Se ma va li qu Cebi
kon k re tu lad.
ama ve 274-e mux lis 14-e nawil
Si Se vi da teq ni ku ri xa si a-
Tis cvli le ba, nac v lad sity vebi
sa ,,ram de ni me pi ris sa kuT­
re ba Si a~ Se ic va la Ca na we riT
,,ram de ni me pi ris ker Zo sa kuTre
ba Si a~.
cvli le be biT ase ve sru liad
ax le bu ra daa war mod ge ni li
sa ga da sa xa do ko deq sis 275-e
mux li (ga da sa xa dis ga dax di sa
da an ga riS ge bis we si), cvli lebe
bi Se e xo aR niS nu li mux lis
pir vel, me-2 me-4, me-5, me-6, me-7,
me-8, 11-e, 14-e na wi lebs, axal redaq
ci a Si aRar fi gu ri rebs (a mo-
Re bu li a) me-9, me-10, 12-e, 13-e
na wi le bi, ker Zod:
am mux lis pir vel da me-5 nawi
leb Si Se ta ni li cvli le be biT
amo Re bu lia mi Ti Te ba (ga da mi samar
Te ba) 272-e mux lis na wi leb ze.
pir vel na wil Si da kon k re tebu
lia, rom dek la ra ci a Si mo nace
me bi da sa beg ri mi wis Se sa xeb
Se i ta ne ba mim di na re sa ga da saxa
do wlis mi xed viT (1 ap ri lis
mdgo ma re o biT mflo be lo ba Si
ar se bu li), xo lo, sxva da sa beg ri
qo ne bis wi na wlis mi xed viT. dekla
ra ci is war d ge nis va dad yve la
sa xis qo ne ba ze fi zi ku ri pi re bisaT
vis ga ni sazR v ra ara ug vi a nes
sa ga da sa xa do wlis 1 ma i si sa.
swo red aR niS nu li dan da dabeg
v ris obi eq tis Se sa xeb (mux li
272. na wi li me-4, me-6, me-7) axa li
de bu le be bi dan ga mom di na re, Seic
va la fi zi kur pir Ta qo ne bis
ga da sa xa dis da beg v ris obi eqt
ze (gar da mi wi sa) ga sa an ga ri-
Se be li pe ri o di da igi mniS v nelov
nad gan s x vav de ba 2009 wlis
1 ian v ram de moq me di we si sa gan
(yo fi li re daq ci is mi xed viT,
fi zi ku ri pi re bis qo ne bis gada
sa xa diT da beg v ris obi eq tad
(gar da mi wi sa), ase ve iT v le bo da
ima ve wlis 1 ma i sis T vis fi zi kuri
pi ris sa kuT re ba Si ar se bu li
qo ne ba) mox da ise, rom 2009 wlis
1 ma i sis T vis fi zi ku ri pi re bi,
rom le bic war mo ad ge nen dek lara
ci ebs qo ne bis ga da sa xa dis Sesa
xeb, dek la ra ci eb Si Se i ta nen
mo na ce mebs maT mflo be lo ba Si
ar se bu li mi we bis Se sa xeb, xolo
sxva qo ne bis Se sa xeb, ram dena
dac is uk ve dek la ri re bu li
aqvT 2008 wels war d ge ni li dekla
ra ci e biT, aR niS nu li qo ne ba
gan me o re biT da beg v ras aRar eqvem
de ba re ba. aR niS nu li qo ne bis
da beg v ris val de bu le ba war moeq
m ne baT mxo lod im fi zi kur pirebs,
ro mel Ta oja xis Se mo savle
bic 2009 wlis Se de ge biT gada
a War bebs 40,000 lars (a mas Tan
da kav Si re biT fi nan s Ta sa mi nist
rom Se i mu Sa va Se sa ba mi si sa maxsov
ro _ ,,qo ne bis ga da sa xa di
fi zi ku ri pi re bi saT vis~, igi
ga dam x de lebs Se uZ li aT mi i Ron
Se sa ba mis sa ga da sa xa do or ga noeb
Si, ase ve ga dam x de lebs ufa so
kon sul ta ci e bis mi Re ba Se uZ liaT
mi i Ron fi nan s Ta sa mi nis t ros
cxel xaz ze 077).
ax la xan ga moq vey n da fi nans
Ta sa mi nis t ros mi er dam t kice
bu li qo ne bis ga da sa xa dis
dek la ra ci is axa li for ma, romlis
Se sa ba mi sa dac, fi zi ku ri
pi re bi maT mflo be lo ba Si arse
bul, ro gorc eko no mi kur
saq mi a no ba Si ga mo ye ne bul, ise
sar geb lo ba Si myof qo ne ba ze
av se ben aR niS nul dek la ra cias
(dek la ra ci a Si me-4 na wi liT
dek la rir de ba eko no mi kur saq-
5
eqspertis komentari aprili - #4 2009

eqspertis komentari
aprili - #4 2009
mi a no ba Si ga mo ye ne bu li qo ne ba
(gar da mi wi sa), me-6 na wi liT ki
qo ne ba (gar da mi wi sa), ro me lic
ar aris ga mo ye ne bu li eko no mikur
saq mi a no ba Si, amas Tan, gan sx
va ve biT sa war mo e bis gan (sa warmo
e bi Ta vad ga i an ga ri Se ben da
da a ricxa ven aR niS nul ga da sa xadebs
da Se sa ba mi sad, maT mo ge bis
ga da sa xa dis dek la ra ci eb Tan
er Tad 1 ap ri lam de wa rad ge nen
sa ga da sa xa do or ga no eb Si, Sesa
ba mi sad da ricxul qo ne bis
ga da sa xad sac ga moq viT ven dasa
beg ri mo ge bi dan) fi zi ku ri
pi rebs aR niS nu li ga da sa xa debis
ga an ga ri Se bis val de bu le ba
ar ekis re baT (maT sa ga da sa xa do
or ga no e bi ga i an ga ri Se ben da 1
iv li sam de, xo lo im Sem Tx ve va Si
Tu ga dam x de li isar geb lebs qone
bis ga da sa xa dis dek la ra ci is
war d ge nis ga da va de biT - 1 ag vistom
de), wa rud ge nen fi zi kur pirebs.
swo red aq gviC n de ba kiTxve
bi, ker Zod:
-ma Sin ro ca fi zi kur ma pirma
eko no mi ku ri saq mi a no bi dan
mi Re bu li Se mo sav le bis Se sa xeb
dek la ra cia sa an ga ri So wlis
dam Tav re bi dan mom dev no wlis 1
ap ri lam de un da wa rad gi nos, rogor
un da Car Tos ga moq viT veb Si
qo ne bis ga da sa xa di, rom lis Sesa
xeb igi Setyo bi ne bas 1 iv lisam
de (an, ki dev 1 ag vis tom de)
ver mi i Rebs? etyo ba, ama ze finan
s Ta sa mi nis t ro Si yu radRe ba
ar ga u max vi le bi aT. ara da, igi
sa yu radRe bo sa kiTxia.
am mux lis me-4 na wi lis de bule
ba, rom lis mi xed vi Tac, Tu
ga dam x de li ga mo i ye nebs ssk­s
96­e mux liT mi ni We bul uf lebas
dek la ra ci is war d ge nis vadis
gag r Ze le ba ze, ma Sin sa gada
sa xa do or ga no ga dam x dels
qo ne bis ga da sa xa dis Se sa xeb
moTxov nas 1 ag vis tom de warud
gens (aq, Cve ni az riT, ga paru
lia Sec do ma, rac ima Si ga moi
xa te ba, rom Tu ga dam x de li (fizi
ku ri pi ri) ga mo i ye nebs ssk-s
96-e mux liT mi ni We bul uf le bas
dek la ra ci is war d ge nis va dis
gag r Ze le bis Se sa xeb 3 TviT (mai
si, iv ni si, iv li si) e.i. mas gaug
r Zel de ba aR niS nu li va da 1
ag vis tom de, Se sa ba mi sad 1 ag vistom
de sa ga da sa xa do or ga no ver
mo a xer xebs mas ze sa ga da sa xa do
6
moTxov nis war m d ge nas. al baT aq
swo ri iq ne bo da Ca na we ri ,,1 seqtem
b ram de~.
me-6 na wil Si moq me di re daqci
is gan gan s x va ve biT, da e ma ta,
rom sa war mo e bis/or ga ni za ci ebi
saT vis qo ne bis (gar da mi wi sa)
ga da sa xa dis ga dax dis va daa saga
da sa xa do wlis mom dev no wlis
ara ug vi a nes 1 ap ri li sa, amas Tan,
mim di na re ga da sa xa de bis ga daxdis
val de bu le bis Ses ru le bis
Sem Tx ve va Si ga mo i ye ne ba sa ga dasa
xa do val de bu le bis Ses ru lebis
uz run vel yo fis Ro nis Zi ebe
bi (es praq ti ku lad aqam dec
xde bo da, ax la ub ra lod mi si
iuri di u lad da ka no ne ba mox da).
am mux lis me-7 na wi lis axa li
re daq ci iT amo Re bu lia me-6 nawil
ze mi Ti Te ba. amas Tan, aR niSnul
muxls da e ma ta axa li me-7 1
da me-7 2 na wi le bi, rom lis mi xedvi
Tac, Tu pirs qo ne bis ga da saxad
Tan mi mar Te ba Si um cir deba
mo sa lod ne li sa ga da sa xa do
val de bu le bis ode no ba, Se saZleb
lo ba eZ le va Se am ci ros, an
ar ga da i xa dos mim di na re ga dasax
de li, ris T vi sac ga dam x deli
mim di na re wlis ara ug vi a nes
1 iv ni si sa ac no bebs sa ga da sa xado
or ga nos. ag reT ve, wi na sa gada
sa xa do pe ri od Tan Se da re biT
ga da sa xa dis ga nak ve Tis Sec v lis
Sem Tx ve va Si ya lib de ba mim di nare
ga da sa xa dis ga saan ga ri Se beli
Tan xis gaT v lis me qa niz mi.
me-8 na wi lis axa li re daq ciis
Se sa ba mi sad, ase ve amo Re bulia
272-e mux l ze mi Ti Te ba da
ga ni sazR v ra, rom sa war mo/orga
ni za cia qo ne bis ga da sa xa dis
dek la ra ci as sa ga da sa xa do aRricx
vis mi xed viT sa ga da sa xa do
or ga nos wa rud gens ara ug vi a nes
ka len da ru li wlis 1 ap ri li sa.
amas Tan, dek la ra ci a Si mo na ceme
bi da sa beg ri mi wis Se sa xeb Se ita
ne ba mim di na re wlis mi xed viT,
xo lo, sxva da sa beg ri qo ne bis
Se sa xeb-wi na sa ga da sa xa do wlis
mi xed viT.
iqe dan ga mom di na re, rom
ko deq sis 275-e mux lis yo fili
re daq cia ar gan sazR v rav da
gas x vi se bu li qo ne bis Se sa xeb
ma re gu li re be li or ga no e bis
mi er sa ga da sa xa do or ga no eb ze
ga sag zav ni in for ma ci is er Ti an
for mas, Se de gad sa ga da sa xa do
or ga no e bi xSi rad Re bu lob d nen
aras rul fa so van in for ma ci as.
ka non p ro eq tis av tor Ta Se mo-
Ta va ze biT aR niS nu li xar ve zis
aR mo safx v re lad da wes da, rom
ami e ri dan in for ma cia sa qar Tve
los ius ti ci i sa da fi nan s Ta
sa mi nis t ros er Tob li vi brZane
biT dam t ki ce bu li for miT
ga eg zav ne ba sa ga da sa xa do or gano
ebs.
me-14 na wil Sic Sec v li lia
mi Ti Te ba 272-e mux l ze, am muxlis
moq me di nor ma ga da sa xa dis
ga dam x del fi zi kur pirs uf lebas
aZ levs mo ma val sa ga da sa xado
wels aRar wa rad gi nos qo nebis
ga da sa xa dis dek la ra cia, Tu
am ko deq siT gaT va lis wi ne bu li
Se Ra va TiT mas sa ga da sa xa do peri
o dis mi xed viT sa ga da sa xa do
val de bu le ba ar war mo eS ve ba.
axa li re daq ci iT, da ma te biT
mi e niS na, rom Tu fi zi ku ri piri
ga su li wlis mi xed viT warmo
ad gen da qo ne bis ga da sa xa dis
dek la rants (yo fi li re daq cii
dan ga mom di na re sa ga da sa xa do
or ga nos sa mar Ci e lod rCe bo da
saq me, aseT Sem Tx ve va Si misT vis
un da da e ricxa Tu ara mom devno
wel ze ga da sa xa di) ax la uk ve
aR niS nul ma fi zi kur ma pir ma gadawy
ve ti le ba dek la ra ci is arwar
d ge nis Se sa xeb sa ga da sa xa do
or ga nos fi nan s Ta sa mi nis t ros
mi er dad ge ni li for miT un da
ac no bos ara ug vi a nes sa ga da saxa
do wlis 15 ma i si sa, Se sa ba mi sad
sa ga da sa xa do or ga no aR niS nul
we ril ze day r d no biT mi i Rebs
ga dawy ve ti le bas fi zi kur pir ze
qo ne bis ga da sa xa dis da ricx va ze
wi na wlis dek la ra ci is Se sa ba misad.
amiT ki aR mo ifx v ra is xarve
zi, ra zec Cvens we ril Si (2008
wlis ma is Si) gvqon da msje lo ba.
cvli le be bi Se e xo ag reT ve
ko deq sis 276-e mux l sac-qo ne bis
ga da sa xa dis gan ga Ta vi suf le ba.
ker Zod, aR niS nu li mux lis pirve
li na wi lis a) qve punqts, romlis
yo fi li re daq ci is mi xed viT
re zi den ti fi zi ku ri pi ris sakuT
re ba Si ar se bu li ara sa soflo-sa
me ur neo da niS nu le bis miwis
nak ve Te bi (gar da sa me war meo
saq mi a no bi saT vis ga mo ye ne bu li
mi wis nak ve Te bi sa), ag reT ve qo nebis
ga da sa xa diT da sa beg ri sxva
obi eq te bi, gan Ta vi suf le bu li

iyo qo ne bis ga da sa xa dis gan, Tu
am pi ris oja xis mi er sa ga da sa xado
wlis wi na wlis gan mav lo ba Si
mi Re bu li Se mo sav le bi ar aRema
te bo da 40,000 lars. axa li redaq
ci is qve pun q teb Si aRar figu
ri rebs sity va ,,re zi den ti~
da da to ve bu lia fi zi ku ri pi ri.
Se de gad gav r cel da es Se Ra va Ti
ara re zi dent fi zi kur pi reb ze,
maT So ris ara re zi dent sa qar Tve
los mo qa la qe eb ze, rom le bic
sa qar T ve lo Si flo ben qo ne bas..
aR niS nu li mux lis pir ve li
na wi li dan amo Re bu lia ,,d” qvepun
q ti, rom lis Se sa ba mi sa dac,
qo ne bis ga da sa xa dis gan Ta visuf
l de bo da mi wis is far To bi,
rom le bic uSu a lod da ka ve buli
iyo sar ki nig zo tran s por tis
Zi ri Ta di saq mi a no bis T vis Se saba
mi sad, aR niS nu li mi we bi 2009
wlis 1 ian v ri dan qo ne bis ga dasa
xa diT da beg v ris obi eq tia.
aq ve aR niS nu li mux lis pirvel
na wil Si gan xor ci el da redaq
ci u li xa si a Tis cvli le be bi,
ker Zod:
,,v~ qve pun q t Si- ,,sa ko mu nika
cio da eleq t ro ga dam ce mi
xa ze bi,~ Sec v li lia ,,sa ha e ro da
sa ka be lo xa ze biT~.
,,k~ da ,,l~ qve pun q teb Si,
rom li Tac Se Ra va Ti da we se bulia
sa xel m wi fo sa kuT re ba Si
ar se bul mi wis nak ve Teb sa da
bu ne bi sa da is to ri u li Zeg lebis
dac vis or ga ni za ci e bis miwis
far To beb ze, (rom leb ze dac
gan la ge bu lia sa xel m wi fos mier
is to ri ul, kul tu rul an/da
ar qi teq turul Zeg le bad miCne
u li na ge bo be bi,) sa me war meo
saq mi a no bi saT vis ga mo ye ne bu li
qo ne ba ic v le ba eko no mi ku ri
saq mi a no bi saT vis ga mo ye ne bu li
qo ne biT:
,,R~ qve pun q tis mi xed viT, nasof
la re bis te ri to ri a ze, agreT
ve, gan sax le bis sa xel m wi fo
Ro nis Zi e ba Ta Se sa ba mi sad, dasax
le bul mo qa la qe Ta oja xe bi
qo ne bis ga da sa xa de bis gan ga Tavi
suf le bu le bi ari an da saxle
bi dan 5 wlis gan mav lo ba Si.
axa li re daq ci iT da zus t da is
da beg v ris obi eq ti, ra ze dac aRniS
nu li Se Ra va Ti vrcel de ba.
ker Zod, Se Ra va Ti vrcel de ba
kon k re tu lad am te ri to ri a ze
ar se bul sa sof lo-sa me ur neo
da niS nu le bis mi wis nak ve Teb ze.
,,Z~ da ,,w~ qve pun q teb Si Se vida
re daq ci u li xa si a Tis cvlile
ba, sa dac da kon k ret da, rom
la pa ra kia sa me di ci no da we sebu
le bis sa kuT re ba Si ar se bul
mi wis nak ve Teb ze, ro me lic gamo
i ye ne ba eko no mi ku ri saq mi ano
bi saT vis.
sa ga da sa xa do ko deq s Si cvlile
be bis Se ta ni sas sam wu xa rod
ar iq na gaT va lis wi ne bu li Jurnal
,,biz ne si da ka non m deb lobis~
2008 wlis ma i sis (#9) nom ris
sta ti a Si ,,fi zi kur pir Ta qo nebis
ga da sa xa di­mo ug va re be li
prob le ma~ das mu li prob lema,
ro me lic da kav Si re bu li iyo
ssk-s 276-e mux lis 1) na wi lis ,,y~
qve pun q t Tan, aR niS nu li qve punq
tis Se sa ba mi sad, 2004 wlis 1
mar tis mdgo ma re o biT fi zi ku ri
pi ris sa kuT re ba Si ar se bu li 5
heq t ram de far To bis sa sof losa
me ur neo da niS nu le bis mi we bi
Ta vi suf l de ba mi wis ga da sa xadis
gan. swo red aR niS nu li punq
ti dan ga mom di na re im fi zi kur
pi rebs, rom leb sac sa kuT re ba Si
sa sof lo-sa me ur neo da niS nule
bis mi we bi am va dis (2004 wlis
1 mar tis) Sem d gom da u ka non daT
mflo be lo ba Si, aR niS nu li Se Rava
TiT ver sar geb lo ben, ara da,
es prob le ma yve la ze mwva ved aWara
Si dgas, ram de na dac aq cno bili
po li ti ku ri mov le ne bis ga mo
mi wis re for ma mog vi a ne biT 2007
wlis bo los da iwyo da dRe sac
grZel de ba, Se sa ba mi sad ar aris
swo ri, rom qvey nis am re gi o nis
mo sax le o ba (maT gan da mo u ki debe
li mi ze ze bis ga mo) sxva da nar-
Cen re gi o neb Tan Se da re biT araxel
say rel sa ga da sa xa do pi robeb
Si im yo fe bi an. aqe dan ga momdi
na re, mig vaC nia, rom ssk-s 276-e
mux lis 1 na wi lis ,,y” qve pun q t Si
ar se bu li Ca na we ri ,,2004 wlis 1
mar tam de~ amo Re bu li un da iqnes,
an, igi ga da i wi os gar k ve u li
va diT _ mi wis re for mis sru lad
dam Tav re bam de.
276-e mux lis me-2 na wi lis
axa li re daq ci iT da zus t da,
rom sa ga da sa xa do Se Ra va Te bi
ar vrcel de ba pi ris mi er ijariT,
uzur f ruq tiT, qi riT an
sxva am g va ri for miT sxva pir ze
ga da ce mu li ara mar to mTli a ni
mi wis nak veT ze an/da Se no ba-nage
bo beb ze, ara med ga da ce mu li
mi wis nak ve Tis an/da Se no ba na gebo
be bis na wil zec.
aq ve ko deq sis aR niS nul 276-e
muxls da e ma ta me-3 da me-4 na wile
bi, ro mel Ta Se sa ba mi sad ga nisazR
v ra, rom:
_ qo ne bis ga da sa xa dis mizne
bi saT vis fi zi ku ri pi ris
oja xis mi er sa ga da sa xa do
wlis gan mav lo ba Si mi Re bu li
Se mo sav leb Si Se i ta ne ba yve la
Se mo sa va li (sar ge be li) sa gada
sa xa do Se Ra va Te bis gaT valis
wi ne bis ga re Se:
a) eko no mi ku ri saq mi a no biT
mi Re bu li da sa beg ri Se mo sa vali;
b)ne bis mi e ri Se mo sa va li
(sar ge be li), ro me lic da kav­
Si re bu li ar aris eko no mi kur
saq mi a no bas Tan;
g) da ricxu li xel fa si (e.i.
xel fa si da beg v ram de);
amas Ta na ve kon k ret de ba, rom
ara re zi dent fi zi kur pir Tan
mi mar Te biT Se mo sav le bi ga nisazR
v re ba sa qar T ve lo Si ar sebu
li wya ro dan mi Re bu li Se mosav
le bis mi xed viT;
-am Se mo sav leb Si ar ga iT valis
wi ne ba oja xis wev re bis gan
mem k vid re o biT, Cu qe biT an ganqor
wi ne bis sa fuZ vel ze mi Re buli
qo ne bis Ri re bu le ba.
P.S. aq ve mkiTx vels min da mi va wo doT ki dev er Ti si ax le sa ga dasa
xa do ko deq sis aR niS nul 276­e mux l Si, ker Zod, ki is, rom 2009
wlis 27 Te ber v lis #1021­rs ka no ni “sa qar T ve los sa ga da sa xa do
ko deq s Si cvli le be bi sa da da ma te be bis Se ta nis Se sa xeb”, rom lis
Se sa ba mi sa dac aR niS nu li mux lis me­4 na wil Si da ma te biT Se vi da
b) qve pun q ti, rom lis Se sa ba mi sa dac oja xis Se mo sav leb Si oja xis
wev re bi sa gan mem k vid re o biT, Cu qe biT an gan qor wi ne bis sa fuZ velze
mi Re bul qo ne bas Tan er Tad, oja xis Se mo sav leb Si am qve pun qtis
Se sa ba mi sad ag reT ve, ar ga iT va lis wi ne ba fi zi ku ri pi ris mier
(maT So ris: pir ve li ri gis mem k vid re e bis mi er ja mu rad mi si da
mam k vid reb lis) 2 wel ze me ti va diT Ta vis sa kuT re ba Si ar se bu li
sacxov re be li bi nis (sax lis) re a li za ci iT mi Re bu li Se mo sa va li.
7
eqspertis komentari aprili - #4 2009

agraruli seqtori
aprili - #4 2009
mi wis kon so li da cia _
sof lis ga dar Ce na Tu...
1991­1993 wleb Si sa qar T ve lo Si sa mo qa la qo are u lobis
Se de gad yve la ze me tad sa qar T ve los sof lis me ur neo
ba da zi an da. qar Tu li sof lis mo sax le o ba uki du re sad
mZi me mdgo ma re o ba Si aR moC n da. sa qar T ve los mTav ro bam
ga mo sa va li ima Si na xa, rom 1992 wels, qvey nis mo qa la qe eb ze
da iwyo sa sof lo­sa me ur neo da niS nu le bis sa xel m wi fo
mi we bis pri va ti za ci is gan xor ci e le ba, vi na i dan es si Ra taki
sa da Sim Si lis daZ le vis er Ta der Ti al ter na ti va iyo. daviT egiaSvili
da iwyo sa sof lo-sa me ur neo
da niS nu le bis mi we bis 0.15 ha-dan
1.25ha-mde (ma Ral mTi an re gi oneb
Si 5ha-mde) mi we bis da ri ge ba.
sax na vi mi we bis ma si ve bi da i yo
wvril kon tu re bad da ga na wilda,
ro gorc sof lis, ase ve, da bisa
da qa la qis mo sax le o ba ze.
miwis frag men ta ci is sakiTxiT
da in te re se bu li iyo
ga e ros sur sa Ti sa da sof lis
me ur ne o bis or ga ni za cia, romel
mac 2002 wels mo av li na eqs
per te bi ­ vol f gang mi u le ris
da iorg li be ra is sa xiT. maT
ad gi lob riv eq s per t Tan vaxtang
le Ja vas Tan er Tad mo axdi
nes si tu a ci is ana li zi da dasa
xes gar k ve u li stra te gi e bic.
aseT ma mi wis re for mam sa soflo-sa
me ur neo da niS nu le bis miwe
bi da a quc ma ca. de dof lis wyaros
ra i on Si mi wis re for mam de
46 aTa si heq ta ri sax na vi mi wa, 560
nak ve Ti iricxe bo da, rac re formis
Se de gad 26000 mi wis nak ve Tad
da na wev r da. aman mTels sa qar-
T ve lo Si pri va ti ze bu li mi wis
frag men ta cia ga mo iw via.
1992 wlam de sa sof lo-sa meur
neo da niS nu le bis mi wis Ziri
Ta di far To be bi mud miv sargeb
lo ba Si hqon da 1050 kol meur
ne o bas da sar geb lo ba Si 700
- sa xel m wi fo me ur ne o bas. sxva
mi wis me sa kuT re ni Zi ri Ta dad
na tu ra lur me ur ne o ba Si mu Saob
d nen. mo qa la qe ebs, rom le bic
uSu a lod iy v nen Car Tul ni soflis
me ur ne o ba Si, uf le ba hqondaT
kom l ze 1,25 ha mi wa mi e RoT.
so fel Si mcxov re bi, ara sof lme
ur ne pi rebs (ga naT le bis, kultu
ris, sa zo ga do eb riv sa me di-
8
ci no sfe ro Si moR va we ni) 0.75 ha,
ur ba nu li te ri to ri is mkvidr
mo qa la qe ebs 0,25 ha-ze, xo lo
Tbi li sis sa ga re ub neo zo na Si
mcxov reb mo qa la qe ebs 0.15ha-mde
mi wis far To bis flo bis uf le ba.
zo gi erT ra i o neb Si, gan sa kuTre
biT da sav leT sa qar T ve lo Si,
ze moT Ca moT v li li ka te go rie
bis mi xed viT moTxov ne bis dasak
ma yo fi leb lad da sax le be bis
Se mo ga ren Si xel mi saw v do mi mi wa
sak ma ri si ar iyo. am g va rad, bev rma
kom l ma, faq tob ri vad, mi Ti Tebul
1.25 heq tar ze nak le bi mi i Ro.
zog te ri to ri a ze, mi wis da ri geba
gar Tu le bu lia imis ga mo, rom
mTav ro bam ver SeZ lo mi wis ga nawi
le bis pro ce sis ga kon t ro leba.
am ma sob ri vi tran s for ma ci is
pro ce sis Se de gad 1,300.000 kom li
(o ja xi) - da ax lo e biT 3.5 mi li o ni
mo qa la qe - mci re mi wis nak ve Te bis
me sa kuT re gax da (kom l ze sa Su alod
0,25 ha).
sa qar T ve lo Si pri va ti ze buli
sa sof lo-sa me ur neo mi wis
frag men ta cia - di di ra o de nobiT
mci re zo mis da ax lo e biT 1.25
ha nak ve Te bis me sa kuT re o bis -
eko no mi ku rad si cocx li su na ria
ni fer me ru li me ur ne o bis T vis
Zi ri Tad dab r ko le bas war mo adgens.
es fer me re bi ga mo i ye ne ben
uris ko stra te gi ebs da ma Ti
gan vi Ta re bis po ten ci a li friad
li mi ti re bu lia. isi ni mi was
aRiq va men, ise, ro gorc so ci alur
usaf r Txo e bas da ara rogorc,
eko no mi kur aq tivs. faqti
u rad, am fer mer Ta um rav leso
ba fer me rul me ur ne o ba Si
grZel va di an per s peq ti vas ver
xe davs da dRes dRe o biT, mi wis
`profesional
konsultantTa jgufis~
direqtori, eqsperti uZravi
qonebis sakiTxebSi
anzor mesxiSvili
`profesional
konsultantTa jgufis~
mTavari konsultanti
kon so li da ci i is mi marT li miti
re bu li in te re si aqvT.
ar se bo ben mi wis me sa kuT re ni,
rom leb sac 10 heq ta ram de mi wa
aqvT. es fer me bi na Te sav Ta, mego
bar Ta da me zo bel Ta sa er To
mi was war mo ad gens, ar se bo ben,
mi wis me sa kuT re ni, ro mel Tac sa-
Su a lod, 100 heq t ram de da me ti
zo mis nak ve Te bi aqvT. es fer me bi
xSi rad iuri di u li pi re bi, ko ope
ra ti ve bi ari an.
aseT ma mdgo ma re o bam ara
mar to xe li Se u Sa la sof lis
me ur ne o bis gan vi Ta re bas, aramed
sa qar T ve lo ukan das wia da
Ra rib, ar se bo ba ze ori en ti rebul
sa sof lo­sa me ur neo sa zoga
do e bad aq cia. sa qar T ve los
te ri to ria 7628400 aTas heq tars
mo i cavs, sa i da nac 3020 aTa si heqta
ri sa sof lo-sa me ur neo mi waa.

dar Ce ni li te ri to ria da fa rulia
tyiT, ur ba nu li da sax le bebiT
da sar geb lo bis sxva das x va
ti piT. ker Zo sa kuT re ba Si usasyid
lod ga da ce mul iq na sa xelm
wi fo sa kuT re ba Si ar se bu li 942
aTa si heq ta ri mi wa. pri va ti ze buli
mi wis 762 aTa si ha sa sof losa
me ur neo sa var gu le bia (2005
wlis mo na ce me bi).
sa gu lis x moa isic, rom priva
ti ze bu li mi wis ume te so ba dasax
le bu li ad gi le bis mim de bared
da mniS v ne lo van ag ro-ekolo
gi ur zo neb Si mde ba re obs.
sax na vi an mra val w li a ni nar ga vebis
da niS nu le biT ga mo ye ne bu li
mi wis di di ode no ba pri va ti zebu
lia. sa xel m wi fo sa kuT re ba-
Si dar Ce ni li mi wa, Zi ri Ta dad,
mo So re biT mde ba re obs, xSi rad
mTi an re li ef ze, sa dac sa Zov rebi
mkveT rad sWar bobs.
mi wis re for mis pir ve li etapi,
sa ka non m deb lo ba zis arse
bo bis ga re Se po li ti kur da
eko no mi kur kri ziss, sa mo qa laqo
oms da rTul kri mi na lur
mdgo ma re o bas da em Tx va. mxo lod
1996 wlis mar t Si da am t ki ca parla
men t ma ka no ni `sa sof lo­same
ur neo da niS nu le bis mi wis
sa kuT re bis Se sa xeb~. sa soflo­sa
me ur neo da niS nu le bis
mi wis sa kuT re bis Se sa xeb ka nonis
mi za ni sof lis me ur ne o bis
struq tu ris ga um jo be se ba, miwis
ra ci o na lu ri ga mo ye ne ba,
mi wis nak ve Te bis frag men ta cii
sa da ara e feq tu ri ga mo ye nebis
aR k ve Ta iyo.
2004 wel Si ga mo vi da sa qar Tve
los ka no ni `sa xel m wi fo sakuT
re ba Si dar Ce ni li sa soflo­sa
me ur neo mi wis pri va tiza
ci is Se sa xeb~. ka no ni aR niSnavs,
rom nak ve Tis mi ni ma lu ri
far To bi 3 heq tar ze nak le bi ar
un da iyos. mi u xe da vad ami sa, miwe
bis da na wev re ba Ta vi dan ver
avi ci leT.
aR sa niS na via, rom sa qar T velos
ka non m deb lo ba ar icavs
sa sof lo-sa me ur neo da niS nule
bis mi webs da na wev re bi sa gan _
pi ri qiT, xels uwyobs mi we bis dana
wev re bas, ase ma ga li Tad:
sa mo qa la qo ko deq sis 1460
mux l Si, sa dac sa sof lo-sa me urneo
mi wis ga na wi le ba mem k vid re-
Ta So ris re gu lir de ba, aR niS nu-
lia: `Tu me sa kuT rem sa sof losa
me ur neo da niS nu le bis mi wa,
ro mel ze dac sa ad gil ma mu lo
me ur ne o baa mowyo bi li, an der­
ZiT ram de ni me mem k vid res dau
to va, an Tu an der Zi ar iyo
da to ve bu li da ka no niT mem kvid
re ram de ni mea, ma Sin sa soflo­sa
me ur neo da niS nu le bis
mi wa da mas ze mowyo bi li sa adgil
ma mu lo me ur ne o ba Se iZ leba
da i yos mem k vid re Ta So ris,
Tu am g va ri da yo fis Se de gad
Ti To e ul mem k vid re ze mo su li
mi wis nak ve Ti uz run vel yofs
si cocx li su na ri an me ur neo
bis ar se bo bas~. mi u xe da vad
ami sa, sa Wi roa an der Zis ararse
bo bis Sem Tx ve va Si yu radRe ba
ga max vil des mem k vid re o bis Tanab
rad ga yo fa ze. sxvag va rad,
mem k vid re o ba sa sof lo­sa meur
neo mi wis Sem d gom frag menta
ci am de mig viy vans.
es uZ ra vi qo ne bis ga yo fis img
var sa Su a le bas iZ le va, rom ander
Zis arar se bo bis Sem Tx ve va Si
Cnde ba Ti To e u li nak ve Tis gark
ve u li ra o de no biT mem k vid reeb
ze ga na wi le bis Se saZ leb lo bis
sa SiS ro e ba, rac mo ma val Si migviy
vans mim di na re, sa sof lo-same
ur neo mi wis sa xel m wi fo mas Sta
bis frag men ta ci am de.
`sa sof lo­sa me ur neo dani
Su le bis mi wis sa kuT re bis
Se sa xeb~ sa qar T ve los ka no nis
me-19 mux lis me-2 pun q tis Se saba
mi sad ak r Za lu li iyo mi wis nakve
Tis gas x vi se ba, Tu gas x vi se bis
Se de gad dar Ce ni li far To bi 5
heq tar ze nak le bi iq ne bo da. samwu
xa rod, ka no ni dan es pun q ti
amo Re bul iq na. gar k ve u li peri
o dis Sem deg aR s d ga es we si,
mag ram Sem deg isev ga uq m da, ris
Se de ga dac xe li Se ewyo mi we bis
da na wev re bas.
re for mis dros, mi wa ga nawil
da kom leb ze. Tum ca, sa qar Tve
los ka non m deb lo ba Si ar ar sebobs
`kom lis~ zus ti gan sazR vre
ba. am uzus to ba mac gar k ve u li
ro li iTa ma Sa mi we bis da na wev reba
Si.
Se da re biT uke Te si mdgo mare
o baa ur ba nu li mi we bis ga moye
ne bis saq me Si. 1998 wlis oq tomber
Si par la men t ma mi i Ro ka none
bi: `sa xel m wi fo sa kuT re ba Si
ar se bu li ara sa sof lo­sa me­
ur neo da niS nu le bis mi wis mar­
T vi sa da gan kar g vis Se sa xeb~ da
~fi zi ku ri pi re bi sa da ker Zo
sa mar T lis iuri di u li pi re bis
sar geb lo ba Si ar se bu li arasa
sof lo­sa me ur neo da niS nule
bis mi wis ker Zo sa kuT re bad
ga mocxa de bis Se sa xeb~. am ka noneb
ma xe li Se uwyo ur ba nu li miwe
bis baz ris gan vi Ta re bas.
1995 wlis axa li kon s ti tuci
iT, ase ve prog re su li na bi ji
ga da id ga mi wis ka non m deb lo bas-
Tan mi mar Te ba Si. mi waT sar geblo
bis usaf r Txo e ba da qo ne bis
uf le be bi da cu lia kon s ti tuci
is 21­e mux liT. qo ne ba miC neu
lia xel Se u xeb lad. uni ver salu
ri uf le be bi mo i cavs sa kuTre
bas, Ses yid vas, tran s fers/
ga da ce mas da mem k vid re o bas.
kon s ti tu cia, uz run vel yofs
ima sac, rom sa zo ga do e bis sa Wiro
e be bis ga mo am g va ri uf le be bi
Se iZ le ba Se izRu dos, ra sac kano
ni Se sa ba mi si pro ce sis meS veo
biT da sa Ta na do kom pen sa ci is
ga dax diT uz run vel yofs: `aRniS
nu li uf le ba Ta SezRud vebi,
da saS ve bia sa zo ga do eb rivi
sa Wi ro e be bis T vis, ka no niT
gan sazR v ru lis mi xed viT da
dad ge ni li uf le biT. kon fiska
cia sa zo ga do eb ri vi sa Wi roe
bis T vis da saS ve bia ka no niT
gan sazR v rul vi Ta re beb Si, sasa
mar T los dad ge ni le biT an
or ga nu li ka no nis Ta nax mad
ga da u de be li sa Wi ro e bis T vis,
mag ram, mxo lod sru li kom pensa
ci is gziT.~
sa qar T ve los kon s ti tu ci is
21­e mux li mi wis me sa kuT re obi
sa da mi wis ga da ce mis fun damen
tu ri uz run vel yo faa, rac
sam wu xa rod, xSir Sem Tx ve va Si ar
srul de ba.
yo ve li ve ze moT aR niS nu li
sa fuZ vels gvaZ levs, rom da vask
v naT: sa qar T ve lo Si dad ga is
pe ri o di, rom auci leb lo bas
war mo ad gens da viwyoT mu Sa oba
mi we bis kon so li da ci is sakiTxeb
ze.
dRe i saT vis, sa qar T ve lo Si
arc iuri di u li da arc in s ti tuci
u ri sa Ta na do struq tu ra ar
ar se bobs, ro me lic mi mar Tu li
iq ne bo da mi wis kon so li da ci isa
Tu sa sof lo gan vi Ta re bis ken.
mi wis kon so li da ci is aq te bis/
9
agraruli seqtori aprili - #4 2009

agraruli seqtori
aprili - #4 2009
dad ge ni le be bis arar se bo bis gamo,
mi wis kon so li da ci is ne bismi
e ri pro ce du ra, dRes dRe o biT
ar se bu li sa ka non m deb lo ba zis
sa fuZ vel ze un da Ses rul des.
mi wis kon so li da ci is dad ge nile
bis mom za de ba auci le be li
wi na pi ro ba iq ne bo da mi wis konso
li da ci is Ro nis Zi e ba Ta gansa
xor ci e leb lad. sxvag va rad,
kon so li da ci i sa da mi wis ga moyo
fis pro ce si ga ci le biT rTuli
da xar ji a ni iq ne ba.
sa sof lo da sax le be bis gabne
u li gan la ge ba mniS v ne lo van
dab r ko le bas war mo ad gens miwis
kon so li da ci is T vis, gansa
kuT re biT da sav leT sa qar Tve
lo Si. aq ara mxo lod sa soflo­sa
me ur neo mi wis frag menti
re bis prob le ma dgas, ara med
sa sof lo struq tu ri sac, rome
lic Ta vis mxriv da sax le bis
struq tu ras mo i cavs.
mi wis ba za ri Zal ze sus tia,
gan sa kuT re biT sof lad. re gist
ri re bu li me o ra di tran saq cia
iS vi a Tia. imis mi u xe da vad, rom
bo lo sa mi wlis gan mav lo ba Si
mi wis tran saq ci is cif re bi yovel
w li u rad iz r de bo da, dRe isaT
vis gar k ve u li sir Tu le e bia
Seq m ni li.
ar se bu li sak re di to siste
ma sof lis me ur ne o bi sad mi
ara ke Til gan wyo bi lia. xel misaw
v do mia er T w li a ni kre di tebi
mxo lod ma Ra li sap ro cen to
ga nak ve TiT. amis gar da, fer meris
sa kuT re ba Si ar se bu li mi wa
da sax li, ma Ti da ba li Ri re bule
bis ga mo, Cve u leb riv, ban kis
10
mi er gi ra od nak le bad mi i Re ba.
amas Tan, arc sa sof lo­sa me urneo
ban ke bi da sa sof lo­sa meur
neo dazR ve vis sis te ma ar sebobs.
uZ ra vi qo ne bi sa da mi wis
sa a gen to eb ma ur ba nul te rito
ri eb ze da iwyes gan vi Ta reba.
sa sof lo te ri to ri eb ze
gar k ve u li sa bir Jo ga ri ge be bi
da mar ke tin gi amoq me de bu lia,
mag ram, moTxov ni le ba mxo lod
Tbi li sis max lob lad, sa a ga rake
te ri to ri eb ze, an uk ve dam kvid
re bul ku ror teb zea.
ar se bu li sa ga da sa xa do siste
ma ar Se iZ le ba mi viC ni oT sasof
lo­sa me ur neo mi wis bazris
xel Sem wyo bad. fer me rebs
me ti mi wis Se Ze nis sur vils
ukar gavs da sa sof lo­sa me urneo
pro duq ci is da na wev re biT
(frag men ta ci iT) miv ya varT gada
sa xa de bis Ta vis ari de bam de.
amas Tan, ija ra xSi rad da kav Sire
bu lia ko ruf ci as Tan, rac
ija ras Tan mi mar Te ba Si iw vevs
Sem d gom Si mi wis me sa kuT re Ta
dab r ko le bas.
mi wis Se fa se ba xor ci el de ba
Zve li sak la si fi ka cio sis te mis
mi xed viT, ro me lic ad gil m deba
re o bas, mag. xel mi saw v do moba-mi
sad go mo bas efuZ ne ba da ara
uf ro re a lis tu ri pa ra met rebis
kom bi na ci as, ro go ri caa: nia
da gis xa ris xi da mi wis ga mo yene
bis sa Ta na do ba. am Ja min de li
sis te ma asa xu lia, sa sof lo-same
ur neo mi wa ze, sam sxva das x va
sa ga da sa xa do ga nak veT Si. mi wis
Se fa se bis sa Ta na do me qa niz mis
ar ar se bo ba afer xebs mi wis baz-
ris gan vi Ta re bas, gan sa kuT rebiT
- mi wis ga yid vas Tan mi mar-
Te ba Si. sa er Tod, mi wis fa si sasof
lo te ri to ri eb ze da ba lia
(ve na xe bis ga mok le biT). aqe dan
ga mom di na re, mi wis me sa kuT re ni
am jo bi ne ben Ta vis mi wa Se i nar Cunon,
ro gorc so ci a lu ri usafr
Txo e bis gar k ve u li sa xe o ba im
Sem Tx ve va Sic ki, ro de sac mis
kul ti vi re bas Tvi Ton ar ewe vian.
ni a da gis ga no yi e re bis, erozi
re bis sa wi na aR m de go Ro nis Zie
be bi sa da a. S. ar ar se bo bis ga mo,
am Ja mad, mi wis Ri re bu le ba ece ma.
mi wis tran saq ci e bi mo i cavs
sa re gis t ra cio ga da sa xa debs
da vi na i dan, mci re nak ve Te bis
mflo bel Ta ume te so ba si Ra ribis
zRvars qve moT cxov robs,
isi ni gverds uv li an sa re gis tra
cio mo sak reb lis ga da sa xads,
xo lo tran saq ci e bis Sem Tx ve ve bi
ki sa er Tod, me zo bel mi wis me sakuT
re eb Tan ze pi ri Se Tan x me bis
sa fuZ vel ze xde ba.
praq ti ka Si ar se bobs ker Zo
ija ris ma ga li Te bi. gar k ve u li
ker Zo mi wis me sa kuT re ni ar kmayo
fil de bi an mci re nak ve Te biT
da SeZ le bis dag va rad, eZe ben ufro
far To te ri to ri ebs. es dade
biT mid go mas war mo ad gens,
rac Sem d gom Si un da wa xa lis des.
ag reT ve, ar se bobs Ta na me sa kuTre
o bis da fer mer Ta ga er Ti a nebis
ma ga li Te bic, rom le bic nakve
Teb Si er Tob li vad mu Sa o ben,
gan sa kuT re biT ise Ti mi waT sargeb
lo bis ti pis Sem Tx ve va Si, mag.
me ve na xe o ba, ro me lic er Tob liv
moq me de bas mo iTxovs. mi u xe da vad
ami sa, fer mer Ta aso ci a ci e bi da
fer mer Ta sak re di to ga er Ti a nebe
bi, rom le bic Se saZ loa ze moaR
niS nu li prob le me bis mo sag vareb
lad yve la ze sa Ta na do gzaa,
jer ki dev ga nu vi Ta re be lia.
ni San dob li via isic, rom saqar
T ve lo Si sa xel m wi fo ad minis
t ra ci as, dRem de, ara na i ri
mi wis kon so li da ci is saq mi a no ba
ar ga nu xor ci e le bia. gar k ve u li
fer me re bi Tvi Ton cdi lo ben miwis
kon so li di re bas, mag ram amas
afer xebs sa no ta ro da sa re gis tra
cio ga da sa xa de bi da sxva fermer
Ta ara ke Til gan wyo ba.
Cve nis az riT, nak ve Te bis kon
so li da ci iT da in te re se bu li
ari an ara mar to msxvi li fer-

me re bi, ase ve mci re zo mis nak ve-
Te bis me sa kuT re e bi. fer me re bi
iTa nam S rom le ben ma ga li Tad,
man qa na-da nad ga re bis er Tob liv
ga mo ye ne ba Si, Cve u leb riv ker Zo
sity vi e ri Se Tan x me bis sa fuZvel
ze.
vi Ta re bis ana li zi aC ve nebs,
rom dRe i saT vis sa qar T ve lo Si
sa sof lo gan vi Ta re bas aferxebs
ri gi in teg ri re bu li proble
me bi. sa sof lo-sa me ur neo
da niS nu le bis mi wis nak ve Te bis
frag men ta cia, zo gad frag menti
re bu li da sax le bis struq turas
Tan er Tad, upi ro bod se ri ozu
li prob le maa, gan sa kuT re biT
ko mer ci u li me ur ne o bis T vis.
amas Tan, ar se bobs sxva prob leme
bi da struq tu ru li pi ro be bi,
rom le bic xels uS lis sof lis
me ur ne o bis gan vi Ta re bas. ma gali
Tad:
sa sof lo te ri to ri eb ze si­
Ra ri be da da ba li Se mo sav le bi;
ara da mak ma yo fi le be li fi ziku
ri da so ci a lu ri in f ras truq
tu ra; iri ga ci i sa da drena
Jis sis te me bis mZi me mdgoma
re o ba; sa sof lo­sa me ur neo
kre di te bi sa da dazR ve vis siste
me bis uqon lo ba; sa sof losa
me ur neo in dus t ri is da ba li
dat vir T va da ara sa me ur neo
da saq me bis sa Su a le be bis ar
ar se bo ba; mwi ri ad gi lob ri vi
baz re bi da ucxo u ri baz re bis
Zli e ri kon ku ren cia; ram de nime
ko mer ci u li me ur ne o bis sawar
mo da di di ra o de no bis natu
ra lu ri me ur ne o be bi; ker Zo
fer mer TaT vis mom sa xu re bi sa
da dax ma re bis ara da mak ma yo file
be li uz run vel yo fa.
aseT fon ze auci le be lia gada
iW ras sa kiTxi, Tu mi wis konso
li da ci is ro me li mi Re bu li
pro ce du ra Se uwyobs xels saqar
T ve los fer me re bis wi na Se
ar se bu li am mra va li prob le mis
ga daW ras. mZi me zo ga di eko nomi
ku ri pi ro be bis gaT va lis wine
biT, mi wis kon so li da cia ver
Sec v lis mTlian su raTs, Tum ca,
xels Se uwyobs: sa sof lo in fras
t ruq tu ri sa da da sax le bis
in f ras t ruq tu ris ga um jo bese
bas; pri va ti ze bul mi wa ze arse
bu li frag men ta ci is Sem cire
bas; pri va ti za ci i sa da mem kvid
re o biT ga da ce mis Se de gad
Sem d go mi frag men ta ci is Ta vidan
aci le bas.
sa qar T ve lo Si mi wis kon soli
da ci is T vis ze moT Ca moT vli
li da de bi Ti da uar yo fi Ti
wi na pi ro be bis Se fa se bi sas Se saZle
be lia das k v nis ga mo ta na, rom
mi wis kon so li da cia sa sof lo
te ri to ri eb ze xels Se uwyobs
si tu a ci is ga mos wo re bas, rad gan
is Ca mo a ya li bebs seq tor Ta Sori
si struq tu ris Ca mo ya li bebas
sof lis sa zo ga do e bis wi na Se
ar se bu li prob le mis ga da saWre
lad. sof lad ar se bu li si Rari
be da mo sax le o bis Zi ri Ta di
sa Wi ro e be bi uz run vel yofs saqmi
a no be bis far To speqtrs mi wis
kon so li da ci is T vis, rac li miti
re bu lia, mxo lod SezRu duli
re sur se biT (ro go ri caa: finan
se bi da mu Sa xe li).
pir ve li mi wis re for mis Semdeg
da pri va ti za ci is me o re fazis
dawye bam de _ mi wis kon so lida
ci is war mod ge nis stra te gia
Zal ze frTxi li da moq ni li,
dro Si kar gad gaT v li li un da
iq nes. mi u xe da vad imi sa, rom mi wis
kon so li da ci is sa Wi ro e ba am jerad
da sa bu Te bu lia, ar un da veca
doT mTe li qvey nis T vis mi wis
kon so li da ci is fiq si re bu li
pro ce du re bis Seq m nas.
am Ja mad, verc sof lis mo saxle
o ba da verc sxva das x va do nis
ga dawy ve ti le bis mim Re bi pi re bi
ac no bi e re ben mi wis kon so li daci
is po ten ci ur mniS v ne lo bas
(kon t ri bu ci as). mi wis kon so lida
ci is mniS v ne lo ba er T na i rad
ga az re bu li da gac no bi e re bu li
un da iq nes sxva das x va da in te rese
bu li mxa re e bis mi er. sa Wi roa
bev rad ma Ra li do nis sa ja ro
in for mi re ba, gan sa kuT re biT
po li ti ko se bis T vis, Tu mi wis
kon so li da cia Ca iT v le ba sa qar-
T ve lo Si sa sof lo gan vi Ta re bis
Se saZ lo stra te gi ad. sa ja ro
in for mi re bis T vis um niS v ne lova
ne si kon t ri bu cia iq ne ba Se tani
li sac de li pro eq te bis sa Sua
le biT. ar se bu li pro ce du rebi
sa da ka non m deb lo bis ga marti
ve bas Se saZ loa mniS v ne lo va ni
gav le na hqon des mi wis baz ris
gan vi Ta re ba ze, rac sa si cocx lo
mniS v ne lo bis ele ments war moad
gens mi wis kon so li da ci a Si.
ka non m deb lo bis sa kiTxi un da
dad ges grZel va di an stra te gia
Si sa sof lo far To be bis ga umjo
be se bis miz niT. sa qar T ve lo Si
un da Se iq m nas da war mod gin des
mi wis kon so li da ci is Se sa xeb samar
T leb ri vi aq ti. es ase ve uzrun
vel yofs fer mer Ta sti muli
re bas sa sof lo gan vi Ta re bis
mcde lo beb Si mo na wi leo bis misa
Re bad. am saq me Si Se saZ le be lia
ker Zo seq to ris Car T va. Tum ca,
mi wis kon so li da ci is ko or dini
re ba da ze dam xed ve lo ba sa jaro
seq to ris pa su xis m geb lo bis
far g leb Si un da dar Ces. un da
ga ni sazR v ros sa zo ga do e bis, saxel
m wi fo sa da ker Zo seq to ris
11
agraruli seqtori aprili - #4 2009

agraruli seqtori
aprili - #4 2009
ro li da pa su xis m geb lo be bi.
mi wis kon so li da ci is yve la
sqe ma un da Caj des siv r ci Ti-teri
to ri u li da geg ma re bis saqmi
a no ba Si. am Ja mad da geg ma re ba
ar xor ci el de ba da pa su xis mgeb
lo be bi bun dov nad aris gada
na wi le bu li sa mi nis t ro ebs
So ris. sa qar T ve lo Si sa sof lo
gan vi Ta re ba Si siv r ci Ti-te rito
ri u li da geg ma re bis xe laxa
li war mod ge nis T vis sa Wi roa
stra te gi is Se mu Sa ve ba. erovnul
do ne ze Se saZ lo mid go ma
Se iZ le ba gax des ma ko or di ni rebe
li or ga nos war mod ge na, rome
lic da kom p leq t de ba Se sa bami
si sam Tav ro bo sa a gen to e bis
wev re biT, ise ve ro gorc spe cia
lis te biT, mag.: Se sa ba mi si arasam
Tav ro bo or ga ni za ci e bi dan.
ad gi lob ri vi sak re bu los done
ze siv r ci Ti-te ri to ri u li
da geg ma re ba war mo ad gens mi wis
kon so li da ci is pro ce du ris
ga nu yo fel na wils. siv r ci Tite
ri to ri u li geg ma ase ve un da
uz run vel yof des sa fuZ vels
ga dawy ve ti le be bis mi sa Re bad im
ti pis Ca re ve bis T vis, ro me lic
ga da u de bad auci le be lia ad gilob
ri vi mo sax le o bis sacxovre
be li pi ro be bis, sa sof lo
eko no mi ki sa da lo ka li ze bu li
eko no mi ku ri brun vis ga sa umjo
be seb lad. mi wis ga mo ye ne bis
da geg ma re bis pro ces Si na Te li
gax de ba, Tu ra ti pis mi wis konso
li da cia iq ne ba Se sa fe ri si
mo ce mul si tu a ci a Si.
mi wis kon so li da ci is pro cedu
re bi sa Wi ro ebs mci re far-
To beb ze sac de li mas S ta be biT
Se mu Sa ve bas da tes ti re bas, ra Ta
dad gin des sa u ke Te so mo de le bi.
pir ve lia mi wis ne ba yoflo
bi Ti gac v lis pro ce du ra,
ro me lic ec de ba xe li Se uwyos
sa i ja ro ur Ti er To be bis gan vi-
Ta re bas sa zo ga do e bis Sig niT.
me o re al ter na ti vas war mo adgens
ga mar ti ve bu li pro ce du ra,
ro me lic kon cen t rir de ba arse
bu li sa sof lo in f ras t ruqtu
ris re a bi li ta ci a sa da mi wis
nak ve Te bis xe la xal ga na wi le baze.
ga mar ti ve bul pro ce du ras
ar das Wir de ba yov lis mom c veli
da geg ma re bis fa ze bi. me same
al ter na ti vas war mo ad gens
yov lis mom c ve li pro ce du ra,
12
ro me lic ga a er Ti a nebs sa soflo-sa
me ur neo da niS nu le bis
gze bis, axa li in f ras t ruq tu ris
qse le bis mSe neb lo bas, sa sof lo
ga nax le bis Ro nis Zi e bebs da nakve
Te bis xe la xal ga na wi le bas.
yov lis mom c ve li pro ce du ra
sa Wi ro ebs kom p leq su ri da gegma
re bis pro ce du rebs, mag.: rogorc
axa li in f ras t ruq tu ris
mSe neb lo bis wi na pi ro ba.
am g va rad, sa Wi roa spe ci a luri
mi wis kon so li da ci is aq tis
Sed ge na, ro me lic pir vel rig Si,
un da mo i cav des mi wis kon so lida
ci is mi zan sa da amo ca nas.
mi wis kon so li da ci is aq ti
un da are gu li reb des Sem deg sakiTxebs:
gan sazR v ros Tu vin iq ne ba
pa su xis m ge be li pro ces ze, mi­
Re ba ze da mi wis kon so li da ciis
pro ce du ris Se mow me ba ze.
sa xel m wi fo ad mi nis t ra ci is
ro li da ker Zo seq to ris ro li
naT lad un da iq nes gan sazR vru
li.
naT lad un da Ca mo ya lib des
mo na wi le o bis pro ce du re bi.
sak re bu lo sa da in di vi du a luri
mo na wi le e bis amo ca ne bi da
val de bu le be bi gan sa kuT re bulad
mka fi od un da iq nes gansazR
v ru li. ka non ma un da gansazR
v ros, Tu vis Se uZ lia moiTxo
vos mi wis kon so li da ci is
pro eq tis dawye ba. Se saZ loa
ga dawy des, rom mi wis me sa kuTre
ebs Se eZ le baT mo iTxo von
pro eq ti Tu am far Tob ze mi wis
me sa kuT re e bis or­me sa med ze
me ti eTan x me ba am wa mowye bas.
yve la mi wis me sa kuT res aqvs
uf le ba mi i Ros ima ve xa ris xisa
da ima ve Ri re bu le bis mi wis
nak ve Ti, ro mel sac is gas cems.
nak ve Te bis Se fa se ba war mo adgens
mi wis nak ve Te bis gac v lis
sa fuZ vels. am g va rad, mi wis
kon so li da ci is aq ti un da mo icav
des mi wis Se fa se bis prin cipebs.
uTan x mo e bis Sem Tx ve va Si
ase ve un da ar se bob des Se fa sebis
mi marT pre ten zi is an sa Civris
Se ta nis sa Su a le ba.
kom pen sa ci is prin ci pe bi
sa Wi ro ebs sa mar T leb riv dare
gu li re bas. mi wis Ri re bule
ba Si gan s x va ve be bi kom pen sire
bu li un da iq nes. mi wis me sakuT
res ase ve Se uZ lia fu la di
kom pen sa ci is mi Re ba, Tu is amaze
Tan x mo bas ga nacxa debs. aqti
ve bis (nar ga ve bi da sxv.) kompen
sa cia Cve u leb riv mox de ba
fu la di sa xiT.
mi wis kon so li da ci is Ronis
Zi e beb Tan da kav Si re biT SesaZ
loa war mo iS vas xar je bi.
mo na wi le Ta fi nan su ri kon tri
bu cia un da da re gu lir des
da mom zad des Se saZ lo xar jebis
ga na wi le bis mo de le bi.
mi wis kon so li da ci is proeq
t Si um niS v ne lo va nes mo na wile
ebs war mo ad ge nen mi wis me sakuT
re e bi. ma Ti aq ti u ri mo na wile
o ba pro ce du ra Si sa u ke Te so
sa Su a le baa sa xel m wi fos mi er
ga ta re bu li zo me bis mi marT
un dob lo bis wi na aR m deg sabr
Zol ve lad. kon so li da ci is
te ri to ri is zo mi dan Se sas rule
be li Ro nis Zi e be bi dan gamom
di na re, pro eq t Si zo gi erT
te ri to ri eb ze Se saZ loa Ca er-
Tos mim de ba re mi wis me sa kuTre
Ta mci re jgu fe bi, xo lo sxva
te ri to ri eb ze ki uf ro di di
jgu fe bi da Se saZ loa mTli a ni
sof le bic. mo na wi le jgu febs
Ta vi an Ti in te re se bis da sa cavad
mo u wevT sab Wo e bis an ko mite
te bis ar Ce va. es sab Wo e bi Ziri
Tad mo na wi le o bas mi i Re ben
mi wis kon so li da ci is Ro nis Zie
be bis gan xor ci e le bis, da gegma
re bi sa da ga dawy ve ti le bis
mi Re bis saq me Si. ra Tqma un da,
ase Ti sab Wo e bis Se saZ leb lobe
bi SezRu du li iq ne ba da isi ni
dax ma re bas mi i Re ben mrCe ve li
or ga no e bi dan.
mi wis kon so li da cia zo gi erT
Sem Tx ve va Si mo i cavs ga dawy ve tile
bis mim Rebs, sa dac Se saZ loa
yve la mo na wi le da da in te re sebu
li pi re bi ar da e Tan x mon er-
Tob liv stra te gi as. am g va rad,
mi wis kon so li da ci is pro ce dure
bi sa va ra u dod kon f liqts
war mo Sobs. aseT Sem Tx ve va Si gadam
wy ve ti mniS v ne lo ba eq ne ba
sxva ga re Se par t ni o ris Car T vas,
ro mel sac kon f liq te bis Sem Txve
va Si Se eZ le ba Su a mav lis ro li
Se as ru los. ase Ti fun q cia Se saZle
be lia Se as ru lon ara sam Tavro
bo or ga ni za ci eb ma. maT mi wis
kon so li da ci is pro eq te bis ganxor
ci e le ba Si Se uZ li aT di di
wvli li Se i ta non.

o gor vi yi doT mi wa
da ava Se noT sax li
kiTx va:
sur vi li maqvs q. Tbi li sis gareubanSi vi yi do mi wa
da ava Se no sax li, gTxovT Tqve ni eq s per tis sa Su a lebiT
mi pa su xoT ra do ku men te bia ami saT vis sa Wi ro? (sare
daq cio fos ti dan)
ko men tars iZ le va Jur nal `biz ne si da ka non m deblo
bis~ eq s per ti uZ ra vi qo ne bis sa kiTxeb Si an zor
mes xiS vi li.
mi wis yid vis ori va ri an ti ar se bobs, mi wa SeiZ
le ba iyi doT mi wis ker Zo me sa kuT ris gan da
sa xel m wi fos ga nac. pir vel Sem Tx ve va Si un da
mo na xoT mi wis nak ve Tis gam yid ve li (ga e ca niT
sa rek la mo ga ze Tebs: `xe li dan xel Si~, `sity va
da saq me~ da sxvas) ro ca mo na xavT gam yid vels
da Se Tan x m de biT fas ze, auci le be lia gam yidvels
mos Txo voT mis sa kuT re ba Si ar se bu li miwis
nak ve Tis amo na we ri sa ja ro re es t ri dan (Sesa
ba mis sa re gis t ra cio sam sa xu ri dan) sa ka dast
ro ru qiT da dar w mun diT, rom sa yi de li mi wis
nak ve Ti ar aris dat vir Tu li sa ga da sa xa do girav
no biT, ipo Te kiT da ar aris da ya da Re bu li.
amis Sem deg gam yid ve li da myid ve li afor mebT
nas yi do bis xel Sek ru le bas ne bis mi er no ta rius
Tan, Tan iqo ni eT pi ra do bis mow mo be bi da am
mow mo be bis qse ro as le bi, ase ve gam yid vel ma unda
iqo ni os mi wis sa kuT re bis da ma das tu re be li
do ku men ti (a mo na we ri sa ja ro rees t ri dan). SegiZ
li aT no ta ri us Tan nas yi do bis xel Sek rule
bis ga for me bis ga re Sec mo ax di noT re gist
ra cia sa xel m wi fo re gis t ra tor Tan, ri Tac
da zo gavT gar k ve ul sag r Z nob Tan xas. ami saTvis
mob r Zan diT pro fe si o nal kon sul tan t Ta
jguf Si _ mar ja niS vi lis qu Ca # 4. nas yi do bis
xel Sek ru le bis ga for me bi sa da sa re gis t racio
mom sa xu re bis sa fa su ris ga dax dis Sem deg
myid ve li mi i Rebs mis sa xel ze sa kuT re bis dama
das tu re bel do ku ments (a mo na wers sa re gist
ra cio sam sa xu ri dan).
me o re Sem Tx ve va Si Tqven ve Se ar Ci eT saxel
m wi fo sa kuT re ba Si ar se bu li Ta vi su fali
mi wis nak ve Ti, Tqvens mi er Ser Ce u li mi wis
nak ve Ti, rom ara vis sar geb lo ba Si ar aris, amisaT
vis auci leb lo bas war mo ad gens ga a ke ToT
am mi wis nak ve Tis si tu a ci u ri na xa zi da gancxa
de biT mi mar ToT Se sa ba mis sa re gis t ra cio
sam sa xurs, gan cxa de bas un da da ur ToT Tqve ni
pi ra do bis mow mo bis qse ro as li, mi wis nak ve-
Tis si tu a ci u ri na xa zi da mom sa xu re bi saT vis
sa fa su ris ga dax dis da ma das tu re be li qviTre
bi, rom le bic Se giZ li aT aiRoT ne bis mi er
ban k Si. ris Sem deg sa re gis t ra cio sam sa xu ridan
mi i RebT or in for ma ci as re es t ris xel misaw
v do mo bi sa da mi wis me sa kuT ris Se sa xeb (yofi
li teq ni ku ri in ven ta ri za ci is ar qi vi dan
da sa in for ma cio cen t ri dan), sa dac aR niS nuli
iq ne ba Tqvens mi er Ser Ce u li mi wis nak ve-
Tis mdgo ma re o bis Se sa xeb. im Sem Tx ve va Si, Tu
Tqvens mi er Ser Ce u li mi wis nak ve Ti Ta vi su falia
an TviT m mar T ve li er Te u lis sa kuT re ba-
Sia, gan cxa de biT mi mar TavT q. Tbi li sis me ri is
sa ja ro sa mar T lis iuri di ul pirs-Tbi li sis
ar qi teq tu rul sam sa xurs. gan cxa de bas un da
da ur ToT:
1. pi ra do bis da ma das tu re be li sa bu Ti
(pi ra do bis mow mo bis qse ro as li);
2. to pog ra fi u li ru kis as li (da in te rese
bu li mi wis nak ve Tis mo niS v niT) 1: 500 da 1:
2000 mas S ta biT:
3. te ri to ri is fo to su ra Te bi (fo to masa
la);
4. in for ma cia yo fi li teq bi u ros mo nace
me bis Se sa xeb (re es t ris xel mi saw v do mo bis
Se sa xeb);
5. cno ba sa re gis t ra cio (sa ja ro re es tri
dan) sam sa xu ri dan, mi wis sa mar T leb ri vi
mdgo ma re o bis Se sa xeb (in for ma cia mi wis mesa
kuT ris Se sa xeb).
sa kiTxis da de bi Tad ga dawy ve tis Sem Tx veva
Si (sa kiTxi gan xi lu li un da iq nas 30 dRis
gan mav lo ba Si) ma sa le bi wa red gi ne ba Se sa ba mis
sam sa xurs Sem d go mi msvle lo bi saT vis. sa Tana
do uwye beb Tan da de bi Ti Se Tan x me bis Sem-
Tx ve va Si, sa bo loo ga dawy ve ti le bas iRebs q.
Tbi li sis mTav ro ba, amis Sem deg ga mocxad de ba
auq ci o ni. auq ci o nis pi ro be bi ga moq veyn de ba
sa in for ma cio sa Su a le beb Si, ris Sem deg Tqven
Se giZ li aT mi i RoT auq ci on Si mo na wi le o ba.
auq ci on ze ga mar j ve bis Sem Tx ve va Si da mi wis
nak ve Tis sa Ta na do Ri re bu le bis ga dax dis Semdeg
for m de ba nas yi do bis xel Sek ru le ba, rome
lic un da da a re gis t ri roT sa ja ro re es t r-
Si (sa re gis t ra cio sam sa xur Si).
13
kiTxva komentariT aprili - #4 2009

kiTxva komentariT
aprili - #4 2009
mSe neb lo bis ne bar T vis mi sa Re bad, sa Wi roa
ico deT, rom Se no ba-na ge bo be bi da sam Se neblo
sa mu Sa o e bi mSe neb lo bis ne bar T vis ga ce misa
da var gi sad aRi a re bi saT vis iyo fa 5 kla sad.
pir ve li kla si _ Se no ba-na ge bo be bi, romle
bic mSe neb lo bis ne bar T vas ar sa Wi ro ebs;
me o re kla si _ Se no ba-na ge bo be bi ris kis
da ba li faq to riT;
me sa me kla si _ Se no ba-na ge bo be bi ris kis
sa Su a lo faq to riT;
me oTxe kla si _ Se no ba-na ge bo be bi ris kis
ma Ra li faq to riT;
me xu Te kla si _ Se no ba-na ge bo be bi ris kis
mo me te bu li faq to riT ( gan sa kuT re bu li mniSv
ne lo bis Se no ba-na ge bo be bi).
Zi ri Tad Si mSe neb lo bis ne bar T ve bi ga i ce ma
sam sta di ad.
pir vel sta dia _ qa laq m Se neb lo bis pi robe
bis dad ge na (Sem d gom Si-mi wis nak ve Tis sam-
Se neb lod ga mo ye ne bis pi ro be bis dam t ki ce ba)
sa kiTxi un da ga dawy des ara ume tes 30 dRi sa.
me o re sta dia _ ar qi teq tu rul-sam Se neblo
pro eq tis Se Tan x me ba (Sem d gom Si- ar qiteq
tu ru li pro eq tis, kon s t ruq ci u li an/da
teq no lo gi u ri sqe mis Se Tan x me ba) – ara umetes
20 dRi sa.
me sa me sta dia _ mSe neb lo bis ne bar T vis gace
ma-ara ume tes 10 dRi sa.
sa mi ve sta di as awar mo ebs mSe neb lo bis nebar
T vis gam ce mi ad mi nis t ra ci u li or ga no,
14
ro me lic sa mi ve sta di a ze ga mos cems ad mi nis tra
ci ul-sa mar T leb riv aqts.
mi wis nak ve Tis sam Se neb lod ga mo ye ne bis piro
be bis dam t ki ce bis Se sa xeb ga dawy ve ti le bas
iRebs mSe neb lo bis ne bar T vis gam ce mi ad mi nist
ra ci u li or ga no sa qar T ve los zo ga di ad minis
t ra ci u li ko deq sis me-9 Ta viT dad ge ni li
sa ja ro ad mi nis t ra ci u li war mo e bis we siT.
gan cxa de bas un da da er Tos:
1. pi ra do bis da ma das tu re be li sa bu Ti
(pi ra do bis mow mo bis qse ro as li);
2. mi wis nak ve Tis to pog ra fi u li geg ma arse
bu li mdgo ma re o biT 1: 500 an 1: 1000 mas S tabiT;
(a xa li ana zo mi).
3. mi wis nak ve Tis si tu a ci u ri geg ma sa Tana
do de ta li za ci iT (mde ba re o ba sa qa la qo
qu Ce bis mi xed viT da sa Wi ro e bis Sem Tx ve va Si
aero fo to ga da Re ba);
4. sa Wi ro e bis Sem Tx ve va Si ar qe lo gi u ri
kvle vis Se de ge bi;
5. Tval sa Ci no ad gi las sa in for ma cio dafis
gan Tav se bis da ma das tu re be li fo to sura
Ti;
6. mi wis nak ve Tis sa ka das t ro sazR v re bis
geg ma (im Sem Tx ve va Si, Tu mSe neb lo ba da geg milia
sacxov re bel, sa zo ga do eb riv-saq mi an an
sa ku ror to-sa rek re a cio zo neb Si, mi wis nak ve-
Tis sa ka das t ro sazR v re bis geg mas Tan er Tad
war d ge nil un da iq nes mi wis nak ve Tis sa me zoblo
da sa zo ga do eb ri vi sazR v ris mim de ba re
nak ve Te bis/siv r ce e bis sazR v re bi (sa ka das t ro
sazR v re bis ru ka). sazR v re bis is wer ti le bi,
sa dac iq m ne ba kuTxe e bi, aR niS nu li un da iq nes
wer ti liT, mi si ko or di na te bi sa da ab so lutu
ri niS nu lis mi Ti Te biT;
7. mi wis nak ve Tis mdgo ma re o bis am sax ve li
fo to ma sa la;
8. ga nacxa di mi wis nak ve Tis sam S eneb lod
ga mo ye ne bis pi ro be bis Se sa ba mi sad;
9. gar da ma val pe ri od Si, ro de sac kon k retu
li mi wis nak ve Te bi ar xvde ba da sax le ba Ta
te ri to ri e bis mi waT sar geb lo bis kon k retu
li uf leb ri vi zo ni re bis do ku men te bis
sazR v reb Si, ma Sin sa Wi roa da ma te biT mi wis
nak ve Te bis ga mo ye ne bi sa da ga na Se ni a ne bis
pi ro be bis gan sazR v ra (Sed ge ni li „da sax leba
Ta te ri to ri e bis ga mo ye ne bi sa da ga na Se ni ane
bis re gu li re bis Zi ri Ta di de bu le be bis damt
ki ce bis Ta o ba ze“ sa qar T ve los eko no mi ku ri
gan vi Ta re bis mi nis t ris 2008 wlis 8 iv li sis
#1-1/1254 brZa ne bis me-15 mux lis Se sa ba mi sad).
10. amo na we ri sa ja ro re es t ri dan sa kadas
t ro geg miT.
mSe neb lo bis dawye bis mo men ti saT vis ne bar-
T vis mflo be li val de bu lia sam Se neb lo mo edan
ze iqo ni os sam Se neb lo do ku men te bis sa Tana
do dam t ki ce bu li eg zem p la ri.

eko no mi ku ri
usaf r Txo e ba:
ana li zi da prog no ze bi
`uw v r T ne li me fe Ta vis xalxs da Ru pavs,
gan m ge bel Ta sib r Z niT ki qa la qi aSen de ba~
(sib r Z ne zi ra qi sa, 10.3).
eko no mi kur da po li ti kur li te ra tura
Si ter mi ni `e ko no mi ku ri usaf r Txo e ba~
pir ve lad ga moC n da ga su li sa u ku nis 70­ian
wleb Si. igi sak ma od swra fad gav r cel da
in dus t ri u lad gan vi Ta re bul qvey neb Si.
sa er Ta So ri so eko no mi ku ri
mdgo ma re o bis re a lu ri Se fa sebi
dan ga mom di na re, da sav leT evro
pis qvey ne bi ga mo vid nen ini ci ati
viT Se mu Sa ve bu li yo erov nu li
usaf r Txo e bis uz run vel yo fis
eko no mi ku ri me To de bi. eko no miku
ri usaf r Txo e bis erT-erT um-
Tav res amo ca nad mi iC ni es msoflio
eko no mi kur sis te ma Si erovnu
li sa xel m wi fo e bis eko no miku
ri po zi ci e bis Se nar Cu ne ba da
ganm t ki ce ba. Ta na med ro ve ga gebiT,
eko no mi ku ri usaf r Txo e bis
qveS igu lis x me ba zo ga de rov nul
Ro nis Zi e ba Ta kom p leq si, ro melic
mi mar Tu lia qvey nis eko nomi
kis mdgra di gan vi Ta re bi sa da
srul yo fi sa ken.
ro gorc sa er Ta So ri so praqti
ka gviC ve nebs, gan vi Ta re bu li
qvey ne bis eko no mi ku ri usaf r-
Txo e bis stra te gi is Se mu Sa ve ba
da re a li za cia dRis wes ri gi dan
ar mox s ni la, pi ri qiT, igi sul
uf ro aq tu a lu ri xde ba da misad
mi in te re si iz r de ba ro gorc
mTav ro bis, ase ve mec ni er Ta, poli
ti kos Ta da TviT mo sax le o bis
far To fe ne bis mxri dan. am proble
mis aq tu a lo ba dRe van de li
msof lio eko no mi ku ri kri zi sis
pi ro beb Si uf ro met mniS v ne lobas
iZens, igi scil de ba cal ke u li
qvey ne bis mxo lod Si da av to no mi-
ur in te re sebs da Tan da Ta no biT
qve ya na Ta sa me zob lo-sa sazR v ro
po li ti kis or ga nu li Se mad gene
li na wi li xde ba. uf ro me tic,
Se iZ le ba iT q vas, rom eko no miku
ri usaf r Txo e bis po li ti ka
glo ba lur mas S tabs Re bu lobs,
rad gan msof li os gan vi Ta re buli
da msxvi li qvey ne bis me Tau
re bi kri zi sis wi na aR m deg ara
izo li re bu lad, ara med ga er­
Ti a ne bu li Za le biT awar mo e ben
brZo las. amis na Te li ma ga li Tebia
di di oce u lis va Sin g to nis da
lon do nis sa mi te bi, sa dac mi Rebu
li iq na up re ce den to ga dawyve
ti le be bi glo ba lu ri eko no miku
ri kri zi sis daZ le vis mi mar Tule
biT.
pa ta ra qvey nebs (maT So ris
sa qar T ve lo sac), eko no mi ku ri
us af r Txo e bis uz run vel sa yof
ad Se da re biT mok r Za le bu li
ber ke te bi da me qa niz me bi ga aC niaT
da es obi eq tu ri ga re mo e bebi
Taa gan pi ro be bu li, Tum ca, es
sru li a dac ar niS navs imas, rom
am mi mar Tu le biT sa xel m wi fos
Za lis x me va ar iq nes war mar Tu li.
sa qar T ve los sa xel m wi fo eb rivi
da mo u ki deb lo bis aR d ge nis
sawyis etap ze xe li suf le bam
swo rad gan W v ri ta qvey nis ekono
mi ku ri usaf r Txo e bis roli
da mniS v ne lo ba. amis mka fio
iakob mesxia
ekonomikis mecnierebaTa
doqtori, profesori,
saqarTvelos saxelmwifo
premiis laureati
da das tu re baa sa qar T ve los
sa xel m wi fo uSiS ro e bis sab­
Wos mi er am kuTxiT ga we u li Zalis
x me va. sab Wos struq tu ra Si
fun q ci o ni reb da eko no mi ku ri
usaf r Txo e bis de par ta men ti,
ro me lic aq ti ur saq mi a no bas
ewe o da mo sa lod ne li eko no miku
ri mu qa re bis ga mov le ni sa da
mi si Ta vi dan aci le bis me qa nizme
bis Se mu Sa ve bis mi mar Tu lebiT.
qvey nis wam y va ni eko no mi ku ri
da sa fi nan so pro fi lis sa mecni
e ro-kvle vi Ti in s ti tu te bis
Te ma ti ka Si di di ad gi li eka va saqar
T ve los eko no mi ku ri usaf r-
Txo e bis kon cef ci is Se mu Sa ve bas.
so ci a lur-eko no mi ku ri da re gio
nu li prob le me bis sa mec ni e rokvle
viT in s ti tut Si 2003 wels
Se mu Sav da `sa qar T ve los ekono
mi ku ri usaf r Txo e bis koncef
ci a~. fi nan se bis sa mec ni e rokvle
viT in s ti tut Si da mu Sav da
wi na da de be bi da re ko men da ci e bi
qvey nis fi nan su ri usaf r Txo ebis
gan m t ki ce bis mi mar Tu le biT.
Ce mi da Ce mi ko le ge bis mi er gamoq
vey n da ara er Ti sa mec ni e ro
ga mok v le vis Se de ge bi sa fi nan so,
sa ga da sa xa do, sa bi u je to, in vesti
ci u ri, fu lad-sak re di to da
eko no mi kis sxva mi mar Tu le bebis
da sfe ro e bis usaf r Txo e bis
Te o ri ul-me To do lo gi ur da
15
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
ga mo ye ne biT sa kiTxeb ze. Tum ca,
axa li xe li suf le bis mos v lis Tana
ve aR niS nu li prob le ma, ise ve
ro gorc mTli a nad eko no mi ku ri
mec ni e re ba, `Ca recxil~ iq na. Ce mi
xe li suf le ba Si yof nis pe ri od-
Si, ram de na dac qv ey nis sa fi nanso-sa
bi u je to u s af r Txo e bis sakiTxeb
ze zrun va sam sa xu reb ri vad
me va le bo da, ara er Txel da va ye ne
sa kiTxi am kuTxiT saq mi a no bis gaaq
ti u re ba ze, Tum ca uSe de god.
me tic, qvey nis sa xel m wi fo uSiSro
e bis sab Wo Si Se sa ba mi si depar
ta men tic ga uq m da da mxo lod
ax la xan (ram de na dac Cem T vis
cno bi li a) aRad gi nes aR niS nu li
sam sa xu ri. Tum ca, ro gorc Cans,
uf ro ne fo tiz mis kri te ri u miT
da ara sa xel m wi fo in te re se bi dan
ga mom di na re (am kuTxiT mo mu Sa ve
kva li fi ci u ri, mra val w li a ni gamoc
di le bi sa da Rrma cod nis mqone
arc er Ti cno bi li spe ci a lis ti
da mkvle va ri ar mi uw ve vi aT).
sa mar T li a no ba mo iTxovs iTq
vas, rom dRe i saT vis ar se bu li
`sa qar T ve los erov nu li usaf r-
Txo e bis kon cef ci a Si~ gar k ve u li
ad gi li uka via qvey nis eko no mi kuri
usaf r Txo e bis po li ti kas, mis
pri o ri te tebs, ase ve so ci a lu ri
usaf r Txo e bis mi mar Tu le bebs,
“kon cef cia” Zi ri Ta dad asa xavs
qar T ve li mkvle va re bis ad rindel
ga mok v le vebs da igi araa
Sev se bu li axa li so ci a lur-ekono
mi ku ri ga mow ve ve bi dan war mo-
So bi li saf r Txe e biT da sa Si nao-
16
sa ga reo mu qa re biT. un da iT q vas,
rom `kon cef ci is~ eko no mi kuri
na wi li er T g va rad `suf ra ze
bo lo kis~ fun q ci as as ru lebs,
rad gan mis arc erT mux l ze
uSiS ro e bis sab Wos mxri dan
mo ni to rin gis da Se fa se bis
kuTxiT ara na i ri re a gi re ba ar
xor ci el de ba. ara da, dRe i saTvis
sa qar T ve lo Si Seq m ni li soci
a lur­eko no mi ku ri saf r Txee
bi, ro me lic ara Tu mxo lod
eko no mi kur, ara med qvey nis
po li ti kur da mo u ki deb lo basac
emuq re ba, am prob le mis wi na
plan ze wa mo we va um niS v ne lo vanesi
erov nul saq mea.
wi nam de ba re sta ti is mi za nia,
mi si for ma tis Car Co eb Si, ram deni
me kon k re tu li sa kiTxis Se fase
bis sa fuZ vel ze, war mo va Ci no
qvey nis eko no mi ku ri usaf r Txo ebis
prob le mis aq tu a lo ba im ekono
mi ku ri kri zi se bis fon ze, romel
sac ad gi li aqvs dRe van del
msof li o Si (maT So ris, sa qar T velo
Sic).
saf r Txe #1. ise ve ro gorc
mTels msof li o Si, sa qar T ve lo-
Sic mo sa lod ne lia eko no mi ku ri
zrdis Se ne le ba. 2008 wels 2007
wel Tan Se da re biT aSS-Si mSp Semcir
da 2,0 pro cen ti dan 1,1 procen
tam de, ev ro kav Sir Si (27 qve yana)
Se sa ba mi sad 2,9-dan 0,9-mde, ruseT
Si _ 8,1-dan 5,6%-mde, Ci neT Si
_ 13,0-dan 9,0%-mde da a.S. msofli
os yve la gan vi Ta re bul da ganvi
Ta re bad qvey na Si ad gi li aqvs
re ce si ul pro ce sebs. xe li sufle
bis mtki ce biT sa qar T ve lo mowi
na ve ad gil ze im yo fe ba eko no miku
ri zrdis in di ka to re biT post
sab Wo ur da pos t so ci a lis tur
qvey nebs So ris (zog jer sa u ba ria
ev ro pa zec), rac si mar T les ar See
sa ba me ba. ma ga li Tad, 2007 wels
sa qar T ve lo Si mSp-s zrdam wi na
wel Tan Se da re biT ofi ci a lu ri
sta tis ti kiT Se ad gi na (ra Sic eWvi
TviT xe li suf le ba sac epa re ba)
12,3 pro cen ti. sxva gan, Sors rom
ar wa vi deT Cvens me zo bel qveyneb
Si azer ba i jan Si da som xeT Si
mSp-s zrdam Se sa ba mi sad Se ad gi na
25,0 da 13,8 pro cen ti, anu sa qar-
T ve lo ze sak ma od ma Ra li. uf ro
me tic, Tu 2000-2007 wle bis di nami
ka Si gan vi xi lavT mSp-s zrdas
sam x reT kav ka si is sa mi ve qve ya na-
Si, da vi na xavT, rom azer ba i jan Si
_ 316,5%, som xeT Si _ 229,3%, xolo
sa qar T ve lo Si _ 175,2%-ia. ai,
esaa re a lu ri sta tis ti ka, xo lo
xe li suf le bis mi er ga ke Te bu li
das k v ne bi, sa qar T ve los sas wa uleb
ri vi eko no mi ku ri war ma te bebis
Se sa xeb, aras wo ria da am bo lo
wleb Si dam k vid re bu li po li tiku
ri piar-kam pa ni is Se mad ge ne li
na wi lia. ax la Sev xe doT msof lio
da Si da kri zi se bis Se de gad mSp-s
mo cu lo bis var d nis Ta na fardo
bas am sam sa xel m wi fos So ris:
azer ba i jan Si 2008 wels 2007 wel-
Tan Se da re biT mSp-s zrdis tem pi
da e ca 10,8 pro cen tam de, som xeT-
Si _ 6,8 pro cen tam de, xo lo saqar
T ve lo Si _ 4,0 pro cen tam de.
am ri gad, am sam sa xel m wi fos Soris
mSp-s yve la ze di di var d na
da fiq sir da sa qar T ve lo Si. isic
un da aRi niS nos, rom dsT-s qveyne
bi dan (gar da uk ra i ni sa da ya zaxe
Ti sa), eko no mi ku ri zrdis yvela
ze da bali maC ve ne be li sa qar Tve
lo Si iyo. am ri gad, Tqma imi sa,
rom uka nas k nel wleb Si sa qar­
T ve los eko no mi ka sxva qvey nebis
eko no mi keb Tan Se da re biT
gan vi Ta re bis ma Ra li tem pe biT
xa si aT de bo da da man msof lio
eko no mi kur kri ziss Se da re biT
mdgra do biT upa su xa, ofi ci alu
ri sta tis ti kiT ar das turde
ba. xe li suf le bis Se fa se be bi
sa qar T ve los eko no mi kis gan vi­
Ta re bis Se da re biT war ma te bebze
gan pi ro be bu lia Se sa ba mi si

struq tu re bis da ba li ana liti
kur cod niT an ki dev qvey nis
Sig niT po li ti ku ri di vi den debis
da um sa xu re be li mo po ve bis
mcde lo biT.
aq ve gvin da yu radRe ba Se va CeroT
erT mniS v ne lo van sa kiTx ze.
mtki ce ba imis, rom sa qar T ve lo Si
eko no mi kur war ma te bebs mxo lod
axa li xe li suf le bis pi ro beb Si
mi vaR wi eT, aras wo ria. da vub rundeT
isev sta tis ti kas. wi na xe lisuf
le bis dros _ 2003 wels 2002
wel Tan Se da re biT mSp-s zrdam
sa qar T ve lo Si 11,1 pro cen ti Sead
gi na. ase ve 10 pro cen ti an ze met
zrdas hqon da ad gi li 1996-1997
wleb Si, Tum ca, mas Sem d gom moh yva
mSp-s tem pe bis Tan da Ta no bi Ti
var d na. ama ve dros, Tu da vak virde
biT pos t so ci a lis tu ri da
pos t sab Wo ur qvey neb Si eko nomi
ku ri zrdis di na mi kas, mas Seda
re biT ma Ra li tem pe bi swo red
2003-2004 wle bi dan ga aC nia, rac
sru li ad lo gi ku ri da ka nonzo
mi e ri mov le naa. saq me ima Sia,
rom geg mi a ni eko no mi ki dan sabaz
ro eko no mi ka ze ga das v lis
pro ce si sak ma od ga Wi a nur da,
rac da kav Si re bu li iyo Ta vi sufal
eko no mi kas Tan adap ta ci is
sir Tu le eb Tan. Se iZ le ba iT q vas,
rom gar da ma va li eta pis adap taci
is ur Tu les ma pe ri od ma uk ve
TiT q mis ga i a ra da axal sa baz ro
qvey neb Si li be ra lur ma eko no mikam
Ta vi si pir ve li po zi ti u ri Sede
gi ga mo i Ro. is ga re mo e ba, rom
sa qar T ve lo Si da iwyo gze bis dage
ba, mo sax le o bas mi e wo da eleqt
ro e ner gia, ma Ra zi eb Si gaC n da
sa mom x ma reb lo sa qo ne li da a.S.,
gan pi ro be bu lia sa baz ro ka no nebis
amoq me de biT, sa zo ga do e bis
biz nes-aq ti vo bis zrdiT, Se sa bami
sad, sa bi u je to Se mo sav le bis
ga di de biT da sa xel m wi fos mxridan
uf ro me ti xar je bis ga we vis
Se saZ leb lo biT. yo ve li ve es ganpi
ro be bu lia obi eq tu ri ga re moe
be biT, sa baz ro ur Ti er To ba Ta
upi ra te so be biT, eko no mi kis libe
ra li za ci iT da ara sa xel m wi fo
me nej men tis ra Rac sen sa ci u ri
war ma te be biT. arc erT am qve yana
Si, xe li suf le ba sa ku Tar warma
te bebs ar mi a wers eko no mi kur
zrdas, rad gan kar gad aqvT gacno
bi e re bu li sa baz ro eko no mi­
kis prin ci pe bi da li be ra lu ri
eko no mi kis Se de ge bi. Cven Tan ki
sam wu xa rod pi ri qiT xde ba, ubra
lo ker Zo ma Ra zi is gax s nac
ki xe li suf le bis war ma te bu li
saq mi a no biT aisa xe ba, rac, araswo
ria da iaf fa si a ni, xSi rad ki
ga ma Ri zi a ne be li pi ar­kam pa ni is
Se mad ge ne li na wi lia. isic un da
aRi niS nos, rom sa qar T ve lo Si
dRe i saT vis mim di na re in f rast
ruq tu ru li gan vi Ta re ba (gzebis
da ge ba, wylis sis te me bis rea
bi li ta cia da a.S.) Zi ri Ta dad
ucxo u ri ses xe bis da gran te bis
ga mo ye ne biT gax da Se saZ le be li
da ara qvey nis swra fi eko nomi
ku ri gan vi Ta re bis Se de gad
mi Re bu li sa ku Ta ri Se mo sav lebiT.
es ki imas niS navs, rom dRei
saT vis ga we u li xar je bi, mo mava
li xe li suf le be bi sa da sa zoga
do e bis ga da sax de li iq ne ba,
anu mim di na re prob le me bis gadaW
ras ewi re ba qvey nis grZelva
di a ni in te re se bi, rac moq medi
xe li suf le bis mok le va di an
xed va ze mi u Ti Tebs. sa xel m wi fo
me nej men tis efeq ti a no bis erTer
Ti Zi ri Ta di kri te ri u mia im
sa ga reo da sa Si nao va le bis mo culo
ba, ro mel sac igi da ax ved rebs
mo ma val mTav ro bebs da Ta o bebs.
eko no mi ku ri zrdis Se fa sebas
Tan da kav Si re biT ki dev erT
mo men t ze min da ga va max vi lo yuradRe
ba. ker Zod, ro gorc far-
To daa aJi ti re bu li, ucxo u ri
sa er Ta So ri so sa a gen to e bis mier
sa qar T ve lo xSir Sem Tx ve va Si
da sa xe le bu lia mo wi na ve re forma
tor qvey nebs So ris. am bo lo
dros ki Cve ni qve ya na eko no mi ki sa
da biz ne sis li be ra li za ci is indeq
siT TiT qos #1 qvey nad gamocxad
da da q. ve na Si qvey nis parla
men tis Tav m j do ma res jil doc
ki ga da e ca. es ra Tqma un da sa a mayoa,
rom ara gar k ve u li uzus toba
ni da wi na aR m de gob ri vi xa si a-
Tis mov le ne bi, rom le bic Tan axlavs
ucxo u ri sa a gen to e bi sa da
in s ti tu te bis Se fa se bebs.
eko no mi ki sa da biz ne sis libe
ra li za ci is in deq sis ga zom vas
ucxo u ri sa a gen to e bi ax de nen
ze da pi ru lad da mas sa fuZ v lad
ude ben axa li sa me ur neo su bi eqte
bis Ca mo ya li be bi saT vis sa Wiro
do ku men te bis ra o de no bas
da im drois mo nak veTs, ro me lic
sa Wi roa ma Ti ofi ci a lu ri dare
gis t ri re bi saT vis. am mxriv,
sa qar T ve lo Si nam d vi la daa Seq mni
li li be ra lu ri ga re mo da nebis
mi e ri iuri di u li for mis same
ur neo su bi eq tis gax s na dro is
mci re mo nak veT Sia Se saZ le be li.
ama ze mka fi od mety ve lebs re gist
ri re bu li eko no mi ku ri su bi eqte
bis ra o de no bis ofi ci a lu ri
sta tis ti ka, ro me lic sa fuZ v lad
udevs sa re i tin go in deq sis gansazR
v ras. ma ga li Tad, 2004 wels
mTli a nad sa qar T ve lo Si re gist
ri re bu li eko no mi ku ri su bi-
17
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
eq te bis ra o de no bam Se ad gi na 121
aTa si er Te u li, xo lo 2008 wels
(1 oq tom b ris mo na ce me biT) igi gai
zar da 260 aTa sam de, anu 5 wlis
gan mav lo ba Si zrdam Se ad gi na
214,8 pro cen ti. Tum ca, sa war mo-
Ta gax s nis li be ra li za cia araa
pir da pir p ro por ci ul kav Sir Si
ma Ti fun q ci o ni re bis T vis sa Wiro
li be ra lur ga re mos Tan. ama ze
mig va niS nebs Sem de gi sta tis ti ka:
xu Ti wlis gan mav lo ba Si qvey nis
re a lu ri mSp-s mo cu lo ba 1996
wlis Se sa dar fa seb Si 5,6 mlrd
la ri dan ga i zar da 9,1 mlrd laram
de, anu 161,1 pro cen tiT. rogorc
vxe davT, re gis t ri re bu li
eko no mi ku ri su bi eq te bis ra o deno
bis zrdis tem pi (214,8%) mniSv
ne lov nad aRe ma te ba am sa warmo
Ta eko no mi ku ri saq mi a no bis
sa bo loo Se de ge bis (mSp-s) zrdis
temps (161,1%). aqe dan ga mom di nare,
Se iZ le ba ga keT des Sem de gi xasi
a Tis lo gi ku ri das k v ne bi: pirve
li _ axal sa war mo Ta da re gis tri
re bis pro ce du ra li be ra lu ri
da ga mar ti ve bu lia, mag ram Sem dgom
Si ma Ti fun q ci o ni re bis ase ve
li be ra lu ri da xel say re li makro
e ko no mi ku ri da or ga ni za ciul-mmar
T ve lo bi Ti pi ro be bi sa
da faq to re bis ar se bo bis ga mo,
sa bo loo eko no mi ku ri Se de gebi
ara e feq ti a nia; me o re _ ax lad
gax s ni li eko no mi ku ri su bi eq tebi
ba zar ze ga ba to ne bu li mo nopo
li is Se de gad ver iT vi sebs sa-
Wi ro seg ments, ris ga moc wyvets
Ta vis eko no mi kur saq mi a no bas.
aR sa niS na via, rom ofi ci a lu ri
18
sta tis ti ka ar aR ricxavs umoq medo
(da xu rul) eko no mi kur su bieq
t Ta ra o de no bas, ris ga moc isini
kvla vac da re gis t ri re bul sawar
mo Ta nus xa Si aRi ricxe ba, rac
me qa ni ku rad zrdis sa war mo Ta
sa er To ra o de no bas. am ri gad SeiZ
le ba iT q vas, rom sa er Ta So riso
sa re i tin go sa a gen to e bi sa da
sa fi nan so in s ti tu te bis mi er
biz ne sis Ta vi suf le bis in deqsis
kuTxiT sa qar T ve los war mate
bul qve ya na Ta Ca mo naT val Si
moq ce va ara na i rad ar niS navs
faq tob ri vad qvey nis eko no mikis
war ma te bul gan vi Ta re bas.
ki dev er Ti mniS v ne lo va ni sakiTxi.
dRe i saT vis msof li o Si Ziri
Ta dad fun q ci o ni rebs sa mi saer
Ta So ri so sa re i tin go sa a gento:
Fitch Ro tings; Moodys; Stan dard &
Poor’s. isi ni war mo ad ge nen ko merci
ul or ga ni za ci ebs da ma Ti miza
nia Se sa ba mi si me To du ri ana lizi
sa da gan zo ga de bis sa fuZ velze
kor po ra ci ebs, sa xel m wi fo ebs
da a.S. mi a ni Won sa re i tin go in deqsi,
rom lis mTa va ri da niS nu le baa
sa in ves ti cio ba zar ze SeR we va,
ag reT ve pre ven cia im mo sa lod neli
kri zi si sa, ro me lic Se iZ le ba
da e muq ros ama Tu im eko no mi kur
su bi eqts an sa xel m wi fos. dRei
saT vis mim di na re msof lio
eko no mi ku ri kri zi sis fon ze
aR niS nul ma sa er Ta So ri so sare
i tin go sa a gen to eb ma, ag reTve
sa fi nan so in s ti tu teb ma (saer
Ta So ri so sa va lu to fon di,
msof lio ban ki da sxva) mniS vne
lov nad da kar ges gav le na da
av to ri te ti. saq me ima Sia, rom
isi ni ma Ral re i tings ani Web dnen
zus tad im eko no mi kur su bieq
tebs, rom leb mac sa fuZ ve li
Ca u ya res msof lio eko no mi kur
kri ziss. maT ver uz run vel yves
Ta vi an Ti mTa va ri amo ca na _
mo sa lod ne li kri zi sis pre vencia,
ri Tac mo ax di nes sa ku Ta ri
Ta vis dis k re di ta cia da maT mimarT
msof li os wam y va ni qvey nebis
da eko no mi ku ri su bi eq te bis
ndo bis xa ris xi mniS v ne lov nad
da e ca. uf ro me tic, aR niS nu li
sa re i tin go sa a gen to e bi aSS­s
xe li suf le bis kri ti kis obieq
t Si mo eq ca, ev ro kav Sir ma ki
ma Ti saq mi a no bis mok v le va daiwyo.
maT brals de ben ima Si, rom
ver uz run vel y ves in ves to rebis
gaf r Txi le ba aSS ipo Te kur
ba zar ze mo sa lod nel kri zis ze,
ra sac moh y va msof lio eko nomi
ku ri kri zi si. sa re i tin go sa agen
to e bis saq mi a no bis mok v le vis
miz niT, bri u sel Si Seq m nil komi
si as uxel m ZR va ne lebs ev roko
mi si is war mo mad ge ne li Car li
mak ri vi da Se de gebs uax lo es moma
val Si ga ac nobs msof lio sa zoga
do e bas. aR niS nul sa a gen to Ta
ur Ti er To ba sa qar T ve los Tan
mi mar Te ba Si spe ci fi ku ria. saq me
ima Sia, rom maT sa xel Sek ru le bo
ur Ti er To ba aqvT ara eko no mikur
su bi eq teb Tan, ara med sa qar-
T ve los mTav ro bas Tan. ra Tqma
un da, es ur Ti er To ba sa baz ro
prin ci pebs efuZ ne ba da fa si ania.
sa er Ta So ri so sa a gen to e bi
re i tin gis da sad ge nad Zi ri Tadad
ga mo i ye ne ben mTav ro bis mier
mi wo de bul in for ma ci as, rac
asa xavs qvey nis in te re sebs da mimar
Tu lia iqiT ken, rom gza ga exs
nas ucxo el in ves to rebs sa qar-
T ve lo Si. er Tis mxriv, es kar gia,
mag ram me o res mxriv, aras wo ri
in for ma ci is sa fuZ vel ze sxvadas
x va kri te ri u me biT for mi rebu
li re i tin ge bis da u ba lan sebu
lo ba did eWvs iw vevs ro gorc
qvey nis Sig niT, ase ve mis ga reT.
Se iZ le ba mo viy va noT Sem de gi maga
li Ti. biz ne sis da eko no mi kis
li be ra li za ci is kri te ri u miT
sa qar T ve lo msof li os mo wi na ve
qvey nebs So ris erT-erT pir vel
ad gil ze im yo fe ba, xo lo ko rufci
is in deq sis kri te ri u miT _ 69

ad gil ze. aR niS nu li ori mov le na
ara na i rad araa Tav se ba di _ an er-
Tia tyu i li, an me o re.
sru li ad sxvag var Se fa se bas
aZ le vs sa qar T ve los eko no mi kur
mdgo ma re o bas msof li o Si cno bili
Jur na li `for b si~. ker Zod,
mi si Se fa se biT biz ne sis T vis yvela
ze xel say re li qvey ne bis nusxa
Si sa qar T ve lo 64 ad gil zea,
vaW ro bis Ta vi suf le bis mxriv,
mo ne ta ru li Ta vi suf le biT _ 98,
ino va ci u ro bis in deq siT _ 101,
teq no lo gi u ri si ax le e biT _ 92,
bi u rok ra ti u lo biT _ 3, in vestor
Ta dac viT _ 15, ko ruf ci is
do niT 54, per so na lu ri Ta vi sufle
biT _ 85, sa ga da sa xa do ba ri ere
biT _ 73 ad gil ze. aR niS nu li
Se fa se be bi ra di ka lu rad gan s xvav
de ba sa er Ta So ri so sa re i tingo
sa a gen to e bis Se fa se be bis gan,
rac ki dev er Txel adas tu rebs,
rom am kuTxiT msof li o Si mim dina
re saq mi a no ba ar efuZ ne ba mkacrad
for mu li re bul stan dartebs.
ga mom di na re aqe dan, kvle vis
Se de ge bi mok le bu lia ar gu men tire
bas da isi ni met wi lad su bi eqtu
ri da pi ar-kam pa ni is xa si a Tis
Sem c ve li in for ma ciaa da Se sa bami
sad maT mi marT sa zo ga do e bis
ndo bis xa ris xi Za li an da ba lia.
aris ki dev mra va li sa er Ta-
So ri so kom pa ni e bi, rom le bic
ze mox se ne bul sam sa a gen tos Tan
Se da re biT nak le bad po pu la rulia,
mag ram isi ni ma inc ax de nen
se ri o zul gav le nas sa er Ta So riso
do ne ze eko no mi ku ri da so cia
lu ri re i tin ge bis for mi re ba ze.
erT-er Ti ase Ti or ga ni za ciaa The
Ekonomist Inteligence Unit (EIU), romel
mac sul ax la xan ga mo aq vey na
msof li os 165 qvey nis sta bi luro
bis ris ki. sa qar T ve lom am Camo
naT val Si 71-e ad gi li da i ka va.
sa yu radRe boa, rom pos tab Wo Ta
siv r ci dan sa qar T ve lo ze stabi
lu ri qvey ne bi ari an Tur q mene
Ti, lit va, som xe Ti, azer bai
ja ni, be lo ru si da ya za xe Ti.
Tu da vu je rebT ze mox se ne bul
re i tings, eW vis qveS dad ge ba saqar
T ve los xe li suf le bis gancxa
de ba imis Se sa xeb, rom sa qar­
T ve lo yve la ze mdgra di da stabi
lu ri qve ya naa pos t sab Wo ur
da pos t so ci a lis tur qvey nebs
So ris.sul ax la xan sa a gen to
Eurobserver­is mi er ga moq vey nebu
li in for ma ci iT sa qar T ve lo
dsT­s da ev ro pis qvey nebs Soris
yve la ze Crdi lo va ni ekono
mi kis qvey nad ga mocxad da, rasac
Za li an Zne lia da ve Tan x moT,
rad gan igi ara na i rad araa ar gumen
ti re bu li.
sa bo lo od Se iZ le ba ga keT des
das k v na, rom qvey nis eko no mi kuri
usaf r Txo e bis gan m t ki ce ba
da am kuTxiT sa xe li suf le bo
Ro nis Zi e ba Ta Se mu Sa ve ba un da
efuZ ne bo des utyu ar, gam W virva
le da sa i me do in for ma ci as.
yo vel g va ri mi si da ma xin je ba,
Tun dac qve ya na Si ucxo u ri inves
ti ci e bis mo zid vi sa, an saxe
li suf le bo struq tu re bis
po li ti ku ri di vi den de bis gazr
dis miz niT mav nea da igi (simar
T le) ar da i ma le ba.
da vub run deT isev #1 saf r-
Txes _ eko no mi ku ri zrdis mosa
lod nel Se ne le bas. sa qar Tve
los xe li suf le ba 2009 wels
re a lu ri mSp-s zrdas msof lio
eko no mi ku ri kri zi sis gav le nis
gaT va lis wi ne biT ap rog no zebs
2,5 pro cen tis mo cu lo biT. saer
Ta So ri so sa va lu to fon di,
ro me lic am bo lo dros Ta vis
prog no zebs TiT q mis yo vel kvi
re u lad cvlis, sa qar T ve los
eko no mi kur zrdas va ra u dobs
1 pro cen tis mo cu lo biT. ax la
Sev xe doT da Se va fa soT ram denad
re a lu ria am prog no ze bis
al ba To ba da ro go ri iq ne ba saqar
T ve los eko no mi kis gan vi Tare
ba uax lo es mo ma val Si.
uka na sk nel wleb Si sa qar T velo
Si eko no mi ku ri zrdis erTer
Ti yve la ze mTa va ri ma moZ ra vebe
li in di ka to ri iyo pir da pi ri
in ves ti ci e bis mo cu lo bis zrda.
aR sa niS na via, rom sa qar T ve lo Si
mSp-s zrdis maC ve ne be li pir dapirpro
por ci u la daa da mo ki debu
li in ves ti ci e bis mo cu loba
ze. ma ga li Tad, uka nas k ne li 5
wlis gan mav lo ba Si in ves ti ci e bis
yve la ze re kor du li mo cu lo ba _
2,1 mlrd do la ri Se mo vi da 2007
wels da ama ve wels da fiq sir da
ama ve pe ri od Si mSp-s zrdis yvela
ze ma Ra li tem pi (12,5%). cxadia,
ru seT-sa qar T ve los om ma da
msof lio eko no mi kur ma kri zis ma
ne ga ti u ri gav le na iqo nia qve ya-
na Si in ves ti ci e bis Se mo di ne ba ze.
2008 wels nac v lad mo sa lod ne li
2,5 mlrd do la ri sa man Se ad gi na
1,3 mlrd do la ri. aR sa niS na via,
rom ucxo u ri in ves ti ci e bis umete
si na wi li sa qar T ve lo Si Se modis
sa er Ta So ri so miz nob ri vi
prog ra me bis (`mi le ni u mi~) far gleb
Si, rom lis Zi ri Ta di kom ponen
te bi da sas ruls uax lov de ba,
rac per s peq ti va Si uTu od Se amci
rebs am kuTxiT in ves ti re bis
mo cu lo bas. 2008 wels xe li sufle
ba 2 mlrd do la ris in ves tici
is mo zid vas va ra u dob da, Tumca
mas faq tob ri vad da ak l da 700
mi li o ni, rac ru seT-sa qar T velos
omis da msof lio kri zi sis
gav le ni Taa gan pi ro be bu li. sayu
radRe boa, rom bo lo wleb Si
sa qar T ve lo Si Se mo ta nili ucxou
ri in ves ti ci e bis mo cu lo bis
zrdas da saq me bis do nis zrda ar
moh yo lia, Se iZ le ba iT q vas adgi
li hqon da pi ri qiT mov le nas
_ umu Sev ro bis zrdas. es gan piro
be bu lia im spe ci fi kiT, rome
lic axa si a Tebs sa qar T ve lo Si
in ves ti ci e bis Si na ar sis ga ge bas.
sam wu xa rod, xe li suf le ba in vesti
ci as Tan aigi vebs ne bis mi e ri
sa xis sa xel m wi fo uZ ra vi qo ne bis
ga yid vi dan mi Re bul fu lad sax srebs,
ag reT ve aReb-mi ce mo bas Tan
(vaW ro bas Tan) da kav Si re bul fulad
moZ ra o bas, rac in ves ti ci is
kla si kur eko no mi kur ga ge bas-
Tan Sor saa. ro gorc Cans, ami Taa
gan pi ro be bu li is ga re mo e ba, rom
ofi ci a lu ri sta tis ti ka ar aRricxavs
in ves ti ci u ri xar je bis
kon k re tul mi mar Tu le bebs. komer
ci u li ban ke bis mi er aRe bu li
ses xis in ves ti ci ad aRi a re ba zogi
erT Sem Tx ve va Si da uS ve be lia.
ma ga li Tad, sa ban ko ses xi, rom lis
da niS nu le baa sa mom x ma reb lo saqon
lis Se Ze na ucxo eT Si da mi si
qvey nis Sig niT re a li za cia, ar SeiZ
le ba in ves ti ci ad mi viC ni oT.
2008 wels pir da pi ri ucxou
ri in ves ti ci e bis 28 pro cen ti
wa ri mar Ta tran s por ti sa da kav-
Sir gab mu lo bis seq tor ze, 19%
_ ener ge ti ka ze, 15% _ uZ rav qone
ba ze, 12% _ mrew ve lo ba ze, 6%
_ mSe neb lo ba ze, 0,9% _ sof lis
me ur ne o ba sa da Tev z We ra ze, 17%
_ da nar Cen sfe ro eb ze. is ga remo
e ba, rom ucxo u ri in ves ti ci e-
19
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
bis ume te si na wi li xmar de ba isev
ucxo u ri teq ni ki sa da teq no logi
e bis Se Ze nas da ara ad gi lob rivi
sa war moo Za le bis gan vi Ta rebas,
iw vevs eko no mi kis in ten si ur
gan vi Ta re bas, ris ga moc ad gi li
aqvs ara da saq me bis zrdas, ara med
pi ri qiT _ Sem ci re bas.
ne bis mi e ri qvey ni dan ne bis mi eri
sa xis ka pi ta lis Se mo ta na ewina
aR m de ge ba qvey nis eko no mi ku ri
usaf r Txo e bis Zi ri Tad prin cipebs.
sa qar T ve los dRe van del
pi ro beb Si am kuTxiT sa kiTxi saer
Tod ar ga ni xi le ba, rac niSnavs
grZel va di an pe ri od Si axa li
prob le me bis war moq m nas.
qve ya na Si Seq m ni li po li tiku
ri da eko no mi ku ri kri zi sis
fon ze xe li suf le bam eko no mi kuri
pi ar-kam pa ni e bis axa li tal Ra
aago ra. sru li ad mo u lod ne lad
ga moC n da eg vip tu ri kom pa nia
`fre Si~, ro me lic qu Ta is Si Tavi
su fa li eko no mi ku ri zo nis mSeneb
lo bis T vis 1,2 mlrd do la ris
in ves ti ci as ga na xor ci e lebs da
12 aTas axal sa mu Sao ad gils Seqm
nis. Za li an Zne li da sa je re belia,
rom 40 mi li o ni do la ris
ka pi tal b run vis mqo ne kom pa niam
sa qar T ve lo Si mi li ar di a ni
in ves ti cia Se mo i ta nos. ar aris
ga mo ricxu li saq me gvqon des
ara ke Til sin di si er in ves tor­
Tan, ro mel Ta ricx vi msof lio
Si Za li an mom rav l da da romel
Ta er Ta der Ti mi za nia `Sa vi
fu lis~ ga TeT re ba. ase ve araa
ga mo ricxu li, rom `rak jor jia
hol din gis~ foT Si in dus t ri uli
zo nis mSe neb lo bis, mra valmi
li ar di a ni in ves ti re bis da 30
aTa si ka cis da saq me bis pro eq tma
Ca i lu ris wya li da li os. amis
sa SiS ro e ba ar se bobs, rad gan
kom pa ni am sam Se neb lo pro ce sis
dawye ba mim di na re wlis zafxulis
T vis ga da do, xo lo ara vin
icis es zafxu li po li ti ku rad
ram de nad cxe li da asa ta ni iqne
ba.
sa qar T ve lo Si eko no mi ku ri
zrdis Zi ri Ta di sin Te zu ri maCve
neb lis _ mSp-s prog no zi rebas
sa fuZ v lad un da da e dos ara
mxo lod eko no mi ku ri, ara med
po li ti ku ri faq to re bic. Tu gamo
valT dRe van de li ga da sa xe didan
am kuTxiT uax le si mo ma va li
20
me tis me tad pe si mis tu rad ga moi
yu re ba. saq me ima Sia, rom mSp-s
ume tes na wi li sa qar T ve lo Si
ucxo u ri ka pi ta liT iq m ne ba, raze
dac mo ma val Si qve ya na Si Seq mni
li mZi me po li ti ku ri kri zi si
uTu od mo ax dens ne ga ti ur gavle
nas. mmar T vel xe li suf le basa
da po li ti kur opo zi ci as Soris
da pi ris pi re ba kul mi na ci as
aR wevs. jer je ro biT aq ci e bis
do ne ze mim di na re po li ti kur
mov le nebs eko no mi kis da ce ma ze
ar se bi Ti gav le na ar mo ux de nia,
Tum ca, prog no ze bi ara sa sur veli
mimarTulebiT ix re ba. mov lene
bi Se iZ le ba ram de ni me gan s x vave
bu li sce na riT gan vi Tar des:
pir ve li, Te o ri u lad da saS ve bia,
rom mmar T vel ma par ti am daT mos
po zi ci e bi da axa li Za la mo vi des
xe li suf le ba Si. aR niS nu li va rian
ti uax lo es mo ma val Si eko no mikis
gan vi Ta re bis daC qa re bas ver
uz run vel yofs, ara imi tom, rom
nak leb kom pe ten tu ri me ne je re bi
Ca ud ge bi an sa xel m wi fo struqtu
rebs sa Ta ve Si, ara med imi tom,
rom amas moh y ve ba ra di ka lu ri
in s ti tu ci o na lu ri Zvre bi, rome
lic gar k ve ul dros da adapti
re bas sa Wi ro ebs. gar da ami sa,
axal xe li suf le bas mem k vid re obiT
dax v de ba ur Tu le si, wle bis
gan mav lo ba Si dag ro vi li da gada
uW re li prob le me bi, ro mel Ta
swraf re a li za ci as sa zo ga do eba
da a ye nebs maT wi na Se. faq tobri
vad maT amis T vis sa Wi ro resur
se bi ar aR mo aC n de baT, ra sac
moh y ve ba sa zo ga do eb ri vi imedgac
ru e ba da Se sa ba mi sad ndo bis
xa ris xis da ce ma. aseT vi Ta re ba Si
si tu a ci is da re gu li re bis er Tader
Ti ga mo sa va li iq ne ba ucxo uri
dax ma re be bi da msof lio Ta name
gob ro bis gver d Si dgo ma. Tumca
am uka na sk ne lis mo po ve ba sac
sak ma od di di dro da Za lis x me va
das Wir de ba. am ri gad, Tqma imi sa,
rom xe li suf le bis Sec v las myisi
e rad moh y ve ba eko no mi kis ga aqti
u re ba da oazi su ri cxov re ba,
ar iq ne ba swo ri.
Te o ri u lad da saS ve bia me o re
va ri an tic, rac niS navs mmar T vel
par ti a sa da po li ti kur opo zici
as So ris da pi ris pi re bis dro-
Si ga wel vas da es ka la ci as. aseT
vi Ta re ba Si ad gi li eq ne ba eko-
no mi ku ri kri zi sis gaR r ma ve bas.
saq me ima Sia, rom, sa qar T ve los
sa ku Ta ri eko no mi ka TiT q mis ara
aqvs da igi mTli a nad da mo ki debu
lia ucxo ur in ves ti ci eb ze.
Tu qvey nis Sig niT po li ti ku ri
da pi ris pi re ba ar ga ni mux ta da
man per ma nen tu li xa si a Ti mi i­
Ro, bu neb ri via, ke Til sin di si eri
in ves to re bi Tavs Se i ka ve ben
ka pi ta lis Se mo ta nis gan, rac
eko no mi kis myi si er var d nas gamo
iw vevs. ra Tqma un da, ga mo nakli
se bic iq ne ba, met wi lad arake
Til sin di si e ri in ves to re bis
mxri dan, rom le bic ka pi tals
Se mo i ta nen, mag ram ara im de nad
eko no mi ku ri in te re se bi dan,
ara med uf ro po li ti ku ri inte
re se bi dan ga mom di na re, rac
uTu od ne ga ti ur gav le nas moax
dens qvey nis erov nu li usafr
Txo e bis mdgra do bis Se nar Cune
ba ze.
Te o ri u lad da saS ve bia me sa me
va ri an tic, rac gu lis x mobs mmar-
T ve li xe li suf le bi sa da opo zici
u ri po li ti ku ri par ti e bis daza
ve bas (ri si al ba To bac yve la ze
ma Ra li a) da ko a li ci u ri mTav robis
for mi re bas. Tum ca, sa qar T velos
pi ro beb Si ase Ti mo de li ekono
mi ku ri aRor Zi ne ba-gan vi Ta rebis
ma moZ ra ve be li in di ka to ri
ar iq ne ba. mo sa lod ne lia, rom
Ti To e u li po li ti ku ri par tia
Se ec de ba xe li suf le ba Si da a saqmos
mi si par ti is wev ri ara profe
si u li, ara med par ti u li niSniT,
rac sa bo loo jam Si ga mo iwvevs
mTav ro bis da kom p leq te bas
dRe i saT vis ar se bu li mo de lis
msgav sad, sa dac pro fe si o na lizmi
da ga moc di le ba uka na plan zea
ga da we u li da mar T vis ber ke te bi
xelT upy ri aT ara sa xel m w ifoeb
ri vad mo az rov ne Ci nov ni kebs,
ara med er T gu le bis da ne fo tizmis
kri te ri u miT Se kav Si re bul
jgu febs, ro mel Ta gun dur ma
Ta maS ma (sru li am sity vis mniS vne
lo biT) qve ya na po li ti kur da
eko no mi kur kri zi sam de mi iy va na.
gun du ro bis prin ci pi rom arae
feq ti a nia, ama ze isic mka fi od
mi u Ti Tebs, rom eq s s pi ke ri da eqs
p re mi er-mi nis t ri dRes Ta vis
yo fil Ta na gun de leb Tan da piris
pi re bu li ari an da si na nuls
ga moT q va men maT pa si u ro ba ze sa-

xel m wi fo mniS v ne lo bis ga dawyve
ti le be bis mi Re bi sas.
aris me o re sa SiS ro e bac. ker­
Zod, ram de nad Tav se ba di da harmo
ni ze bu li iq ne ba ko a li ci u ri
xe li suf le ba, wa mo i wevs Tu ara
wi na plan ze sa xel m wi fo eb ri vi
in te re se bi da xom ar eq ne ba adgi
li maT So ris da pi ris pi re bulo
bas. ro gorc gun du ri xe lisuf
le baa ara e feq tu ri, ase ve
ara e feq ti a nia da pi ris pi re buli
xe li suf le bac. mTa va ria moi
Zeb nos oq ros Su a le di _ arc
iqiT da arc aqeT, ri si miR we vac
Se uZ li aT mxo lod pro fe si onal
da ga moc dil sa xel m wi fo
mo xe le ebs. am mo de liT xe lisuf
le bis da kom p leq te bis alba
To ba Za li an da ba lia.
ne bis mi er va ri an t Si, ro go ri
Ta na far do biT da struq tu ri-
Tac ar un da gan vi Tar des po liti
ku ri mov le ne bi sa qar T ve lo-
Si, eko no mi ku ri var d na gar dau
va lia uax les mo ma val Si. Zi ri-
Ta dad ne ga ti u rad imoq me debs
sa mi mTa va ri faq to ri: msof lio
kri zi sis gav le na, ro mel sac
jer je ro biT sru lad ar Se mouR
we via sa qar T ve lo Si da uaxlo
es pe ri od Si igi uTu od Semo
va; moq me di xe li suf le bis
mi er so ci a lur­eko no mi kur
prob le ma Ta myi si e ri Ser bi lebis
miz niT grZel va di a ni proble
me bis dag ro ve ba (sa ga reo
va le bi, sa xel m wi fo val de bu lebe
bi da a.S.), ro mel Ta pi ris pir
aR moC n de ba ne bis mi e ri xe lisuf
le ba; qvey nis gan vi Ta re bis
ga az re bu li, mec ni e ru lad argu
men ti re bu li kon cef ci is,
stra te gi is da Se sa ba mi si progra
me bis arar se bo ba, anu qvey nis
im pul su rad, sa zo ga do e bis reaq
ci i dan ga mom di na re `mar Tva~,
mok led rom vTqvaT, kva lifi
ci u ri sa xel m wi fo me nej mentis
ar se bo ba.
er Ta der Ti ber ke ti, ro melsac
Se uZ lia Se a ne los da Se arbi
los qvey nis eko no mi ku ri ganvi
Ta re bis var d na sa qar T ve lo Si
dRe i saT vis Seq m nil si tu a ci a Si,
aris mxo lod da mxo lod ucxo uri
ineq ci e bi (dax ma re be bi). ga sul
wels bri u sel Si do nor Ta kon feren
ci a ze sa qar T ve los T vis ga moyo
fi li 4,5 mi li ar di do la ri dan
mci re na wi li uk ve mi Re bu li da
mox ma re bu lia.
asaT vi se be lia ki dev 4 mi liar
dam de, Tum ca aqac araa iolad
saq me. am Tan xis mi Re ba Ta vis mxriv
da mo ki de bu lia, er Tis mxriv, imaze,
Tu ro gor swra fad da iZ le va
msof lio eko no mi ku ri kri zi si
da, me o res mxriv, Tu ro gor Seas
ru lebs sa qar T ve los xe lisuf
le ba im wi na pi ro bebs (de mokra
ti is gan vi Ta re ba, sa sa mar T lo
re for ma, ko ruf ci is Sem ci re ba
da a.S.), rom le bic sa fuZ v lad
da e do am dax ma re bis ga mo yo fas.
dro ki Cvens sa wi na aR m de god
moq me debs. saq me ima Sia, rom
moq me di xe li suf le ba kri zisis
da saZ le vad iye nebs mxo lod
sa xel m wi fo bi u jets, isic mokle
va di a ni, dro e bi Ti da saq mebis
uz run vel sa yo fad da prio
ri tets ar ani Webs re a lu ri
seq to ris aRor Zi ne ba­gan vi Tare
bas, ro mel ze da caa mTli a nad
da mo ki de bu li qvey nis eko no mikis
gan vi Ta re bis mo ma va li be di.
Seq m ni li rTu li si tu a cia (e kono
mi ku ri zrdis tem pe bis vard
na) uax lo es Tve eb Si uTu od
prob le mebs Se uq m nis sa xel m wifo
bi u jets Se mo sav le bis formi
re ba Si da araa ga mo ricxu li,
rom xe li suf le ba mi zans Se ucv
lis ucxo ur dax ma re bebs da
maT gar k ve ul na wils mi mar Tavs
sa bi u je to de fi ci tis da sa fara
vad. es ki mok le va di an proble
mas ga dawy vets, mag ram axalaxal
prob le mebs war moq m nis
grZel va di an per s peq ti va Si.
ga mom di na re ze mo aR niS nu li -
dan, Se iZ le ba da vas k v naT, rom
uax lo es mo ma val Si sa qar T velos
eko no mi ku ri zrdis tem pebis
var d na gar da u va lia. Tu ganze
ga dav debT par ti ul am bi ciebs
da obi eq tu rad Se va fa sebT
dRe i saT vis Seq m nil kri zi sul
mdgo ma re o bas sa ban ko seq tor­
Si, sa in ves ti cio sfe ro Si, agreT
ve mo sa lod nel da gar da uval
sa bi u je to kri ziss, mo salod
ne lia, rom eko no mi kis ara
Tu re ce si as, ara med mi nu so van
eko no mi kur var d nas eq nes ad gili
(pa si u ri prog no zi). am proce
sis Ta vi dan aci le bis sa Sinao
ber ke ti qve ya nas ar ga aC nia.
ucxo u ri dax ma re be bis efeq tia
ni da miz nob ri vi ga mo ye ne biT
Se saZ le be lia eko no mi ku ri var
d nis mxo lod Ser bi le ba. Tu
qve ya na Si ar da re gu lir da poli
ti ku ri si tu a cia, ma Sin krizi
si ki dev uf ro gaR r mav de ba da
man Se iZ le ba qve ya na de fol tamdec
mi iy va nos. dro ar iT mens,
mi sa Re bia go niv ru li sas w ra fo
ga dawy ve ti le be bi. Tu amas xe lisuf
le bam Ta vi ver ga ar T va, uaxlo
es mo ma val Si mo sa lod ne lia
sa yo vel Tao so ci a lu ri mRel vare
ba, rom lis Se de ge bis prog nozi
re ba Za li an rTu lia.
eko no mi ku ri var d nis saf r Txe
or ga nu la daa da kav Si re bu li sxva
mak ro e ko no mi kur da mik ro e kono
mi kur saf r Txe eb Tan, ro mel Ta
ana li zi da Se fa se ba war mod geni
li iq ne ba Jur na lis mom dev no
nom reb Si.
21
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
sa qar T ve los
eko no mi kis
me ta mor fo ze bi
erovnuli ekonomikis egzogenuri (gare)
faqtorebis istoriuli warmomavloba
da zemoqmedebis logika
sa qar T ve los eko no mi ka
aras ta bi lur glo ba lur
siv r ce Si
wi na we ril Si war mod ge ni li
ana li zi, bu neb ri via, mo iTxovs
qvey nis eko no mi kis gan vi Ta re bis
ga re da Si da faq to re bis ga movle
na-Se fa se bas, maT daj gu fe bas
gan vi Ta re bis is to ri u li eta pebis
Ta vi se bu re ba Ta gaT va lis wine
biT, ase ve auci le be lia er Tma
ne Tis gan ga i mij nos eko no mi kis
tran s for ma ci ul pro ce seb ze
moq me di faq to re bi, obi eq tu rad
aix s nas ma Ti mi ze ze bi, xa si a Ti, zemoq
me de bis me qa niz me bi da a.S.
am je rad gan vi xi lavT sa bazro
ur Ti er To beb ze gar da ma val
pe ri od Si erov nu li eko no mi kis
gan vi Ta re ba ze ga re (eg zo ge nu ri)
faq to re bis moq me de bis for mebs,
lo gi kas, kon cep tu a lur da me-
To do lo gi ur as peq tebs.
sa baz ro ur Ti er To beb ze
gar da ma val pe ri od Si, ro gorc
naC ve ne bi iyo, sa qar T ve los ekono
mi ka msof li os mim di na re
kri zi sam dec sis te mu ri kri zisis
qro ni kul fa za Si im yo fe boda.
bu neb ri via, msof lio kri zi si
uf ro da am Zi mebs qvey nis eko no mikis
sa er To (kri zi sul) mdgo ma reo
bas.
XX sa u ku nis 90-iani wle bi dan
pos t so ci a lis tu ri sa qar T velos
eko no mi ka glo ba li za ci i sa
22
we ri li meore
da mi si Tan m de vi lo ka li za ci is
ur Ti er T gan pi ro be bu li proce
se bis ga dak ve Tis epi cen t r Si
aR moC n da. msof li o Si qa o si gaZli
er da. glo ba lu ri pro ce sebis
siv r ce aras ta bi lu ri gax da.
erov nu li eko no mi ke bis gan vi-
Ta re ba ur Ti er T ga mom ricxav
kon cef ci ebs da me To do lo giebs
da ey r d no. vir tu a liz mi, rogorc
ase Ti, gan m sazR v rel iluzi
ad iq ca, Ri re bu le ba Ta swra fi
cvli le be bi Cve u leb riv mov lenad
aRiq me ba, Ta vi suf le bis, demok
ra ti is yal b ma ga ge bam (rac
msof li o Si uwes ri go bis Ta namde
vi mov le na a) sa zo ga do eb ri vi
si ke Tis ro lis da mniS v ne lo bis
SezRud va ga mo iw via. su ve re nu li
sa xel m wi fo e bis (gar da `e li ta
sa xel m wi fo e bi sa~) ro li da mniS vne
lo ba Tvi seb ri vad Se ic va la, ra
Tqma un da, ma Ti dak ni ne bis Tvalsaz
ri siT. msof li os wo nas wo roba
da ir R va. gan vi Ta re bu li qveyne
bi ka cob ri o bis e.w. eli ta rul
jguf Si ga er Ti an d nen da er T pirov
nu li li de ris (aSS) mi er Semo
Ta va ze bu li cxov re bis `a xa li
we sis~ (i gi `a xa li wes ri giT~ Se vida
uax les is to ri a Si) dam k vid rebis
er Ti an pro ces Si sa ku Ta ri inte
re se bis dac vas jer-je ro biT
axer xe ben. xo lo e.w. gan vi Ta re badi
qvey ne bis be di mTli a nad da moki
de bu li aR moC n da ga re po li ti-
nodar WiTanava
ek. mecnierebaTa doqtori,
profesori, Jurnal `biznesi
da kanonmdeblobis~
samecniero sabWos wevri
kur da eko no mi kur faq to reb ze.
swo red am qvey ne bis sazR v rebs
ga reT iq m ne ba ma Ti gan vi Ta re bis
(sa er Tod fun q ci o ni re bis) strate
gia, ga ni sazR v re ba `dax ma rebis~
adek va tu ri for ma, mag ram
er Ti a ni me To do lo gi iT (gan vi-
Ta re ba di qve ya na sa er Ta So ri so
ka pi ta lis gav le nis qveS mud mivad
un da iyos) wa ri mar Te ba ma Ti
tran s for ma ci u li pro ce se bi.
aseT fon ze, bu neb ri via, rom saqar
T ve los eko no mi ka Si ga re faqtor
Ta pre sin giT axal siv r ce Si
adap ti re bis pro ce si Zne lad, wina
aR m de gob ri vad mim di na re obs.
eko no mi ku ri
glo ba li za ci is mTa va ri
su bi eq te bi
am Ja mad, eko no mi ku ri glo bali
za ci is rTul da wi na aR m degob
riv pro ces Si sa mi mTa va ri
su bi eq ti cal-cal ke da er Tobli
vad gan sazR v ravs msof li os
gan vi Ta re bis stra te gi as. Ca moya
lib da tri a da _ su ve re nul
sa xel m wi fo Ta viw ro jgu fi.
ame ri kis Se er Te bu li Sta te bis
li de ro biT (i de e bis ge ne ra tori
da ka cob ri o bis be dis gan msazR
v re li fe no me ni) _ tran serov
nu li kor po ra ci e bi (sa er-
Ta So ri so ka pi ta lis mflo be li
da mi si ga mo ye ne bis stra te gi is

gan m sazR v re li) _ sa er Ta So riso
eko no mi ku ri da fi nan su ri
struq tu re bi (cxov re bis er Ti ani
mo de lis ide o lo gi u ri sa fuZv
le bis gan m sazR v re li in s ti tute
bi).
ro go ria ma Ti stra te gi u li
miz ne bi, amo ca ne bi, ze moq me de bis
me qa niz me bi? er T m niS v ne lov nad
Se iZ le ba iT q vas, rom sa mi ves er Ti
stra te gi u li mi za ni aqvs _ mTeli
msof lio da eq vem de ba ros
maT mi er Se mo Ta va ze bu li cxovre
bis we sis mo de lis moTxovnebs.
am miz nis miR we vi saT vis
gan sazR v ru lia ma Ti amo ca ne bi,
eta pe bi, ze moq me de bis me qa nizme
bi da tra eq to ria, TviT dax mare
bis for me bi da sxv.
Ta na med ro ve msof li o Si saxel
m wi fo e bi pi ro bi Tad iyo fa
eli ta, sa te lit da sxva e.w. funq
ci o ni re bad obi eqt sa xel m wifo
e bad. pir vel jguf Si Se di an
`Svi de u li~ da sxva gan vi Ta re buli
qvey ne bi (`oq ros mi li ar di~),
rom leb mac mi aR wi es cxov re bis
Se da re biT ma Ral stan dar tebs.
me o re jguf Si _ e.w. sa te li ti
qvey ne bi, rom le bic dro sa da sivr
ce Si kon k re tu li eta pe bis Sesa
ba mi sad, ro gorc ity vi an dro
da Ja mis Se sa fe rad, `cen t ri dan~
mi Re bu li `rCe ve biT~ fun q ci oni
re ben da ume te sad cxov re bis
stan dar te bis amaR le bas aR we ven.
maT T vis, sa nam adek va tu rad moiq
ce vi an, cen t ris (e li tis), rogorc
dam ca vi qol gis mfar ve loba
ga ran ti re bu lia.
me sa me jguf Si, `me sa me samya
ros~ qvey neb Tan er Tad `me ore
sam ya ros~ _ yo fi li so ci alis
tu ri qvey ne bic Se di an. ma Ti
gar k ve u li na wi li faq tob ri vad
me o re jguf Si ga da vi da da ori
di di ali an sis `na to sa~ da `ev rokav
Si ris~ wev ri sa xel m wi fo e bis
sta tu siT `cen t re bi dan~ Se mo-
Ta va ze bu li ide o lo gi iT axal
re a lo bas qmni an. bo lo pe ri od Si
zo gi er Ti pos t so ci a lis tu ri
qvey nis mi marT, ma ga li Tad, uk rai
na, sa qar T ve lo eli tis (Svi de ulis)
in te re se bi ga mo ik ve Ta.
su ve re nul sa xel m wi fo Ta
ase Ti ierar qi u li daj gu fe ba
eli ta­sa xel m wi fo ebs, transe
rov nul kor po ra ci ebs da
sa er Ta So ri so eko no mi kur da
fi nan sur struq tu rebs ma nevri
re bis xel say rel pi ro bebs
uq m nis da isi nic `a xa li ekono
mi ku ri wes ri gis~ mo ti viT
msof lio eko no mi kas ko or dini
re bu lad mar Ta ven. am proces
Si ic v le ba sa er Ta So ri so
sa mar Ta li, rac dRem de erovnu
li su ve re ni te tis prin cipebs
efuZ ne ba, eko no mi kis ganvi
Ta re bis pa ra dig me bi (or ma gi
stan dar ti, li be ra li za cia da
sxv.), far To ga ge biT msof lio
kul tu rac. mniS v ne lo va nia, rom
msof lio eko no mi kam aq ti u ri poli
ti kis fun q ci e bi Se i Zi na, ge o eko
no mi ku ri in te re se bi Zli er Ta
ne biT wa ri mar Te ba, aS ka rad ga moik
ve Ta fi nan sur-sa mar T leb ri vi
re gu li re bis ro li. yo ve li ve es
da sxva uxi la vi pro ce si Tvi sebri
vad cvlis msof li os po li tikur,
eko no mi kur da so ci a lur
pa no ra mas (lan d Safts). so ci alu
ri po la ri za ci is pro ce se bis
fon ze Ca mo ya lib da ten den ciafe
no me ni, rac Tan mim dev ru lad
Rrmav de ba da sa SiS xa si aTs iZens.
mxed ve lo ba Si gvaqvs uTa nas woro
bis am Ja mad Ca mo ya li be bu li
ten den cia. ma ga li Tad, pla ne tis
um did res Ta 20%-isa da uRa ribes
20%-is Se mo sav le bis Ta nafar
do ba Tu 1960 wels iyo 30:1,
1991 wels _ 61:1, 1994 wels _ 78:1,
2004 wels Se ad gen da 150:1. sa yovel
Tao JRe ra do bis sen ten cia,
`mdid re bi mdid r de bi an, Ra rib ni
Ra rib de bi an~ faq tob ri vad adastu
rebs, rom procesi Se uq ce vadia.
msof li os mdi da ri qvey ne bi
da nar Ce ni sam ya ros mo sax le o bis
be dis ga dawy ve tas mxo lod sa ku-
Ta ri in te re se bis gan xor ci e lebis
fon ze, `nar Ce ni ka pi ta lis~
na wi lob ri vi ga mo ye ne biT~ cdilo
ben. e.w. dro e bi Ti dax ma re be bi,
rac sxva das x va hu ma nu ri prog rame
biT ga ni sazR v re ba msof li o Si,
eko no mi kis efeq ti a no bas da soci
a lu ri sa mar T li a no bis princi
pe bis far Tod dam k vid re bas
ver uz run vel yofs. se ri o zu lad
ar ga ni xi le ba (Tu mxed ve lo ba Si
ar mi vi RebT zo gi erT ri to rikul
cne bebs, mo ti vebs) msof lio
re sur se bis ga da na wi le bis hu manu
ri prin ci pe bi. vTqvaT, re surse
bis ra na wi li mox mar des Ca mor-
Ce ni li (faq tob ri vad mo Sim Si le)
qvey ne bis so ci a lur-eko no mi kuri
gan vi Ta re bis do nis Tan da Tano
biT (Tan mim dev ru lad) ga Tanab
re bas, sa er Tod, eko no mi ku ri
ga re mos ga um jo be se bas, si Ra ribis
prob le mis gar k ve ul wi lad
Ser bi le bas da a.S.
fa os eq s per t Ta az riT, am Jamin
del pi ro beb Sic, ro ca msofli
o Si mo sax le o bis di di na wi li
Sim Si lobs, cxov re bis ele men tarul
pi ro bebs mok le bu lia, SesaZ
le be lia kve bis pro duq te biT
dak ma yo fil des 20­25 mlrd ka ci
(msof li o Si 2005 wels cxov robda
6,5 mlrd ka ci). lo gi ku ria
kiTx va, gan vi Ta re bu li qvey ne bi am
prob le mis ga dawy ve tas ra tom ar
cdi lo ben Ca mor Ce ni li qvey ne bis
me ur ne o ba Ta gan vi Ta re bis daC qare
bis gziT. pir da pi ri pa su xi jer
ar aris, al baT, arc iq ne ba. mi ze zi
ga sa ge bia: sam ya ros Zli er Ta ne ba
aseT `stra te gi as~ jer-je ro biT
ar cnobs.
am Ja mad, msof lio be dis gadawy
ve tas er T pi rov nu lad cdilobs
aSS, mi si ad mi nis t ra ci is
viw ro kon cep tu a lu ri da me-
To do lo gi u ri Se xe du le be biT.
swo red mis ide o lo gi ur princi
peb ze Se mu Sav da eko no mi kuri
doq t ri na `So ku ri Te ra pi a~,
ro me lic bevr qve ya nas Tavs moax
vi es da ma Ti eko no mi kis sru li
ngre va ga mo iw via. aSS da sxve bic
moq ni lad iye ne ben sa ku Tar ekono
mi kur upi ra te so bebs, maT Soris
teq no lo gi e biT ze moq me debis
me qa niz meb sac. cno bi lia, rom
teq no lo gi e bi dRes ara mxo lod
eko no mi ku ri Za la uf le bis mo pove
bis sa Su a le baa, ara med su ve renul
qvey neb Si uSu a lod Ca re vis
Za lac. aSS da sxva gan vi Ta re bu li
qvey ne bi sxva das x va for miT Tavs
ax ve ven Zi ri Ta dad gan vi Ta re bad
qvey nebs sa ku Tar stan dar tebs.
ni San dob li via, rom aSS uni versi
te te bis dip lo mi war mo ad gens
tran se rov nul kor po ra ci eb sa
da sa er Ta So ri so struq tu reb Si
sa mu Sa o ze mi Re bis mTa var kri teri
ums. aR niS nu li struq tu re bis
`re ko men da ci e biT~ ki xde ba ekono
mi ku ri pro ce se bis re gu li reba
msof li o Si, qvey neb ze ses xe bis
ga ce ma, sa xel m wi fo sa ga reo vale
bis res t ruq tu ri za cia, fa se-
23
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
bi sa da sa ga reo vaW ro bis li be rali
za ci is doq t ri nis gav r ce le ba
(Tavs mox ve va) da sxva. ase Ti `daxma
re bi Ta~ da `kri te ri u me biT~
faq tob ri vad ix s ne ba gza erovnu
li eko no mi kis uSu a lod mar­
T vi sa ken.
ase Ti po li ti ka upir ve le sad
sa ku Ta ri in te re se bis (glo balu
ri mi za ni) yo vel m x ri vi dac vis
fi lo so fi as ey r d no ba da xels
uwyobs ise Ti so ci a lur-po liti
ku ri si tu a ci is Seq m nas, ro ca
ada mi a nis mdgo ma re o ba ar se bi-
Tad da mo ki de bu li xde ba ara imde
nad su ve re nul sa xel m wi fo ze
(sa dac igi cxov robs), ram de nadac
sxva sa xel m wi fo ze (ga mor CeviT
aSS da sa er Ta So ri so or ga niza
ci e bis moq me de bis Se de geb ze).
ase Ti fo ni qmnis ilu zi ebs, gaz via
de bul war mod ge nebs, sa zo ga doe
bis yu radRe bas adu nebs, in s tiqtu
rad mor Ci le bas am k vid rebs da
sxv.
msof li os eko no mi kur siv rce
Si eq s k lu zi ur rols as ru leben
tran se rov nu li kom pa ni ebi.
XXI sa u ku nis da sawyi si saT vis
maT ma pir da pir ma in ves ti ci eb ma
Se ad gi na 3,2 tri li o ni do lari,
xo lo sazR var ga re Tis ma Ti
qsel Si ga yid ve bis mo cu lo bam 6,4
tri li o ni, rac uf ro me ti iyo,
vid re mTe li msof li os eq s por ti
(ro mel mac 1996 wels Se ad gi na 6,1
tri li o ni).
dRes tek glo ba li za ci is
pro ce sis li de re bi ari an. isi ni
moq me de bis stra te gi as gan sazRv
ra ven baz re bis pla ne ta ru li
xed vis sa fuZ vel ze, rac maT gansa
kuT re bul upi ra te so bas ani-
Webs. amis gar da, isi ni moq ni lad
iye ne ben e.w. di req ti u li da gegm
vis prin ci pebs, me To debs, me qaniz
mebs, sa ku Ta ri Se xe du le bisa
mebr awe se ben Si da fa sebs da
a.S. ma Ti ka pi ta li su ve re nu li
sa xel m wi fo e bis sazR v rebs uxe-
Sad ar R vevs. eq s per te bis az riT,
1997 wels yo vel erT do lar ze,
ro me lic da ban de bu li iyo, msoflio
eko no mi kis re a lur seq tor-
Si, mo di o da 50 do la ri fi nan sur
sfe ro Si ga mo ye ne bu li. fi nan suri
baz re bis li be ra li za ci iT
tran se rov nu li ka pi ta li gaba
ton da msof lio eko no mi ka Si
da igi sa ku Tar pi ro bebs kar na­
24
xobs su ve re nul sa xel m wi foeb
sa da ma Ti ve mo na wi le o biT
Seq m nil ali an seb sac. re a lu ri
war mod ge na rom gvqon des tek,
sa Wi roa zo gi er Ti maC ve ne be lic
gan vi xi loT. XX sa u ku nis bo losaT
vis tek xel Si iyo ned le u liT
msof lio vaW ro bis 90%, xor ciT,
ya viT, si min diT, xe-tyiT, Tamba
qo Ti, rki nis mad niT vaW ro bis
90%, spi len Zi sa da boq si te biT _
85%, Ca i Ta da ze Tis xi liT _ 80%,
ba na niT, na tu ra lu ri ka u Cu kiT
da nav To biT _ 75%. aR sa niS na via,
rom tek sa ku Tar ka pi tals Zi ri-
Ta dad aban de ben ara war mo e ba Si,
ara med spe ku lan tur ga ri ge beb-
Si da amiT xe lov nu rad am za de ben
Ta vis T vis xel say rel pi ro bebs.
isi ni bo lo pe ri od Si war mo e bis
ga far To e ba ze ori en ti re buli
ar ari an. amas Tan, ag re si uli
sak re di to po li ti kiT xels
uwyo ben sxva qvey ne bis sa bi uje
to de fi ci tis sa xel m wi fo
va le bad gar daq m nis pro cess.
ami tom zo gi er Ti eq s per tis
az riT, tek fi nan su ri saq mi ano
ba faq tob ri vad ax los dgas
ka zi no­ka pi ta liz mis prin cipeb
Tan. es me tad an ga riS ga sa we vi
da xa si a Te baa. aR sa niS na via, rom
aSS tran se rov nu li kom pa ni ebs
sazR var ga reT Seq m ni li mo ge bis
na xe va ri Se mo aqvT ma Ti ba zi rebis
qve ya na Si. yu radRe bas iq cevs
sxva Ta vi se bu re bac. aSS, ro gorc
sa xel m wi fo Ta vis tek moq ni lad
iye nebs sazR var ga reT sa ku Ta ri
erov nu li (stra te gi u li) miz nebis
gan xor ci e le bi saT vis. am sfero
Si in te re se bi mra val m x ri via
da mo i Zeb na Se sa ba mi si me qa niz mic
ma Ti yo vel m x ri vi gaT va lis wi nebi
saT vis.
am ri gad, tran se rov nu li kom ­
pa ni e bi gan vi Ta re bu li qvey nebis,
upir ve le sad ma Ti li de ris
aSS sa xel m wi fo eb ri vi (e rov nuli)
in te re se bis dac vis da nebis
mi er qve ya na ze ze moq me de bis
Zli e ri me qa niz mia.
Ta na med ro ve msof li o Si
glo ba lu ri pro ce se bis ma regu
li re bel re a lur Za lad Camo
ya lib da sa er Ta So ri so ekono
mi ku ri, fi nan su ri da sxva saxis
or ga ni za ci e bi da ali an se bi
(msof lio sa va lu to fon di,
msof lio ban ki, ga e ros eko no­
mi ku ri struq tu re bi, Sso, vmo
da sxva or ga no e bi).
sa er Ta So ri so eko no mi ku ri da
fi nan su ri struq tu re bi yo vel mx
riv mxars uWe ren tran se rov nul
ka pi tals, cdi lo ben su ve re nuli
sa xel m wi fo e bis eko no mi ku ri
ro li uf ro da ak ni non (`va Sin gto
nis kon sen su si~, `sa xel m wi fos
mi ni mi za ci is kur si~) da sa bo lood
ma Ti tra di ci u li fun q ci e bi
Tvi Ton mi iT vi son. amis sa ni mu So
ma ga li Tia, sa qar T ve lo da sxva
qvey ne bic, rom le bic sa va lu to
fon di sa da sxva struq tu re bis
ide o lo gi u ri Se xe du le be biT
(`So ku ri Te ra pi a~, eko no mi ku ri
li be ra liz mi da sxv.) gan sazR vra
ven tran s for ma ci u li pro cese
bis ide o lo gi ur sa fuZ v lebs.
ni San dob li via, rom su ve re nu li
sa xel m wi fo e bi iZu le bu li ari an
kom p ro mi seb ze wa vid nen. ga movlin
da tran se rov nu li ka pi ta lis
(sa er Tod Se mo Ta va ze bu li ka pita
lis) er Ti, me tad sa Si Si ni uan
si, rac ga mo i xa te ba ima Si, rom
moq me de bis obi eq t Si su ve re nul
sa xel m wi fo Si xe lov nu rad iq mne
ba ga re da Si da faq to re bis dapi
ris pi re ba, ro me lic yo vel T vis
da yvel gan ga re faq to re bis warma
te biT mTav r de ba, Tum ca aris
Sem Tx ve ve bi, ro ca ga re da Si da
faq to re bis ga mo ye ne bis in te rese
bi er T ma neTs em Tx ve va. es mxolod
gan vi Ta re bu li qvey ne bis
ur Ti er To beb Si xde ba, rac Zlier
im pul sebs aZ levs sa zo ga doeb
riv prog ress. sa er Ta So ri so
struq tu re bi Ta vi an Ti war mo­
So biT ey r d no bi an kos mo po litizms,
qmni an re a lur saf r Txes
(Ta nac li be ra li za ci is formiT)
sa fuZ ve li ga mo a ca lon saxel
m wi fo eb ri o bas, da ner gon
ise Ti eko no mi ku ri ide o lo gia,
ro me lic wi na aR m de go ba Si iqm
ne ba erov nu li biz ne sis in tere
seb Tan. aseT pi ro beb Si suve
re nu li sa xel m wi fo kar gavs
so ci a lur da mo bi li za ci ur
fun q ci ebs. uka nas k ne li wle bis
ten den cia _ erov nu li sim didris
ucxo ka pi tal ze ma sob ri vad
ga yid vis pro ce si, Ta vad adas turebs
su ve re nu li sa xel m wi fos
mxriv is to ri ul rol ze uaris
Tqmas. bo lo pe ri od Si glo ba luri
pro ce se bis fon ze ga moC n da

sa Si Si ni u an sic, ro me lic gu lisx
mobs in ves ti ci eb ze e.w. te ri tori
u li kon ku ren ci is prin ci pis
ga mo ye ne bas. mi si ar si ima Si mdgoma
re obs, rom war ma te ba Se iZ le ba
hqon des mas, vinc glo ba lu rad
az rov nebs da moq me debs lo ka lurad.
am TiT qos swor mid go ma Si,
sa Wi roa glo ba lu ri sa da loka
lu ris Ta na far do bis sa kiTxs
yu radRe ba mi eq ces, ga mov lin da
sa yu radRe bo as peq tic, in ves tici
e bi wa ri mar Tos ara ro me li me
qve ya na Si sa er Tod (am qvey ne bis
in te re se bis mi xed viT), ara med
am qvey nis kon k re tul te ri tori
a ze ga re dan gan sazR v ru li
in te re se biT. ana lo gi u rad xorci
el de ba qvey ne bis po li ti ku ri
de cen t ra li za ci is pro ce sic,
ro me lic gu lis x mobs cen t ralu
ri xe li suf le bis uf le bis
de le gi re bas ze sa xel m wi fo ebriv
(re gi o nul) struq tu reb sa
da qvey nis Si da re gi o neb ze. amiT
Zli er de ba ms of l m xed ve lo bi Ti
po zi cia im is Se sa xeb, rom calke
u li sa xel m wi fo e bis (i gu lisx
me ba gan vi Ta re bu li qvey ne bi)
eko no mi ku ri na ci o na liz mi uazro
baa.
an ga riS ga sa we via Sem de gi Tavi
se bu re bac. sa er Ta So ri so struq
tu re bi erov nu li eko no mi kis
kom p leq sur gan vi Ta re bas xels
uS li an. ma ga li Tad, sa va lu to
fon dis re ko men da ci is an Tan xmo
bis ga re Se da sav le Tis qvey nebis
kre di to re bi da in ves ti ci e bi
Ta vi anT ka pi tals ama Tu im qve yana
Si ar aban de ben. mo vi tanT erT
ma ga liTs. swo red ma Ti re ko menda
ci iT sa qar T ve los par la men ti
Ta vis dro ze da Tan x m da mi e Ro kano
ni qvey ni dan ise Ti ned le u lis
ga ta na ze, ro go ri caa: jar Ti, xetye
da sxv. yve lam, maT So ris, vinc
ka nons xma mis ca ico da, rom ka noni
ewi na aR m de ge bo da qvey nis ganvi
Ta re bis in te re sebs, mag ram mainc
kom p ro mis ze wa vi da. ro gorc
wi na we ril Si aRi niS na, 2000-2007
wleb Si sa qar T ve lo dan ga ta ni li
iq na 500 mln. aSS do la ris Ri rebu
le bis jar Ti. es niS navs imas,
rom xSi rad me go ba ri qvey ne bis
rCe viT erov nu li sim did ris gani
a ve ba ga mar T le bu lia. mo ra lurad?
mas sam wu xa rod an ga ri Sis ar
uwe ven.
Ta na med ro ve mec ni e re ba sa da
praq ti ka Si mka fi od Ca mo ya lib da
er Ti a ni az ri: Tu ad re msof lio
eko no mi ka ise Ti siv r ce (ve li)
iyo, sa dac moq me deb d nen su vere
nu li sa xel m wi fo e bi, ax la igi
gar da iq m na da mo u ki de bel subi
eq tad, ro me lic Ta vi suf lad
moq me debs su ve re nu li sa xel mwi
fo e bis sazR v reb Si. es niS navs
imas, rom erov nu li usaf r Txo eba,
far To ga ge biT qvey nis mo mava
li, ar ga ni sazR v re ba ma van Ta
mxo lod sam xed ro Zli e re biT.
dRes eko no mi kur siv r ce Si wydeba
ne bis mi e ri qvey nis be di. mowyale
bis ga Re bis xa ris xi ga i zar da.
mowya le ba ki dRe van del msof lio
Si hu ma niz miT ar re gu lir de ba,
ara med in te re se biT (pir vel rig-
Si, an ga re biT).
amas Tan ze mo aR niS nu li tenden
ci e bis fon ze mar Te bu lia
gan vi xi loT prob le ma, ro me lic
pos t so ci a lis tu ri siv r cis Seqm
nas Tan aris da kav Si re bu li da
uam rav kiTx vas ba debs. mec ni e reba
Si, gan sa kuT re biT eko no mi kur
mec ni e re ba Si, pos t so ci a listu
ri siv r cis Ta vi se bu re be bis
Se sa xeb, cal m x ri vi mid go ma dafiq
sir da, rom lis Si na ar si dayva
ni lia pro ce se bis (mov le ne bis)
Se fa se bis kla sob riv ga ge bam de:
`i mis ga mo, rom so ci a lu ri ekono
mi ku ri sis te ma da mar cx da kapi
ta liz m Tan. erov nu li so ci alu
ri eko no mi kis gar daq m na un da
mox des ima ve lo gi kiT, ise Ti ve
for me biT da gziT, rac ga mo i yenes
dRes gan vi Ta re bul ma qveyneb
ma, (maT dRe van de li Se de ge bis
miR we vi saT vis or sa u ku ne ze me ti
das Wir daT). sam wu xa rod, dro is
faq tors da gan vi Ta re bis is tori
u li pi ro be bis cva le bad xasi
aTs an ga riSs ar uwe ven. ami tom
gar daq m ne bis ide o lo gi ad aRi are
bu lia e.w. eko no mi ku ri li bera
liz mi, rom lis fi lo so fia eyr
d no ba XVIII sa u ku nis pa ra dig mas
`u xi la vi xe lis~ yov lis Sem Z le obis
Se sa xeb. ni San dob li via, rom am
ide as da u mor Ci les eko no mi ku ri
pro ce se bi dan sa xel m wi fos gandev
nis stra te gi u li amo ca nac. es
ki uxe Si Sec do ma iyo (Tu igi mxolod
Sec do ma a), rac msof li os
mim di na re eko no mi ku ri kri zi sis
xel we ri Tac das tur de ba.
ori pla ne ta ru li
pro ce si da sa qar T ve los
eko no mi ka
am Ja mad msof li o Si ori plane
ta ru li mniS v ne lo bis pro ce si
mim di na re obs, rom le bic miz nebiT,
amo ca ne biT, me qa niz me biT er-
T ma ne Tis gan gan s x va ve bu lia. pirve
li, XX sa u ku nis bo lo wleb Si
in dus t ri u lad gan vi Ta re bul
qvey neb Si axa li ti pis _ pos tindus
t ri u li epo qis _ eko no mi kis
for mi re ba da iwyo. sa yo vel Tao
aRi a re biT igi sam mTa var say rdens
efuZ ne ba: sa baz ro sis temas,
eko no mi kis sa xel m wi fo ebriv
re gu li re bas da so ci a lur
mdgra do bas, ro me lic gu lis xmobs
sa zo ga do e bi sa da eko no mikis
so ci a lu ri sta bi lu ro bis
mud miv aR war mo e bas. eko no mikis
am ti pis T vis da ma xa si a Te belia:
evo lu ci u ri gan vi Ta re ba.
igi efuZ ne ba Ta na med ro ve mecni
e rul-teq ni ku ri re vo lu ci is
Se de gebs, mar T vis Ta na med ro ve
sis te me bis srul yo fis prin cips,
mdgrad so ci a lur sta bi lu robas
da miz nad isa xavs uf ro ma Rali
so ci a lur-eko no mi ku ri efeqti
a no bis miR we vas.
me o re pro ce si _ pos t so cia
lis tu ri sis te mi dan sa baz ro
prin ci peb ze ga das v las isa xavs
miz nad (uf ro swo rad in dus t riu
lad gan vi Ta re bul eko no mi kur
sis te ma ze). igi re vo lu ci u ria,
mag ram ara prog re su lis daner
g vis Tval saz ri siT, ara med
efuZ ne ba ar se bu li (so ci a listu
ri) po li ti ku ri da eko no miku
ri sis te me bis Zir fes vi a nad
ngre vis prin cips, tran s for maci
is ur Ti er T ga mom ricxav me­
To do lo gi as, ka pi ta lis dag rove
bis XIX sa u ku nis mo dels. amitom
XXI sa u ku ne Si so ci a lu ri
ka tak liz me bis ini ci re bis mTava
ri mi zez­faq to ri caa.
am ri gad, ori pla ne ta ru li
pro ce sis gav le niT Ca mo ya libda
glo ba li za ci is ze moT ganxi
lu li mid go me bi, re ko men daci
e bi da ga ni sazR v ra pos t soci
a lis tu ri qvey ne bis gan vi Tare
bis Zi ri Ta di mi mar Tu le be bi.
bu neb ri via, sa qar T ve lo me o re
pro ce sis (jer ngre vis, Sem deg
ki aR m Se neb lo bis ide as amo fare
bu li) epi cen t r Si aR moC n da
25
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
da `So ku ri Te ra pi is~ doq t rini
sa da sa er Ta So ri so eko no miku
ri da fi nan su ri struq ture
bis `re cep te biT~ erov nu li
sim did ris sa yo vel Tao Zar c vis
xel Sem wyo bi ga re mos Seq m niT
uf ro gaR r mav da eko no mi ku ri
kri zi si...
ar ga mov ricxavT, rom aseT
mid go mas opo nen ti ga mo uC n des da
Tqvas ras ver CiT gan vi Ta re bul
qvey nebs an ma Ti sa xe liT moq med
sa er Ta So ri so struq tu rebs, isini
xom gul w r fe lad gvex ma re bi ano,
Cve ni ve mi ze ziT Tu ase Ti daxma
re be bi swo rad ar ga mo vi ye neT,
es ma Ti bra li ar ari so. sa kiTxis
ase da ye ne bas TiT qos lo gi ka aqvs,
mag ram mxo lod ze da pi ru li midgo
miT Se iZ le ba ase Can des. maT
yve la re ko men da ci as mxo lod
ma Ti ve cal m x ri vi ga moc di le ba
(ka pi ta liz mis gan vi Ta re bis evolu
ci u ri gza) udevs sa fuZ v lad
da ar iT va lis wi nebs sxva qvey nis
(Cvens Sem Tx ve va Si Cve ni qvey nis)
is to ri u li gan vi Ta re bis Ta vise
bu re bebs, tra di ci ebs. so cia
lis tu ri eko no mi kis gan vi Tare
bis do nes da sxv. ami tom ase Ti
re ko men da ci e bi obi eq tu ro bas
mok le bu lia. es er Ti, me o re, maT
Ta vad ar ici an Tu ro gor lo gikas
em ya re ba sa ku Ta ri eko no mi kis
(pos tin dus t ri u li epo qis ekono
mi kis) gan vi Ta re ba, ram de nad
per s peq ti u lia maT mi er ar Ce u li
stra te gia. msof li o Si mim di na re
kri zis ma es da a das tu ra. amas Tan,
da sav le Tis gan vi Ta re bu li qveyne
bi 1992 wels rio-de-Ja ne i ros
sa er Ta So ri so fo rum ze Se Tan xm
d nen, rom `gza, rom li Tac Ta vis
ke Til dRe o bas Tan mi vid nen ganvi
Ta re bu li qvey ne bi, mi u Re be lia
mTli a nad ka cob ri o bi saT vis~. es
Ta ma mi, lo gi ku ri da sa i me do pozi
cia msof lio eli tam sa ja rod
aRi a ra. Tum ca, ase Ti gan cxa debis
fon ze, ima ve pe ri od Si pos tso
ci a lis tur qvey nebs `So ku ri
Te ra pi a~ da Se sa ba mi sad gar daqm
ne bis ise Ti stra te gia Ses Ta vazes
(Ta nac Za la do bis Se niR bu li
for me biT), ro me lic Zir Si ve ewina
aR m de ge bo da dek la ri re bul
prin ci pebs.
me sa me, da sav le Tis gan vi Tare
bu li qvey ne bi sa da sa er Ta Sori
so struq tu re bis re ko men-
26
da ci eb Si pos t so ci a lis tu ri
qvey ne bis T vis um Tav res moTxovnad
wa ye ne bu lia eko no mi ka Si saxel
m wi fos ro lis mi ni mi za ci is
kur sis gan xor ci e le ba. am Ja mindel
ma msof lio eko no mi kurma
kri zis ma uk ve me ram de ned
(Ta vis dro ze `di di dep re si is~
pi ro beb Si) da a das tu ra, rom
eko no mi kis `TviT re gu li re ba~
(`u xi la vi xe li~) da sa xel m wifo
eb ri vi re gu li re ba (`xi luli
xe li~) yvel gan da yo vel­
T vis so ci a lur­eko no mi ku ri
pro ce se bis re gu li re bis or ganu
li na wi le bia, ro mel Ta ur­
Ti er T moq me de ba ze (ur Ti er T­
Sev se ba ze) ar se bi Tad da mo ki debu
lia eko no mi ku ri pro ce se bis
da ba lan se ba da ma Ra li efeq tia
no ba. es das tur de ba gan vi Tare
bu li qvey ne bis XX sa u ku nis
ga moc di le bi Tac. Tu es asea _
Zli er ni am qvey ni sa ni ra tom
ar ur Ce ven sxvebs ap ro bi re buli
ga moc di le ba ga mo i ye non da
erov nu li me ur ne o ba eko no miku
ri mi zan Se wo ni lo bis lo gikiT
ga na vi Ta ron. Cven T vis Znelia
am kiTx va ze pa su xis ga ce ma.
da ma je re be li pa su xi mxo lod subi
eq tu ri faq to re bis gav le niT
ar ya lib de ba. ro gorc Cans, ekono
mi kis hu ma ni za ci is pro ce sebs
Ta na med ro ve msof li o Si gan vi-
Ta re bis is mas S ta be bi ara aqvT,
rom ker Zo in te res ze dam ya rebu
li eko no mi ku ri pa ra dig me bi
Se ic va los...
me oTxe, dRes gvaqvs sru li safuZ
ve li vTqvaT, rom da sav le Tis
(far To ga ge biT) mi er Se mo Ta vaze
bul ma eko no mi kis `tran s forma
ci is kur s ma~ (rCe ve bi, re komen
da ci e bi, mo wo de be bi, `wer tilo
va ni~ fi nan su ri mxar da We ra,
ga ran ti e bi, mfar ve lo ba da a.S.)
sru li kra xi ga ni ca da. es mxo lod
sa qar T ve lo Si ar mom x da ra. ama-
Si mkiTx ve li dar w mun de ba msofli
o Si cno bi li mec ni e re bis mi er
Se mo Ta va ze bu li ana li zi Ta da
Se fa se be biT. sa qar T ve lo Si kargad
cno bi li so ro sis az riT,
`rCe ve bi da dax ma re ba, rom le bic
da sav le Ti dan mo di o da, maT (ruseTs
da sxva qvey nebs) ubiZ gebda
sa baz ro fun da men ta liz mis
dab ne u lo bis ga mo aras wo ri mimar
Tu le biT gan vi Ta re bu li yo~.
mi si ve az riT, `u kon t ro lo ka pita
liz mi da cxov re bis yve la sfero
Si sa baz ro fa se u lo ba Ta gavr
ce le ba saf r Txes uq m nis Cvens
Ria da de mok ra ti ul sa zo ga doe
bas. am Ja mad mTa va ri mte ri uk ve
ara ko mu nis tu ri, ara med ka pi talis
tu ri saf r Txe a~. ame ri ke li
mec ni e ri j. sak si, ro me lic elcin-ga
i da ris mTav ro bis mTa va ri
kon sul tan ti iyo, wers: re for ma
(i gu lis x me ba ru seT Si) `u di de si
wi nas war ga uT v le li ube du reba
iyo~. igi aRi a rebs, rom `ro ca
Cven ru seT Si Se vu de qiT re formebs
Tavs vgrZnob diT eqi me bad,
rom le bic mo iw vi es avad m yo fis
sa wol Tan. mag ram ro ca avad m yofi
da vaw vi neT sa o pe ra cio ma gida
ze, uc bad aR mo va Ci neT, rom mas
sul sxva ana to mi u ri age bu le ba
da Si na ga ni or ga no e bi hqon da,
rom le bic Cvens sa me di ci no in sti
tut Si ar gvis wav li a~. cno bili
po li to lo gis z. bze Jin s kis
az riT, da sav leT ma swo rad ver
gan sazR v ra pos t so ci a lis tur
siv r ce Si sa baz ro eko no mi kis
dam k vid re bis amo ca na. igi mo nani
e biT am bobs, rom `un da ga mo vaswo
roT Cve ni Sec do me bi. ru seT Si
sa baz ro eko no mi kis Se mo Re bis
moTxov na axa li kon s ti tu ci i sa
da axa li sa sa mar T lo sis te mis gare
Se, Sec do ma iyo...
ze moT mo ta ni li in for ma cia
sa fuZ vels gvaZ levs re a lu rad
Se va fa soT, Tu ro go ri pro fe sio
na li das taq re bi cdi lob d nen
(cdi lo ben) de mok ra ti is gza ze
dam d ga ri qvey ne bis eko no mi kis
`ga jan sa Re bas~.
mi viwye bu li
ga moc di le ba da
is to ri u li gak ve Ti le bi
ze moT mo ce mu li ana li zis
fon ze, bu neb ri via, da is me ba Semx
ved ri kiTx ve bic: ra tom aR moCn
da sa qar T ve lo (da sxve bic) gare
dan Se mo Ta va ze bu li doq t rine
bis sac de li po li go ni? ra tom
da neb da erov nu li cno bi e re ba
Tav s mox ve ul Te o ri ebs? erovnul
ma fe no men ma ra tom ver SeZlo
gam k la ve bo da `ucxo ba Zis~
mo wo las? mTel ma sa zo ga do e bam
am je ra dac ra tom da i viwya di di
ili as rCe va:

`xSi rad mar cxis mi ze zi Tvi­
Ton saq me Sia, ro me lic mar to
ca ri el sur vil zea age bu li da
mok le bu lia sa Wi ro cod nas
ad gi lis vi Ta re bi sas, uromli
so dac ke Ti li sur vi lic ki
fexs da xels ver ga an Z revs, rom
ar Sec des da gza­kva li ar aerios~.
aq ve mi zan Se wo ni lia gan vixi
loT sa qar T ve los war su lis
(ker Zod, XX sa u ku nis) ap ro bi rebu
li, mag ram mi viwye bu li ga mocdi
le bac. mxed ve lo ba Si maqvs is,
rom sa qar T ve los gan vi Ta re ba Si
yo vel T vis mZlav rob da ga re dan
ze moq me de ba sxva das x va eta pe bis
Ta vi se bu re be bi sa da stra te gi uli
miz ne bis Se sa ba mi sad. es rTuli
Te ma spe ci a lur Ses wav la-analizs
mo iTxovs. ami tom Se mo vifar
g le bi eko no mi ku ri gan vi Tare
bis Tval saz ri siT `ucxo ba Zis~
gav le nis zo gi er Ti Ta vi se bu rebis
gan xil viT. is, rom sa qar T velo
yo vel T vis iyo ma van Ta gan sakuT
re bu li in te re sis obi eq ti,
is to ri u lad cno bi lia, dRe sac
sxva das x va qvey nis (maT So ris isto
ri u lad axa li da axal gaz r da
sa xel m wi fos) in te res Ta sfero
Si mo eq ca qve ya na. aseT fon ze
gan vi xi loT erov nu li eko no mikis
gan vi Ta re bis ga re faq to rebiT
gan pi ro be bu li pro ce se bis
Ta vi se bu re ba ni da ten den ci e bi.
cno bi lia, rom sa qar T ve lo Si
ka pi ta liz mis gan vi Ta re ba ruse
Tis spe ci fi kis gaT va lis wine
biT da iwyo da mxo lod mi si
cal ke u li ele men te bis dam kvid
re ba mo xer x da. ka pi ta liz mi
sa qar T ve lo Si ev ro pu li mo deliT
(miz ne biT, amo ca ne biT, logi
kiT) ar gan vi Ta re bu la, igi
`wmin da ka pi ta liz mis Te o ri iT
na saz r do e bi ru se Tis im pe riis
tra di ci ebs (er T ma ne Ti sa gan
mkveT rad gan s x va ve buls) morge
bu li `doq t ri niT~ wa ri mar­
Ta, ro mel mac ver uz run vel yo
ka pi ta liz mis, ro gorc is tori
u li mov le nis (prog re sis),
srul yo fi lad gan vi Ta re ba.
ami tom sa qar T ve lo XX sa u kunis
da sawyis Si mwar mo eb lu ri
Za le bis gan vi Ta re bis da ba li
do niT ga mor Ce ul pe ri fe ri as
war mo ad gen da.
pir ve li msof lio omis dr­
os qvey nis eko no mi ka ga Ca nag da,
gan vi Ta re bis miR we ul do nes
mniS v ne lov nad Ca mor Ca (1919
wels 1913 wel Tan Se da re biT
qvey nis eko no mi ka ga na xev r da).
aseT fon ze qve ya na Si mo vi da
axa li po li ti ku ri Za la (msofli
o Si pir ve lad), ro mel sac
sa xel m wi fo eb ri vi mar T vis gamoc
di le bac ar hqon da, es Zala
ev ro pi dan im por ti re bul
ide ebs (so ci al­de mok ra ti ul
prin ci pebs) ey r d no bo da. Tanac
obi eq tu ri pi ro be bic ar
iyo Seq m ni li Se Ta va ze bu li
axa li prin ci pe biT eko no mi kis
gan vi Ta re bis T vis. amiT un da
aix s nas noe Jor da ni as kon ceptu
a lu ri po zi cia imis Se sa xeb,
rom sa qar T ve lo, `ka pi ta liz mis
bo lo wer ti lam de~ gan vi Ta rebas
un da da u Wi ros mxa ri, rom
sa qar T ve lo dan so ci a lis tu ri
re vo lu cia ar da iwye ba o~. aseT
fon ze sru li ad mo u lod ne lad
qve ya na Si ic v le ba po li ti ku ri
xe li suf le ba, da sab Wo Ta sis temis
dam k vid re ba iwye ba ru se Tis
axa li eko no mi ku ri po li ti kiT
(1921 wli dan) ne pi _ ev ro pulru
su li az rov ne bis _ mar q sizmle
ni niz mis, ro gorc moZR v rebis,
pir m So iyo (e sec im por ti­
re bu li). ram de ni me wl is Sem deg
(20­iani wle bis bo lo dan) sa qar­
T ve los eko no mi ka Si, ro gorc
sab Wo Ta kav Si ris er Ti a ni same
ur neo kom p leq sis or ga nul
na wil Si pir ve lad ga mo i ye nes
cen t ra li ze bu li da geg m vi sa da
mar T vis prin ci pe bi. xo lo post
sab Wo Ta pe ri od Si, ro gorc
ze moT aRi niS na, sa qar T ve los
Tavs mo ax vies, ase ve im por tire
bu li, am je rad pla ne ta ru li
xed viT gam s W va lu li doq t ri na
_ `So kur Te ra pi a~ _ so ci a listu
ri eko no mi ku ri sis te mis
amo Zir k vis re van Sis tul ide olo
gi ur iara Ri. ni San dob li via,
rom aR niS nu li 5 doq t ri ni dan
yo ve li mom dev no wi nas an ti podi
iyo.
aseT pi ro beb Si ugu le belyo
fil iq na eko no mi kur gan vi­
Ta re ba Si mem k vid re o bis princi
pe bi, gan vi Ta re bis gar k ve ul
etap ze Zve li sa da ax lis Ta naar
se bo bis re a lu ri Se saZ leblo
ba ni da sa er Tod ga mo i ricxa
gan vi Ta re bis evo lu ci u ri gza.
es sa gan ge bo Sem Tx ve va Ta rigs
ga ne kuT v ne ba da swo ri iq ne ba, Tu
qvey nis gan vi Ta re bis su bi eq tu ri
mi ze ze biT Se fer xe bis erT-erT
mTa var faq to rad va Ri a rebT.
ras gve ub ne ba ze moT
mo ce mu li ana li zi da msje lo ba?
upir ve les yov li sa imas, rom erov nu li eko no mi kis gan vi Tare
ba ze gan sa kuT re bu li ne ga ti u ri gav le na iqo nia pla ne ta ruli
mniS v ne lo bis msof l m xed ve lo biT ma po zi ci e bis mo nac v leo
bis prin ci peb ma, eko no mi ku ri mi zan Se wo ni lo biT gan vi Ta rebis
ugu le bel yo fam, qvey nis gan vi Ta re bis cal m x riv, su bi eq tur
faq tor Ta mo nac v le o biT ma aR ze ve bam. yo ve li ve aman, eko no mi kis
gan vi Ta re ba Si di di sir Tu le e bis Seq m na da faq tob ri vad sis te muri
kri zi sis ma te ri a lu ri, or ga ni za ci u li, fsi qo lo gi u ri sa fuZve
li mo am za da. es niS navs imas, rom erov nu li eko no mi kis am Ja minde
li kri zi su li mdgo ma re o ba gan vi Ta re bis pro ce se bis lo gi ku ri
Se de gia.
am ri gad, sa qar T ve los eko no mi ka uka nas k nel or sa u ku ne Si (amje
rad am pe ri ods ve xe biT) faq tob ri vad war mo ad gen da ga re (eg zoge
nu ri) faq tor Ta uSu a lo gav le niT for mi re bad (mud mi vad krizi
sul si tu a ci a Si fun q ci o ni re bad) `sis te mas~, ro me lic sxva da
sxva `iz mi sad mi~ mo nac v le o biT mi baZ vi Ta da er T gu le biT mowy da
erov nul fes vebs, msof li os prog re sul sa me ur neo ga moc di lebas,
da erov nul or ga niz m Si sxva das x va ucxo sxe u lis mo nac v le obiT
`Ca ner g viT~ msof lio eko no mi kis ho ri zon t ze Ca mor Ce nil peri
fe ri ul, dam b la da ce mul eko no mi kad mos Cans.
ase Tia mwa re si nam d vi le.
27
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
glo ba li za ci is
ga mow ve ve bi
da sa qar T ve los
eko no mi kis per s peq ti va
sa qar T ve lo pa ta ra qve ya naa, rom lis eko no mi ka msoflio
me ur ne o bis mas S ta biT Za li an mci rea. mi si xved ri Ti
wi li 2005 wels msof lio mTli an pro duq t Si 0.015%­s,
eq s por t Si ­ 0.009%­ze nak lebs, im por t Si ar aRe ma te bo da
0.018%­s, pir da pir ucxo ur in ves ti ci eb Si ki ­ 0.012%­s Sead
gen da.
msof li o Si nak le bad mo i Zeb neba
sa qar T ve los da ri pa ta ra qveya
na, sa dac bu neb riv-kli ma tu ri
pi ro be bi sa da re sur se bis ase Ti
di di mra val fe rov ne baa. es ga remo
e ba xel say rel pi ro bebs uq m nis
eko no mi kis sxva das x va dargs, pirvel
rig Si ki sof lis me ur ne o bas.
amas Ta na ve, sa qar T ve lo sof lis
me ur ne o bis kuTxiT Zne lad asaTvi
se be li re gi o nia. qvey nis mTeli
te ri to ri is 54% mTebs uka via,
33% - mTis wi neTs da mxo lod 13%
- dab lo bebs. sa sof lo-sa me ur neo
war mo e bis gan vi Ta re bi saT vis di di
mniS v ne lo ba aqvs im ga re mo e ba sac,
rom sa qar T ve lo Si sak ma od ma Ralia
mzis ra di a ci is in ten si u ro ba
da xan g r Z li vo ba. xel say re li klima
tu ri pi ro be bi sa Su a le bas iZ leva
war ma te biT we li wad Si ori mo sava
li mo viy va noT.
sa qar T ve los bu neb riv re sursebs
So ris gan sa kuT re bu li mniSv
ne lo ba aqvs mi ne ra lur re surss,
rom lis ma ra gi ned le u lis Zi ri Tadi
ti pe bis mi xed viT Se fa se bu lia 90
mlrd aSS do la rad. am re sur se bis
ga mo ye ne bis xar j ze sa qar T ve lo-
Si wli u rad Se saZ le be lia 30 mlrd
aSS do lar ze me ti pro duq ci is
war mo e ba. ma Ra li eko no mi ku ro biT
ga mo ir Ce va hid ro e ner go re surse
bi (30.3 mlrd do la ri), ag reT ve
mi ne ra lu ri da mi wis q ve Sa Ter muli
wyle bi (19.8 mlrd do la ri). saqar
T ve lo Si nax Si ris prog no zu li
ma ra gi aRe ma te ba 700 mln to nas,
xo lo hi do re ner ge ti ku li re surse
bis sru li po ten ci a li wli u rad
159.4 mlrd ki lo vat sa a Tia. mtkna ri
mi wis q ve Sa wyle bis ja mu ri bu nebri
vi de be ti ase ve sak ma od ma Ra lia
28
(560 kub. met ri wam Si) da Se ad gens
sa qar T ve los te ri to ri a ze mo suli
na le qe bis 20%-s. di di mra valfe
rov ne biT ga mo ir Ce va mi ne ra luri
wyle bi, ro mel Ta ra ci o na lu ri
ga mo ye ne ba sa qar T ve lo Si sa va luto
Se mo sav le bis mniS v ne lo va ni
wya ro Se iZ le ba gax des.
sa qar T ve los kon ku ren tu li
upi ra te so bis erT-er Ti mniS v nelo
va ni Se mad ge ne lia mi si uaR resad
xel say re li ge og ra fi u li mdeba
re o ba, rac qvey nis glo ba lur
pro eq teb Si aq ti u rad Car T vis SesaZ
leb lo bas iZ le va. sa kiTxi ramde
ni me glo ba lur ener ge ti kul
da sat ran s por to_sa ko mu ni ka cio
pro eqts exe ba. ese nia: ba qo-suf sis
moq me di nav Tob sa de ni; ba qo-Tbili
si-er z ru mis gaz sa de ni; yar siaxal
qa la qi-Tbi li si-ba qos mo ma vali
sar ki nig zo ma gis t ra li, ro melic
ev ro pas ya za xeT Tan da Ci neT-
Tan da a kav Si rebs. am ma gis t ra lis
sa Su a le biT sa qar T ve los, ro gorc
ev ro pa-azi as So ris sat ran zi to
qvey nis ro li, ki dev uf ro ga iz r deba.
aR niS nu li pro eq tis dam Tav rebis
Sem deg mi vi RebT Ta na med ro ve
“ab re Su mis gzas”, rom li Tac yar s Si
myo fi ada mi a ni ya za xe Tis gav liT
San xa i sa da hon g kon g Si Cas v las moa
xer xebs. es pro eq ti, ro me lic e.w.
“mar ma is pro eqts” mi eb me ba, bri tane
Ti dan wa mo sul ma ta re bels Turqe
Tis gav liT Ci neT Si pir da pir
Cas v lis sa Su a le bas mis cems. aR niSnu
li ma gis t ra liT yo vel w li u rad
ase ve Se saZ le be li gax de ba 20 mln
tvir Tis ga da ta na. aq ve un da Sev niSnoT,
rom 2008 wlis ag vis to Si ganvi
Ta re bul ma mov le neb ma sa qar Tve
los sat ran zi to fun q ci as se ri-
elguja meqvabiSvili
ekonomikis mecnierebaTa
doqtori, Tsu sruli
profesori
o zu li saf r Txe Se uq m na. ar se bob da
imis per s peq ti va, rom sa qar T ve lo,
ro gorc erT-er Ti sak van Zo qve yana,
Car Tu li yo sa u ku nis glo ba lur
ener ge ti kul pro eq t Si “na bu kos”
sa xel wo de biT, Tum ca eqs per te bi
ga moT q va men va ra uds, rom ar se buli
si tu a ci is ga mo Cvens qve ya nas
am mar S rut ma Se saZ le be lia gver di
auaros.
glo ba li za ci is pro ces Si saqar
T ve los mo na wi le o bas gan sazRv
ravs is ga re mo e ba, rom Cven Tan
jer ki dev mim di na re obs pos t komu
nis tu ri tran s for ma ci is proce
si, ro me lic gan sa kuT re bu li
sim w va vi Ta da wi na aR m de gob ri vi
xa si a TiT ga mo ir Ce va. Ta na med ro ve
msof lio praq ti ka naT lad adastu
rebs im faqts, rom ne bis mi e ri
qvey nis eko no mi ku ri gan vi Ta re ba
Se uZ le be lia am pro ce sis glo bali
za ci is fun da men tur prin ci peb-
Tan Se u Tav seb lad da izo la ci a Si
yof na stag na ci as niS navs. aqe dan
ga mom di na re, glo ba li za ci is proce
seb Si Car T va Cve ni stra te gi u li
mi za nia, rac tran s for ma ci is proce
seb Tan er Tad, eko no mi kis pers
peq ti u li gan vi Ta re bis lo gi kas
gan sazR v ravs. amas Ta na ve, aR niSnul
pro ce seb Si mo na wi le o ba un da
gan xor ci el des sa ku Ta ri sa xi sa
da TviT m yo fa do bis Se nar Cu ne biT.
qvey nis wi na Se mdga ri stra te gi u li
miz ni dan ga mom di na re, Se saZ le belia
Ca mo ya lib des Sem de gi amo ca na:
mTe li sa zo ga do e bi sa da pir vel
rig Si _ eko no mi kis re kon s t ruq cia
im mo de liT, rac Zir Z vel tra di ciebs
in o va ci eb Tan ga a er Ti a nebs.
ne bis mi e ri qvey nis mo na wi le oba
glo ba li za ci a Si, erov nu li da

in ter na ci o na lu ri as peq te bis ur-
Ti er T mi mar Te bis di a leq ti kas Tan
er Tad, mTel rig aq tu a lur da sadis
ku sio sa kiTxe bis gar k ve va sac
mo iTxovs. ker Zod, aris Tu ara qveya
na mzad glo ba li za ci a Si mo na wile
o bis sa nac v lod erov nu li su vere
ni te tis gar k ve u li na wi lis dasaT
mo bad? ro go ria Ta na far do ba
su ve re ni te tis am daT mo bil na wilsa
da glo ba li za ci i dan mi Re bul
sar ge bels So ris? ra gze biT Se iZle
ba uf ro efeq ti a nad Ca er Tos
qve ya na glo ba li za ci a Si _ da mo u kideb
lad Tu ro me li me re gi o na lur
ga er Ti a ne ba Si mo na wi le o bis gziT?
am kiTx veb ze pa su xis ga ce ma bo lo
Se kiTx vi dan da viwyoT. mig vaC nia,
rom uf ro efeq ti a nia sa qar T ve los
glo ba li za ci a Si Car T va ro me li me
msxvil struq tu ra Si mo na wi le o bis
gziT. wle bis man Zil ze sa qar T ve lo
iyo ise Ti re gi o nu li ga er Ti a ne bebis
wev ri, ro go ri caa: da mo u ki debel
sa xel m wi fo Ta Ta na me gob roba
(dsT), Sa vi zRvis eko no mi ku ri
Ta nam S rom lo bis or ga ni za cia (e.w.
“BSEC”) da “su a mi”. cno bi li mi ze zebis
ga mo sa qar T ve lom ga mo acxa da
dsT-dan ga mos v lis Se sa xeb, da nar-
Ce ni ori or ga ni za ci is saq mi a no ba
ki, ar aris efeq ti a ni da ar iZ le va
glo ba li za ci a Si Cve ni qvey nis aq tiu
ri Car T vis Se saZ leb lo bas.
sa qar T ve lo ev ro pul fa se ulo
beb ze ori en ti re bu li qve ya naa
da ev ro pi sa ken swraf vis is to ria,
jer ki dev, Sua sa u ku ne e bi dan iwyeba.
yve la ze prog re su lad iT v le ba
is gza, ro me lic ev ro kav Sir Si Segviy
vans da gan vi Ta re bu li eko nomi
ki sa da cxov re bis ma Ra li do nis
miR we vis mtki ce ga ran ti iq ne ba.
imav d ro u lad es aris xan g r Z li vi
da Zne lad ga sav le li gza, vi na i dan
ev ro kav Sir Si pos t ko mu nis tu ri
qvey ne bis ga er Ti a ne ba gu lis x mobs
maT sa fuZ v li an mom za de bas, sa zoga
do eb ri vi cxov re bis uk leb liv
yve la sfe ro Si sa Ta na do pi ro be bis
Seq m nas da maT ze day r d no biT so cia
lur-eko no mi kur gan vi Ta re ba Si
gar R ve vis gan xor ci e le bas. ev rokav
Sir Si in teg ra ci is per s peq ti vidan
ga mom di na re, mniS v ne lo van movle
nad un da Ca iT va los xu Ti pos tsab
Wo Ta qvey ni saT vis (sa qar T ve lo,
uk ra i na, mol do va, azerbaijani
da som xe Ti) ga er Ti a ne bis aso cire
bu li wev ro bis Se Ta va ze ba, rac
gu lis x mobs aR niS nul qvey neb Tan
sa vaW ro re Ji mis ga mar ti ve bas da
ev ro kav Si ris qvey neb Tan vaW robis
ga ad vi le bas. ev ro kav Sir Si in-
teg ra cia sa qar T ve los ne bis mi eri
xe li suf le bis pri o ri te tul
stra te gi uli amo ca na un da iyos.
auci le be lia am g va ri in teg ra ci isaT
vis Se sa ba mi si Te o ri u li ba zis
mom za de ba da am Tval saz ri siT sasur
ve lad mig vaC nia sa qar T ve los
mec ni e re bis sxva das x va dar gis warmo
mad ge nel Ta mo na wi le o biT me gapro
eq tis Se mu Sa ve ba pi ro bi Ti saxel
wo de biT, “ev ro pa Si dab ru ne ba:
na bi je bi sa qar T ve los ev ro kav Sir-
Si in teg ra ci is gza ze”. es pro eq ti
Se iZ le ba, Sem deg blo kebs mo i cavdes:
eko no mi ka; po li ti ka (sa xelmwi
fo, sa mar Ta li, sa zo ga do e ba); soci
a lu ri sfe ro; kul tu ra; re ligia
da ek le sia; erov nu li sa kiTxi;
av to no mi e bi.
me gap ro eq tis Car Co eb Si un da
Se mu Sav des um niS v ne lo va ne si ekono
mi ku ri da so ci a lu ri maC ve neble
bis ko pen ha ge nis kri te ri u meb-
Tan da ax lo e bis va de bis op ti mistu
ri da pe si mis tu ri sce na re bi,
re sur se bi da Sem s ru leb le bi.
me tad sa in te re soa is in teg raci
u li va ri an ti, rac iT va lis winebs
sam x reT kav ka si is sa mi qvey nis
eko no mi ku ri ga er Ti a ne bis (“samx
reT kav ka si u ri sa er To baz ris”)
Seq m nas da am gziT Ti To e u li am
qvey nis eko no mi kis glo ba li za ci is
pro ces Si Car T vas. sa zo ga do eb ri vi
cxov re bis yve la sfe ro Si sis te muri
re for me bis ga ta re biT sa qar Tve
lom un da mo a xer xos re gi o nu li
li de ris ad gi lis da ka ve ba da gamya
re ba. is ga re mo e ba, rom ev ro kav-
Si ris aso ci re bu li xu Ti qvey ni dan
sa mi sam x reT kav ka si is sa xel mwifoa,
naT lad mig va niS nebs, rom evro
pa sam x reT kav ka si is re gi ons er-
Ti a no ba Si mo i az rebs da am re gi o nis
Sig niT eko no mi ku ri in teg ra ci is
gam ya re ba uaR re sad per s peq ti u li
saq mea. an ga riS ga sa we via is ga re moe
bac, rom ev ro pe li stra te ge bis
mi er sam x reT kav ka si is re gi o ni xSirad
ga ni xi le ba cen t ra lu ri azi is
uaR re sad sa in te re so re gi on Tan
ur Ti er T kav Sir Si, rac ki dev uf ro
afar To vebs mo sa lod ne li in tegra
ci is Car Co ebs. sam x reT kav ka si is
sa xelm wi fo Ta po li ti ka un da em yare
bo des prin cips-“da ve bis ga daWri
dan mya ri in teg ra ci i sa ken”. aSka
raa, rom am g va ri pro ce se bis ganxo
rci e le ba me tad rTu lia, mag ram
isic cxa dia, rom mis ga re Se Za li an
Zne li iq ne ba glo ba li za ci a Si Ti-
To e u li qvey nis war ma te bu li mo nawi
le o ba.
yo ve li ve ze mo aR niS nu li, Se-
e xe ba sa qar T ve los gan vi Ta re bisaT
vis auci le bel ga re dan momdi
na re im pul sebs, ra sac am Ja mad
glo ba li za cia gan sazR v ravs. aranak
leb mniS v ne lo va nia mTe li rigi
sa Si nao amo ca ne bis war ma te biT
ga dawy ve ta. es amo ca ne bia: sa er Ta-
So ri so mas S ta biT kon ku ren tu nari
a ni pro duq ci is war mo e ba da mi si
ga sa Re bis axa li baz re bis mo Zi e ba,
ma Ral teq no lo gi u ri da mec ni e reba
te va di war mo e bis gan vi Ta re ba,
ga re So ke bis mi marT mdgra di ekono
mi ku ri sis te mis Seq m na. ra pa radig
mis sa fuZ vel zea Se saZ le be li
am amo ca ne bis ga daW ra? aR niS nul
kiTx va ze pa su xis ga sa ce mad unda
ga viT va lis wi noT is ga re mo eba,
rom sa qar T ve los eko no mi kis
fun q ci o ni re ba, sa xelm wi fo da mou
ki deb lo bis mo po ve bi dan dRemde,
xor ci el de bo da gan vi Ta re bis
iner ci u li mo de lis Car Co eb Si.
igi em ya re bo da Zve li dro i dan Semor
Ce nil kav Si reb sa da po ten cials.
amas Tan er Tad, sa qar T ve los
dRe van de li eko no mi ka aris Se mosav
leb ze ori en ti re bu li sis te ma,
rac ar ga mo ir Ce va ma Ra li efeqti
a no biT. Te o ri u li Tval saz risiT,
ase ve mniS v ne lo va nia pa su xi
ga e ces kiTx vas, Tu ra gziT un da
wa ri mar Tos sa qar T ve los eko nomi
ku ri gan vi Ta re ba - Zve li struqtu
re bis aR d ge na-Se nar Cu ne biT Tu
prin ci pu lad axa li struq tu re bis
Seq m niT? Zvel struq tu rebs rac
Se e xe ba, mas ze na Tel war mod ge nas
gvaZ levs prof. l. Ci qa vas naS rom Si
-“ino va ci u ri eko no mi ka Si”-moy vani
li mo na ce me bi: “sa qar T ve los manqa
naT m Se neb lo ba sa da li Ton da mamu
Sa ve bel mrew ve lo ba Si 1986-1996
wleb Si 10 wlam de li Ton m W re li
Car xe bis xved ri Ti wi li 45,6-idan
18,2%-mde Sem cir da, xo lo 10 welze
me ti asa ki sa, Se sa ba mi sad, 21,1idan
31,9%-mde ga i zar da. ase Ti ve
ten den cia Se im C ne o da saw nex-sam-
Wed lo mowyo bi lo beb Sic: 10 wlamde
mowyo bi lo bis xved ri Ti wi li
52,5%-idan 20,8%-mde Sem cir da, 10
wel ze me ti asa ki sa ki, Se sa ba mi sad,
49,8%-idan 79,2%-mde (maT So ris
20 wel ze me ti asa ki sa - 20%-idan
31,7%-mde ga i zar da). am ne ga ti ur ma
ten den ci am ki dev uf ro in ten si u ri
xa si a Ti Se i Zi na mom dev no (1997-2005
w.w.) pe ri od Si”( l. Ci qa va. ino va ciu
ri eko no mi ka, Tb., 2006, gv. 258).
eko no mi kis gan vi Ta re bis me o re gza
gu lis x mobs mo der ni za ci as, anu
yo vel g va ri gar da ma va li for me bis
ga re Se ma Ra li teq no lo gi e bis ga-
29
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
mo ye ne bas da ino va ci u ri gar R ve vis
mox de nas. ro gorc prof. i. sam so ni
mi u Ti Tebs, eko no mi ku ri mec ni e rebis
mi xed viT, Ta na med ro ve gan vi Tare
ba `Se iZ le ba war mod ge nil iyos
ro gorc kon ku ren tu li gan vi Ta rebis
er Ti eta pi dan me o re ze ga das vlis
pro ce si. es pro ce si gu lis xmobs
faq to reb ze ori en ti re bu li
eko no mi ki dan (ro me lic efuZ ne ba
bu neb riv an ga re fi nan sur re sursebs
da iaf mu Sa xels) jer in ves tici
eb ze ori en ti re bul eko no mi ka ze
(ro me lic efuZ ne ba mwar mo eb lur
ka pi tal da ban de bebs), xo lo Sem deg
ino va ci eb ze ori en ti re bul eko nomi
ka ze (ro me lic efuZ ne ba ada mi anis
go neb riv Sro mas da ino va ci ur
saq mi a no bas) ga das v las”(i. sam so ni,
gan vi Ta re bis gzis Zi e ba: sa qar Tve
los amo ca ne bi. Jurn. “sa qar Tve
los eko no mi ku ri ten den ci e bi”,
2006, mar ti, #4, gv. 73).
pos t ko mu nis tu ri tran s forma
ci is mim di na re etap ze sa qar Tve
lo Si no va ci ur eko no mi ka ze gadas
v lis mniS v ne lo bas ki dev uf ro
aZ li e rebs sul co ta ori faq to ri:
pir ve lia Ta na med ro ve msof lio
baz ris ko ni un q tu ra. un da aRi niSnos,
rom am Ja mad msof lio saT bobener
ge ti ku li baz ris te va do ba
da ax lo e biT 740 mlrd do la ria, ma-
Ral teq no lo gi u ri baz ri sa ki - 2.9
30
trln do la ri. eq s per t Ta Se fa sebiT
uax lo e si 15-20 wlis man Zil ze
am baz ris mo cu lo ba mi aR wevs 9.6
trln aSS do lars. me o re faq to ri
ukav Sir de ba ev ro kav Si ris eko nomi
ka Si sa qar T ve los in teg ri re bis
va debs. ker Zod, ar se bu li teq nolo
gi e bis ba za ze mo sax le o bis erT
sul ze no mi na lu ri mSp-s mi xed viT
sa qar T ve lo ev ro kav Si ris dRe vandel
do nes rom ga u Ta nab r des, mas
35 we li das Wir de ba.
sa qar T ve los eko no mi kis no vaci
ur rel seb ze ga day va nis proble
ma sa kiTx Ta or jgufs ukav Sirde
ba: pir ve li, ra Se saZ leb lo be bi
ar se bobs dRes sa qar T ve lo Si amis
gan sa xor ci e leb lad da me o re, ra
me qa niz me biT aris Se saZ le be li amis
miR we va. sa yo vel Ta od cno bi lia,
rom ma Ral teq no lo gi u ri, ma Ralmec
ni e ru li war mo e bis mTa va ri resur
se bi ga naT le ba da mec ni e re baa.
Sua sa u ku ne eb Si, ker Zod ki XII
sa u ku ne Si sa qar T ve lo Si da ar sda
ge la Ti sa da iyal Tos aka de mie
bi, sa dac msme ne le bi Te o ri ul
ga naT le bas Tan er Tad praq ti kul
cod na sac iReb d nen. ga naT le bis
sak ma od ma Ra li do ne iq na miR we uli
sab Wo Ta wyo bi le bis pi ro beb Si.
praq ti ku lad mo is po we ra-kiTx vis
uco di na ro ba, stu den te bi sa da sa-
Su a lo sko lis mos wav le Ta Se far-
de bi Ti ra o de no biT sa qar T ve los
mo wi na ve po zi ci e bi eka va ara mxolod
ssr kav Sir Si, ara med msof lio
Sic. swo red am pe ri od Si Se iq m na
sa gan ma naT leb lo po ten ci a li, rac
XXI sa u ku nis da sawyis Si Sem deg mona
ce meb Si aisa xa: “ 2002 wli saT vis
15 wlis da uf ro si asa kis mo sax leo
bis we ra-kiTx vis mcod ne o bis donem
sa qar T ve lo Si TiT q mis 100%-s
mi aR wia da am maC ve neb liT msof lio
Si pir ve li ad gi li da i ka va... rac
Se e xe ba ga naT le bis do nis in deqss,
2002 wli saT vis igi sa qar T ve lo Si
0,89-s ud ris, rac msof lio sa Su alo
maC ve ne bel ze (0,76) 13 pun q tiT
ma Ra lia” (l. Ci qa va. ino va ci u ri
eko no mi ka, gv. 287-288.).
sa zo ga do e bis sis te mur ma gardaq
m nam da glo ba li za ci am ga mo iwvia
ga re mos uaR re sad swra fi cvale
ba do ba, ra mac Ta vis mxriv, dRis
wes rig Si da a ye na pi rov ne bis unar-
Cve veb ze aq cen te bis ga da ta na, mas-
Si ise Ti Tvi se be bis wi na plan ze
wa mo we va, ro go ri caa: kre a ti u loba,
da mo u ki deb lo ba, ini ci a ti va,
pa su xis m geb lo ba da a.S. amas Ta na ve,
ga naT le ba Ta na med ro ve pi ro beb-
Si ada mi a nis so ci a lu ri fun q ci is
re a li za ci a sac gu lis x mobs. ga naTle
bis re for mi re bis mTa var amo canas
un da war mo ad gen des am sfe ro Si
dag ro vi li po zi ti u ri ga moc di-

le bi sa da glo ba li za ci iT na karna
xe vi no va ci e bis sim bi o zi da amis
sa fuZ vel ze - sa er Ta So ri so Sromis
baz ri saT vis kon ku ren tu na ri ani
mu Sa xe lis mom za de ba. ara nak le bi
mniS v ne lo ba aqvs ga naT le bis meS veo
biT de mok ra ti u li sa zo ga do e bis
srul fa so va ni wev ris, sa ku Ta ri
qvey nis pat ri o ti mo qa la qis aR z rdas.
ga naT le bis pro cess uwy ve ti
xa si a Ti un da hqon des da gan sa kuTre
bu li yu radRe ba eq ce o des sa zoga
do e bis in for ma ci u li mom za debis
do nis amaR le bas. dRes in forma
cia ada mi a nis ar se bo bis me sa me
for maa ma te ri a sa da ener gi as Tan
er Tad. ise Ti qvey ne bis ga moc di leba,
ro go ri caa fi ne Ti da ir lan dia,
adas tu rebs, rom Se da re biT pa ta ra
da mci re re sur se bis mqo ne qvey nebsac
eZ le vaT war ma te bis San si, Tu ki
isi ni swo rad gan sazR v ra ven sa ku-
Ta ri gan vi Ta re bis pri o ri te tebs
da ga a ta re ben mec ni e ru lad da sabu
Te bul eko no mi kur da teq no logi
ur po li ti kas.
sa qar T ve lo Si mec ni e re bis ganvi
Ta re bis sfe ro Si ga su li sa u kunis
90-iani wle bis da sawyi sam de sakma
od mdi da ri ga moc di le ba ar sebob
da, ra sac adas tu rebs mra va li
mo na ce mi. ker Zod, 1990 wli saT vis
sa qar T ve lo Si 29 aTa si mec ni e ri
mu Sa ob da. maT So ris 1400 mec ni e rebis
doq to ri, xo lo 11 aTas ze me ti
mec ni e re bis kan di da ti iyo. sa qar-
T ve los mec ni e re ba Ta aka de mi is
in s ti tu teb Si kvle viT saq mi a no bas
ewe o da 6 aTa sam de mec ni e ri, maT Soris
450-mde mec ni e re bis doq to ri
da 3 aTa sam de mec ni e re bis kan di dati,
fun q ci o ni reb da 131 sa mec ni ero
da we se bu le ba, maT So ris 115 samec
ni e ro-kvle vi Ti in s ti tu ti da 4
sap ro eq to-sa kon s t ruq to ro orga
ni za cia. pos t ko mu nis tur pe riod
Si gan vi Ta re bul ma pro ce seb ma
yve la ze me tad mec ni e re ba ze imoqme
da. 2007 wli saT vis sa qar T ve lo Si
same c ni e ro da we se bu le ba Ta ra ode
no ba 92-mde Sem cir da. maT So ris
sa mec ni e ro-kvle vi Ti in s ti tu tebia
_ 73, xo lo sap ro eq to-sa kon s truq
to ro or ga ni za ci e bi sa er Tod
ga uq m da.
ima ve pe ri od Si mec ni er-mu Sak-
Ta ra o de no ba cal ke u li sa mec ni ero
sfe ros mi xed viT TiT q mis ga naxev
r da. amas Tan er Tad Se im C ne o da
mec ni er Ta “da be re bis” pro ce si.
ker Zod, 1990 wels sa mec ni e rokvle
viT da we se bu le beb Si mec nier-Ta
nam S ro mel Ta ga na wi le ba asakis
mi xed viT ase Ti iyo: 35 wlam de
asa kis-47,8%; 51-65 wlis-30,8%; 65
wel ze me tis-23,4%. 2006 wli saT vis
es maC ve neb le bi Se sa ba mi sad: 36,2%;
36,6% da 27,2%-s Se ad gen da.
mec ni e re bis ase Ti “stag na cia da
dep re sia” mra va li mi ze ziT iyo gamow
ve u li. maT So ris, Cve ni az riT,
ga dam wy ve ti iyo am sfe ros mi marT
xe li suf le ba Si Ca mo ya li be bu li
sa fuZ vel Si ve mcda ri mo saz re ba,
rom pa ta ra, Ra rib da pos t ko mu nistu
ri tran s for ma ci is siZ ne le ebiT
dat vir Tu li qvey ni saT vis funda
men tu ri kvle ve bis Ca ta re ba da
mas ze fi nan se bis ga mo yo fa zed me ti
fu fu ne baa. TiT qos da Cve ni saq mea
sxvis mi er mi Re bu li Se de ge bis mxolod
ga mo ye ne ba. am ide o lo gi i dan
ga mom di na re, moq me deb da mec ni ere
bis “nar Ce ne bis” prin ci piT da finan
se bis praq ti ka. 2005 wels sa qar-
T ve lo Si mec ni e re ba ze sa xel m wi fo
bi u je ti dan ga mo yo fil ma da finan
se bam Se ad gi na 21 mln la ri. aq ve
un da Sev niS noT, rom sa qar T ve lo Si
mec ni e re ba am Ja mad, ise ro gorc winaT,
fi nan s de ba sa xel m wi fo bi u jeti
dan. 2006 wels aR niS nul ma Tan xam
Se ad gi na 18,2 mln la ri, rac mSp-s
0.15% (2005) da 0,13% (2006) iyo. Seda
re bi saT vis aR v niS navT, rom igive
maC ve ne be li iapo ni a Si Se ad gen da
3%-s, aSS-sa da ger ma ni a Si _ 2,7%-s,
saf ran geT Si _ 2,5%-s, di d bri taneT
Si _ 2,4%-s ru seT Si _ 1,2%-s, yaza
xeT Si _ 1.1%-s da a.S.
ev ro pis (fi ne Ti da ir lan di a)
da sam x reT-aR mo sav leT azi is (samx
reT ko rea, sin ga pu ri, hon gkon gi)
bo lo 10-15 wlis ga moc di le ba naTlad
gviC ve nebs, rom maT STam beWdav
eko no mi kur Se de gebs mi aR wi es
mec ni e re ba sa da ga naT le ba ze damya
re bu li ino va ci u ri eko no mi kis
gan vi Ta re bis gziT. am ga moc di lebis
gaT va lis wi ne biT auci le be lia
sa qar T ve lo Si ino va ci u ri eko nomi
kis Ca mo ya li be ba da gan vi Ta re ba
qvey nis ara mxo lod eko no mi ku ri,
ara med zo ga dad erov nul-sa xel mwi
fo eb ri vi gan vi Ta re bis stra tegi
is pri o ri te tul mi mar Tu le bad
iq ces. un da Ca mo ya lib des “erovnu
li ino va ci u ri stra te gi u li
ini ci a ti vis” me ga-pro eq ti da is
da i yos cal ke ul pro eq te bad. ker-
Zod, Se iq m nas pro eq ti pi ro bi Ti
sa xel wo de biT “ino va ci u ri sa qar-
T ve lo-2025” da igi gan xor cieldes
Sem de gi qve-pro eq te bis sa xiT:
in te leq tis in s ti tu ci o na li za cia
da ka pi ta li za cia; stra te gi u li
az rov ne bi sa da xed vis re a bi li tacia;
ino va ci u ri kul tu ris Ca mo-
ya li be bis xel Sewyo ba; efeq ti a ni
sa gan ma naT leb lo sis te mis Seq m na;
mec ni e re bis gan vi Ta re bis in s ti tuci
o na lur-sa mar T leb ri vi, or gani
za ci u li da fi nan sur-eko no miku
ri uz run vel yo fa.
aR niS nu li me ga-pro eq tis Car-
Co eb Si Se iZ le ba ga mo i yos 3 etapi
da Ti To e u lis xan g r Z li vo ba
ga ni sazR v ros 5 wlis va diT. pirvel
etap ze un da Se iq m nas kog nitur-ino
va ci u ri eko no mi ki saT vis
auci le be li in s ti tu ci o na lu ri
ga re mo. es pro ce si un da gan xorci
el des qve ya na Si mak ro e ko no miku
ri sta bi li za ci is miR we vis fonze.
me o re etap ze un da mo xer x des
kog ni tur-ino va ci u ri eko no mi kis
srul fa so va ni fun q ci o ni re bisa
da eko no mi ku ri zrdis dawye ba
prin ci pu lad axal teq no lo gi uror
ga ni za ci ul sa fuZ vel ze. me sa me
etap ze un da gan xor ciel des ma Ral
teq no lo gi eb sa da war mo e bis qselur
or ga ni za ci a ze dam ya re bu li
umaR le si so ci a lur-eko no mi ku ri
efeq ti a no bis mqo ne sis te mis funq
ci o ni re ba, ro me lic uz run velyofs:
a) qvey nis kon ku ren tu na ri ano
bas glo ba lu ri eko no mi kis mas Sta
biT; b) sa qar T ve los mo qa la qe Ta
cxov re bis ma Ral stan dar tebs.
mok led gan vi xi loT ze mo aR niSnu
li me ga-pro eq tis pi ro be bi da
re sur se bi. pi ro bebs mi e kuT v ne ba:
Tvi sob ri vad axa li sa mar T leb ri vi
or ga ni za ci u li da fi nan sur-ekono
mi ku ri me qa niz me bis Seq m na; re gio
na lur da glo ba lur teq no lo giur
ali an seb Si aq ti u ri Cab ma.
gan sa kuT re bu li yu radRe ba
un da mi eq ces ino va ci u ri eko no mikis
gan vi Ta re bis re sur se bis analizs.
sa qar T ve lo Si jer ki dev
Se mor Ce ni li in te leq tu a lu ri
po ten ci a li, ma Ral k va li fi ci u ri
sa mec ni e ro da teq ni ku ri mu Sa kebis
sa xiT, war mo ad gens ino va ci u ri
eko no mi kis Ca mo ya li be bis auci lebel,
Tum ca ara sak ma ris pi ro bas.
Za li an mniS v ne lo va nia so li du ri
in ves ti ci e bis gan xor ci e le ba im
Ta na med ro ve ma Ral teq no lo gi eb-
Si, ro mel Ta ga re Sec Se uZ le be lia
ino va ci u ri eko no mi kis ar se bo ba.
msof li o Si am Ja mad ap ro bi re bulia
ma Ra li teq no lo gi e bis da nerg
vis ram de ni me mo de li, ro me lic
gu lis x mobs ro gorc ucxo u ri kapi
ta lis mo zid vas, ase ve sa ma mu lo
ka pi ta lis mo bi li za ci as ma Ra li
teq no lo gi e bis sfe ro Si. pir ve li
mo de li iT va lis wi nebs ucxo u ri
mo wi na ve teq no lo gi e bis aT vi se-
31
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
bas da maT ga da ce mas ad gi lob ri vi
fir me bi saT vis, anu e.w. “nou-ha us”
me To di. me o re mo de li gu lis xmobs
tran se rov nu li kom pa ni e bis
(tek) wa xa li se bas da mxar da We ras
qvey nis Sig niT, ra Ta maT Se mo i tanon
ka pi ta li, axa li teq no lo gi e bi,
war mo e bis mar T vi sa da or ga ni za ciis
mo wi na ve me To de bi. am Sem Tx ve va-
Si tek-ebis saq mi a no ba upi ra te sad
ori en ti re bu lia qvey nis sa eq s porto
po ten ci a lis gan vi Ta re ba ze.
amas Ta na ve am mo de lis praq ti ka Si
ga mo ye ne bi sas un da ga viT va lis wio
noT, rom sa eq s por to seq to ri
izo li re bu li ar aR moC n des eko nomi
kis sxva seq to re bi sa gan. pi ri qiT,
axa li teq no lo gi e bi, me nej men ti da
mar ke tin gi swra fad un da vrcelde
bo des mTel eko no mi ka Si. me same
mo de li iT va lis wi nebs msxvi li
erov nu li ka pi ta lis aku mu la ci as
did kor po ra ci eb Si. gan vi Ta re badi
qvey ne bi dan am mo de lis gan xorci
e le ba mxo lod sam x reT ko re am
mo a xer xa e.w. “Ce bo le bis”, anu msxvili
in dus t ri u li struq tu re bis
sa Su a le biT. me oTxe mo de li gulis
x mobs mci re da sa Su a lo zo mis
ino va ci u ri sa war mo e bis (fir me bis)
gan vi Ta re bas da qvey nis eko no mi ka-
Si ma Ti ga dam wy ve ti ro lis uz runvel
yo fas. Cve ni az riT, sa qar T velo
saT vis yve la ze uf ro es uka nask
ne lia mi sa Re bi.
msof lio ga moc di le ba adastu
rebs, rom mci re sa war mo e bi
(fir me bi) um niS v ne lo va nes rols
as ru lebs ino va ci u ri biz ne sis ganvi
Ta re ba Si. es pro ce si pir da pi raa
da kav Si re bu li eko no mi kis glo bali
za ci as Tan da moq ce u lia in dust
ri u lad gan vi Ta re bu li qvey ne bis
eko no mi ku ri po li ti kis fo kus Si.
aSS-Si da ax lo e biT 25 mln mci re da
sa Su a lo sa war mo iReb da sa ga da saxa
do Se Ra va Tebs, spe ci a lur kre-
Com p lex and re sis tant cha rac ter of Globalization is discus
sed in the ar tic le. It is no ted that Globalization ca u ses a
ran ge of chal len ges in front of Georgian Economy is stan ding
for now. The ma in Chal len ge links to the pos sib le per s pec tive
in what way the co untry will de ve lop in the fu tu re, as a
de ve lo ped co untry. It will only per form a tran sit fun c ti on in
32
di tebs, qvo tebs sa xel m wi fo Sekve
Teb ze, ufa so mom sa xu re bas, maT
So ris sa er Ta So ri so mar ke tin g ze,
kad re bis mom za de ba ze. sa xel m wi fo
xels uwyob da fran Ca i zings, mci re
biz ne si saT vis aya li beb da li zingur
da ven Cu rul fon debs. ker Zod,
is ra e lis mTav ro ba erov nu li ven-
Cu ru li in dus t ri is gan vi Ta re bis
erov nul-sa xel m wi fo eb ri vi progra
mis far g leb Si afi nan sebs 10 ker-
Zo kom pa ni is sas tar to ka pi ta lis
40%-s. Ci le Si me oTxe di sa u ku nea
moq me debs e.w. “Ci les fon di”, romel
Sic par t ni o rul sa fuZ vel ze
mo na wi le o ben sa xel m wi fo da ker Zo
kom pa ni e bi. sxva das x va qvey nis mTavro
be bi xels uwyo ben per s peq ti uli
ino va ci u ri pro eq te bis Seq m nas,
di na mi ku rad gan vi Ta re bul ino vaci
ur fir mebs da maT sa Ta na do finan
sur-eko no mi ku ri mom Z lav re bis
Sem deg yi di an ker Zo mflo be leb ze.
sa qar T ve lo Si ino va ci u ri biz nesis
gan vi Ta re bas ga dam wy ve ti mniS vne
lo ba eni We ba efeq ti a nad moq me di
ekonomi kis Ca mo ya li be ba Si. igi xels
Se uwyobs sa mu Sao Za lis maq si ma lur
da saq me bas, sa zo ga do e bis so ci aleko
no mi ku ri da po li ti ku ri ga rantis
_ sa Su a lo kla sis Seq m nas.
ze mo aR niS nu li dan ga mom di nare,
auci le be lia mci re ino va ci u ri
biz ne si sad mi sa xel m wi fos aq ti u ri
mxar da We ra, rac Se iZ le ba gan xorci
el des Sem de gi mi mar Tu le be biT:
sa ka non m deb lo ba zis srul yofa;
spe ci a lu ri ban ke bis Ca mo ya libe
bi saT vis xel Sewyo ba, rom le bic
Se da re biT da ba li sap ro cen to
ga nak ve Te biT gas ce men kre di tebs
mci re da sa Su a lo ino va ci ur sa warmo
eb ze; mci re ino va ci ur fir meb ze
ga sa ce mi ko mer ci u li kre di te bis
sa xel m wi fo ga ran ti e bis in s ti tutis
Seq m na; sa ga da sa xa do Se Ra va Tebis
da we se ba, ro me lic gu lis x mobs
annotation
am ti pis fir me bis ga Ta vi suf le bas
yo vel g va ri ga da sa xa de bi sa gan saqmi
a no bis sawyis etap ze, ag reT ve rein
ves ti re bu li mo ge bis ga da sa xadi
sa gan gan Ta vi suf le bas; mci re da
sa Su a lo ino va ci u ri sa war mo e bis
war mo eb ri vi fon de bis daC qa re buli
amor ti za ci is we sis Se mo Re ba;
aR ricx vi sa da an ga riS ge bis proce
du re bis mo wes ri ge ba mci re da
sa Su a lo ino va ci ur sa war mo eb Si,
rac pir vel rig Si, maT ga mar ti vebas
gu lis x mobs; ucxo u ri ka pi talis
mo zid vis sti mu li re bis me qaniz
mis Seq m na, rac iT va lis wi nebs
ro gorc zo ga dad qve ya na Si sa in vesti
cio kli ma tis ga um jo be se bas, ise
da ma te bi Ti sti mu le bis Se mo Re bas;
ino va ci u ri pro eq te bis da fi nan seba
Si sa xel m wi fos wi lob ri vi mo nawi
le o ba da mis gan xor ci e le bas Tan
da kav Si re bu li ris ke bis sa ku Tar
Tav ze aRe ba; ino va ci u ri mci re bizne
si saT vis auci le be li kad re bis
mom za de bi sa da ga dam za de bis efeqti
a ni sis te mis Seq m na; ino va ci uri
pro eq te bis sa er To erov nu li
ban kis Seq m na da mi si mud mi vi ga naxle
ba; axal gaz r da mec ni er Ta mxarda
We ris miz nob ri vi prog ra me bis
Seq m na da ma Ti sa xel m wi fo bi u jeti
dan da fi nan se ba; mec ni e re bi sa da
ma Ra li teq no lo gi e bis cen t re bis,
teq no par ke bi sa da teq no po li se bis
Ca mo ya li be ba.
am ri gad, sa xel m wi fo un da ga movi
des ino va ci u ri eko no mi kis ganvi
Ta re bis mTa va ri ka ta li za to ris
rol Si da un da Seq m nas Ta na med rove
ino va ci ur-kog ni tu ri eko nomi
ku ri sis te ma, rac sa qar T ve los
sa Su a le bas mis cems Rir se u lad Sevi
des glo ba lur eko no mi ka Si, Seav
sos is ni Se bi Tu “sa mom x ma reb lo
Ta ro e bi”, rom le bic sxva sa xel m wifo
e bis mi er jer ki dev da ka ve bu li
ar aris.
Chal lEn gES of globalization and So mE PRoblEmS of
gEoRgian EConomy dEvEloPmEnt
E. mekvabishvili
Global Economy or ma na ge to cre a te high tec h no lo gi cal
and in no va ti ve eco nomy of a pos tin dus t ri al age.
Not only per s pec ti ves, but ne ces sity and pos si bi lity of the
se cond way in the re a lity of Georgia are pro ved in the ar tic le.
So me con c re te di rec ti ons of for mu la ting cog na te-in no vati
ve eco no mic system are for med.

ada mi a nis Rir se ba
da sa baz ro sis te ma
sa baz ro sis te mis dam k vid re bam sa qar T ve lo Si Ti To eu
li Cven Ta ga nis cno bi e re ba Si im de nad di di cvli le be bi
mo i ta na, rom Se iZ le ba iT q vas, maT udi des um rav le so ba Si
men ta lu ri xa si a Tis me ta mor fo ze bi ga mo iw via. ar se bobis
T vis brZo lam im de nad ukom p ro mi so xa si a Ti mi i Ro,
rom is, vinc ga da ur Ca am brZo las da, ase vTqvaT, im de nad
su li e re ba dac li li, usul gu lo da sxvi si ga Wir ve bi sad mi
gul g ri li ga xa da, sru li ad cal sa xad Se iZ le ba imis Tqma,
rom ase Ti ga mar j ve ba uf ro di di da mar cxe bis, ­ su li e rebis
sfe ro Si da mar cxe bis fa sad iq na mo po ve bu li.
es sam wu xa ro re a lo baa da im dena
daa Se maZ r wu ne be li, ram de na dac
qar Tul men ta lo bas amis mi Re ba
ar un da _ di ax, qar Tvelis Sinagani
buneba amis winaaRmdegia da arafriT
ar unda amas Seeguos. Tum ca, ar sebo
bi saT vis brZo la, Svi le bis moma
val ze zrun va da ki dev aTa si sxva
ram, mniS v ne lo va ni, Tu um niS v ne lo,
mi ze zi aiZu lebs, Tu Ti To e ul Cven-
Ta gans ara, maT sak ma od did na wils
Se e gu os imas, rac mis men ta lo bas
ewi na aR m de ge ba.
ro gorc fsi qo lo ge bi am boben,
amis Se gu e bas gar k ve u li dro
sWir de ba, To rem, sa baz ro sis temis
mqo ne qvey neb Si amas uk ve di di
xa nia Se e gu en.
si tu a ci is mTe li tra giz mi ima-
Sia, rom qarTvelTa arc Tu um niSv
ne lo na wi li amas ver egu e ba, rac
pir vel rig Si, Cve ni eT no-fsi qolo
gi u ri, Tu eT no-so ci a lu ri Tavi
se bu re be biT un da iyos ga mow veu
li. da ma inc: sa baz ro sis te mi sadmi
Se gu e bis pir ve li ga mov li ne ba
ima Si ga mo i xa ta, rom ada mi a ne bi
er T ma ne Ti sad mi TiT q mis sru li ad
gul g ri le bi gax d nen da, rac ki dev
uf ro sam wu xa roa, es ma Ti ur Ti er-
To be bis ga reg nul for meb Sic gamov
lin da (sam wu xa roc swo red es
aris).
ki dev er Txel un da ga vi me o ro,
_ is, rom ada mi an Ta udi de si Tu
ara, sak ma od di di na wi li uk ve ise
iq ce va, ro gorc sa baz ro sis te misaT
vi saa auci le be li, re a lu rad
ar se bu li faq tia da Cven ve ra fers
gav x de biT. uf ro me tic, al baT arc
Cven da arc ara vis ara aqvs uf le ba,
ada mi ans Tavs mo ax vi os sa ku Ta ri
xed va, Tu ro gor un da mo iq ces da,
am de nad, ar iq ne ba ga mar T le bu li
Ca ve ri oT cal ke u li ada mi a nis pirad
cxov re ba Si.
si tu a ci is mTe li tra giz mi ima-
Sia, rom amis sa Su a le ba, an uf lebac
rom gvqon des, ma inc ar un da
Ca ve ri oT, Tu ar gvin da am ada mia
ne bis fi zi kur ga nad gu re bas SevuwyoT
xe li, rad ga nac wi na aR m deg
Sem Tx ve va Si, isi ni da mar cx de bian
ar se bo bi saT vis im da un do bel
brZo la Si, ra sac sa baz ro sis te ma
hqvia.
amas Tan da kav Si re biT min da
erT de li ka tur sa kiTxs Se ve xo,
_ qar T vel Ta erT sru li ad gansa
kuT re bul Tvi se bas, rom lis
msgav s sac ara mgo nia msof li o Si
ana lo gi mo e Zeb ne bo des. es aris
qar T vel Ta mi er sa u ku ne e bis man­
Zil ze ap ro bi re bu li `er Tur­
Tis dax ma re bis in s ti tu ti~, rome
lic Sok Si ag deb da jer ki dev
sab Wo Ta pe ri od Si `er Ti a ni Zmuri
oja xis~ yve la eri sa Tu erovne
bis war mo mad ge nels.
sxva sity ve biT Tu vity viT, es
gax lavT _ `Tqve ni ga dax di li as~
in s ti tu ti, uf ro swo rad tra dicia,
sru li ad ga ma og ne be li tradi
cia, mxo lod Cven T vis da gar k veul
wi lad kav ka si e li ere bi saT vis
da ma xa si a Te be li tra di cia, romlis
ga mov li ne bis kvin ten sen ci ac
na na di re vis ga yo fis tra di ciaa.
er Tia, ro de sac na di ro ba zogi
ga zu lu qe bu li ada mi a nisTvis
Tamaz aqubardia
eko no mi kis aka de mi u ri
doq to ri
maia TeTruaSvili
eko no mi kis aka de mi u ri
doq to ri, Tsu asocirebuli
profesori
gar To bis sa Su a le baa, _ mag ram,
ro de sac na di ro ba Se ni oja xis arse
bo bis er Ta der Ti wya roa, ra Racas
mo i na di reb da Seg x v de ba sxva
mo na di re, ro me lic am dro i saT vis
xel mo ca ru lia, (rad gan, ve ra fe ri
ver mo i na di ra) da Sen na na di re vi
un da ga u yo, ase Ti tra di cia udides
aR ta ce bas iw vevs da udi de si
pa ti vis ce miT gan gawyobs im erisad
mi, ro mel sac ase Ti ada mi a nuri
tra di ci is dam k vid re bis una ri
Ses wevs.
ax la ki mo diT am sa kiTxs asec
Sev xe doT. Ce mis az riT, am in s titu
tis mi za ni ara mxo lod moy vasi
sad mi dax ma re bis sru li ad uanga
ro sur vi lia (rac Ta vis Ta vad
udi de si pa ti vis ce miT gan gawyobs
ase Ti tra di ci i sad mi), ara med,
imis Cve ne bis mcde lo bac, rom `me
kar gad var da dax ma re bis ga we va
33
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
Se miZ li a~. am tra di ci is es na wilic,
Ce mis az riT, Zal ze mniS v nelo
va nia, rad gan, amiT, dax ma re bis
mim Rebs, uk ve gar k ve u li val de bule
ba aqvs sxva Ta wi na Se da ro de sac
mi si mdgo ma re o ba ga mos wor de ba,
isic un da da ex ma ros ga Wir ve ba Si
Ca var d nils.
mo diT am sa kiTx ze uf ro dawv
ri le biT Sev Cer deT. sa zo ga dod
ne bis mi e ri dax ma re ba, ada mi ans
sxvi sad mi da mo ki de buls xdis da,
aqe dan ga mom di na re, am dros, misi,
ro gorc pi rov ne bis, Ta vi sufle
ba ila xe ba. aqe dan ga mom di nare,
Ta vi su fa li ada mi a ni saT vis,
ro me lic Rir se ul sa xel m wi fo­
Si cxov robs, dax ma re ba ise Ti ve
Se u racx m yo fe li un da iyos, rogorc
ada mi a nis pi ra di Ta vi sufle
bis xel yo fis ne bis mi e ri sxva
for ma.
swo ria Tu ara sa kiTxi sad mi
ase Ti mid go ma da ram de nad jde ba
igi qar T ve lis eT no-fsi qo lo giur
tip Si? amas Tan isic min da SevniS
no, rom `dax ma re bis qveS~ Cven
mxo lod ma te ri a lu ri (sa qon li sa
Tu mom sa xu re bis) for miT ga moxa
tul dax ma re ba ze vsa ub robT da
aramc da aramc ar vgu lis x mobT
dax ma re bas e.w. `su li e re bis sfero
Si~.
Tu Cvens mi er for mu li re bu li
das k v na mi sa Re bia da, ima sac ga viTva
lis wi nebT, rom sa baz ro sis temis
T vis dax ma re ba sa er Tod ga uge
ba ri cne baa, ma Sin, cxa dia is mis
kiTx va: ro go ri un da iyos am dros
sa xel m wi fos fun q cia?!
ma nam de erT sa kiTx zec un da
Sev Tan x m deT: dax ma re ba mxo lod
da mxo lod ma Sin un da iyos Seu
racx m yo fe li ada mi a ni saT vis,
34
Tu Senc, ase vTqvaT `sab r Zo lo
for ma Si~ xar, anu ro ca Senc sazo
ga do e bis sru luf le bi an da
srul fa so van wevrs war mo ad gen da
Se gaqvs Se ni wvli li er Tob li vi sazo
ga do eb ri vi dov la Tis Seq m na Si.
es ki imas niS navs, rom Senc Se sa bami
si, anu Rir se u li anazRa u re ba
gaqvs.
es auci le be li pi ro baa. Tu es
pi ro ba ar srul de ba, ma Sin ada mi ani,
ro me lic dax ma re bas ver iRebs,
gan wi ru lia fi zi ku ri da Rup visaT
vis.
ram de na dac ada mi an Ta sakma
od di di na wi li Ta vis Sro ma­
Si ara Tu Rir se ul anazRa u rebas
ver iRebs, ara med, xSi rad es
anazRa u re ba sa ar se bo mi ni mum ze
da ba lia, ma Sin, vis gan un da mi i­
Ros man ase Ti dax ma re ba Tu ara
sa xel m wi fos gan. mi Tu me tes, im
sa yo vel Tao gul g ri lo bis piro
beb Si, ro mel sac sa baz ro siste
ma am k vid rebs.
am mi mar Te biT uax lo e si wa rsu
li dan aR sa niS na via ger ma ni is
ga ma er Ti a neb lis, ot to fon bismar
kis mi er ga dad g mu li re forma
to ru li na bi je bi, ro de sac mi si
ini ci a ti viT 1883 wels mi i Res kano
ni `sa me di ci no dazR ve vis Sesa
xeb~, 1884 wels ka no ni `u be du ri
Sem Tx ve ve bis Se sa xeb~, xo lo 1889
wels ka no ni `in va li de bi sa da moxu
ce bu le bis T vis sa pen sio uzrun
vel yo fis Se sa xeb~.
cxa dia, sa xel m wi fos mxri dan
dax ma re ba Ta sis te mis ga mo ye ne ba
ger ma ni i dan ar dawye bu la. Zvel
rom Si ro mis mo qa la qe ebs pu ri
ufa sod urig de bo daT, xo lo, kidev
uf ro ad re, Zvel sa ber Z neT-
Sic hqon da ad gi li dax ma re be bis
sxva das x va sis te mas.
am de nad, ne bis mi e ri sa xel m wifos
erT-erT mi zans un da war moad
gen des so ci a lur dax ma re ba Ta
kar gad or ga ni ze bu li sis te mis Camo
ya li be ba.
ro gorc vxe davT, er Tis mxriv,
sa baz ro sis te ma, Ta vis kla si kur
for ma Si, anu, Ta vi su fa li sa bazro
Za le bis ar se bo bis pi ro beb-
Si, sru li ad gul g ri lia sa baz ro
sis te ma Si mo na wi le eko no mi ku ri
agen te bis mi er er T ma ne Ti sad mi nebis
mi e ri sa xis dax ma re be bis ga movli
ne bi sad mi; uf ro me tic, ne bismi
e ri ase Ti ga mov le na praq ti kulad
kon ku ren tul brZo la Si ma Ti
da mar cxe bi sad mi ga wir vas niS navs,
xo lo, me o res mxriv, kon ku ren tul
brZo la Si da mar cxe bul Ta sa Sim Silod
ga wir va ve ra na i rad ver jde ba
ele men ta rul ada mi a nur mo ral Si.
am wi na aR m de go bis daZ le va swo red
sa xel m wi fos pre ro ga ti vaa.
cxa dia, bu neb ri vad is mis kiTxva:
ra sa Wi roa ise Ti eko no mi ku ri
sis te ma, ro me lic aseT sa va la lo
Se de gebs iZ le va. mi u xe da vad ase­
Ti ne ga ti vi sa, pa su xi ma inc calsa
xaa. ase Ti sis te ma auci le be lia
ara im de nad baz ris eko no mi ku ri
su bi eq te bi saT vis, ram de na dac
mTli a nad sa zo ga do e bi saT vis,
rad gan, mxo lod kon ku ren tu li
ga re mo, mTe li Ta vi si Si na ga ni
wi na aR m de go be bi sa Tu ga regnu
li ga mov li ne bis mi u Re be li
for me bis mi u xe da vad, sa zo ga doe
bis gan vi Ta re bis auci le be li
sa fuZ ve lia. amis mi ze zi ki is gaxlavT,
rom ada mi a ni uwi na res yovli
sa bi o lo gi u ri ar se baa da mi si
aTe ul aTa so biT wle bis man Zil ze
so ci a lu rad or ga ni ze bu li ga remos
mi u xe da vad upir ve les yov lisa,
TviT ga dar Ce nis in s tin q te biT
xel m ZR va ne lobs, rac mis ar se ba Si
ge ne ti ku ra daa Ca de bu li.
am fon ze sru li ad ga u ge ba ria
sa xel m wi fo Ta ltol va mo no poli
u ri struq tu re bi sad mi, roca,
ro gorc uk ve aR v niS neT, konku
ren tu li ba za ri sa zo ga do ebi
saT vis uf ro mi sa Re bia, mi u xeda
vad ze moT Ca moT v li li mTe li
ri gi nak lo va ne be bi sa. Cems mi zans
swo red imis gar k ve va war mo ad gens,
Tu ra tom xde ba ase, ra tom mi is wra
fis ba za ri mo no po li za ci i sa ken
da es ma Sin, ro de sac praq ti ku lad
yve la met-nak le bad gan vi Ta re bulis
sa baz ro struq tu ris mqo ne

qve ya na Si moq me debs spe ci a lu ri
an ti mo no po li u ri sam sa xu re bi.
pir vel rig Si un da Sev niS no,
rom wmin da sa xis kon ku ren tu li baza
ri mxo lod Te o ri u li sa xis kons
t ruq ciaa da, aqe dan ga mom di na re,
kon ku ren tu li baz ris mo de li dan
mi Re bu li Se de ge bic si nam d vi lis
Zal ze mi ax lo e bu li asax vis mcdelo
baa da me ti ara fe ri. mi u xe da vad
imi sa, rom aseT mo dels Zal ze di di
Se mec ne bi Ti mniS v ne lo ba ga aC nia,
Ce mi Se niS v na ma inc Za la Si rCe ba.
ro gorc we si, re a lur sa baz ro
sis te ma Si gvaqvs mo no po lis tu rad
kon ku ren tu li ba za ri da am de nad,
imis Tqma, rom msof lio eko no mika
vi Tar de ba Ta vi su fa li sa bazro
eko no mi kis gziT, si nam d vi lis
aras wo ri, ara a deq va tu ri aR q maa.
rig ma qvey neb ma es pe ri o di ga i a res,
Tum ca, ara sa baz ro sis te mis Teo
ri u li kon s t ruq ci is Se sa ba mi si
sqe miT, mag ram, mas Tan gar k ve u li
mi ax lo e biT ma inc.
am g va rad, Sev Tan x m deT, rom rea
lur praq ti ka Si gvaqvs mo no polis
tu rad kon ku ren tu li ba za ri,
ro mel sac cxa dia ga aC nia kon ku rentu
li baz ri saT vis da ma xa si a Te beli
niS ne bi, mag ram amas Ta na ve mas Si
ase vTqvaT, ga je re bu lia mo no poli
u ri ba z ri saT vis da ma xa si a Te beli
ni S ne bic. amas Tan, mTel rig ga n -
vi Ta re bul da ara mxo lod gan vi Tare
bul sa xel m wi fo eb Si, sru li ad
cal sa xad Se im C ne va er Ti cen t ris
gar Se mo Tan da Ta no bi Ti kon cent
ra ci is pro ce si ada mi an Ta sa meur
neo saq mi a no bis Ti To e u li sferos
T vis. ra o den sam wu xa roc ar
un da iyos, es xde ba xe li suf le bis
fa ru li, Tu aS ka ra way ru e bis, Tu
Tva lis ax ve vis fon ze. dRes, Zal ze
iS vi a Ti ga mo nak li sis gar da, bizne
si Sez r di lia sa xe li suf le bo
ver ti kal Tan. xe li suf le bas Tan
ax los dgo ma, es xom ga ran ti rebu
li Sek ve Te bia; es xom sa ga dasa
xa do Se Ra va Te bis lo bi re bis
sa Su a le baa; uf ro me tic, _ es gada
sa xa de bis Ta vi dan aci le bis sa­
Su a le baa da a.S. da a.S.
dRes sa xel m wi fo Sek ve Te bis
mi sa Re bad ga mar Tul ten de reb Si
ga mar j ve bis im de nad dax ve wi li
da Se niR bu li me To de bia, rom SesaZ
loa sak ma od ga moc di li damk
vir ve be lic ki Sec do ma Si iq nas
Sey va ni li da afiq re bi no ten dereb
Si ga mar j ve bis obi eq tu ro ba.
Se iZ le ba iT q vas, rom sam ya ro
ori sa xis sa xel m wi fo e bis gan Sedge
ba. pir ve li ti pis sa xel m wi foeb
Si xe li suf le ba iniS ne ba, uke Tes
Sem Tx ve va Si ir Ce va, msxvi li biz nesis
war mo mad gen le bi sad mi lo i alu
ri da mo ki de bu le bis niS niT. anu,
xe li suf le ba as ru lebs msxvi li
biz ne sis Sek ve Tas. me o re ti pis saxel
m wi fo eb Si xe li suf le bas hyavs
da mor Ci le bu li biz ne si, rac sxva
sity ve biT, niS navs xe li suf le bi sa
da biz ne sis er Tob li o bas war modge
nils sa xe li suf le bo qol gis qveS
ar se bu li biz nes s t ruq tu re biT.
aqe dan ga mom di na re, xe li sufle
bas yve la Sem Tx ve va Si awyobs
mo no po li u ri struq tu re bis arse
bo ba.
ra o den uc na u ric ar un da iyos,
mo no po li ur struq tu reb Si mu Sao
ba ada mi an Ta sak ma od did na wils
Za li a nac un da. amis mi ze zi sak ma od
ad vi li da sad ge nia. mar T lac, rogorc
eko no mi ku ri Te o ri i da naa
cno bi li, dRes sak ma od po pu laru
lia e.w. `e feq ti a ni xel fa sebis
Te o ri a~, rom lis Ta nax ma dac,
fir mebs yve la na i rad awyobT Tavi
an Ti Ta nam S rom le bis T vis sa Sua
lo ze ga ci le biT ma Ra li xel fa si
da a we son, mTe li ri gi, ase ve Zal ze
mar ti vad ga sa ge bi mi ze ze bis ga mo.
ram de na dac xe li suf le bas mit masni
li xal xi, ro gorc we si `a xer xeben~
mo no po li ur struq tu reb Si
mu Sa o bis dawye bas, amis Se de gad
xde ba er T d ro u lad `o ri kur dRlis~
da We ra. er Tis mxriv, biz ne si
xe li suf le bas Tan da ax lo e bu li
xal xis Sro mi Ti mowyo bis meS ve obiT
xe li suf le bis mxri dan lo ia
lo bis mo po ve bas axer xebs, xo lo
me o res mxriv, amiT igi uz run velyofs
Ta vi si biz ne sis Sem d go mi gafar
To e bi saT vis ro gorc sa Wi ro
fi nan su ri re sur se bis mo zid vas,
ase ve po li ti ku ri mxar da We ris mopo
ve bas.
rac Se e xe ba imas, rom mo no po liu
ri struq tu re bi sa qo nels yi di an
zRvrul da na xar jeb ze ga ci le biT
ma Ral fa sad da amas Tan ar awar moe
ben pro duq ci is sa zo ga do eb ri vad
efeq ti an ra o de no bas, esec isev Teo
ri u li kon s t ruq ciaa. re a lur same
ur neo praq ti ka Si mo no po li e bi
im de nad dax ve wil me To debs iye neben
mo sax le o bis `ji be e bis ga mosafxe
kad~, rom ub ra lod ga o ce bas
ver da ma lavs ada mi a ni. erT-er Ti
ase Ti me To dia e.w. `fa sis mi e ri
dis k ri mi na ci is~ me To di, ro melic
sxva ara fe ria, Tu ara Ti To e uli
ada mi a nis gan imis `ga mo wo va~, risi
ga dax dac maT Se uZ li aT. anu, maT
Se uZ li aT ara Tu `pro duq ci is arae
feq ti a ni ra o de no biT da zRvrul
da na xar jeb ze ma Ral fa sad~ ga yidva,
ara med, mom x ma re bel Ta Se mo savle
bis gan sazR v ris ap ro bi re bu li
me To de bis dax ma re biT, Se sa ba mi si
fa se bis pro duq ci is war mo e ba da
mi si re a li za cia.
am g va rad, ro gorc vxe davT, sabaz
ro sis te mis dRe van de li sa xe
Zal ze Sor saa im Te o ri u li kons
t ruq ci i dan, ro mel sac Cven saxel
m ZR va ne lo eb Si vswav lobT da
es gan s x va ve ba mo ma val Si ki dev
uf ro ga iz r de ba. swo red ami tom,
auci le be lia eko no mi kur Te o ri a-
Si ise Ti axa li ide e bis ge ne ri re ba,
ro me lic SeZ lebs sa zo ga do e bis
eko no mi ku ri gan vi Ta re bis rogorc
ax lo, ase ve So re u li pe ri odis
prog no zi re bas.
35
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

siaxle!
aprili - #4 2009
sa af Ti a qo
su per mar ke te bi
Ta na med ro ve
far ma cev tul biz nes Si
Ta na med ro ve sa af Ti a qo biz ne sis erT­er Ti aq tu alu
ri ten den cia sa af Ti a qo qse le bis ga far To e ba da
baz ris msxvil `mo Ta ma Se eb ze~ sa baz ro wi lis ga da na wile
ba gax lavT. sa af Ti a qo qse lis gam s x vi le bis pro ce si
mTli a nad cvlis sa qon lis mar ke tin gu li ga na wi le bis
sis te mis struq tu ras da awe sebs Ta ma Sis axal we sebs biznes­par
t ni o rebs: far ma cev tul sa war mo ebs, sa dis t ribu
cio far ma cev tul kom pa ni ebs da sa ca lo vaW ro bis sawar
mo ebs ­ af Ti a qebs da su per mar ke tebs So ris.
un da aRi niS nos, rom samkur
na lo sa Su a le ba Ta msoflio
ba za ri mi e kuT v ne ba mono
po lis tu ri kon ku ren ci is
baz ris tips, sa dac mwva ve
kon ku ren ci u li brZo la mimdi
na re obs msxvil tran serov
nul kom pa ni ebs So ris.
yovelive amas Tan da kav Si rebiT,
far ma cev tu li kom pa nie
bi sul uf ro me tad eZe ben
ba zar ze gan vi Ta re bis axal
mo de lebs, ro gorc ver tika
lu ri, ise ho ri zon ta luri
in teg ra ci u li kav Si re bis
gziT.
2000 wli dan dRem de fa se bi
ad gi lob ri vi war mo e bis samkur
na lo sa Su a le beb ze 1,5jer
ga i zar da, im por tul ze
3­jer me tad, Ffasebis zrdam
xe li Se uwyo far ma cev tul
ba zar ze iafi, fal si fi ci rebu
li da uxa ris xo pro duqci
is Se mos v las. eq s per t Ta
gaT v le biT is sa Su a lod bazris
sa er To mo cu lo bis 5­7%ia.
cxa dia, aseT si tu a ci eb Si
da mo u ki de bel er Te u lo van
sa ca lo vaW ro bis af Ti a qebs
uZ nel de baT er Ti a ni sa fa so
po li ti kis ga ta re ba, jan m r­
Te lo bis dac vis sa er Ta So riso
stan dar te bis moTxov na Ta
dac va da a.S. af Ti a qebs So­
36
ris ar se bu li mwva ve sa baz ro
kon ku ren cia xa ris xob ri vad
axal fa za Si ga da dis, ro melic
aisa xe ba Zi ri Ta dad xaris
xob riv da ara mxo lod
sa fa so kon ku ren ci a Si.
ver ti ka lu ri in teg ra ci uli
kav Si re bi far ma cev tul
biz nes Si uf ro far Tod ga moi
ye ne ba, vid re ho ri zon ta luri.
ver ti ka lu ri in teg ra ci uli
kav Si re bis Sem de gi forme
bi ar se bobs:
a) di di fa rma cev tu li
kom pa ni is mi er mci re an sa Sua
lo si di dis kom pa ni a Ta Se­
Ze na an maT Tan kon so li da cia
(kor po ra ci u li, ver ti ka luri
mar ke tin gu li sis te ma);
b) par t ni o ru li ur Ti er­
To be bi an stra te gi u li kav­
Si re bi ur Ti er T mom ge bi a ni
Ta nam S rom lo bi saT vis, rogo
ri caa: sa mec ni e ro­teq ni kuri
mu Sa o bis er Ti a ni gaZRola,
Se Tan x me ba cal ke ul did
baz reb ze er Tob li vi Za lebiT
pre pa ra tis mar ke tin guli
sti mu li re bis kom p leq sis
Se mu Sa ve ba sa da sa dis t ribu
cio po li ti kis ga ta re baze;
kon t raq tis sa fuZ vel ze
sa vaW ro war mo mad gen le bis
mi er sa Ta na do li cen zi iT
pre pa ra tis ga yid va (fran Ca i­
aida qi taS vi likva
Wan ti ra Ze,
Tbi li sis eko no mi kur
ur Ti er To ba Ta sa xel m wi fo
uni ver si te tis pro fe so ri.
eko no mi kis aka de mi u ri
doq to ri
zin gi); far ma cev tu li kom pani
e bis mi er bi o teq no lo gi uri
kom pa ni e bis Se Ze na an Se­
Tan x me bis miR we va er Tob li vi
Ta nam S rom lo bis (an pre pa ratis
li cen zi re bis) Ta o ba ze
(Se Tan x me bi Ti ver ti ka lu ri
mar ke tin gu li sis te ma); ma gali
Tad, far ma cev tu li kom pania
`Roc he~ ax dens li cen zi is
sa fuZ vel ze imu no mo du li reba
di pre pa ra tis `ze na pax~-is
ga yid vebs, ro me lic mi i Ro
am pre pa ra tis uSu a lo mwarmo
eb lis ame ri ku li kom pa nia
`Protein deling labs~-gan.
ho ri zon ta lu ri in teg raci
is ma ga li Tia tran se rovnu
li far ma cev tu li kom pania
`fPn~, ro me lic Se iq m na 13
sa xel m wi fos far ma cev tul
kom pa ni a Ta ba za ze: `oCP~saf
ran ge Ti, `aah~-in g li si,
`gEhE~, ~SChUlz~ - ger mania,
`ChafER~-saf ran ge Ti,
`bRoCaCEPh~-ho lan dia da
sxva da nar Ce ni.
cxa dia, glo ba lu ri poli
ti kur­eko no mi ku ri cvlile
be bi, rom le bic Ta na medro
ve msof li o Si mim di na reobs,
far ma cev tul biz nes zec
aisa xe ba. sa kuT re bis for mis
gan sa xel m wi fo eb ri o ba, farma
cev tu li baz ris su bi eq t Ta

icxov no bis zrda (Zi ri Tadad
sa bi Tu mo da sa ca lo vaWro
bis sfe ro Si), fas Ta libe
ra li za cia, mom x ma reb lis
lo i a lu ri da mo ki de bu le ba
sam kur nal wam lo sa Su a le ba­
Ta mox ma re bis mi marT, aq tiu
rad ga yid va di far ma cev tuli
pro duq ci is asor ti men tis
zrda (Zi ri Ta dad arat ra dici
u li da pa ra far ma cev tu li
pro duq ci is xar j ze), sa bazro
eko no mi kis sxva Tan m devi
faq to re bis gav le na, xels
uwyobs far ma cev tul ba zarze
mwva ve kon ku ren ci as, rac
axa li mar ke tin gu li stra tegi
e bis Se mu Sa ve bis ken ubiZgebs
far ma cev tul kom pa ni ebs.
dRes Ta na med ro ve far ma cevtul
ba zar ze pro duq ci is si­
War bea, amis Zi ri Ta di mi zezia
sa af Ti a qo da we se bu le ba­
Ta sim rav le da tra di ci u li
da arat ra di ci u li sam kurna
lo sa Su a le be bis sa sa qonlo
jgu fe bis mra val fe rova
ni asor ti men ti (Zi ri Ta di,
anu tra di ci u li re cep ti a ni
sam kur na lo sa Su a le be bi da
arat ra di ci u li sam kur na lo
pre pa ra te bi _ bi o lo gi u rad
aq ti u ri da na ma te bi, fi top repa
ra te bi, ho me o pa Ti u ri prepa
ra te bi, pa ra far ma cev tu li
pre pa ra te bi), ag reT ve ma Ti
da yo fa ad gi lob ri vi Tu impor
tu li war mo e bis sxva dasx
va mwar mo e bel Ta mi er ga moSve
bu li ana log­ pro duq ci ad,
Za li an am w va vebs kon ku ren ciul
brZo las. aseT si tu a cieb
Si auci le be lia far ma cevtu
li kom pa ni e bis T vis mya ri
sa baz ro po zi ci is mo po ve ba,
kon ku ren tu li stra te gi is
gan sazR v ra da ra ci o na luri
ga sa Re bis po li ti kis Semu
Sa ve ba. Aam Tval saz ri siT
pir vel rig Si, aR sa niS na via
sa af Ti a qo qse lis ro li,
ro me lic msxvi li sa af Ti aqo
kom pa ni e bis T vis sa qon lis
sa dis t ri bu cio po li ti kis
erT­er Ti po zi ti u ri mi mar­
Tu le baa.
qse lu ri sa af Ti a qo bizne
sis Ta na med ro ve ten denci
e bia: sa af Ti a qo qse lis
ga far To e ba, pro duq ci is as­
o r ti men ti dan Se da re biT mo­
Txov na di da po pu la ru li
pr o duq ci is sa ku Ta ri sa saqon
lo mar ke bis Seq m na (brendin
gi). farmacevtul kom pa niebs,
rom leb sac sa ku Ta ri saaf
Ti a qo qse li da sa war mo e bi
ga aC ni aT uf ro me ti Se saZleb
lo be bi aqvT Seq m nan sa ku­
Ta ri sa sa qon lo da sa vaW ro
mar ke bi, an mo ax di non mwar moe
bel Tan mo la pa ra ke ba sa af­
Ti a qo qse lis sa vaW ro mar kiT
pro duq ci is ga moS ve ba ze.
far ma cev tul ba zar ze
sa af Ti a qo qse lis gan vi Tare
bas Tan mi mar Te biT msofli
os ma Ral gan vi Ta re bul
qvey neb Si, ro go ri caa: ame rika,
ka na da, ev ro kav Si ris wamy
va ni qvey ne bi (saf ran ge Ti,
in g li si, ger ma nia, ho lan dia
da sxva) gan s x va ve bu li tenden
ci e bia. ma ga li Tad, aSS­Si
far ma cev tu li pre pa ra te bis
sa ca lo vaW ro ba gi gan tu ri
in dus t riaa. sa ca lo vaW robis
sa Su a lo wli u ri brun va
95­100 mi li ard do lars Sead
gens, rac TiT q mis 25­jer
aRe ma te ba ru se Tis far ma cevtu
li baz ris wli u ri sa qonel
b run vis maC ve ne bels.
es ga mow ve u lia gar kve
ul wi lad imi Tac, rom
amerikuli far ma cev tu li
baz ris 75%­s (Ri re bu le bi­
Ti for miT) Se ad gens re cepti
a ni wam le bi, ro mel Ta umrav
le so ba sa pa ten to dac vis
qveS mdga ri Zvi radRi re bu li
da ori gi na lu ri pre pa ra tebia,
Tum ca sa ca lo ga yid vebis
sa er To mo cu lo ba Si ma­
Ti xved ri Ti wi li 30%­s ar
aRe ma te ba. aSS­Si sa af Ti a qo
qsel ze sa bi Tu mo da sa ca lo
sa vaW ro brun vis 41% mo dis.
Ees maC ve ne be li uf ro ma Rali
iq ne bo da, rom ara aSS­is
Si da ba zar ze ga aq ti u re buli
mar ke tin gu li ko mu ni kaci
is erT­er Ti mim di na re o ba­
sa fos to gzav ni le bi (`direqt­me
i li~).A aSS­s yve la ze
msxvi li sa af Ti a qo qse li
`CvS Ca re mark Cor po ra ti on“
6200­mde af Ti aqs aer Ti a nebs,
rom lis sa qo nel b run vac 45
mi li ar di AaSS dolaria.
ka na da Si sa af Ti a qo qse li
far ma cev tu li baz ris 59%­s
ika vebs. su per mar ke teb Si gaad
gi le bul sa af Ti a qo ganyo
fi le beb ze­20%, xo lo damo
u ki de bel sa ca lo vaW robis
af Ti a qeb ze 21% Mmodis.
qseluri far ma cev tu li bizne
sis di di zrda Se im C ne va evro
pa Sic. ev ro kav Si ris qveyne
bi dan yve la ze aRi a re bu li
li de ria in g li si. msoflio
do nis tran s na ci o na lu ri kom
pa nia `muller“ 400­mde af Tiaqs
aer Ti a nebs, xo lo brunva
na xe var mi li ard ev ros
utol de ba. ru se Tis erT­er­
Ti msxvi li sa af Ti a qo qse li
`36,6~­is wli u ri sa qo nel brun
va mar to ru se Tis Si da
ba zar ze 385 mi li o ni aSS dola
ria.
sa qar T ve lo Si Si da farma
cev tul ba zar ze sa af Tia
qo sa vaW ro brun va mi axlo
e biT 140 mi li o ni aSS.
Ddolaris eq vi va len tia, bazris
75% sam msxvil sa dist
ri bu to ro far ma cev tul
kom pa ni a ze mo dis, ro mel Ta
wli u ri sa qo nel b run va weli
wad Si da ax lo e biT 105 mili
on aSS do lars utol deba.
mxed ve lo ba Sia yve la saTvis
kar gad nac no bi far macev
tu li kom pa ni e bi gPC, PSP
Dda avERS-i. sa af Ti a qo qselu
ri biz ne si Zi ri Ta dad am
sa mi kom pa ni is ba za ze xor ciel
de ba da sak ma od war ma tebu
lad. maT mi er da ka ve bu li
sa baz ro wi li dan ga mom di nare,
cxa dia, isi ni li de re bi
ari an, xo lo qar Tu li far macev
tu li ba za ri mo no po listu
ria, rac, ro gorc ze moT
uk ve aR v niS neT, am dar gis Tvis
tra di ci u li mov le naa. K
mo no po lis tu ri baz ris tipi
qse lu ri sa af Ti a qo bizne
sis sa fa so po li ti ka sac
gan sazR v ravs im g va rad, rom
sa dis t ri bu cio da sa ca lo
vaW ro bis af Ti a qe bis sap reis
ku ran to fa se bi TiT q mis
ana lo gi u ria an mci red gan sx
va ve bu li. aqe dan ga mom di nare,
ase Ti si tu a cia mom ge bi an
mdgo ma re o ba Si aye nebs sa bazro
li de rebs, msxvil af Ti­
37
siaxle! aprili - #4 2009

siaxle!
aprili - #4 2009
a qebs di di sa vaW ro brun viT,
rom ara fe ri ar vTqvaT sadis
t ri bu cio kom pa ni eb ze,
ro mel Tac sa ku Ta ri far To
sa af Ti a qo qse li ga aC ni aT.
ma ga li Tad, `aver sis~ da
`psp­s~ sa dis t ri bu cio farma
cev tul kom pa ni ebs gar da
imi sa, rom Zi ri Ta dad im portu
li pro duq ci is dis t ri buci
as ewe vi an, aqvT sa ku Ta ri
sa war mo e bi da Se sa ba mi sad
uf ro me tad ari an da ka ve bulni
sa ku Ta ri bren dis Seq m niT
da sa mar ko stra te gi e bis Semu
Sa ve biT (mar ke tin gul Ronis
Zi e ba Ta mTe li kom p leq sis
gan xor ci e le biT). rac Se exe
ba qar Tul far ma cev tul
kom pa nia `gPC ltd~-s, is Zi ri­
Ta dad im por tul pro duq ci aze
mo mu Sa ve msxvi li sa dis tri
bu cio kom pa niaa, ro me lic
38
ax dens pro duq ci is ga na wi leba­re
a li za ci as sa ku Tar saaf
Ti a qo qsel Si da (ro gorc
fran Ca i zu li or ga ni za cia
Se Tan x me bi Ti ver ti ka lu ri
mar ke tin gu li sis te ma) ru se­
Tis sa af Ti a qo ba zar ze erTer
Ti li de ris, far ma cev tul
kom pa nia “Красная А”-s egi diT
moq med sa ca lo vaW ro bis af­
Ti a qeb Si. DdReisaTvis sa qar­
T ve lo Si am sis te ma Si 95­mde
da mo u ki de be li af Ti a qia, xolo
`gPC ltd~-is sa kuT re ba Si
25 af Ti a qi.
am ri gad, far ma cev tul bazar
ze biz ne sis war mar T vis
xer xe bi dan da me To de bi dan
ga mom di na re, Se iZ le ba ga movyoT
qse lu ri biz ne sis Sem degi
ti pe bi:
a) er Ti mflo be lis xel Si
ar se bu li sa af Ti a qo qse li;
b) fran Ca i zu li sis te mis
sa fuZ vel ze age bu li sa af Tia
qo qse le bi;
(su per mar ke te bi sa af Ti a qo
gan yo fi le biT, ko o pe ra ci ul
sawyi seb ze ga er Ti a ne bu li
sa ca lo vaW ro bis af Ti a qe bi,
mwar mo eb lis egi diT moq me di
sa ca lo da sa bi Tu mo vaW robis
af Ti a qe bi);
g) kor po ra ci ul sawyi sebze
ga er Ti a ne bu li sa af Ti a qo
qse li, biz ne sis er Tob li vi
gaZRo lis prin ci piT;
d) sa bi Tu mo da sa ca lo
vaW ro bis da mo u ki de be li er­
Te u lo va ni af Ti a qe bi.
af Ti a qe bi, rom le bic qselur
biz nes Si ar ari an Car­
Tu le bi da da mo u ki deb lad
fun q ci o ni re ben, sul uf ro
me tad ga u Wir de baT kon kuren
ci is ga we va sa af Ti a qo
qse leb Tan. Tum ca, es imas
ar niS navs, rom ba zar ze ma­
Ti lik vi da cia gar da u va lia.
pi ri qiT, maT Sic aris gar kve
u li upi ra te so ba, rad gan,
isi ni uf ro me tad mo ir ge ben
viw ros pe ci a li ze bu li af Ti aqis
imijs, sa dac mxo lod samkur
na lo da niS nu le bis me dika
men te bis da wam le bis asorti
men tis for mi re ba mox de ba,
ma Sin, ro de sac sa af Ti a qo
su per mar ke teb ze sa sa qon lo
asor ti men tis 70%­ze me ti para
far ma cev tul pro duq ci a ze
mo dis. bevr ev ro pul qve yana
Si af Ti a qis flo bis T vis
pro fe si u li ga naT le baa sa­
Wi ro, zog Si ki (mag. ame ri ka,
didi bri ta ne Ti, ho lan dia,
ka na da da a.S.), uf ro me tad
mom x ma re bel ze ori en ti re buli
mid go maa Ca mo ya li be buli.
iq daS ve bu lia sa af Ti a qo
qse le bis or ga ni za ci ac da
sa af Ti a qo su per mar ke te bic,
ro mel Ta ro li sa ca lo vaWro
ba Si sul uf ro iz r de ba.
safarmacevto biz ne si sa qar­
T ve lo Si erov nu li eko no mikis
erT­er Ti Se da re biT aqti
u rad gan vi Ta re ba di dargia.
amas mow mobs qar Tul
far ma cev tul ba zar ze mkveTrad
ga mok ve Ti li ram de ni me
sa baz ro li de ri­ kom pa nia.
sa af Ti a qo qse lis ga far To e­

a ma Ti war ma te bis erT­er Ti
ga ran ti gax da.
dRes uk ve Zli e ri kon kuren
tu li brZo la mo sa lodne
lia kla si kur sa af Ti a qo
qse leb sa da sa af Ti a qo super
mar ke tebs So ris. msxvi li
sa af Ti a qo qse le bis gan vi Tare
bis da ga far To e bis pro cesi
Se uq ce va di mov le naa Ta named
ro ve far ma cev tul ba zarze,
rad gan igi xels uwyobs
mom x ma reb lis Tval Si qse lis
nac no bi da san do imi jis
for mi re bas.
su per mar ke teb Si sam kur nalo
sa Su a le ba Ta ga yid ve bis
Se sa xeb in for ma ci am ara er­
Txel ga iJ Re ra sa qar T ve los
sa in for ma cio sa Su a le be biT,
Tum ca ra ro li un da Se asru
los man far ma cev tul bazar
ze da ra da de bi Ti da
uar yo fi Ti mxa re e bi Se iZ le ba
hqon des mas (ro gorc eko nomi
ku ri, ise sa bo loo mom x mareb
lis jan m r Te lo bis dacvis
po zi ci i dan), je ro van Sefa
se bas sa Wi ro ebs.
sa af Ti a qo su per mar ke ti
ame ri ku li mov le naa. Cven Tvis
ki ro gorc ity vi an, Seda
re biT `ucxo xi lia~ (i se
ro gorc pos t so ci a lis tu ri
qvey ne bis um rav le so bis T vis).
aSS­Si af Ti a qe bi ara so des
Se mo i far g le bod nen mxo lod
wmin da sam kur na lo Ri re bule
bis sam kur na lo pre pa rate
biT. Cve ne bu ri af Ti a qe bis
ame ri ku li ana lo gi aris egreT
wo de bu li `drug store~­ebi,
anu ame ri ku li sa af Ti a qo super
mar ke te bi, Tum ca in g lisu
re no va ni sity va `drug store~
Tar g man Si af Ti aqs an Tun dac
mis ro me li me si no nims ar See
sa ba me ba, Tum ca mi u xe da vad
ami sa, ame ri ka Si da ax lo e biT
40000­mde ase Ti ti pis su permar
ke tia, eg reT wo de bu li
`drug store~­ebi, rom le bic axde
nen 91 mi li ar dam de do laris
Ri re bu le bis pro duq ci is
re a li za ci as. aseT su per marke
teb Si 15000­mde da me ti dasa
xe le bis sam kur na lo me dika
men tia war mod ge ni li (ma Sin
ro de sac sa Su a lo do nis af­
Ti aq Si 3500­mde da sa xe le bis
sam kur na lo sa Su a le ba a) warmod
ge ni li. ma Ti sa sa qon lo
asor ti men ti ar jde ba mxolod
`wmin da far ma cev ti kis“
Car Co eb Si, rom lis wil zec
brun vis 2/3 mo dis. rac Se exe
ba re cep ti a ni da ure cep to
wam le bis Se da re bas, aq 65%
re cep ti an wam leb ze, xo lo
35% ure cep to ze mo dis. sa af­
Ti a qo su per mar ke tis sa vaW ro
ad gi li tra di ci u lad ga yofi
lia 3 na wi lad: re cep ti a ni
wam le bi, sam kur na lo Ta vis
mov lis sa Su a le be bi da sxva
da nar Ce ni. Aam uka nas k nel ze
ase Ti ti pis ma Ra zi eb Si gav rce
le bu lia TviT mom sa xu re ba.
msgavsi ti pis sa ca lo vaW robis
da we se bu le be bis far Tobi
ara nak leb 500, zog jer ki
1000 da met kv.met ram dea, xolo
wli u ri brun va 500 aTasi
dan 2 mi li on do la ram de
we li wad Si. ame ri ku li su permar
ke te bis fon ze ma Ra zi a Ta
ra o de no ba aSS­Si Sem cir da
TiT q mis 40%­iT.
Ta na med ro ve msof lio saaf
Ti a qo ba zar ze su per market
Ta da sa af Ti a qo qse lebis
ko mer ci u li ga ri ge be bi
li de ro bis mi saR we vad axal
stra te gi as war mo ad gens. Aam
miz niT ali an si dge ba su permar
ket Ta cno bil qse leb sa
da sa af Ti a qo qse lebs So ris
er Tob li vi sa ca lo­sa vaW ro
sa war mos Seq m na ze. sa af Tia
qo biz ne si “reb ren din gis”
etap zea, ro de sac su per marke
te bi axa li sa qon liT axal
baz reb ze ga di an da ro me li me
cno bil sa af Ti a qo qsel Tan,
ko mer ci u li ga ri ge bis gziT
(zog jer ki sa ku Ta ri sa af Tia
qo qse liT, di ver si fi ka ci is
stra te gi a) aviw ro ve ben bazris
`sust mo Ta ma Se ebs~. maga
li Tad, ru se Tis far ma cevtul
ba zar ze su per mar ket Ta
msxvi li qse li: `ri te i ler
jgu fi x5~­ qse lu ri biz ne sis
erT­erT li der far ma cev tul
kom pa nia `a5“­Tan er Tad ib r­
Z vis axal ba zar ze gas v lisaT
vis. Daviwrovebs ru se Tis
far ma cev tu li baz ris sxva
li de rebs, maT So ris cno bil
sa af Ti a qo qsels `36,6~.
mniS v ne lo va ni xved ri Ti
wi li sa af Ti a qo su per mar kete
bis sa qo nel b run va Si (70%mde)
mo dis pa ra far ma cev tul
sa qo nel ze: sam kur na lo kve ba,
bi o lo gi u rad aq ti u ri da nama
te bi da vi ta mi ne bis kom pleq
se bi, sam kur na lo kos meti
ka da sxva mra va li. Mmizani
er Tia: sa baz ro eko no mi kis
pi ro beb Si iseT spe ci fi kur
dar g Sic ki, ro go ri caa: farma
cev ti ka, biz ne si mo iTxovs
sa baz ro ka no ne bi sad mi damor
Ci le bas da biz ne sis mar­
T vis ise Ti prin ci pe bis amoqme
de bas, ro me lic iq ne ba ufro
prog re su li, mom ge bi a ni
da sa sar geb lo. su per mar keti
ki ise Ti ad gi lia, sa dac
asor ti men ti mra val fe ro vania,
fa se bi kon ku ren tu na ri ani,
mom x ma re be li ki mra valricxo
va ni, ro me lic Ta vad
ir Cevs sa qo nels. Se iZ le ba
is spon ta nu ra dac Se i Zi nos,
rad gan iq sul sxva da niS nule
biT Se vi da da mra val fero
van ma asor ti men t ma ar Ce vanis
wi na Se da a ye na.
su per mar ke ti sa Su a le bas
iZ le va war ma te biT gan xorci
el des `ad gi lis mar ke tingi~
da ga mo ye ne bu li iyos
`mer Can da i zin gis~ ele men tebi.
Mmarketinguli ter mi ni
`mer Can da i zin gi~ _ (`mer c handi
cing~), iseT mar ke tin gu li
saq mi a no baa, ro me lic mi mar­
Tu lia sa vaW ro qsel Si gayid
ve bis op ti mi za ci is ken. is
aris yu radRe bis mo de li rebis
gan sa kuT re bu li sis te ma,
ro me lic kon k re tu li mar ketin
gu li Ro nis Zi e bis dax mare
biT em sa xu re ba sa qon lis
mar ke tin gul kom p leq s Si gayid
ve bis ad gi lis swo rad
Ser Ce va­gan sazR v ras, sa qonlis
ro ta ci is uz run vel yofas,
sa rek la mo ma sa le bis,
pos te re bis, afi Se bis gan Tavse
bas da a.S. mer Can da i zin gis
ele men te bis ga mo ye ne ba ni Sandob
li vi mov le naa sa ca lo
vaW ro bis sfe ros T vis, sa dac
sa bo loo mom x ma reb lis qceva
ze sis te mu ri ze moq me de bis
uf ro me ti Se saZ leb lo be bia.
da sav leT Si uk ve di di xa­
39
siaxle! aprili - #4 2009

siaxle!
aprili - #4 2009
nia tar de ba mar ke tin gu li
ga mok v le ve bi mer Can da i zin gis
sfe ro Si. Kkvlevebma aC ve na,
rom po ten ci u ri mom x ma reblis
qce va ze Se saZ le be lia
gav le nis mox de na UuSualod
ga yid ve bis ad gil ze, sa dac
ri gi mar ke tin gu li sti mu lebis
(mer Can da i zin gis ele mente
bi) dax ma re biT Se saZ le belia
mom x ma reb lis yu radRebis
mo de li re ba da sa Sem syid
ve lo qce va ze sis te mu ri
ze moq me de ba. rac sa bo loo
jam Si sa af Ti a qo qse lur biznes
Si da sa af Ti a qo su per marke
teb Si ga yid ve bis mo cu lobis
zrdas, mom ge bi an da kon­
40
АНоТАцИя
РоЛЬ АПТЕЧНЫХ СУПЕРМАРКЕТоВ В СоВРЕМЕННоМ
Аптечный супермаркет — американское изобретение.
Известно, что в США аптеки никогда не ограничивали
свой ассортимент только лекарствами. Значительную
долю в обороте занимали товары, не имеющие
к врачебной деятельности никакого отношения.
Сейчас в супермаркетах “drug store” продается до 15
000 наименований лекарств и товаров для здоровья.
Большинство лекарств в Америке и Западной Европе
реализуется именно через сеть супермаркетов. Их
объединяет - три фактора: принадлежность к сетям,
ku ren tu na ri an sa baz ro saq mia
no bas uwyobs xels.
sa af Ti a qo su per mar ke tebis
pri o ri te tia isic, rom
de da qa la qi mxo lod mo i gebs
sa af Ti a qo su per mar ke te bis
qse lis Seq m niT, mom x ma re belpa
ci en tebs Se eZ le baT er T dro
u lad Se i Zi non sam kur nalo
da sxva sa mom x ma reb lo
sa qo ne li, rac sa af Ti a qo
ma Ra zi is asor ti men t Si Sedis
uf ro kon ku ren tu na ri an
fa sad. sa va ra u dod sa ca lo
fa se bi 15%­mde Sem cir de ba.
sa qar T ve lo Si amis wi na pi robe
bi uk ve ar se bobs. ra Tqma
un da, mom x ma reb lis qce va ze
ФАРМАцЕВТИЧЕСКоМ БИЗНЕСЕ
ze moq me de ba Se saZ le be lia
mar ke tin gu li kom p leq sis
dax ma re biT da sa af Ti a qo super
mar ke te bic auci leb lad
Se i Ze nen mom x ma re bel Ta axal
jgu febs, Tum ca vfiq rob,
ara vi Tar Sem Tx ve va Si ar SeiZ
le ba sa ca lo­sa vaW ro sawar
mos er q vas sa af Ti a qo super
mar ke ti da ri gi Ti ma Ra ziis
msgav sad mxo lod aq ti ur
ga yid veb ze da mo ge ba ze iyos
ori en ti re bu li, gan sa kuT rebiT
re cep ti a ni wam le bis ganyo
fi le ba Si. mi u xe da vad farma
cev tul ba zar ze ar se bu li
Zli e ri kon ku ren ci i sa, ne bismi
e ri ti pis sa af Ti a qo da wese
bu le bis mi sia mo sax le obis
jan m r Te lo ba ze zrun vaa
da es mi sia sa af Ti a qo super
mar ket mac un da Se i nar Cunos.
amitom sa af Ti a qo su permar
ke teb Si mer Can da i zin gis
ele men te bis gan xor ci e le ba
mi zan Se wo ni lia (ro gorc zemoT
uk ve aR v niS neT), pa rafar
ma cev tu li da ure cep to
wam le bis gan yo fi le ba Si, sadac
mom x ma re be li Ta vad, SesaZ
loa spon ta nu ra dac iRebdes
ga dawy ve ti le bebs sa qonlis
Se Ze na ze. oRond tra dici
u li sam kur na lo wam le bis
da me di ka men te bis gan yo fi leba
Si da uS ve be lia ga yid ve bis
sti mu li re ba pro fe si o na li
eqim­kon sul tan te bis da farma
cev te bis Ca re vis ga re Se.
АИДА КИТАШВИЛИ- КВАЧАНТИРАДЗЕ
самообслуживание и широкий ассортимент, включая
лекарства и медицинские препараты, косметику и парфюмерию,
закуски и прочие мелкие потребительские
товары. В Тбилиси по нашему мнению, потенциал для
создания аптечных супермаркетов достаточно велик,
столица только выиграет от создания сетей аптечных
супермаркетов. Потребители-пациенты смогут удобно
купить лекарства и другие товары, входящие в ассортимент
аптечного магазина, по конкурентоспособной
цене.

Tqven `fi nan sur ga dawy ve ti le ba Ta
jgufSi~ gelodebian!
sa kon sul ta cio mom sa xu re bis ba za ri sak ma od ga je re bu lia. sul
ra Rac ori wlis wi naT Tbi lis Si 250 sa kon sul ta cio fir ma iyo dare
gis t ri re bu li, dRe i saT vis ki mxo lod 120­mde Tu moq me debs:
da nar Ce neb ma kon ku ren ci as ver ga uZ les...
ax lad Seq m nil fir mebs uWirT
iseT kon ku ren teb Tan Sejib
ri, rom leb mac saq mi sad mi
ram de ni mew li a ni pro fe si o nalu
ri mid go miT ndo ba uk ve
mo i po ves. ax la swo red erTerT
aseT or ga ni za ci as warmo
gid genT.
sa kon sul ta cio fir ma `finan
sur ga dawy ve ti le ba Ta jgu
fi~ 2004 wels Se iq m na. orga
ni za ci is saq mi a no bis um Tavre
si mi mar Tu le ba mci re da
sa Su a lo biz ne sis T vis sa gada
sa xa do mom sa xu re bis ga wevaa,
Tum ca, ram de ni me msxvi li
kli en tic hyavT. mi u xe da vad
imi sa, rom `fi nan sur ga dawyve
ti le ba Ta jgu fi” audi toru
li fir ma ar gax lavT, orga
ni za ci is Ta nam S rom lebs
we li wad Si 2­3­jer am ti pis
mom sa xu re bis ga we vac uwevT
da sak ma od war ma te bi Tac ar­
T me ven Tavs.
sa kon sul ta cio fir ma, romel
sac ara erT ten der Si mou
po ve bia ga mar j ve ba, ma Ra li
xa ris xi Ta da sa Su a lo fa sebiT
ga mo ir Ce va. fir mis spe cia
lis te bi sa war mo ebs sa ga dasa
xa do Tu bu Ral t rul an gariS
ge bas wi nas war, audi to ris
Se mow me bam de um za de ben.
dRe i saT vis `fi nan sur gadawy
ve ti le ba Ta jgu fi~ 12 speci
a lists aer Ti a nebs. ga r da
ami sa, saq me Si ne bis mi er dros
Se iZ le ba Ca er Ton mo w ve u li
pro fe si o na le bi. `fi nan sur
ga dawy ve ti le ba Ta jgu fis~
dam fuZ ne be li da xel m ZR va ne­
nomris sponsoria satransporto
gadazidvebis kompania `sofmar~
li da viT lom sa Ze Ta nam S romlebs,
um Tav re sad, pro fe si onal
bu Ral ter Ta da audi tor­
Ta fe de ra ci as Tan ar se bu li
sas wav leb lis _ aCCa­s kurs
dam Tav re bul Ta gan ar Cevs da
am ti pis kad rebs yve la ze gawo
nas wo re bu lad mi iC nevs.
sa mo mav lod `fi nan sur gadawy
ve ti le ba Ta jguf Si~ Tanam
S ro me l Ta ricx vis gaz rdas
ara, mag ram mom sa xu re bis
gam ra val fe rov ne bas ki apire
ben. ma ga li Tad, kli en tebs
Ses Ta va ze ben biz nes­geg me bis
Sed ge nas, xar jeb Tan da Se mosav
leb Tan da kav Si re bu li gadawy
ve ti le be bis mi Re bas warmo
e ba Si da mis ana lizs, anu,
me ne je rul aR ricx vas. ase ve,
am mi mar Tu le beb Tan da kav Si­
41
41 CyANMAGENTAyELLowBLACk
PR aprili - #4 2009

PR
aprili - #4 2009
42
CyANMAGENTAyELLowBLACk 42
nomris sponsoria satransporto
gadazidvebis kompania `sofmar~
re bu li re ko men da ci e bis gawe
vas. or ga ni za ci am am ti pis
mom sa xu re ba ram de ni me or gani
za ci as sac de lad uk ve Ses­
Ta va za da Se sa niS na vi Se degic
mi i Ro.
da viT lom sa Ze: msxvi li
or ga ni za ci e bi, um Tav re sad,
sa er Ta So ri so sa kon sul tacio
fir mebs ukav Sir de bi an,
mci re da sa Su a lo sa war mo ebs
ki am xe la fi nan su ri sa Su a leba
ar ga aC ni aT. Cven maT swored
mi sa Reb fa sad vTa va zobT
ma Ral k va li fi ci ur mom sa xu rebas.
sam wu xa rod, sa qar T ve lo­
Si audi ti cu di mi mar Tu lebiT
gan vi Tar da. sa ga da sa xa do
in s peq ci is Se mow me bis eSi niaT
da imi tom mog v mar Ta ven...
Cve ni Sek ve Te bis 70 pro cen tze
me ti swo red sa ga da sa xa do
da sa aR ricx vo mi mar Tu le baze
mo dis. ara da, Cven gan sxva
pro duq tis mi Re bac Se iZ le ba,
ro me lic war mo e bis ana lizs,
Se mo sav le bi sa da xar je bis
mar T vas ukav Sir de ba. Cven SegviZ
lia vur Ci oT sa war mos, rome
li pro duq ti air Ci os gamo
saS ve bad, ra ti pis axa li
mom sa xu re ba Ses Ta va zos momx
ma re bels, ro me li da na xar ji
amo i Ros... ra sak vir ve lia, Cven
pro fe si o na lur rCe vebs vaZlevT
kli ents, ra Ta man ga dasa
xa de bi swo rad ian ga ri Sos,
Se uc dom lad da a geg ma ros, an
mis T vis sa u ke Te so bu Ral t ruli
prog ra ma Se ar Ci os. mag ram,
sa ga da sa xa do tvir Tis mo Sore
bis gar da, Cvens kli en tebs
ara nak leb sa Wi ro mom sa xu rebac
Seg viZ lia Sev Ta va zoT.
sa gu lis x moa, rom “fi nansur
ga dawy ve ti le ba Ta jgu fi”
rek la ma ze Tan xis da xar j vas
am re sur sis ma te ri a lur­teqni
ku ri ba zis ga um jo be se bis Tvis,
an Ta nam S ro mel Ta ga damza
de bis T vis ga mo ye ne bas amjo
bi nebs. da viT lom sa Ze mi iCnevs,
rom sa u ke Te so rek la ma
xa ris xi a ni, ma Ral k va li fi ci uri
da Se de gi a ni mom sa xu re baa.
sa kon taq to in for ma cia:
Tbi li si, tur ge ne vis q.#11.
tel.: 96­39­24
mob.: 8(99) 16­45­10
con sul ting@fsgro up.ge
www.fsgro up.ge
eka jimSelaZe

el gu ja Sa fa Ta va:
sa av to ro uf le bebs
pa tivs un da vcem deT
ba re bi, res tor ne bi, ka fe e bi, dis ko Te ke bi,
si la ma zis sa lo ne bi Tu su per mar ke te bi Zal­
Ro nes ar iSu re ben kli en te bis mi sa zi dad da
maT T vis maq si ma lu rad kom for tu li at mosfe
ros Seq m nas cdi lo ben. sa si a mov no ga remo
sa da gan wyo bi le bis Seq m na ki mu si kis ga re Se
TiT q mis war mo ud ge ne lia. sam wu xa rod, yve la
da we se bu le bis me pat ro ne ro di urig de ba im
faqts, rom, `sa av to ro da mo mij na ve uf le bebis
Se sa xeb ka no nis~ Ta nax mad, av to ris na warmo
e bis stum re bis si a mov ne bis T vis ga mo ye nebis
T vis ba ri sa Tu ma Ra zi is mflo bels gar kve
u li Tan xis ga dax da eva le ba.
aR niS nu li ka no nis Ta nax mad, sce nis, mo edni
sa Tu sa vaW ro far Tis mflo bel ma, an damqi
ra ve bel ma wi nas war un da sTxo vos ne bar T va
Ti To e u li Ses ru le bu li na war mo e bis av tors
mi si sa ja ro ga mo ye ne bis T vis da ga da sax de li
ho no ra ris Tan xis ode no ba ze Se u Tan x m des. buneb
ri via, Ti To e u li qar T ve li Tu ucxo e li avto
ris gan, an ma Ti mem k vid re e bis gan am g va ri nebar
T ve bis mo po ve ba Se uZ le be lia. swo red amitom,
ka no niT gaT va lis wi ne bu lia, rom na war moe
bis sa ja ro Ses ru le bis Sem Tx ve veb Si li cenzi
is ga ce mis, sa av to ro ho no ra ris Seg ro ve bi sa
da av to rebs So ris mi si Sem d go mi ga na wi le bis
fun q ci ebs uf le bis m f lo be le bi ga das ce men qoneb
ri vi uf le be bis ko leq ti ur sa fuZ vel ze
mmar T vel or ga ni za ci as. Cvens qve ya na Si ase Ti
or ga ni za cia gax lavT sa qar T ve los av tor Ta
sa zo ga do e ba (SaS), rom lis saq mi a no ba sac dRevan
del no mer Si ga ec no biT.
sa qar T ve los av tor Ta sa zo ga do e ba 1999 wlidan
ar se bobs. Tum ca, pir da pir Se iZ le ba iT q vas,
rom igi ga su li sa u ku nis 20­ian wleb Si moq me di
nomris sponsoria satransporto
gadazidvebis kompania `sofmar~
el gu ja Sa fa Ta va, sa qar T ve los
av tor Ta sa zo ga do e bis Tav m j do ma re
ana lo gi u ri wi na mor be di or ga ni za ci e bis fesveb
ze aR mo cen da. es gax lavT av to re bis mi er
kav Si ris or ga ni za ci ul­sa mar T leb ri vi for miT
Seq m ni li ara ko mer ci u li, sa zo ga do eb ri vi, saav
to ro­sa mar T leb ri vi or ga ni za cia, ro me lic
in te leq tu a lu ri saq mi a no bis sfe ro Si sa av toro
uf le be bis re a li za ci i sa da dac vis T vi saa
mo wo de bu li. sa zo ga do e ba ne ba yof lo bi Ti da
Ta nas wo ruf le bi a ni wev ro bi sa da de mok ra ti uli
TviT m mar T ve lo bis prin ci pe bis sa fuZ vel ze
moq me debs. or ga ni za ci is saq mi a no ba sa qar T velos
mTel te ri to ri a ze vrcel de ba ius ti ci is
sa mi nis t ros mi er 2006 wlis 17 de kem bers re gist
ri re bu li sa zo ga do e bis wes de bis Se sa ba mi sad
da qo neb ri vi uf le be bis ko leq ti ur sa fuZ velze
mmar T ve li or ga ni za ci e bis re es t r Si re gist
ra ci is sa fuZ vel ze. sa qar T ve los av tor Ta sazo
ga do e ba Si dRe i saT vis 2 aTas ze me ti wev ria
ga er Ti a ne bu li. ese ni ari an qar T ve li av to re bi
da ma Ti mem k vid re e bi: av tor Ta qo neb ri vi uf lebe
bi da cu lia maT si cocx le Si da gar dac va lebi
dan 70 wlis gan mav lo ba Si. ra xde ba am pe rio
dis gas v lis Sem deg? na war mo e bi sa ja ro kuTv
ni le ba Si ga da dis da wi na plan ze gad mo dis
mo ra lu ri uf le be bis dac va. Tu ki na war mo e bis
av to ri cno bi lia, Ses ru le bi sas mi si vi na o ba
auci leb lad un da da sa xel des. Tu ki sa u ba ria
uc nob av tor ze, ma Sin un da aRi niS nos, ro me li
eris kuT v ni le baa igi. gar da ami sa, ga saT va liswi
ne be lia na war mo e bis xel Se u xeb lo bis uf leba:
qmni le ba ar un da da ma xin j des.
gar da qar T ve li av to re bi sa da ma Ti mem k vidre
e bi sa, spe ci a lur mo na cem Ta ba zeb Si ucxo el
ko le geb Tan ga for me bu li xel Sek ru le be bis
sa fuZ vel ze 100­ze me ti qvey nis 2 mi li o nam de
av to ris uf le be bia Se ta ni li. sa qar T ve los av­
43
43 CyANMAGENTAyELLowBLACk
PR aprili - #4 2009

PR
aprili - #4 2009
tor Ta sa zo ga do e ba msof li os sxva qvey ne bis
sa av to ro­sa mar T leb riv or ga ni za ci eb Tan er­
Tad av tor Ta da kom po zi tor Ta sa zo ga do e be bis
sa er Ta So ri so kon fe de ra ci a Sia (CiSaC) ga wevri
a ne bu li, rom lis wev re bi sa er To prin ci pe bisa
da or m x ri vi xel Sek ru le be bis sa fuZ vel ze
mu Sa o ben. Ti To e u li maT ga ni mTe li msof li os
re per tu ars war mo ad gens, rac imas niS navs, rom
ga moq vey ne bu li mu si ka lu ri na war mo e be bis saja
ro Ses ru le ba ze sa qar T ve los av tor Ta sazo
ga do e bis mi er ga ce mu li li cen zia mo sar gebles
mTe li msof li os av tor Ta na war mo e be biT
sar geb lo bis uf le bas ani Webs. am dro i saT vis
or ga ni za ci am 600­ze me ti li cen zia gas ca.
el gu ja Sa fa Ta va, sa qar T ve los av tor Ta sazo
ga do e bis Tav m j do ma re: Cve ni or ga ni za ciis
saq mi a no ba, upir ve le sad, Ta vad av to re bis T vi saa
mniS v ne lo va ni. es gax lavT sa mu Sao ad gi le bis
mzar di ra o de no ba, me ti ho no ra ri... Tum ca, ase
xde ba mxo lod gan vi Ta re bu li sa xel m wi fos Sem­
Tx ve va Si. ga nu vi Ta re bel sa xel m wi fo Si sa av to ro
uf le be bis dac vis sa kiTxic Se sa ba mis do ne zea.
ise, sul ram de ni me qve ya naa msof li o Si, ro me lic
ar Se er Te bia am sfe ros ma re gu li re bel ber nis
kon ven ci as, rom lis wev re bic Cven 1995 wels gavx
diT. mas Sem deg ram de ni we li ga vi da, mag ram am
uf le be bis dac va je rac se ri o zu lad Wirs... dRei
saT vis sa qar T ve lo Si sa av to ro uf le be bi mxolod
7­8 pro cen tiT Tu iq ne ba da cu li... Tu erTer
Ti eq s per tis mo na ce mebs da vey r d no biT, amis
ga mo qve ya na we li wad Si 15 mi li o nam de do la ris
ode no bis Se mo sa vals kar gavs. me ma inc mgo nia,
rom es maC ve ne be li ga ci le biT ma Ra lia, rad gan
kon k re tu li kvle va arc Ca ta re bu la.
ke Til sin di si er mo sar geb les Cve ni or ga ni­
44
CyANMAGENTAyELLowBLACk 44
nomris sponsoria satransporto
gadazidvebis kompania `sofmar~
za cia mo ra lu ra dac icavs da eko no mi ku ra dac.
ma ga li Tad, ori msxvi li kom pa ni is T vis _ `mag­
Ti ko mi sa~ da `je o se lis T vis~ cal ke u li av tore
bis mem k vid re eb ma prob le me bis Seq m na mo indo
mes, mag ram ar ga mo u vi daT, rad gan maT (am
kom pa ni ebs) Cve ni li cen zia war mo ad gi nes.
sa gu lis x moa, rom sazR var ga reT ana lo gi ur
or ga ni za ci a Si ga sa wev ri a neb lad so li du ri
Tan xis ga dax da, me re ki yo vel T vi u ri ga da sa xadis
ga Re baa sa Wi ro. sa qar T ve los av tor Ta sazo
ga do e ba Si ki es yve la fe ri ufa so gax lavT.
rac Se e xe ba, Ses ru le bu li sa mu Sa os ga sam r jelos,
av tor Ta sab Wo kre ba ze wyvets, ro me li
ka te go ri is mo sar geb lis gan ra Tan xa ekuT v nis
or ga ni za ci as. sa Su a lod, ga sam r je los ode noba
sa er To Tan xis 5­20 pro cents Se ad gens.
el gu ja Sa fa Ta va: `Cvens or ga ni za ci as Tavis
ma kon t ro le be li da ko mi si e bi hyavs, mag ram
yve la ze mTa va ri Ta vad Cve ni zne o ba da TviTkon
t ro lia. Cve ni or ga ni za ci is aTi ve wev ri
Tav da u zo ga vad Sro mobs. ara da, saq me mar T lac
Za li an rTu lia: xSi rad gvi wevs sa sa mar T loeb
Si Ra mis Te va, mtru li da mo ki de bu le bis atana,
lan ZR va­gi ne bis moT me nac ki, mag ram sa er To
kre ba ze av to re bis gan mi Re bu li mad lo ba am yvela
fers aba Ti lebs. `ra fu li un da ga da vi xado,
ba rem ha er zec dag vi we seT ga da sax dio~ _
ase Ti ka te go ri is xal xi ver xvde ba, rom ga daxda
da mof r Txi le ba swo red imas sWir de ba, rac
ha e ri viT auci le be lia. Cvens wes de ba Si we ria,
rom sa zo ga do e ba ga a ke Tebs yve la fers, ra Ta
sa av to ro uf le bebs yvel gan pa tivs scem d nen.
aq ve min da aR v niS no: Za li an kar gi saq me ga keT da
Ta vis dro ze, rom Cven sa sa mar T lo Si baJs ar
vix diT, To rem am Tan xas ver Sev w v de bo diT da
uZ lu ri viq ne bo diT dag vec va av tor Ta uf le bebi.
ise, xan da xan mo sa mar T le e bic ze re le damo
ki de bu le bas am J Rav ne ben. min da miv mar To maT:
Tu av tor Ta uf le bebs ar da i cavT da am sa Tu­
Ti Se moq me di xal xis na war mo e bebs ase ve sa Tu­
Tad ar mo ve ki de biT, da a ne be ben Tavs say va rel
saq mes, ga dav len mom sa xu re bis sfe ro Si an iseT
ub ra lo saq mes mo ki de ben xels, ri si ga ke Te bac
ne bis mi er ada mi ans Za luZs... ra sak vir ve lia, momsa
xu re bac auci le be lia, mag ram Se moq me di adami
a ne bis ga re Se kul tu ris do ne xom da ik lebs?..
ami tom, yve la ze me tad in te leq tu a lur sa kuTre
bas un da mo vuf r Txil deT! es yve la ze msubu
qia, ga mo sa Ce nia, sa a ma yoa, pres ti Ju lia... Semoq
me di ada mi a nis T vis na war mo e bi Svi lis tolfa
sia. sity va `pla gi a ti~ ki la Ti nu ri sity vaa
da su li e ri Svi le bis mo ta ce bas, miT vi se bas
niS navs... Ta vad gan sa jeT xe lo va nis tan j va misi
sa av to ro uf le be bis dar R ve vis Sem Tx ve va Si...
sa kon taq to in for ma cia:
Tbi li si, me rab kos ta vas qu Ca #63, II sa darba
zo, II sar Tu li;
te le fo ni: 33­56­79, 33­31­93, 33­33­06.
in fo@sas.org.ge
eka jimSelaZe

a tom iZ le va CLAAS-is teq ni ka
nak le bi da na xar jiT me ti mo ge bis
Se saZ leb lo bas
de da mi wis ume te si na wi li, ro gorc vi ciT, wyli Taa da­
fa ru li. xme leTs ­ ste pebs, mTebs da udab no ebs mxo lod
er Ti me sa me di uWi ravs, sa i da nac sa sof lo­sa me ur neo da­
niS nu le biT mxo lod sa mi pro cen ti, anu 1,5 mi li ar di heq­
ta ri ga mo i ye ne ba. de da mi wa ze na yo fi e ri ni a da gi, ro gorc
sof lis me ur ne o bis um niS v ne lo va ne si sa war moo re sur­
si, sak ma od de fi ci tu ri da mud mi vad mcir de ba. bu ne bi sad­
mi ada mi a nis uger gi lo da mo ki de bu le bis da bu neb ri vi ka­
tak liz me bis (wya li, qa ri, ero zi a) ga mo, mi li o no biT heq­
ta ri na yo fi e ri sax na vi mi we bi yo vel w li u rad xri ok de ba.
uax le si teq no lo gi e bis mTe li fi lo so fia swo red
efeq ti an da da mu Sa ve bis dros ni a da gis dac vis Ta na med­
ro ve me To de bis da ner g vas em sa xu re ba.
am mi mar Te biT, sa sof lo­same
ur neo teq ni kis mwar mo e bel
kom pa ni ebs So ris ger ma nu li
ClaaS­si, li de ria. ClaaS­sis
uni ka lur teq ni kas uk ve qar Tve
li fer me re bic ic no ben da
kav ka si a Si kom pa ni is war mo madgen
lo bis ­ `msof lio teq ni kis~
dax ma re biT war ma te bi Tac iT vise
ben.
sa qar T ve los ag ra rul univer
si tet Si ClaaS aCadEmy­sa
da Sps `msof lio teq ni kis” mier
er Tad ap ri lis da sawyis Si
ga mar Tul ma sa er Ta So ri so­ sain
for ma cio se mi nar ze, rom lis
Te ma gax l daT: `ag ro sam rew ve lo
kom p leq sis spe ci a lis te bis momza
de bis Ta na med ro ve me To dike
bi”, qar T vel ma stu den teb ma,
fer me reb ma da Jur na lis teb ma,
Ta na med ro ve teq no lo gi e bis Sesa
xeb mniS v ne lo va ni in for ma cia
mi i Res. di di in te re si ga mo iw via
se mi na ris pa ra le lu rad uni versi
te tis te ri to ri a ze fir me bis:
ClaaS­is, grimme­sa da lemkenis
teq ni kis ga mo fe nam.
`ClaaS”­ma ag ra rul uni versi
tet Si sas wav lo audi to ri ac
gax s na, sa dac stu den tebi da
fer me re bi Ta na med ro ve teq nikas
Tan da kav Si re bul amom wu rav
in for ma ci as da Tval sa Ci no masa
lebs ga ec no bi an.
kom pa nia ClaaS­i aTe u li
wle bia umaR le si kla sis sasof
lo­sa me ur neo teq ni kas awar
mo ebs. kom pa ni is mi za ni teqno
lo gi e bis mud mi vi srul yo fa
da mom x ma reb lis T vis eko no miku
rad mom ge bi a ni teq ni kis mi wode
baa.
ClaaS aCadEmy ­s sof lis
me ur ne o bis dar g Si mo mu Sa ve
spe ci a lis te bis mom za de bi sa da
ga dam za de bis mra val w li a ni gamoc
di le ba aqvs. mas msof lio
mas S ta biT, swav le bis uax les
sa in for ma cio teq ni kuri da
mul ti me di u ri ba zac aqvs.
ami to mac, Seg viZ lia Ta ma mad
vTqvaT, rom se mi na ris mo na wile
ebs msof lio Ta na med ro ve
sa sof lo­sa me ur neo teq ni ka ze
da swav le bis me To di ka ze unika
lu ri in for ma ci is mi Re bis
sa Su a le ba mi e caT. se mi na ris
mo na wi le eb ma aq ve er T ma neTs
sof lis me ur ne o bis dar g Si speci
a lis t Ta mom za de bis ga mocdi
le bac ga u zi a res da ga naTle
bis sfe ro Si Ta nam S rom lobis
per s peq ti ve bic ga ni xi les.
swav le bis Ta na med ro ve me­
To debs So ris mi waT moq me de ba sa
da mem ce na re o ba Si ga mo ye ne buli
na vi ga ci is Ta na med ro ve siste
me bi te le ma tics, agRo SCoUt,
oUtbaCK-S, mo sav li a no bis ru­
eka jimSelaZe
Jurnal `biznesi da
kanonmdeblobis~ wamyvani
redaqtori
qe bis Sed ge na, zus ti mi waT moqme
de bi sa da mo sav li a no bis dageg
m va da war mar T va gax lavT,
ro me lic fir ma agRoCom­ma
Se i mu Sa va.
ge la ja va xiS vi li, sa qar­
T ve los ag ra ru li uni ver site
tis req to ri, pro fe so ri: am
se mi na ris Se de gebs co ta mog via
ne biT da vi na xavT, ro ca saq me Si
Ca er T ve bi an ba ka lav ri a tis, magis
t ra tu ris, doq to ran tu ris
stu den te bi, mec ni e re bi da profe
sor­mas wav leb le bi, ro de sac
sa qar T ve los me qa ni za tor Ta
uz ar ma za ri ar mia kva li fi ka cias
aimaR lebs. Ta vad se mi nar ma
ki mo lo dins ga da a War ba. dargis
ga moc dil ma spe ci a lis tebmac
ki aR f r To va ne biT aR niS nes,
rom ase Ti se ri o zu li da mar Tlac
sa sar geb lo ga mo fe na­se mina
ri sa qar T ve lo Si bo los rodis
mo ewyo, aRar ax sovT. aq ve
ga ix s na cen t ri, ro me lic mxolod
sa qar T ve los mas S ta biT ki
ar ga da am za debs Zvel kad rebs,
ara med, igi am mi mar Tu le biT,
sam x reT kav ka si is re gi o nul
cen t rad iq ce va. azer ba i ja ni sa
da som xe Tis war mo mad gen leb ma
uk ve ga moT q ves Ta nam S rom lo bis
sur vi li. Cven qvey nebs So ris
ase Ti sa xis kav Si ri yo vel T vis
ar se bob da da ax la amis aR d­
45
Tanamedrove teqnologiebi aprili - #4 2009

Tanamedrove teqnologiebi
aprili - #4 2009
46
ge na auci le be lia. dRes war moud
ge ne lia, ro me li me qve ya nam
kar Ca ke ti lo biT, yve las gan damo
u ki deb lad, ra i me se ri o zul
Se degs mi aR wi os.
sa qar T ve lo ag ra ru li qve yanaa,
cod nis gav r ce le bis mxriv
ki Cve ni uni ver si te ti flag mania.
sxva Ta So ris, sul ma le
ag ra rul uni ver si tet Si, ki dev
er Ti, uax le si teq ni kiT aR Wurvi
li la bo ra to ria ga ix s ne ba,
sa dac ni a da gis, wylis, kve bis
pro duq te bis xa ris xi Se mow m deba.
iens mos ka, kom pa nia `lenken”is
re gi o nu li war mo mad ge ne li:
mar Ta lia, Tqvens qve ya na Si im
me ur ne o be bis ricx vi, rom le bic
dRes re a lu rad ren ta be lu rad
mu Sa obs da ase Ti teq ni kis Se sa­
Ze ni fu li aqvT, bev ri ar aris,
mag ram sa qar T ve los sof lis
me ur ne o bas ase Ti teq ni ka aucileb
lad sWir de ba. mer w mu neT,
igi nel­ne la, na bij­na bij, magram
ma inc gan vi Tar de ba. es moxde
ba ma Sin, ro gorc ki fer me ri
ga ar k vevs, rom es ag re ga te bi
Se mo sav le bis er Ti o rad gaz rdis
kar gi sa Su a le baa, rom nakle
bi da na xar jiT me ti efeq tis
mi Re baa Se saZ le be li.
aleq sandr kles te ri, kom pania
`grimme”­s ga yid ve bis gan yofi
le bis me ne je ri: Cve ni kom pa nia
_ me ka rto fi le o bis T vis sa Wi ro
teq ni kis war mo e ba Si msof lio
li de ria. Cven mWid rod vTa nam­
S rom lobT kom pa nia `msof lio
teq ni kas Tan”. igi, ro gorc Cve ni
ofi ci a lu ri par t ni o ri da dile
ri sa qar T ve lo Si gvex ma re ba
am re gi on Si ise Ti sa mu Sa o e bis
Ca ta re ba Si, rac Tqve ni qvey nis­
T vis spe ci fi ku ria. sam wu xa rod,
fer mer Ta um rav le so bas, kar tofi
li moZ ve le bu li me To de biT
moh yavs. sa mi wlis wi naT Cven ma
kom pa ni am aq Ca mo i ta na da ferme
rebs mi a wo da mowyo bi lo be bi,
rac axal qa la qis re gi on Si dResac
war ma te biT mu Sa obs. teq nikis
ma Ra li fa sis mi u xe da vad,
ad gi lob riv ma fer me reb ma dagvi
das tu res, rom am man qa ne bis
Ri re bu le ba ga mar T le bu lia,
rad gan xan g r Z li vi sa a mor ti zacio
pe ri o dis ga mo ga ci le biT
did xans em sa xu re ba maT, vid re,
da vuS vaT, Tur qu li teq ni ka. am
mowyo bi lo beb ma axal qa laq Si

uk ve da am t ki ca, rom iq kar tofi
lis ren ta be lu rad moy va na
Se iZ le ba. mar ne ul Si am teq nikis
gamo ye ne biT kar to fi lis
saC ve ne be li pro eq tis gan xorci
e le ba da viwyeT, ris Se degeb
sac wlis bo los ga mo vaq veynebT.
kar to fi li is kul tu raa,
ro me lic kom p leq sur mid go mas
mo iTxovs. Tu ki fer me ri kar tofi
lis Ta na med ro ve dam r g vels
yi du lobs, da nar Cens ki Zve lebu
ri me To diT ake Tebs, ma Sin es
wyal Si ga day ri li fu lia. merw
mu neT, mxo lod man qa ne bis mTeli
kom p leq tia Se Ze na iZ le va
da na xar je bis mTli a nad anazRau
re bis ga ran ti as. sa qar T ve los
kar to fi lis, gan sa kuT re biT ki
sa Tes le ji Se bis moy va na­gamrav
le ba Si di di po ten ci a li
aqvs.
tig ran rix te ri, kom pa nia
`no ri kas” di req to ri: se mi na ri
uza dod iyo mom za de bu li, rac
Sps `msof lio teq ni ki sa” da saqar
T ve los ag ra ru li uni ver site
tis dam sa xu re baa. Sex ved ra­
Si azer ba i ja ni sa da som xe Tis
de le ga ci e bic mo na wi le o ben,
ra mac, faq tob ri vad, sa qar T velos
Tan er Tad sam x reT kav kasi
is re gi on Si Se mos v lis sa­
Su a le bac mog v ca. sab Wo u ri
war mo e bis teq ni kam Ta vi si dro
mo Wa ma. aq war mod ge ni li teq nika
iafi nam d vi lad ar aris, Tanam
de vi fir me bis war mo mad genle
bic swo red ami tom gew vi eT,
ra Ta xalxs am teq no lo gi e bis
Se sa xeb maT sru li war mod ge na
Se eq m naT. la pa ra kia qi mi ka te bis,
sa su qis, sa sawyo be na ge bo be bis,
in ves ti ci e bis Te meb ze, ra Ta daxar
ju li Tan xa mo sav lis aRebis
Sem deg fer mer ma ukan da ibru
nos da mo ge bac dar Ces.
Se iZ le ba iT q vas, sa baz ro
ur Ti er To beb ze swra fad ga dasv
lis ga mo sa ma mu lo se leq cia,
co ta ar iyos, Ca mor Ce ba, radgan
mas sul sxva miz ne bi hqonda.
da sav leT ev ro pu li ji Se bi,
rom leb sac `norika” gTa va zobT,
im sa baz ro moTxov nebs Se e saba
me ba, ra sac iTxovs vaW ro ba,
mrew ve lo ba, sa zo ga do eb ri vi
kve bis obi eq te bi da mom x ma rebe
li, vinc kar to fils sak vebad
iZens. uwin Tu se leq cia aqcents
gam Z le o ba ze da me de goba
ze ake Teb da, dRes es pa ra met­
ri ise Ti mniS v ne lo va ni aRar
aris, rad gan ax la teq ni ka ufro
frTxi lia, qi mi ka te bi efeqtu
ri, xo lo Se sa na xi ad gi le bi
uf ro ke Til mowyo bi li. ami tom
da na kar ge bi uk ve jiS ze ki aRar
aris da mo ki de bu li, ara med,
imis mov la ze, rom, ma ga li Tad,
bol q ve bi swo rad gan lag des.
dRes yu radRe ba op ti kur ier ze,
ge mo ze, mo sav li a no ba zea ga data
ni li.
omar Te do ra Ze, sa qar T ve
los sa xel m wi fo ag ra ru li
uni ver si te tis sof lis me ur neo
bis me qa ni za ci is de par ta mentis
uf ro si, sa qar T ve los soflis
me ur ne o bis sa mi nis t ros
re gi o nu li mar T vis de par ta mentis
uf ro si, teq ni kis mec ni e reba
Ta doq to ri, pro fe so ri: rac
sa baz ro eko no mi ka ze ga da vediT,
1991 wli dan, sa qar T ve lo­
Si sa sof lo­sa me ur neo teq ni ka
ar ga nax le bu la. Zve li, sab Wo uri
teq no lo gi e bi ag re ga te bi ki
sa baz ro eko no mi kis pi ro beb ze
sa mu Sa od gaT v li li ar iyo. evro
pu li teq no lo gia eko no mi uri
da ma Ra le feq ti a nia.
qve ya na Si un da ar se bob des
or ga ni za ci e bi, rom le bic am mimar
Tu le biT imu Sa ve ben. un da
Se iq m nas mom sa xu re bis cen t rebi,
sa dac fer me re bi Ta vi an Ti
moTxov ne bi sa da sa Wi ro e bis mixed
viT Se ar Ce ven teq ni kas. ma gali
Tad, bal ti is pi re Tis sa mi ve
qve ya na Si gax s ni lia msof li o Si
cno bi li fir me bis ofi se bi, anu
sa di le ro sam sa xu re bi, ro gorc
Cven Si av to ma Ra zi e bia. fer me ri
mi dis da ar Cevs ger ma nul, ameri
kul Tu ho lan di ur teq ni kas.
sa xel m wi fo ro gor da ex ma re ba
fer mers, es uk ve sul sxva sakiTxia.
Cven mi we bis pri va ti ze bis
dros da uS viT Sec do ma. heq tarna
xe va ri mi wis mflo bels ferme
ri ar hqvia, aseT mci re far­
Tob ze ra un da mo iy va nos kac ma?
wvri li, gle xu ri me ur ne o be bi
sa sur vel Se degs ver mi aR we ven.
msxvil fer me rad mxo lod ma Ti
Ca mo ya li be ba ma Ti ga er Ti a neba­gam
s x vi le biT aris Se saZ lebe
li. es Ta vad drom mo i ta na.
wvri li fer me ru li nak ve Te bis
mflo be lebs Se uZ li aT, ga er­
Ti an d nen er Ti an kor po ra ci ul
sis te ma Si an fer mer Ta aso ci a­
ci eb Si, ro gorc es sazR var gareT
aris mi Re bu li.
teq no lo gi ebs un da mo ar go
teq ni ka. ro gorc iq na, or ra mes
mi vaR wevT: vas wav liT Cvens studen
tebs ise, ro gorc ev ro pe li
stu den te bi swav lo ben, ama ve
dros, qve ya na Si Se mo va Ta na medro
ve teq ni ka. es iq ne ba sru li
cik li, ro me lic am fir meb sac
wa ad ge ba da Cvens qve ya na sac.
ko ba ko ba la Ze, sof lis meur
ne o bis mec ni e re ba Ta doq tori,
sa er Ta So ri so or ga ni za cia
`mer si kor p sis” da sof lis meur
ne o bis gan vi Ta re bis sa er Ta­
So ri so aso ci a ci is Ta nam S rome
li: sa gu lis x moa, rom ase Ti
ma Ra li ran gis se mi na ri yve la
Sem Tx ve va Si ga mo i Rebs Se degs.
se mi na ris mo na wi le bev ri profe
si o na lis T vis uam ra vi ram
aR mo Ce na iyo, arap ro fe si o nali
xom sul ga na bu li us men dnen
spe ci a lis tebs! es mo mav lis
stan dar te bi gax lavT. yve la ze
mniS v ne lo va nia, rom sa qar T velos
sof lis me ur ne o ba Si axali
teq no lo gi e bi Se mo dis. es
mxo lod mi wis mox v nis Tvalsaz
ri siT ki ara, fer me re bis
ga naT le bi sa da sa mec ni e rokvle
vi Ti in s ti tu te bis po tenci
a lis amaR le bis kuTxi Tac
mo mav lis teq ni kaa. da saq m de ba
uam ra vi ada mi a ni, mo sav li a nobis
ma te ba ki 40­50 pro cents
mi aR wevs. aqam de Tu me kar to file
heq tar ze 15­20 aTa si la ris
mo ge bas axer xeb da, ax la mas am
cif ris ga or ma ge ba Se eZ le ba. es
sity ve bi `ha er ze” ar miT q vams:
Cven ma or ga ni za ci am axal qa laq­
Si da sa qar T ve los sxva re gi oneb
Si es teq ni ka da teq no lo gie
bi uk ve ga mos ca da, Se is yi da da
mo sax le o ba Si ga av r ce la, ase
rom, yo ve li sity va kon k re tul
faqts efuZ ne ba.
ma ge ra mov ja far, azer ba ija
nis sa sof lo­sa me ur neo akade
mi is sa er Ta So ri so ur Ti er­
To be bis gan yo fi le bis gam ge:
se mi nar ze ima ze me ti ga vi geT,
vid re ve lo diT. ami tom ga davwy
vi teT, sa qar T ve los ag ra rul
uni ver si tet Tan ur Ti er To be bi
ki dev uf ro ga vaR r ma voT, er­
Tob li vi pro eq te bi gan va xor cie
loT, rac or me zo bel sa xelm
wi fos So ris ar se bul, ise dac
mWid ro kav Sirs, ki dev uf ro
47
Tanamedrove teqnologiebi aprili - #4 2009

Tanamedrove teqnologiebi
aprili - #4 2009
ga nam t ki cebs. aq war mod ge ni li
teq ni ka, mar T lac, Se sa niS na via.
mis T vis ba za ri sa gan ge bod un da
Sem zad des. mom x ma re bel ma me ti
in for ma cia mi i Ros, gan s x va vebas
mix v des. swav le ba xan da xan
mec ni er­mu Sa keb sac sWir de baT,
fer mers xom amis ga re Se, Tavis
Ta vad, ga u Wir de ba. swo red
ami tom un da ga aq ti ur des propa
gan da. Se iZ le ba, er Ti Se xedviT,
ise Can des, TiT qos ba za ri
mzad ar aris ase Ti teq ni kis Tvis,
mag ram saq mis dawye ba xom
yo vel T vis siZ ne le ebs ukav Sirde
ba. am yve la fers di di mo mava
li aqvs.
le van ca ga re li, axal soflis
#2 sa ja ro sko lis me­11 a
kla sis mos wav le: sof lis meur
ne o biT sko lis mos wav le Ta
um rav le so ba se ri o zu lad aris
da in te re se bu li. ase rom, se mi­
48
na ris mo na wi le Ta ga mos v le bi
di di gu lis yu riT mo vis mi neT,
teq ni ka sac gul das miT ga ve caniT
da da vaT va li e reT. me da Cemi
me gob re bi ame ri ke le bis mi er
da fi nan se bul pro eqt `ffg”­Si
varT Car Tu li, er Tad mog v yavs
sa sof lo­sa me ur neo kul tu rebi,
fut ka ric ki gvyavs. aq mi Rebu
li in for ma cia bevr saq me Si
ga mog vad ge ba, Tun dac, kar tofi
lis moy va na Si. ase Ti teq ni ka
kar to fi lis da Tes va Si, aRe ba­
Si, ya nis moy va na Si did dax mare
bas ga u wevs fer me rebs. imedia,
mo ma val Si ase Ti ma Ra li
kla sis teq ni kis yid vis sa Sua
le ba gveq ne ba. mTa va ri ki mainc
is aris, rom axal gaz r de bi
sul uf ro me tad in te res de bian
sof lis me ur ne o biT. Ta vi dan
Cvens pro eq t Si sul 10 bav S vi
vi ya viT ga er Ti a ne bu li, ax la ki
mas Si TiT q mis mTe li sko la Caer
To.
Sa ik ba i ra mo vi, fir mis `aibo
li ti XX sa u ku ne” di req tori:
is sa Tes le ma sa la, ro melsac
fir ma `norika” mog vaw v dis,
mar ne u lis ra i on Si da i Te se ba,
ma Ral m Ti an ra i on Si ki eq s pe rimen
tis T vis ga mo vi ye nebT da gavar
k vevT, ram de nad ga mo sa de gia
am g va ri Tes li Cvens kli ma tur
pi ro beb Si. aseT sa sar geb lo semi
nars nam d vi lad ar ve lo diT.
mom wo deb leb Tan da spe ci a listeb
Tan Sex ved ram xom yo vel gvar
mo lo dins ga da a War ba. dar wmu
ne bu li var, me kar to fi le o bis
gan vi Ta re bas sa qar T ve lo Si, Tu
mTlad ev ro pis msgav si ara, odnav
nak le bi per s peq ti va nam d vilad
aqvs. esec imis ga mo, rom
Cven ar gvaqvs ma Ral mo sav li a ni
ji Se bi da fi zi ku rad ar gvaqvs
teq ni ka. teq no lo gi ac ar aris
sa Ta na do do ne ze. ara da, sul
ad vi lad Seg viZ lia ma Ral dones
mi vaR wi oT, rad gan Se sa niSna
vi kli ma tu ri pi ro be bi gvaqvs,
miT ume tes, im qvey neb Tan Seda
re biT, sa dac dRis sa Su a lo
xan g r Z li vo ba Cven sa ze nak le bia.
ma Ral m Ti a ni ad gi le bic gvaqvs,
dab lo be bic, va kec. ase rom, Tu
saq me kar gad wa va, me kar to fi leo
bis prob le me bi qve ya na Si 3­4
we li wad Si mog var de ba. saq me ki,
we siT, kar gad un da wa vi des.
ara ami ri a ni, som xe Tis saxel
m wi fo ag ra ru li uni versi
te tis pro fe so ri, man qa na­
Ta pro eq ti re bis sa fuZ v le bis
gra fi kis ka Ted ris gam ge: es
se mi na ri ca da `Cla as”­is audito
ri is gax s nac kar gi faq tia.
sa er Tod, umaR le si sko le bis
mu Sa kebs gvaqvs sas wav lo proces
Si uax le si kom pi u te ru li
da in for ma ci u li teq no lo gie
bis ga mo ye ne bis prob le ma. ase
aR Wur vi li kla si ki, vfiq rob,
sa qar T ve los ag ra ru li univer
si te tis 80 wlis Ta vis T vis
“msof lio teq ni kis” mxri dan
kar gi sa Cu qa ria. es swav le bis
axa li for maa, ro me lic iZ le va
sa Su a le bas, mi a wo do stu dents
uzar ma za ri in for ma cia da leqcia
ki dev uf ro sa in te re so gaxa
do. se mi na ri Za li an dro u li
da aq tu a lu ria. ase Ti prob le ma
som xeT Si ca da sa qar T ve lo Sic
mwva ved dgas: Cve ni kur s dam Tav­

e bu le bis cod nis do ne da momza
de bis xa ris xi im moTxov nebs
ar Se e sa ba me ba, ra sac Sro mis
ba za ri maT uye nebs.
ser gei bu to vi, kom pa nia
`Cla as”­is war mo mad ge ne li: sasi
a mov noa, ro de sac Ca mo di xar
qve ya na Si, uy ve bi, ux s ni da xedav,
ro gor gis mens xal xi. maT
Tva leb Si ikiTxe ba, ro go ri inte
re siT gis me nen. yo vel T vis
sa in te re soa, ro de sac xalxs
ra Rac axals ige ben. Cem T vis,
ro gorc mas wav leb lis T vis, yovel
T vis sa si a mov no da sa si xaru
loa imis Seg r Z ne ba, ro ca
msme nels Se ni es mis. es gan sakuT
re biT sa sar geb loa, ro ca
aita ce ben ide as, ese igi, xvdebi
an, rom es maT T vis, ma Ti qveynis
T vis mniS v ne lo va nia. am Sem­
Tx ve va Si, mgo ni, ki dec ga da va­
War beT im miz nebs, rom leb sac
vi sa xav diT: pir vel etap ze Cve ni
mi za ni mxo lod ide is Se Ta va zeba
iyo, am ide iT aR g z ne ba ki samo
mav lod ga dav deT, Tum ca, gamo
vi da, rom amas uk ve mi vaR wi eT.
yve la ze sa si xa ru lo ki ma inc
imis Seg r Z ne baa, rom ada mi a nebs
sar ge be li mo u ta ne, Seg ne ba imisa,
rom Sens Sro mas fu Wad ar
Ca uv lia.
zvi ad breg va Ze, Sps `msoflio
teq ni kis” sa meT val yu reo
sab Wos
se mi na ris da geg m vis dros
vcdi lob di, ori en ti ri studen
teb ze ag ve Ro, ra Ta da e naxaT,
rom cxov re ba grZel deba,
ra Ta op ti miz mi Ca sax vo da
xalxs. min do da meC ve ne bi na,
rom Ta na med ro ve mid go ma amar­
T lebs da Tu ase ar mo viq ceviT,
verc pi ra dul cxov re ba Si
gag vi mar T lebs da, miT uf ro,
sa xel m wi fo Si ar iq ne ba progre
si. yve lam ra Rac un da ga vake
ToT, rom so fels eS ve los.
fi nan su ri mdgo ma re o bi dan da
sa xel m wi fo Si ar se bu li vi Tare
bi dan ga mom di na re, pro fesor­mas
wav leb lebs ga mo fe nebze
si a ru lis da prog re su li
teq ni kis nax vis sa Su a le ba ar
aqvT. ara da, mas wav le be li Tu
ar ga ec no, mos wav les ro gor
as wav los?! ime dia, rom am ma sale
biT, Ta na med ro ve swav le bis
me To de biT Cve ni pro fe sor­maswav
leb le bi jer Ta vi anT kvali
fi ka ci as aimaR le ben, me re
ki sa ku Tar cod nas stu den tebs
sa Ta na dod ga das ce men. sa Semod
go mod Se ir Ce va mas wav leble
bi, rom le bic ev ro pa Si gaig
zav ne bi an da iq da ma te biT
cod nas mi i Re ben. amis gar da,
ime dia, ga moC n de ba ki dev vi­
Rac, vinc, Se saZ loa, Cven ze
ukeT ga a ke Tebs am yve la fers.
mTa va ri ga moR vi Ze bis mo men ti
_ gzis da sawyi sia. Cve ni qme deba
sxveb sac da a fiq rebs, uf ro
mom Txovns gax dis stu den t sac
da pro fe sor­mas wav leb lebsac.
sa fuZ ve li uk ve Cay ri lia,
cxov re ba Si yve la ze rTu li
pir ve li na bi jia, rac uk ve gada
id ga. min do da Ta va dac da mena
xa, rom cxov re ba grZel de ba.
da vna xe ki dec: vna xe stu dente
bis an Te bu li Tva le bic da
ma Ti vig r Ze ni in te re si. sa qar­
T ve lo Si uam ra vi sa er Ta So ri­
so or ga ni za ciaa, vi sac qvey nis
dax ma re ba surs. maT is da sayr
de ni un da Se vuq m naT, sa dac
dax ma re ba efeq ti a ni iq ne ba.
msgavs se mi nars, ro gorc bato
ni zvi ad breg va Ze mix s nis,
Sps `msof lio teq ni ka” mo ma val­
Sic ga mar Tavs. mow ve u li speci
a lis te bi pro fe sor­mas wavleb
lebs kva li fi ka ci is amaRle
ba Si da ex ma re bi an. me zo be li
qvey ne bis Txov niT, Sex ved ra Si
azer ba i ja ni sa da som xe Tis warmo
mad gen le bi kvlav mi i Re ben
mo na wi le o bas, rac mec ni e re bi sa
da stu den te bis So ris kon taqtebs
ki dev uf ro ga aR r ma vebs.
se mi na re bis ga mar T vis idea gansa
kuT re biT mo i wo nes sa er Ta­
So ri so or ga ni za ci eb ma, `gtz”,
`mercyCorps” da mis or ga ni zato
rebs mxar da We ra da dax ma reba
aRuT q ves.
49
Tanamedrove teqnologiebi aprili - #4 2009

Tiz-i
aprili - #4 2009
sa ga da sa xa do
Tav Se saf re bi
qvey nis sa fi nan so­eko no mi ku ri gan vi Ta re bis Zli eri
ber ke ti Ta vi su fa li eko no mi ku ri zo ne bis Seq m naa. ma Ti
ar se bo ba gan pi ro be bu lia msof lio eko no mi ka Si mim dina
re pro ce se biT, mxed ve lo ba Si maqvs sa me ur neo cxov rebis
glo ba li za cia da mi si in ter na ci o na li za cia, rac imas
niS navs, rom msoflio uf ro me tad xde ba ur Ti er T damo
ki de bu li.
verc er Ti sa xel m wi fo, ragind
Zli e ric ar un da iyos
igi, ver gan vi Tar de ba zo gadsa
xel m wi fo eb ri vi kav Si re bis
ga re Se. swo red Ta vi su fa li
eko no mi ku ri zo ne bi war mo adgens
im xids, ro me lic eko nomi
ku rad aax lo ebs cal ke ul
qvey nebs da re gi o nebs.
dRe i saTvis msof li o Si 2000mde
Ta vi su fa li eko no mi ku ri
zo na moq me debs. Ta vi su fali
eko no mi ku ri zo na qvey nis teri
to ri is is na wi lia, sa dac
iq m ne ba xel say re li pi ro be bi
spe cia luri sa mar T leb ri vi
re Ji mis sa fuZ vel ze sxva dasx
vag va ri sa ga reo­eko no mikuri
ope ra ci e bi saT vis.
Ta vi su fal eko no mi kur zone
bis Seq m nis miz ne bi xSi rad
qvey nis eko no mi kur, so ci a lur
da zog jer po li ti kur pi robebs
ukav Sir de ba. Gganzogadebuli
sa xiT isi ni Se iZ le ba
Sem deg na i rad war mo vid gi noT:
mo wi na ve teq no lo gi is mo zidva;
eko no mi kis aq ti vi za cia
ucxo u ri ka pi ta lis mo zid vis
gziT; sa va lu to Se na ta ne bis
mi Re ba da am g va rad sa va luto
ma ra gis zrda; Si da sa momx
ma reb lo baz ris ga je re ba;
mo sax le o bis da saq me bis donis
zrda da sa mu Sao Za lis
xa ris xob ri vi mdgo ma re o bis
amaR le ba; eko no mi kis mar T vis
50
sfe ro Si msof lio ga moc dile
bis gaT va lis wi ne ba; dep resi
u li re gi o ne bis gan vi Ta rebis
daC qa re ba.
yve la Sem Tx ve va Si cen t ralur
sa kiTxad rCe ba ucxo u ri
ka pi ta li sa da ucxo u ri sa warmo
e bis sti mu li re ba.Aam mizniT
ga mo i ye ne ba eko no mi ku ri
da iuri di u li ze moq me de bis
sxva das x va zo me bi. iuri di u li
zo me bi dan aR sa niS na via sa mar­
T leb ri vi ga ran ti e bis Seq m na
in ves tor TaT vis. Ta vi su fal
eko no mi kur zo neb Si in ves tor­
Ta mo zid vi saT vis ga moi yeneba
sxva dasxva sa xis eko no mi ku ri
Se Ra va Te bi: Sem ci re bu lia an
ga uq me bu lia eq sport­im por tis
ta ri fe bi, gaT va lis wi ne bu lia
sa ga da sa xa do Se Ra va Te bi, moqme
debs sa ga reo­sa vaW ro ope raci
is gan xorcielebis ga mar tive
bu li we si. mniS v ne lo va nia
fi nan su ri Se Ra va Te bic, sub sidiebi,
rom le bic eZ levaT firmebs.
ga mar ti ve bu lia sa warmo
Ta re gis t ra ci is, ucxo el
mo qa laqeTa mi mos v lis pro cedu
re bi.
aR niS nu li Se Ra va Te bis gamo
mo ge bis nor ma xSir Sem­
Tx ve va Si 30­35%­is far glebSi
mer ye obs.
te ri to ri as, sa dac Tavi
su fa li zo na ya lib de ba,
wa red gi ne baT sa Ta na do mo­
ne li se sa Ze,
Tbi li sis eko no mi kur
ur Ti er To ba Ta sa xel m wi fo
uni ver si te tis, aso ci re bu li
pro fe so ri, eko no mi kis
aka de mi u ri doq to ri
Txovnebic: te ri to ri i saT vis
da ma xa si a Te be li un da iyos:
• xel say re li sat ran s porto­ge
og ra fi u li mde ba re o ba
sa ga reo da sa Si nao baz ris mimarT,
gan vi Ta re bu li sat rans
por to ko mu ni ka ciebis ar sebo
ba;
• gan vi Ta re bu li sa war moo
po ten ci a li, sa war moo da soci
a lu ri in f ra struqtura;
• mniS v ne lo va ni bu neb rivre
sur su li po ten ci a li (fera
di li To nebi, tyis re sur ­
sebi da sxv.).
mniS v ne lo va nia, ag reT ve,
te ri to ri is sa sazR v ro mde bare
o bac sa zRvargareTis qveyne
bis mi marT, ag reT ve, zRva ze
ga sas v le li.
Ta vi su fa li eko no mi kuri
zo ne bi pir ve lad aSS­Si
Se iq m na 1934 wels sa ga reo
vaW ro bis zo nis sa xiT. sa gareo­sa
vaW ro saq mi a no bis gaaq
tiurebisaTvis gaT va lis winebuli
iyo Se Ra va Te bi sa ba Jo
ga da sa xa deb ze _ ker Zod, avto
mo bi le bis de ta le bi sa da
kom po nen te bis im por t ze. sa gareo
vaW ro bis zo nad ga da iq ca
sawyo be bi, aero por te bi.
1957 wels Ta vi su fa li zona
Ca mo ya lib da ir lan di a Si
15 ha mi wis far Tob ze (cen tri­aero
por ti `Se no ni~), mi zani
300 axa li sa mu Sao ad gi lis

Seq m na iyo. Mmisi gan vi Ta re ba
ra m de ni me eta pad mim di na reob
da. maT Ta na med ro ve teqno
lo gi e bis ga mo ye ne biT daiwyes
war mo e bis or ga ni za cia.
Sem deg Seq m nes teq no po li si
isev ucxo u ri ka pi ta lis mozid
viT. swo red man ga da aq cia
ir lan di is da sav le Ti na wili
mzard sam rew ve lo cen trad,
sa dac iq m ne ba axa li samrew
ve lo pro duq cia, ker Zod,
eleq t ro ni ka, sa na vi ga cio da
sa a e rod ro mo mowyo bi lo bebi.
Ta vi su fal ma eko no mi kur ma
zo nam ir lan dia ga da aq cia Tana
med ro ve mrew ve lo bis ke rad.
ir lan di is es is to ria qvey nis
Ca mor Ce ni lo bis lik vi da ci is
sa in te re so ma ga li Tia.
1982 wels in g lis Si aeroport
`dog­ailen d Si~ Se iq m na
ki dev er Ti Ta vi su fa li ekono
mi kuri zo na (far To bi 2000
ha). am prog ramiT mo zi dul iqna
1 mlrd funt ster lingze
me ti.
1967 wels bra zi li a Si Seiq
m na Ta vi su fa li sam rew velo
zo na _ `mi na u sis Ta visu
fa li zo nis sam rew ve lo
ol qi~ (far To bi 3.6 mln kv/
km), zo nis Seq m nis mi za ni iyo
sam rew ve lo war mo e bis gan vi­
Ta re bis sti mu li re ba. proeq
t ma bra zi li is eko no mi kis
ga jan sa Re bas Se uwyo xe li.
Ta vi su fa li eko no mi ku ri zonis
birTvs war mo ad gen da 30
sa ned le ulo da saT bob­energe
ti ku li sa war mo, ro mel Ta
pro duq ciac bra zi liaSi moix
ma re bo da.
iq m ne bo da sa mec ni e ro­teqni
ku ri xa si a Tis zo ne bic. 1973
wels aSS­Si 84 ase Ti zo na
fun q ci o ni reb da, da saq me bu li
iyo 142 aTa si ada mi a ni da 45
aTa si mec ni e ri. `Si li kon-Ve le~
(`si li ko nu ri ve li~) awar moeb
da ga momTvleli man qa ne bis
da kom pi ute rebis msof lio
war mo e bis 20%.
Se iZ le ba iT q vas, rom Ta visu
fal ma eko no mi kur ma zo nebma
gan v les `gza~ sa wyobidan
da sat ran zi to zo ni dan sa eqs
por to­sa war moo zo ne bamde.
msof lio ga mocdileba adastu
rebs, rom sa eq s por to zone
bis ar ar sebobis Sem Tx ve va­
Si qvey nebidan sa qon li sa da
mom sa xu re bis eq s por ti iz rde
ba we li wad Si 7%­is ode nobiT,
xo lo ar se bo bis Sem Tx veva
Si ki 20%­iT.
msof li o Si gav r ce le bulia
ser vi su li Ta vi su fa li
zo ne bic of So ruli zo nebis
sa xiT. maT `sa ga da sa xa do
oazi seb sac~ uwo de ben. Oof­
So ruli cen t re bi fun q ci o nirebs
kun Zu lo van te ri to ri ebze,
ro mel Tagan aR sa niS na via
an ti li is, ba ga mis, ber mu dis,
vir ji ni is, ka i ma no vis, bar badosis,
kvip ro sis kun Zu le bi
da a.S.
sa ga da sa xa do Se Ra va Te bi,
mniS v ne lo va ni Ta vi suf le ba,
sa va lu to kon t ro lis ararse
bo ba, ne bis mi er va lu ta Si
ope ra ci e bis gan xor ci e lebis
Se saZ leb lo ba, fi nan suri
pro ce se bis ano ni mu ro ba
da sxva. ai, aras ruli sia
im Se Ra va Te bi sa, rom le bic
mag ni ti viT izi davs eko no mikur
su bi eq tebs. ir lan di i sa
da li be ri is of So rul zoneb
Si ga da sa xa de bis amo Re ba
ar war mo ebs. Sve i ca ri a Si gada
sa xa de bi Za li an da ba lia.
lix tenSteinis, an ti li is kun
Zu le bis da pa na mis zo neb­
Si fir me bis re gis traciisas
ga da sa xa dis er Ti a ni Tan xaa
(pa u Sa lu ri ga da sa xa di). aseT
zo neb Si eko no mi ku ri su bi eqte
bi ix di an sa re gis t ra cio
yo vel w li ur Se na ta nebs, saban
ko, sa dazR ve vo, sat rasto
saq mi a no bis li cen zi eb ze
mo sak reblebs. aR sa niS na via
isic, rom Tu ir lan di a Si da
Sve i ca ri a Si of So rul kom pani
ebs mo eTxo ve baT mi ni ma luri
bu Ral t ru li aR ricx va,
an ti liis kun Zu leb ze, li beri
a Si, pa na ma sa da lix ten Ste
in Si ase Ti moTxov na sa er­
Tod ar ar se bobs.
bu neb ri via, sa qar T ve los
sa in ves ti cio Se saZ leb lo bebis
de fi ci ti ga na pi ro bebs
msof lio ga moc di le bis ga moye
ne bas.
Cven Tan, ker Zod ba Tum Si,
Ta vi su fal eko no mi kur zo nas
Ta vi si is to ria ga aC nia. aWa ra
ge o po li ti ku ri mde ba re o biT
yo vel T vis iq cev da ev ro pi sa
da azi is did sa xel m wi fo Ta
yu radRe bas. swo red in g lisi
sa da ru se Tis in te res Ta
da pi ris pi re bam war moS va ba­
Tum Si Ta vi su fali eko no mikuri
zo nis erT­er Ti for ma
­ `por to fran ko~ (Ta vi su fali
por ti).idea pir ve lad in gli
sis xe li suf le bas ga uC n da,
Sem deg ki, 1878 wlis ber linis
kon g re sis ga dawy ve ti le­
51
Tiz-i aprili - #4 2009

Tiz-i
aprili - #4 2009
biT re a lo bad iq ca. ber li nis
kon g re sis ga dawy ve ti le biT
ev ro pis qvey neb ma mniS v ne lovan
Se degs mi aR wi es. ba Tu mis
por ti Ria iyo ma Ti ge me bisaT
vis. mar Ta lia, _ `por to
fran ko~­m mxo lod rva we li
iar se ba, mag ram man bev ri ram
ga a ke Ta ba Tu mis in f ras t ruqtu
ris gan vi Ta re bi saT vis. ba­
Tu mi si di di Ta da mniS v ne lobiT
me o re sa por to qa la qi
gax da Sav zRva ze, xo lo mrewve
lo bi Ta da vaW ro biT­ me sa me
qa la qi ami er kav ka si a Si.
ara bu li kom pa nia `RAk inves
t ment Authority~ s.s. `fo Tis
sazR vao por tis~ 51% mflo beli
gax da. igi ve kom pa nia fo­
Tis por tis mim de ba re mi wis
nak ve Tis (300 ha) mflo be licaa.
4 wlis man Zil ze am kom pani
is mi er pro eq tiT mo zi du li
iq ne ba 200 mln aSS do la ri
da Se iq m ne ba 20 aTa si sa mu­
Sao ad gi li. pro eq tiT gaT valis
wi ne bu lia, ag reT ve, axa li
sazR vao por tis mSe neb lo bac.
axa li por tis mSe neb lobam,
Zve lis mo der ni za ci am,
In article it is analyzed saved up (including
negative) world and domestic experience of
creation of free economic zones In article is
52
Ta vi su fal in dus triul zonam
mo ma val Si un da ga zar dos
tvir Tis ga da ta na 35­40 mln
to nam de. (2007 w. fo Tis porti
amu Sa veb da 7.7 mln to na
tvirTs).
aR niS nul pro eq t Si mo nawi
le o ba un da mi i Ros sa porto
hol din gma _ Dubai world q.
du ba is.
sa qar T ve lo Si fo Tis te rito
ri a ze Ta vi su fa li eko no miku
ri zo nis Seq m nis Se sa xeb
Se Tan x me ba miR we ul iq na 2007
wlis Te ber val Si.
ara be Tis kom pa ni as ga da eca
fo Tis moq me di por tis da
Ta vi su fa li eko no mi ku ri zo na cal ke u li te ri to ri e bis da
re gi o nebis gan vi Ta re bis Zal ze qme di Ti mi mar Tu le baa. Ta vi sufa
li eko no mikuri zo ne bis Seq m na ori en ti re bu lia Zi ri Ta dad
kon k re tu li pri o ri te tuli eko no mi ku ri amo ca ne bis ga dawy veta
ze da stra te giuli prog ra me bi sa da pro eq te bis re a li za cias
isa xa ven miz nad.
Ta vi su fal eko no mi kur zo ne bs sa sazR v ro mde ba re o ba aqvT,
flo ben gan vi Ta re bul sat ran s por to, sa war moo da so ci a lur
in fra struqturas.
Ta vi su fa li eko no mi ku ri zo ne bis Ca mo ya li be bas sWir de ba
kon struqciuli kon cep tu a lu ri sa fuZ ve li da sa Ta na do sa kanon
m deb lo ba za.
annotation
tax REfUgE
mim de ba re te ri toria 49 wlis
va diT. Ta vi su fa li eko no mi kuri
zo nis te ri to ri a ze amoqmed
de ba 500­mde sa war mo. isi ni
isar geb le ben yve la ze Se Ra va­
Ti a ni eko no mi ku ri pi ro be biT
sa qar T ve los te ri to ri a ze.
daS ve bu lia ga mo ye ne bul
iq nas ne bis mi e ri va lu ta. proeq
tiT ak rZalulia iara Ris,
qi mi u ri da mom wam la vi niv Tie
re be bis, bir T vu li ma sa le bis
war mo e ba da re li za cia.
Ta vi su fa li eko no mi ku ri
zo ne bis msof lio praq ti kis
gan xil va gvaZ levs sa Su a lebas
da vas k v naT:
neli Sesadze
estimated possibilities and prospects of creation
and development of free economic zones in our
country.

dazRveva _ qvelmoqmedeba,
Tu riskis anazRaureba
dazR ve vis, ro gorc eko no mi ku ri ka te go ri is Se sa xeb, gan s x va ve bu li Se xe du lebe
bi ar se bobs. msof li os Tval sa Ci no eko no mis t Ta mi er da fiq si re bu lia dazR ve vis
sxva das x va for mu li re ba, ga mom di na re su bi eq tu ri da obi eq tu ri kon cef ci e bi dan.
Ce mis az riT, mi sa Re bia ger ma ne li mec ni e ris a.vag ne ris mi er for mu li re bu li ganmar
te ba, rom lis Ta nax mad, dazR ve va ise Ti sa me ur neo da we se bu le baa, ro me lic aacilebs
an Se ar bi lebs mav ne Se de gebs cal ke u li, Sem Tx ve vi Ti, an ga uT va lis wi ne be li
mov le ne bis dros ker Zo pi ris qo ne ba ze cal ke ul Sem Tx ve veb ze ga da na wi le bis gziT,
ro mel sac emuq re bo da sa SiS ro e ba, mag ram si nam d vi le Si ar mox da.
dazR ve vis zo gi erT gan mar te ba­
Si sa u ba ria ara qo ne bis da na kar gebze,
ara med moTxov ni le beb ze, ro gorc
auci leb lo ba ze. ri gi av to re bi (a.mane
si, a.maS ne ri) aRiq va men dazR ve vas,
ro gorc ur Ti er T dax ma re bis princip
ze age bul sa me ur neo da we se bu lebas,
ro me lic ak ma yo fi lebs in di vidu
a lur an ko leq ti ur moTxov nebs
sa me ur neo za ra lis uar yo fi Ti an
ka pi ta lis Sem ci re bis gan sazR v ras
sta tis ti ku ri mov le ne bis ga zom vis
gziT. k.bur rou, sa dazR ve vo sta tisti
kis erT­er Ti fu Zem de be li, dazRve
vis qveS gu lis x mobs ga er Ti a ne bis
Cve u leb riv for mas, rom lis T vi sac
da ma xa si a Te be lia zo gi er Ti Ta vi sebu
re ba ni. pir ve li, ga er Ti a ne ba un da
Sed ge bo des mra val ricxo va ni in divi
du me bi sa gan, rom le bic er Ti sa xis
ris kis qveS dge ba da miz nad aqvs mate
ri a lu ri za ra lis (fu la di saxs
re bis) amo Re ba. igi Se iZ le ba mox des
mo ma val Si mo u lod ne li Sem Tx ve vis
dros. me o re, anazRa u re ba un da gamo
i yos mxo lod im pre mi e bi dan, romle
bic Se aqvT ga er Ti a ne bis wev rebs
(swo red es ga nas x va vebs dazR ve vas
qvel moq me de bi sa gan). vfiq rob, yve la
ga er Ti a ne ba araa dazR ve va, sa dazRve
vo ga er Ti a ne bis mi za nia za ra lis
asa nazRa u re be li sax s re bis mo nax va.
swo red anazRa u re ba aris Se da re biT
ar se bi Ti xa si a Tis spe ci fi ku ri ni Sani
sa dazR ve vo ga er Ti a ne bi saT vis.
ar se bobs dazR ve vis gan sazR v ris
sxva Se xe du le be bi, ro mel Sic pirvel
plan ze ga mo dis sta tis ti ku ri
ka non zo mi e re ba. aR niS nu li mid go miT
dazR ve va war mo ad gens ada mi a nis kuT v­
dazR ve vis ar sis gan sazR v ras sa fuZ v lad
udevs ise Ti ma xa si a Teb le bi ro go ri caa: ur­
Ti er To ba da anazRa u re ba gar k ve u li aso ci aci
is meS ve o biT. anazRa u re ba dazR ve vis ar sebi
Ti ma xa si a Te be lia, rom li Tac igi gan s x vavde
ba qvel moq me de bi sa gan, iZu le bi To bi sa gan da
nil qo ne ba ze Sem Tx ve vi To bis Se de gad
za ra lis anazRa u re bis ur Ti er To bas,
ro me lic ga mo i xa te ba ma Te ma ti ku ri
sta tis ti kis ka no niT.
aka de mi ko si k.g.vob li dazR ve vas
Tvli da sa me ur neo saq mi a no bis sa xed
so li da ro bi sa da anazRa u re bis safuZ
vel ze, rom lis mi za nia mo ma va li
moTxov ne bis ga da far va. igi dge ba Sem­
Tx ve viT, amas Ta na ve, sta tis ti ku rad
amo sac no bi mov le niT. dazR ve vis arsis
gan sazR v ra Si aseT mid go mas dResac
ar da u kar gavs aq tu a lu ro ba. mas
sa fuZ v lad udevs ise Ti ma xa si a Te beli
ro go ri caa: ur Ti er To ba da anazRau
re ba gar k ve u li aso ci a ci is meS ve o biT.
anazRa u re ba dazR ve vis ar se bi Ti ma xasi
a Te be lia, rom li Tac is gan s x vav deba
qvel moq me de bi sa gan, iZu le bi To bisa
gan da a.S. dazR ve va Se iZ le ba iyos
mxo lod iq, sa dac ar se bobs gar k veul
pir Ta aso ci a cia. dazR ve vis mi zania
da na kar gis an mo ma va li moTxov nebis
anazRa u re ba, ro me lic ar se bi Tad
gan s x vav de ba Se na na xi sa gan. Se na na xi an
da na zo gi mo sax le o bis fu la di Semo
sav lis na wi lia, ro me lic izo geba
mo ma va li moTxov ne bis da sak ma yofi
leb lad da ro me lic obi eq tu rad
auci le be lia pro ce sis uwy ve to bis
uz run vel yo fi sa da mi si gan vi Ta rebi
saT vis. dazR ve va Si ar se bi Tia is
mov le na, rom es moTxov ne bi an da nakar
ge bi ga mow ve u li iyos Sem Tx ve vi Ti
mov le niT da ara ke Til dRe o bis gaum
jo be se bis T vis wi nas war da geg mi li
xar je biT.
er T g va ro va ni mov le ne bis gan meo
re bi To ba Si aRi niS ne ba gar k ve u li
ka non zo mi e re ba, ro me lic xa si aT de ba
reziume
da viT Wi o taS vi li
pro fe so ri
did ricx v Ta ka no niT. al ba To bis Teo
ri is ba za ze dgin de ba Sem Tx ve vi Ti
mov le nis dad go mis al ba To ba. Sem Txve
vi Ti mov le nis al ba To bis Se fa sebi
sas dazR ve vis T vis mniS v ne lo va nia
mi si Ri re bu le bis gan sazR v ra. dazRve
vis ris kis Se fa se ba, sa dazR ve vo Sena
ta ne bis na ka di sa da dazR ve vis saxe
Ta mi xed viT ga dax da Se ad gens am
sa xis saq mi a no bis Zi ri Tad sa fuZ vels.
me­20 sa u ku nis da sawyis Si zo gier
Ti eko no mis ti ga moT q vam da mo sazre
bas, rom dazR ve va aris la ta rea
ga nu sazR v re li ti ra JiT: vinc da zaral
da ube du ri Sem Tx ve vi sa gan, man moi
go, xo lo vi sac es Sem Tx ve va as c da ­
wa a go. Ta ma Sis ar si mdgo ma re obs ­ er Ti
pi ris gam did re ba Si me o ris xar j ze Sem­
Tx ve vi To bis ga mo. Ta na med ro ve Ta maS­
Ta Te o ri i dan ga mom di na re, dazR ve va
Se iZ le ba war mo vid gi noT, ro gorc
Ta ma Si nu lo va ni Tan xiT an ki dev
wa u ge ba di Ta ma Si. pir vel Sem Tx veva
Si, dazR ve vis Tan xa ar utol de ba
sa dazR ve vo Se na ta neb sa da ga da saxa
debs Sem Tx ve vi Ti si di dis gan s xva
ve bu li ga da na wi le bis ka no neb Tan
da kav Si re biT da am Sem Tx ve ve bis
dad go miT dazR ve vis yve la sa xe o bisaT
vis. me o re Sem Tx ve va Si ­ aso cia
ci u ri pa su xis m geb lo ba aso ci a ci is
yve la wev ri saT vis Se na ta ne bis gadax
di sas er T na i ria, mi si mo cu lobi
sa da sa dazR ve vo mov le nis dro is
Se sa ba mi sad. Ta maS sa da dazR ve vas
So ris uf ro me ti gan s x va ve baa, vidre
msgav se ba. maT So ris er Ta der Ti
msgav se ba isaa, rom ma Ti Se de ge bis
wi nas wa ri gan sazR v ra Se iZ le ba er Ti
da ima ve did ricx v Ta ka no niT.
a.S. dazR ve vis mi za nia da na kar gis, an mo ma va li
moTxov ne bis anazRa u re ba. dazR ve va Si ar se bi Tia
is mov le na, rom es moTxov ne bi, an da na kar ge bi
ga mow ve u li iyos Sem Tx ve vi Ti mov le niT da ara
ke Til dRe o bis ga um jo be se bi saT vis wi nas war
da geg mi li xar je biT.
53
dazRveva aprili - #4 2009

safondo birJa
aprili - #4 2009
sa qar T ve los sa fon do
bir Jis fun q ci o ni re bis
me qa niz me bi
sa baz ro eko no mi kis in f ras t ruq tu rebs So ris gansa
kuT re bu li ad gi li uka via sa fon do bir Jas, ro me lic
Ta vi si for miT war mo ad gens er T g va ro va ni sa qon liT
vaW ro bis ad gils da wess, xo lo Si na ar siT ­ mi wo de bamoTxov
nis or ga ni ze bul in for ma ci ul ba zars. bir Ja qveya
na Si sta bi lu ri baz ris da am de nad, sta bi lu ri eko no mikis
ar se bo bis erT­er Ti um niS v ne lo va ne si ga ran tia.
sa qar T ve lo Si 1999 wlis
ian var Si da ar s da ,,sa qar T velos
sa fon do bir Ja”, mag ram
sam wu xa rod, dRem de gan vi Tare
bis sta di a Sia. me tic, da xurvis
pi ram dea mi su li, Tun dac
imi tom rom mim di na re wlis
mar tis mo na ce me biT, sa vaW ro
se si e bis Ca var d nas aqvs ad gili,
an mxo lod er Ti emi tentis
aq ci eb ze dge ba ga ri ge bebi
da es emi ten ti ss “sa qar­
T ve los ban kia”. sa qar T ve los
sa fon do bir Jis for mi re ba
qvey nis sa baz ro eko no mi kaze
ga das v lam ga na pi ro ba mi si
saq mi a no bis Zi ri Tad mi za ni saqar
T ve lo Si fa si a ni qa Ral debis
gam W vir va le da lik vi du ri
or ga ni ze bu li baz ris Ca mo yali
be ba, si cocx li su na ri a ni
sa vaW ro me qa niz mis Seq m na da
srul yo fi li fun q ci o ni re bis
uz run vel yo fa iyo, Tum ca, misi
saq mi a no ba dRem de da ba li
aq ti vo biT xa si aT de bo da. saq me
ima Sia, rom sa qar T ve lo “momxib
v le li” fa si a ni qa Ral debis
de fi cits ga nic dis. rac
Se e xe ba 1997 wels emi ti re bul
sa xa zi no val de bu le bebs, igi
sa qar T ve los erov nu li ban kis
mi er iyi de bo da auq ci o nis wesiT,
ris ga moc 2005­2006 wleb­
Si ku ri o zu li faq te bic ki
da fiq sir da ­ sa xa zi no val debu
le beb ze moTxov na iz r de boda
da sap ro cen to ga nak ve Te bi
54
ki mcir de bo da, rac sa baz ro
eko no mi kas nam d vi lad ar axasi
a Tebs.
msof lio fi nan su ri kri zisi
sa qar T ve los sa fon do bir­
Ja ze met­nak le bad aisa xa, razec
mety ve lebs 2008 wlis mona
ce me bi: mTe li wlis gan mavlo
ba Si gan xor ci el da 3180 gari
ge ba, rac wi na wel Tan Se dare
biT TiT q mis ganaxevrebulia,
ga i yi da 83150154 aq cia sul 256,6
mln la ris Ri re bu le bis. 2007
wel Tan Se da re biT aq ci is ra ode
no bac nak le bia, mag ram ma Ti
Ri re bu le ba 2,5­je raa gaz r dili.
rac ga na pi ro ba aq ci e bis
fiq sin gis gziT re a li ze bam
(fiq sin gi aris 2007 wlis 31
mar tis cvli le bis Se de gi `fasi
a ni qa Ral de bis Se sa xeb~ kanon
Si, rom lis Ta nax ma dac gari
ge ba sa ja ro fa si a ni qa Ralde
biT Se saZ le be lia da i dos
bir Ja ze da mis ga re Tac, sabro
ke ro kom pa ni e bis mo na wi leo
biT an mis ga re Sec). amas Tan,
100 lar ze me ti Ri re bu le bis
ga ri ge bis Se sa xeb in for macia
un da iq nas da fiq si re buli
Tvi Ton sa fon do bir Ja ze
sa ja ro in for ma ci is miz niT.
ma ga li Tad, mim di na re wlis 25
mar tis sa vaW ro se sia sa qar­
T ve los sa fon do bir Ja ze ar
Sem d ga ra. sa ma gi e rod, fiq singiT
Sed ga 3 ga ri ge ba ss `saqar
T ve los ban kis~ 54,550 aq ci­
na na So nia,
aka de mi u ri doq to ri,
aka ki we reT lis saxelobis
sa xel m wi fo uni ver si te tis
aso ci re bu li pro fe so ri
a ze, ro mel Ta Ri re bu le ba mac
64,750 aTa si la ri Se ad gi na.
sa eW vod ga mo i yu re ba ,,saxal
xo ban kis” aq ci e bis mi zerul
fa sad gas x vi se bac, ro melic
ara bul ma kom pa ni am fiqsin
gis gziT Se i Zi na. sab ro kero
kom pa ni e bis war mo mad genle
bis TqmiT, 2007­2008 wleb Si
in ves to re bi gan sa kuT re bul
yu radRe bas iCen d nen iseT aqci
eb ze, ro mel Ta emi ten teb sac
sa kuT re ba Si mi wis nak ve Ti an
mra val sar Tu li a ni uZ ra vi qone
ba ga aC n daT. xSi ria Sem Tx veve
bi, ro ca aq ci e bis ga da ce ma,
yid va­ga yid ve bi ara kon ku rentul
ga re mo Si da sab ro ke ro
kom pa ni e bis mo na wi le o bis gare
Se xor ci el de ba, rac Ta vis­
Ta vad uar yo fi Tad moq me debs
bir Jis fi nan sur Se de geb ze.
fiq sin giT vaW ro ba ki Su a mavle
bis ga re Se mim di na re obs.
2008 wlis mo na ce me biT, Cvens
qve ya na Si 16 sab ro ke ro
kom pa nia saq mi a nob da, ro mel Ta
So riსac li de rob da ss ,,galt
end Tag gar ti”. is 2000 wels
da 2004 wels ss ,,sa qar T ve los
ban kis” Svi lo bi li kom pa nia
gax da. ,,galt end Tag gar tis”
mi sia iyო mTa va ri fi nan su ri
mrCev liს rol Si yof na, sando
par t ni orობა da kon sultaციები
wam y va ni qar Tu li kompa
ni e bis T vis. dRes mi si sa Sua
le biT Se saZ le be lia fa si a ni

qa Ral de biT vaW ro ba msof lios
sxva das x va bir Jeb ze, mxolod
er Ti pi ro biT _ un da
gax s nan sab ro ke ro an ga ri Si
im qve ya na Si, sa dac bir Ja mdeba
re obs. kom pa ni is sa Su a lebiT
mra va li ucxoeლი axorci
e lebs fa si a ni qa Ral de biT
vaW ro bas da kas to di a nur momsa
xu re bas, rom lis ga ran tadac
ss ,,sa qar T ve los ban ki”
ga mo dis. sab ro ke ro kom pa nia
,,galt end Tag gar tis” wi li
sa qar T ve los sa fon do bir Jis
mo cu lo ba Si yo vel wels iz rde
bo da, gan sa kuT re bul war mate
bas mi aR wia 2006 wels, ro ca
bir Jis vaW ro bis mo cu lo bis
90% mo di o da mas ze. ris ga moc
sa bir Jo saq mi a no bis gan vi Tare
bis aso ci a ciaმ `galt end
Tag gar ti” aRi a ra ro gorc: sau
ke Te so sab ro ke ro kom pa nia;
yve la ze aq ti u ri, bir Ja ze da
um s x vi le si ga ri ge be bis Sem sru
le be li bir Ja ze.
sa qar T ve los sa fon do bir­
Ja ze ga mo i ye ne ba sa bir Jo indeq
si, ,,galt & Tag gar ti”,
ro me lic sab ro ke ro kom pa nia
,,galt end Tag gar tis” da arse
bu lia da mas Si Se dis saqar
T ve los sa fon do bir Ja ze
da re gis t ri re bu li C&t blUE
ChiP ti pis rva kom pa ni is aqci
e bi, maT So ri saa: ,,sa qar Tve
los ban ki~, ,,galt end Taggart
ka pi ta li~, uni ver ma Ri
,,Tbi li si~, ,,Te li a ni ve li”,
,,yaz be gi~, ,,vi Ti bi ban ki jorjia~,
,,ga er Ti a ne bu li te le komi~
da s.s. ,,Te la si~. sa bir Jo
in deq si aq ci e bis fa se bis donis
Se sa xeb war mo d ge nas gviq­
m nis. aq ci e bis ka la Tis Se madgen
lo ba, ro mel Ta sa fuZ velzec
bir Jis in deq si ga mo iT vle
ba mud mi vi araa. is kvi ra Si
or jer ga mo iT v le ba da yo vel
kvar ta lu rad mow m de ba.
`galt & Tag gar tis~ in deqs
ma, jer ki dev 2008 wlis Tebr
v li dan da iwyo var d na, ma Sin
is 0,2%­iT 916,8 pun q tam de Semcir
da. ,,galt & Tag gar tis”
Sem ci re bis te nden cia dRem de
grZel de ba, ro gorc msof lio
sa bir Jo in deq se bis um rav leso
ba, rac glo ba lu ri eko nomi
ku ri kri zi sis Se de gia. 2009
wlis mar tis mo na ce me biT,
msof lio in deq se bis var d nis
ten den ci as ase Ti sa xe aqvs
(ix. cxri li #1).
ro gorc cxri li dan Cans,
msof lio sa fon do in deq sebs
So ris sa qar T ve los sa fon do
in deq si 17,76%­iTaa da we u li,
rac sam wu xa rod re kor du li
maC ve ne be lia.
2007 wels sa qar T ve los
sa fon do bir Jis Ses yid viT
msof lio bir Je bis udi de si gaer
Ti a ne ba omx da in te res da.
es ga ri ge ba, sam wu xa rod, mTavro
bis ini ci a ti viT Ca i Sa la,
ris ga moc sab ro ke ro kom pa nieb
ma 3 mln ev ro Ti iza ra les.
ax la xan ,,omeqs nas da qi” isev
da in te res da ssb­is Ses yid viT.
mag ram am in te re sis Se ma ferxe
be li faq to ri sa ka non m deblo
ba zaa. bir Jis Ses yid vis
idea axa li ar aris msof lios
T vis, rad ga nac ne bis mi e ri
in ves to ri cdi lobs xel Si
Ca ig dos axa li mom x ma re be li,
ra Ta mniS v ne lov nad ga zar dos
msof lio in deq se bi cxri li #1
indeqsi fasi cvlileba
g&t index (gEl) 139.4 -17.76%
RbC Comp 53.70 -2.21%
naSdaQ 1299.59 -4.00%
dJa 2238.15 -4.73%
ftSE Eurotop 300 3529.86 -3.18%
CaC 40 2569.63 -3.96%
dax 3695.49 -5.02%
S&P 500 682.55 -4.25%
SSmi 4390.18 -1.65%
niKKEi 225 7173.10 -3.50%
Ta vi si Se mo sav le bi. sa bir Jo
biz ne sis Ta vi se bu re bi dan gamom
di na re, in ves to ri baz ris
da ce mis an aR mas v lis Sem Txve
va Si uf ro did fuls iSovis,
vid re sxva sfe ro dan. pirve
lad bir Jis Ses yid vis idea
ame ri ke lebs ga uC n daT, romleb
mac msof li os um s x vi le si
bir Jis ­ lon do nis sa fon do
bir Jis ­ Ses yid va ga dawy vi tes,
mag ram Tvi Ton bir Jam uari ganacxa
da. ram de ni me uSe de go
mcde lo bis Sem deg ame ri kel ma
nasdaq­ma bir Jis aq ci e bis yidva
ga dawy vi ta da 28%­s da e patro
na. niu­ioris sa fon do bir­
Jac cdi lobs ev ro pa Si SeW ras.
am miz niT man uk ve ga day la pa
fran gu li Euronext-i, nasdaq­ma
mTli a nad Se is yi da Sve du ri
bir Ja, ro me lic Ta vis mxriv
skan di na vi is da bal ti is pi re­
Tis fa si a ni qa Ral de bis bazris
80%­s akon t ro leb da. aRniS
nu li bir Je bis Ses yid viT
ara be Tis bir Ja ­ dubai­im did
war ma te bebs mi aR wia nasdaq­is
20%­isa da lon do nis sa fondo
bir Jis 28%­is Ses yid viT.
ase, rom sa qar T ve los sa fondo
bir JiT da in te re se ba Cve ni
qvey nis T vis mi sa Re bia, rad ganac
ucxo u ri in ves ti ci e bis Semos
v la xels Se uwyobs sa fondo
bir Jis nor ma lur fun q cio
ni re bas da gan vi Ta re bas.
dRes sa qar T ve los sa fon do
bir Ja ze sa gan ga So mdgo ma re obaa,
rad ga nac: qve ya na ga nic dis
sa bir Jo aq ti ve bis de fi cits;
ad gi li aqvs sa vaW ro se si e bis
Ca var d nas; sa bir Jo in deq sis
sis te ma ti ur var d nas; fa si ani
qa Ral de bis kur sis kle bas;
sab ro ke ro kom pa ni e bis ga kotre
bas (2009 wlis 17 Te ber vals
xuT sab ro ke ro kom pa ni as Ca moer
T va li cen zi a) da a.S.
aq uk ve aS ka raa qvey nis poli
ti ku ri da Za bu lo bi sa da
,,fiq sin gis” Se de ge bi, da ara
im de nad glo ba lu ri eko no miku
ri kri zi si. Ffiqsingma gansa
kuT re bu lad uar yo fi Ti
gav le na iqo nia qvey nis sa Su amav
lo in s ti tut ze, rad ga nac
fa si a ni qa Ral de bis mflo be li
uk ve aRar aris val de bu li main
c da ma inc Su a mav le bis meS veo
biT ga yi don Ta vi si sa fon do
55
safondo birJa aprili - #4 2009

safondo birJa
aprili - #4 2009
aq ti ve bi, mi Tu me tes, sa qar T velo
Si jer ki dev ar ar se bobs
kul tu ra ,,Su a ma val Ta in s titu
tis~ Se sa xeb. me o rec, sa in tere
soa vin akon t ro lebs ara sabir
Jo ga ri ge be bis mo cu lo bas
da Ri re bu le bas? yo vel T vis
100 lar ze nak le bi Ri re bu lebis
ga ri ge ba ide ba, Tu me tis?
sa qar T ve los sa fon do bir­
Jis fun q ci o ni re ba ze uar yo fi­
Ti ze gav le na iqo nia Sem degma:
sabazro ekonomikaze gadasvlisas
birJebis qa o su rad
formirebam; sa ka non m deb lo baza
Si cvli le beb ma; qvey nis da­
Za bul ma po li ti kur ma vi Ta rebam;
glo ba lur ma eko no mi kur ma
kri zis ma; 2008 wlis ag vis tos
mov le neb ma.
aqe dan ga mom di na re, safon
do bir Jis gan vi Ta re bis
erT­erT um niS v ne lo va nes faq­
The ma in pla ce among mar ket eco no mic in f ras t ruc tru
es oc cu pi es the stock ex c han ge, which in its form repre
sents the pla ce and ru le of ho mo ge ne o us go ods/ma teri
als’ tra ding, ac cor ding to the con tent – it rep re sents the
or ga ni zed in for ma ti o nal mar ket. Stock ex c han ge is one
of the ma in gu a ran te es of stab le mar ket in the co untry
and the exis ten ce of stab le eco nomy, as well as it is
one of the ac ti ve spa ces of smart and ener ge tic in di vi duals
ac ting on fi nan ci al and con su mer mar ket. Economic
ori en ta ti on of the co untry and so ci al con di ti ons of the
po pu la ti on de pends on the ir ac ti vi ti es.
Formation of stock ex c han ge in Georgia de als with
the tur ning pro cess to mar ket eco nomy, which had begun
in a cha os way, but with the help of Eurasia Fund
“Georgian Stock Exchange” was fo un ded in 1999 in Janu
ary. Unfortunately, the Georgian Stock Exchange is in
its ini ti al sta ge of de ve lop ment, the re are ob ser ved lots
of re a sons: first of all, not stab le po li ti cal si tu a ti on in the
co untry, in for ma ti o nal va cu um for po pu la ti on abo ut the
stock ex c han ge and the ro le of stock ex c han ge sha res,
the de fi cit of stock ac ti ves and ot hers.
Global eco no mic cri sis and Rus si an-Georgian war
mo re or less to uc hed the stock ex c han ge of Georgia, as
no ne of emi tents of bonds rep re sen ted in stock ex c han ge
ope ra ti o nal hall we re not ban k rup ted, in 2008 in compa
ri son with the pre vi o us ye ar one emi nent less bonds
56
to rad mi maC nia ga ri ge bis piro
ba Ta sul uf ro me ti standar
ti zi re ba da Se sa ba mi sad
xel Sek ru le ba Ta ti pi zi re ba.
ris T vi sac auci le be lia:
• qvey nis po li ti ku ri si tua
ci is sta bi li ze ba;
• sa qar T ve los mTav ro bis
mi er gar k ve u li pri o ri te tis
da sax va glo ba lu ri fi nan suri
kri zi sis da saZ le vad;
• qvey nis eko no mi kis re a luri
seq to ris ga mo cocx le ba
ucxo u ri in ves ti ci e bis mozid
viT;
• sa fon do aq ti ve bis mraval
fe rov ne ba;
• mi moq ce va Si va di a ni kon traq
te bis dam k vid re ba;
• eg reT wo de bu li ,,fiq singis”
ga uq me ba;
• ssb­is ka pi ta lis zrda
ucxo u ri in ves ti ci e biT;
annotation
• sa qar T ve los sa ga da sa xa do
ko deq s Si cvli le bis Se ta na.
mxo lod ze moT Ca moT vli
lis Sem deg iq ne ba Se saZle
be li ssb­is gan vi Ta re ba,
ro gorc sa ses xo ka pi ta lis
baz ris erT­er Ti seg men tis.
Zi ri Ta di sa bir Jo ga ri ge be bis
ga mo ye ne bis ga re Se Se uZ le belia
mra va li fi nan sur­eko nomi
ku ri amo ca ne bis Ses ru le ba
da me tad rTu li stra te gi ebis
ga mo ye ne ba sa in ves ti cio
saq mi a no ba Si, fi nan su ri riskis
mar T va Si da a.S. swo red
sa fon do bir Ja aris ise Ti
ba za ri, ro mel sac Za luZs Seas
ru los mi si sak van ZoO daniS
nu le ba ­ ucxo u ri da Si da
sa in ves ti cio re sur se bis maqsi
ma lu ri mo zid va erov nul
eko no mi ka Si da efeq tu ri gada
na wi le ba seq to rebs So ris.
fUnd ExChangE fUn C ti o ning mEC ha niSm of gEoRgia
whi lE glo bal ECo no mi Cal CRi SES
nana Sho nia, akaki tse re te li Sta te University associated Professor
we re rep re sen ted for re a li za ti on, in the sa me ye ar 3180
ar ran ge ments on 83 150 154 ac ti ons we re fi xed and the
to tal cost was 256 565 287 79 GEL, in com pa ri son with
2007 ye ar, the num ber of ar ran ge ments is less 2,4 ti mes,
the num ber of sha res is al so less ne arly abo ut 7 mil lion
sha res, but the to tal cost is in c re a sed by 159 524 153
GEL, which ac cor ding to ex perts is re sul ted by fi xing.
one of the ma in im por tant po si ti ve fac tors of stock
ex c han ge is mo re stan dar di za ti on of con di ti ons of arran
ge ments and ac cor dingly, set ting the types of ag re ements,
the re fo re the fol lo wing me a su res ought to be taken
in to con si de ra ti on:
• Sta bi li zing po li ti cal si tu a ti on of the co untry
• Overcoming glo bal fi nan ci al cri sis pri o ri ti es by the
go ver n ment
• Activating re al sec tor of the eco nomy of the country
by ga i ning fo re ign in ves t ments
• Investing fo re ign ga ins in the ca pi tal of stock exc
han ge
• The va ri ety of stock ac ti ves, ma in ta i ning va lid
con t racts in flows among them
• Annulations of so cal led “Fixing” or mo re preci
sely to for bid non stock ex c han ge mar ket ac cor ding
to the law of Georgian le gis la ti on” About mar ket of
bonds”.

TviT m mar T ve li
er Te u le bis
sa bi u je to sis te ma
TviT m mar T ve li er Te u le bis bi u je te bi qvey nis sa bi uje
to sis te mis Se mad ge ne li na wi lia da igi ga ni sazR v re ba
ka no niT `ad gi lob ri vi TviT m mar T ve li er Te u lis bi u jetis
Se sa xeb~, ro me lic are gu li rebs ad gi lob ri vi TviT mmar
T ve li er Te u lis bi u je tis mom za de bis, gan xil vis, damt
ki ce bis, Ses ru le bis, audi tis, ze dam xed ve lo bis, an ga riSge
bis, Se fa se bi sa da kon t ro lis wess, ag reT ve ad gi lobri
vi TviT m mar T ve lo bis war mo mad gen lo bi Ti da aR masru
le be li or ga no e bis sa bi u je to uf le ba mo si le bebs.
ad gi lob ri vi TviT m mar­
T ve li er Te u lis bi u je ti,
ro gorc ka non Sia Ca mo ya libe
bu li, aris ad gi lob ri vi
TviT m mar T ve lo bis or ga no Ta
Se mo su lo be bis, ag reT ve, ma­
Ti fun q ci e bi sa da val de bule
be bis Ses ru le bis miz niT
ga sa we vi ga da sax de le bis da
naS Tis cvli le bis er Tob lio
ba, ro me lic dam t ki ce bu lia
ad gi lob ri vi TviT m mar T ve lobis
war mo mad gen lo bi Ti or ganos
(sak re bu los) mi er.
ad gi lob ri vi TviT m mar T veli
er Te u le bis ur Tier To ba
qvey nis sa bi u je to sis te ma Si
Se ma val sxva bi u je teb Tan uzrun
vel yo fi lia er Ti a ni samar
T leb ri vi ba ziT, er Ti a ni
sa bi u je to kla si fi ka ci is gamo
ye ne biT, ase ve er Ti a ni sa gada
sa xa do da sa fi nan so­sa bi uje
to po li ti kiT.
yve la ad gi lob riv TviT mmar
T vel er Te uls sa ku Ta ri
da mo u ki de be li bi u je ti gaaC
nia. ma Ti da mo u ki deb lo ba
sa bi u je to saq mi a no ba Si garan
ti re bu lia: ka no niT gansazR
v ru li sa ku Ta ri Se mosu
lo be biT da eq s k lu zi u ri
uf le ba mo si le ba Ta gan xor cie
le bis T vis ga da sax de le bis
ga we vis da mo u ki deb lad gansazR
v riT, ag reT ve, de le gi rebul
uf le ba mo si le ba Ta ka noniT
gan sazR v rul far g leb Si
da mo u ki de be li ga dawy ve ti lebe
bis mi Re bis uf le biT. adgi
lob ri vi TviT m mar T ve li
er Te u lis bi u je tis Se mo sulo
be bia sa an ga ri So pe ri od Si
bi u jet Si mi Re bu li fu la di
sax s re bis er Tob li o ba: Se mosav
le bi, ara fi nan su ri aq tive
bi, fi nan su ri aq ti ve bi da
val de bu le be bi. mi si Se mo sulo
be bi Sed ge ba sa ku Ta ri da
ara sa ku Ta ri Se mo su lo be bisa
gan. sa ku Tar Se mo su lo bebs
ga ne kuT v ne ba ad gi lob ri vi gada
sa xa de bi da mo sak reb le bi,
ga mo Ta nab re bi Ti tran s fe ri
da sa qar T ve los ka non m deblo
biT ad gi lob ri vi TviT mmar
T ve li er Te u le bi saT vis
gan kuT v ni li sxva Se mo su lobe
bi, xo lo, ara sa ku Tar Se mosu
lo bebs ga ne kuT v ne ba so ci alu
ri da miz nob ri vi tran s fere
bi da sa qar T ve los ka nonm
deb lo biT dad ge ni li sxva
Se mo su lo be bi.
ad gi lob ri vi TviT m mar Tve
li er Te u lis bi u je tis gada
sax de le bia sa an ga ri So peri
od Si bi u je ti dan ga sa ce mi
fu la di sax s re bis er Tob lio
ba: xar je bi, ara fi nan su ri,
fi nan su ri aq ti ve bi da val debu
le be bi. de le gi re bu li ufle
ba mo si le be bis gan xor cie
le bis T vis gan kuT v ni li gada
sax de le bis gan kar g va ze zedam
xed ve lo bas axor ci e lebs
uf le ba mo si li sa xel m wi fo
or ga no ad mi nis t ra ci ul er­
Te ul Si sa xel m wi fo rwmu nebul
Tan ko or di na ci iT.
bi u je tis sa ka so Ses ru leba
xde ba sa xa zi no mom sa xu re­
Tea xor gu aS vi li,
eko no mi kis aka de mi u ri
doq to ri,
go ris uni ver si te tis,
aso ci re bu li pro fe so ri
bis prin ci piT sa ban ko da wese
bu le be bis meS ve o biT. TviTm
mar T ve lo bis or ga nos Tan Se­
Tan x me biT sa xel m wi fo xa zi na
maT uwevs teq ni kur mom sa xu rebas.
ad gi lob ri vi TviT m mar T veli
er Te u le bis aR mas ru le beli
or ga no e bi uf le ba mo sil ni
ar i an dam t ki ce bul bi u jet Si
cvli le be bis Se u tan lad ga daa
na wi lon bi u je tiT ga mo yofi
li asig ne ba er Ti sa bi u jeto
or ga ni za ci is eko no mi ku ri
kla si fi ka ci is mux lebs So ris
wli u ri bi u je tiT am or ga niza
ci i saT vis dam t ki ce bu li
asig ne bis 10%­is far g leb Si.
bi u je tis Ses ru le bis an ga riS­
Si auci leb lad un da aisa xos
Se mo su lo be bis Ses ru le ba saxe
o be bis mi xed viT, da geg mil­
Tan Se da re biT me to bis an nakle
bo bis mi Ti Te biT, sa re zer vo
fon dis war mo mad gen lo bi Ti
or ga nos de bu le ba. Ses ru lebis
an ga ri Si dan ga mom di na re,
war mo mad gen lo bi Ti or ga nos
de bu le biT dad ge ni li we siT
sa ja rod ixi lavs da afa sebs
bi u je tis Ses ru le bas, Se i mu­
Sa vebs re ko men da ci ebs axa li
sa bi u je to wli saT vis. ad gilob
ri vi TviT m mar T ve li er­
Te u lis bi u je tis audi to ruli
das k v na da Ses ru le bis anga
ri Si eg zav ne ba sa qar T ve los
kon t ro lis pa la tas. igi warmo
ad gens sa ja ro in for ma ci as
da dad ge ni li we siT xel mi sawv
do mia sa zo ga do e bi saT vis.
2008 wli dan TviT m mar T­
57
adgilobrivi biujetebi aprili - #4 2009

adgilobrivi biujetebi
aprili - #4 2009
ve li er Te u le bi ga da vid nen
sa xa zi no mom sa xu re ba ze, rac
niS navs imas, rom xar jis gawe
va xor ci el de ba av to no miu
ri res pub li ke bis fi nan s Ta
sa mi nis t ro e bi sa da ad gi lobri
vi TviT m mar T ve lo bis or gano
e bis xel m ZR va ne lo bis mi er
aRe bu li da da mow me bu li valde
bu le be bis dad ge ni li we sis
Se sas ru leb lad. av to no mi u ri
res pub li ke bis res pub li ku ri
da ad gi lob ri vi TviT m mar Tve
li er Te u le bis bi u je te bis
da fi nan se ba ze myo fi sa bi u jeto
or ga ni za ci e bis mi er valde
bu le bis aRe bis xar je bis
ga we vis prog re su li we si regu
lir de ba sa qar T ve los finan
s Ta mi nis t ris brZa ne biT
dam t ki ce bu li in s t ruq ci iT,
rom lis mi xed vi Tac, sa bi u jeto
or ga ni za ci e bis mi er valde
bu le bis aRe ba da xar je bis
ga we va av to no mi u ri res publi
ke bis fi nan s Ta sa mi nis t roe
bi sa da ad gi lob ri vi TviTm
mar T ve lo bis or ga no e bis
xel m ZR va ne lo bis wi nas wa ri
Tan x mo bis ga re Se da uS ve belia.
or ga ni za cia bi u je tiT
dam t ki ce bu li xar je bis gasa
we vad sa fi nan so or ga no­
Si wa rad gens do ku men ta ci as
Sem de gi ri gi To biT: val de bule
bis do ku men ti, sa ga dax do
moTxov na, wi nas wa ri ga dax dis
da mow me ba (wi nas wa ri ga daxdis
Sem Tx ve va Si). wi nas wa ri
ga dax da Se saZ le be lia mivli
ne bis xar jeb ze, ase ve Tu
Budjets of self go ver ning units are the parf of the
Bugjet and ke ep prin cip les of uni tu, tran s pa ren cu, ac coun
ta bi lity, in de pep n den cu and of bud ge tes system.The
as sen ce and im r tan ce of bud gets of auto no mus re pub lics
and self go ver ning units are con di ti o ned bu aco ni mic and
fis cal bud get po li tics of auto mo us re pub lics and self gover
ning units which is the unity cre a ted bu le fis la fi ve and
exe cu fi le bo di es for re a li za ti on the ir fun c ti ons and ta eks
what are ma ni fes ted in to mo bi li za ti on of bud get in co mes.
58
wi nas wa ri ga dax da gaT va liswi
ne bu lia xel Sek ru le biT.
da mow me bis do ku men tis war moud
gen lo bis Sem Tx ve va Si sa finan
so or ga no Se a Ce rebs ima ve
eko no mi ku ri kla si fi ka ci is
mux liT axa li val de bu le bis
aRe bas da da mow me bis do kumen
tis dro u lad war mo ud genlo
bis Se sa xeb yo vel T vi u rad
ac no bebs Se sa ba mis ma kon t role
bel or ga no ebs.
val de bu le bis, sa ga daxdo
moTxov ni sa da da mow mebis
do ku men teb Si Se ta ni li
mo na ce me bis sis wo re ze pasu
xis m geb lo ba ekis re ba sabi
u je to or ga ni za ci as. safi
nan so or ga no ga ni xi lavs
sa bi u je to or ga ni za ci is gan
war mod ge ni li do ku men ta ciis
moTxov neb Tan Se sa ba mi sobas
da are gis t ri rebs mas biu
je tis sa in for ma cio ba za Si.
sa fi nan so or ga no e bi Zi ri Tadad
oTx mo dul Si mu Sa o ben:
geg me bis mo dul Si, val de bule
be bis mo dul Si, sa ga daxdo
moTxov ne bis mo dul Si da
ad mi nis t ra to ris mo dul Si.
geg me bis mo du li sa Su a le bas
aZlevs mom x ma re bels Ca a taros
sis te ma Si ar se bul klasi
fi ka to reb ze sxva da sxva
moq me de be bi, re daq ti re ba ga uke
Tos an da a ma tos axa li orga
ni za cia, mo am za dos geg me bi
or ga ni za ci eb ze Tve e bi sa da
eko no mi ku ri kla si fi ka ci is
mux le bis mi xed viT, Se i ta nos
geg ma Si cvli le be bi. val de bu­
annotation
le be bis mo du li sa Su a le bas
aZ levs mom x ma re bels Se iy vanos
sis te ma Si val de bu le bis
do ku men ti, re daq ti re ba gau
ke Tos, an da a ma tos axa li
Ca na we ri mim Re bis cno bar Si,
mi i Ros amom wu ra vi in for macia
uk ve da re gis t ri re bul
val de bu le beb ze. sa ga dax do
moTxov ne bis mo du lis sis te ma
sa Su a le bas aZ levs mom x ma rebels
da a re gis t ri ros axa li
sa ga dax do moTxov na, da aT vali
e ros yo ve li sa bi u je to
or ga ni za ci is pi ra di ba ra Ti,
da aT va li e ros sis te ma Si arse
bu li ne bis mi e ri sa ga dax do
moTxov na, anu li re ba ga u ke­
Tos re gis t ra ci a Si myof sa gadax
do moTxov nas. ad mi nis t rire
bis mo du li ki sa Su a le bas
aZ levs mom x ma re bels gax s nas
axa li mom x ma re be li, mi a ni Wos
maT Se sa ba mi si uf le be bi, Secva
los da wa Sa los ar se bu li
mom x ma reb le bi, da aT va li eros
sis te ma Si ar se bu li nebis
mi e ri sa ga dax do moTxovna,
anu li re ba ga u ke Tos regis
t ra ci a Si myof sa ga dax do
moTxov nas. yo ve li ve amis Semdeg
ki mom sa xu re sa fi nan so
or ga no da re gis t ri re bul saga
dax do moTxov ne bis sa fuZvel
ze aya li bebs sa ga dax do
da va le bebs da ga sa naR deblad
gzav nis mom sa xu re sa banko
da we se bu le ba Si. yo ve li ve
es ki sa bi u je to pro ce sis yovel
etaps gam W vir va le xa siaTs
Ses Zens.
intEgREd bUd gE taRy aC Co Unt SUS tEm of SElf go vER ning UnitS
tEa KhoR gU aS h vili, doctor of Ekonomics,
associate Professor of gori University
Si nee 2008 self go ver ning ha ve over to tre a sury
ser vi ce whet me ans that ru ling of bud get exen ces of
or ga ni za ti ons, which are un der sub mis si on of self
go ver ning units, are car ri ed auf ac cor fing to prin ciples
of tre a su re ser vi ce. with all an su ring, each sta ge
of bud get will be in ter g ra ted in one sus tem and neces
sa ru ti me for ope ra ti ons will be re du cel till mini
mum amd the ma in fhing is that pro cess will be
tran s ra rent.

su ve re nu li sa in ves ti cio
fon de bi msof lio eko no mi ka Si
sa er Ta So ri so sa fi nan so kri zi si, ro me lic Zi ri Ta dad gam w vav da 2008 wlis ag visto
dan, pro vo ci re bu lia aSS­is ipo Te ku ri kre di te bis mozR va ve biT, ro mel mac ga mo iwvia
lik vi du ro bis msxvil mas S ta bi a ni de fi ci ti ara mxo lod iq, ara med mTel msof lio
Si. glo ba lu ri sa fi nan so sis te mis aseT fon ze mniS v ne lov nad iz r de ba su ve re nu li
sa in ves ti cio fon de bis ro li (Sem d gom Si Se mok le biT ­ fon de bi), rom le bic ka pi ta lis
sa er Ta So ri so baz reb ze axor ci e le ben ope ra ci ebs sa xel m wi fos sa bi u je to sax s re biT
da kon t rol de bi an am sa xel m wi fo e bis mTav ro ba Ta mi er.
dRe van de li msof lio fi nan su ri kri zi sis
pi ro beb Si da sav le Tis biz nes­sa zo ga do e be bis,
sa er Ta So ri so sa fi nan so or ga ni za ci e bis, po liti
ko se bis, eq s per te bis gam w va ve bu li yu radRe ba
mi mar Tu lia fon de bis saq mi a no bi sa ken.
Tum ca, es fon de bi ar aris axa li mov le na
msof lio eko no mi ki saT vis. pir ve lad es or ga niza
ci e bi ga moC n da XX sa u ku nis 50­60­ian wleb Si.
am Ja mad msof li o Si da ax lo e biT 50­mde fondia.
zo gi erT qve ya na Si ram de ni me ase Ti or gani
za ciaa, Tum ca isi ni gan s x vav de bi an or ga ni zaci
ul­sa mar T leb ri vi sta tu siT, da fi nan se bis me­
To de biT da kon k re tu li amo ca ne biT.
bo lo pe ri od Si war mo So bi li yve la ze msxvili
fon de bia: sa u dis ara be Tis sa xel m wi fo sa inves
ti cio fon di (2008 w.), erov nu li ke Til dReo
bis ru se Tis fon di (2008 w.), Ci ne Tis sa in vesti
cio kor po ra cia, gan vi Ta re bis Ci neT­af ri kis
fon di, nav To bis an go lis sa re zer vo fon di (2007
w.), du ba is sa in ves ti cio kor po ra cia, bax re i nis
hol din gu ri kom pa nia `mum ta la ka ti~ (2006 w.), kore
is sa in ves ti cio kor po ra cia, ti mo ra­leS tis
nav To bis fon di (2005 w.). ase Ti msxvi li fon debis
Seq m nis pro ce si grZel de ba, ri si geg me bic
ga ni xi le ba sam Tav ro bo do ne ze. am mxriv gan sakuT
re bu li aq ti u ro ba Se im C ne va sa fi nan so­ekono
mi ku ri sis te mi saT vis mniS v ne lo van iseT qveyneb
Si, ro go ri caa: iapo nia, in do e Ti, bra zi lia
da sxv.
fon de bi sad mi in te re sis gaZ li e re ba aix s neba
imi Tac, rom uka nas k nel dros, msof lio finan
su ri kri zi sis pi ro beb Si, spar se Tis yu ris,
Ci ne Ti sa da sin ga pu ris sa xel m wi fo sa in ves ticio
fon de bi sar geb lob d nen maT T vis xel say reli
sa baz ro ko ni un q tu riT da axor ci e leb d nen
mra val mi li o ni an ga ri ge bebs aSS­isa da ev ro pis
wam y va ni ker Zo sa in ves ti cio da sa ban ko in s titu
te bis aq ci a Ta pa ke te bis Se sa Ze nad. aR niS nu li
fi nan su ri in s t ru men te bi ki ara mxo lod am qveyne
bis eko no mi kis, ara med msof lio me ur ne ob ri vi
sis te mis xer xe ma lia.
msgav s ma faq teb ma pir ve lad da sav le Tis ker­
Zo sa fi nan so in s ti tu te bi Se aS fo Ta, rom leb mac
fon de bi mi iC ni es mZlavr kon ku ren te bad. gan sakuT
re bu li in te re si fon de bis fe no me nis Ses wavli
sad mi iwye ba 2007 wli dan ame ri ku li da germa
nu li ban ke bi sa da sxva ker Zo or ga ni za ci e bis
mi er. fon de bis sa kiTxi aq tu a lu ri gax da po liti
kur do ne zec. qvey ne bis mTav ro be bi, ro mel Ta
eko no mi ka Sic xde bo da sax s re bis da ban de ba, va­
ra u dob d nen, rom su ve re nu li sa in ves ti cio fonde
bi mo ma val Si ma Ti eko no mi ku ri usaf r Txo ebis
T vis xom ar war mo ad gen da mu qa ras?
su ve re nu li sa in ves ti cio fon de bis gar Semo
ate xi li sa in for ma cio aJi o ta Jis Se de gad am
or ga ni za ci e bis saq mi a no bis Ses wav la da iwyes
msof li os wam y van ma sa fi nan so­eko no mi kur ma ins
ti tu teb ma.
sa er Ta So ri so sa va lu to fon d ma 2007 wlis
oq tom ber Si Ta vis yo vel w li ur mox se ne bas _
`glo ba lu ri fi nan su ri sta bi lu ro ba~, ga u ke­
Ta fon de bis Se sa xeb cal ke da nar Ti. 2008 wlis
Te ber v lis T vis fon d ma mo am za da do ku men ti sa­
Ta u riT `su ve re nu li sa in ves ti cio fon de bi. samu
Sao prog ra ma~. mas Si Ca mo ya li be bu lia Zi ri­
Ta di Te o ri u li, sta tis ti ku ri da faq tob ri vi
cno be bi im mo men ti saT vis msof li o Si ar se bu li
fon de bis Se sa xeb, for mu li re bu lia kon k re tuli
wi na da de be bi fon de bis xel m ZR va ne lo bi sa da
wev ri­qvey ne bi saT vis sa kiTxis uf ro Rrma Ses wavlis
miz niT.
su ve re nu li sa in ves ti cio fon de bis re gu lire
bis sa kiTxe bis Ses wav liT da in te res da eko nomi
ku ri Ta nam S rom lo bi sa da gan vi Ta re bis or gani
za cia (eT go), ro me lic mra va li wlis gan mavlo
ba Si da ka ve bu li iyo ker Zo ka pi ta lis sa er­
Ta So ri so moZ ra o bis sa kiTxe bis Ses wav liT. 2008
wlis ap ri li saT vis eT go­m pir ve lad ga mo aq vey na
mox se ne ba _ `su ve re nu li sa in ves ti cio fon de bi
da sa xel m wi fo­re ci pi en tis po li ti ka~.
eT go­s mo na ce me biT, fon de bis ope ra ci eb ze ukve
ar se bobs gar k ve u li SezRud ve bi. ma ga li Tad,
is lan di a Si ak r Za lu lia ucxo e Tis sa xel m wi foe
bi sa da sa xel m wi fo kom pa ni e bis in ves ti ci e bi,
gar da im Sem Tx ve ve bi sa, ro de sac mTav ro ba gascems
gan sa kuT re bul ne bar T vas. meq si ka awe sebs
SezRud vebs pir da pir in ves ti ci eb ze ucxo e Tis
qvey ne bis mTav ro be bi sa da sa xel m wi fo sa warmo
e bis mi marT saq mi a no bis mTel rig sfe ro Si.
es pa ne Ti ito vebs uf le bas, SezRu dos im sa xelm
wi fo Ta mTav ro be bis in ves ti ci e bi, rom le bic
ar Se di an ev ro kav Si ris Se mad gen lo ba Si. mox sene
ba Si da das tu re bu lia, rom mra va li re ci pi enti­qve
ya na api rebs zo me bis gam kac re bas ucxo u ri
in ves ti ci e bis re gu li re bis miz niT.
fon de bis yve la ze gav r ce le bu li de fi ni ciis
Ta nax mad, igi sa in ves ti cio fon dia, ro me lic
im yo fe ba sa xel m wi fo sa kuT re ba Si da eq vem deba
re ba mis kon t rols. zo gi er Ti gan mar te bis
Ta nax mad, fon di war mo ad gens Se da re biT axal
59
fondebi aprili - #4 2009

fondebi
aprili - #4 2009
or ga ni za ci ul tips, ro me lic mo i cavs sa kuT rebis
ker Zo da sa xel m wi fo eb riv for mas da saq mia
nobs glo ba lur fi nan sur baz reb ze gar k ve u li
SezRud ve biT.
me tad sa yu radRe boa fon de bis fun q ci o na luri
da xa si a Te ba. ase Ti fon de bi iq m ne ba qvey neb Si
(re gi o neb Si), rom le bic ga nic di an sa ga da sax delo
ba lan sis pe ri o dul Tu qro ni kul de ficits,
da Se sa ba mi sad, erov nu li oq ro­sa va lu to
re zer ve bi sa da sa xel m wi fo bi u je tis pro ficits.
Se sa ba mi sad, fon de bi war mo ad gens mak roe
ko no mi ku ri po li ti kis in s t ru ments, ro me lic
mo wo de bu lia Se am ci ros sa ga reo an ga riS s wo rebis
dis ba lan si, uz run vel yos sax s re bis grZelva
di a ni Se nax va, ro me lic mi i Ro sa xel m wi fo (regi
o nu li) bi u je ti dan.
ssf­is eq s per te bi yve la sa xel m wi fo sa inves
ti cio or ga ni za ci i dan, rom le bic mi e kuT v neba
su ve re nul sa in ves ti cio fon debs, ga mo yo fen
xuT Zi ri Tad fun q ci o na lur for mas:
• sta bi li za ci is fon de bi, rom lis da niS nule
baa sa xel m wi fo bi u je tis Se mo sav le bi dan gamo
yo fi li gan sazR v ru li sax s re biT qvey ni dan
ga ta nil ned le ul sa da re sur seb ze (nav To bis
gar da) msof li o Si ar se bu li fa se bis rye ve bi sagan
mi si dac va (ga u saf r Txo e ba);
• sa Sem nax ve lo fon de bi, ro me lic, Ta vis
mxriv, mo wo de bu lia uz run vel yos qvey nis mo pove
bi Ti mrew ve lo bis aq ti ve bis kon ver ta cia, ufro
me tad di ver si fi ci re bu li (uf ro sta bi lu ri
grZel va di a ni geg miT) aq ti ve biT. mi za ni – cno bili
ho lan di u ri avad m yo fo bis Ta vi dan aci le ba,
ro de sac ned le u lis eq s por tis gan War bi Se mosav
le bi iw vevs qvey nis Sig niT eko no mi ku ri aq tivo
bis da ce mas;
• zo gi erT qve ya na Si Seq m ni li spe ci a li zebu
li kor po ra ci e bi, rom le bic pa su xis m ge be li
ari an oq ro­sa va lu to re zer vis mar T va sa da
ma Ti da ban de be bis gziT sa baz ro in s t ru men tebad
ga daq ce va ze, ase Ti or ga ni za ci e bis ka pi tali
for ma lu rad ar aris ga mo yo fi li Se sa ba mi si
qvey nis oq ro­sa va lu to re zer ve bis gan da Se dis
mis Se mad gen lo ba Si;
• gan vi Ta re bis fon de bi, rom lis da niS nu lebaa
so ci a lur­eko no mi ku ri gan vi Ta re bis kon k retu
li pro eq te bis da fi nan se ba. ma ga li Tad, erovnu
li me ur ne o bis sa er Ta So ri so do ne ze kon kuren
tu na ri a no bis amaR le ba mi si dar gob ri vi Tu
te ri to ri u li struq tu ris ga um jo be se bis gziT;
• da bo los, da niS nu le bi sa da ar se bo bis
sta Jis mi u xe da vad – sa zo ga do eb ri vi (sa ja ro)
sa pen sio fon de bi, sa i da nac xde ba qvey nis mo saxle
o bis pen si e biT uz run vel yo fa, ro me lic finan
s de ba sa xel m wi fos, da ara mo sax le o bis Sena
ta ne bis gan.
Ta na med ro ve su ve re nu li sa in ves ti cio fon debis
saq mi a no bi saT vis da ma xa si a Te be lia gan sa kuTre
bu li aq ti u ro ba da mas S ta bu ro ba. su ve re nu li
sa in ves ti cio fon de bis in ves to re bi, rom le bic
fuls mniS v ne lo va ni di vi den de bis mi Re bis mizniT
tra di ci u lad aban deb d nen por t fe lur in vesti
ci eb Si, Tan da Ta no biT ga da iq c nen stra te gi ul
in ves to re bad da Se i Zi nes Ses yi du li aq ti ve bis
mar T va Si mo na wi le o bis uf le ba. ma ga li Tad, Svei
ca ri is ban ki United Bank of Swit zer land (UBS), romlis
an ga riS zec iricxe bo da za ra li – 10 mlrd
60
do la ri, iZu le bu li gax da ga e yi da Ta vi si aqci
e bis 9,8% sin ga pu ris mTav ro bis sa in ves ti cio
kor po ra ci a ze 9,75 mlrd do la rad, ris Sem de gac
igi gax da Sve i ca ri is ban kis msxvi li aq ci o ne ri.
ana lo gi u ri sa xiT Ci tig ro up­is mTa var me wi le e bad
`mo u lod ne lad~ aR moC n d nen abu da bis sa in ves ticio
sab Wo, ro mel mac mi si aq ci e bis 4,9%­Si ga da ixa
da 7,5 mlrd do la ri, sin ga pu ris mTav ro bis sain
ves ti cio kor po ra cia (aq ci e bis 3,7% 6,88 mlrd
do la rad) da qu ve i Tis sa in ves ti cio mmar T ve lis
(aq ci e bis 1,6% 3 mlrd do la rad) 1 .
su ve re nu li sa in ves ti cio fon de bi ar iyo SeniS
nu li iseT sa eW vo saq mi a no ba Si, ro go ri caa:
ko mer ci u li an Tun dac po li ti ku ri diq ta tis
mcde lo be bi. Tum ca, faq te bi sa pi ris pi ros metyve
lebs. ma ga li Tad, 2007 wli saT vis Ci ne Tis sa inves
ti cio kor po ra ci is Seq m na, ro mel mac Se i Zi na
ame ri ku li in ves t kom pa ni is Black Sto ne aq ci a Ta pake
ti, ma Si naT ve ga nacxa da, rom ar hqon da gan zra
xu li mo e po ve bi na ad gi le bi kom pa ni is di reqtor
Ta sab Wo Si.
fon de bis saq mi a no bis ana li ziT da ka ve bu li eqs
per te bi aR niS na ven, rom maT mci re zo miT, mag ram
ma inc axa si a TebT mid re ki le ba, Ca er Ton im kom pani
is po li ti ka Si, rom lis aq ci o ne re bic gax d nen.
fon de bis mo cu lo bis swra fad zrdas Tan er­
Tad iz r de ba ma Ti in ves ti ci e bis ara fi nan su ri
(ma ga li Tad, po li ti ku ri da stra te gi u li) moti
va cia. aSS­isa da ev ro ka v Si ris ka non m deb lebi
frTxi lo ben, rom su ve re nu li sa in ves ti cio
fon de bis in ves ti ci e bi Se iZ le ba ga mo ye ne bul iqnes
po li ti ku ri miz ne bis mi saR we vad ara be Tis
qvey ne bis, Ci ne Ti sa da ru se Tis mTav ro be bis mi er.
am az ris mok le for mu li re bas ax dens sa er Ta­
So ri so sa va lu to fon dis mTa va ri eko no mis ti s.
jon so ni: `su ve re nu li fon de bi _ `Sa vi yu Te bi a~,
ro me lic war mo ad gens saf r Txes msof lio fi nansu
ri sis te mis sta bi lu ro bi saT vis~ 2 .
su ve re nu li sa in ves ti cio fon de bis re gu lire
ba Si igu lis x me ba Zi ri Ta dad maT mi er sa er Ta­
So ri so do ne ze gar k ve u li we se bis Se mo Re ba, romel
Ta Ses ru le ba, ro gorc am ide is mim dev re bi
ime dov ne ben, ma Ti ne ba yof lo biT xor ci el de ba.
sa kiTxi exe ba fon de bis saq mi a no bis me ti gam Wvir
va lo bis uz run vel yo fas. 2008 wlis da vo sis
sa er Ta So ri so eko no mi kur fo rum ze prob le mis
ar si Sem deg na i rad ga mo xa ta aSS­is fi nan s Ta minis
t ris mo ad gi lem d. mak kor mik ma: `dRem de Cven
mig vaC n da, rom su ve re nu li fon de bi war mo ad gend
nen grZel va di an, sta bi lur in ves to rebs, romle
bic xel m ZR va ne lo ben ko mer ci u li prin ci pebiT.
mag ram, ex la, ro de sac ma Ti in ves ti ci e bi
sag r Z nob lad ga i zar da, Cven un da vi yoT dar wmu
ne bu le bi, rom in ves ti ci e bis bu ne ba ata rebs
gan sa kuT re bul ko mer ci ul xa si aTs~ 3 .
ssf­is yo fi li mTa va ri eko no mis ti, har var dis
uni ver si te tis pro fe so ri k. ro go fi uf ro Riad
acxa debs: `a zi u ri qvey ne bi da sa xel m wi fo e bi,
1 С. Чебан. Суверенные инвестиционные фонды: новый
феномен мировой экономики. Ж. Мировая экономика
и международные отношения. 2008, №10, стр. 15.
2 А. Апокин. Проблема глобальных дисбалансов в мировой
экономике. Ж. Вопросы экономики. 2008, №5, стр. 58.
3 С. Чебан. Суверенные инвестиционные фонды: новый
феномен мировой экономики. Ж. Мировая экономика
и международные отношения. 2008, №10, ст. 18-19.

om le bic nav To biT vaW ro bis Se de gad gam did r dnen,
cdi lo ben mi si dax ma re biT ze gav le nis mo pove
bas. Cven gvin da, rom es gav le na aR moC n des ara
ise Ti, ro go ric maT surT. kor po ra ci u li da finan
su ri mmar T ve lo ba un da iyos gam W vir va le, rom
vi yoT da cu le bi msgav si ze gav le ni sa gan~ 4 .
90­iani wle bis bo los tran s pa ren to bis proble
ma war mo iS va ker Zo sa dazR ve vo fon de bis saqmi
a no bas Tan da kav Si re bi Tac. ma Ti Tav da pir ve li
stra te gia ori en ti re bu li iyo ma Ra li ris kis
tran saq ci eb sa da rTu li sa in ves ti cio in s t rumen
te bis ga mo ye ne ba ze. es fon de bi, Ta vi si ay vave
bis xa na Si, nak le bad mi saw v do mi aR moC n da kapi
ta lis baz ris da sa xel m wi fo re gu li re bis
ze moq me de bi sa da kon t ro lis ma nam de Ca mo ya libe
bu li stan dar tu li zo me bi saT vis. sif r Txi le
im sa ba biT, rom sa dazR ve vo fon debs Se uZ li aT
fi nan su ri sis te mis mTli a nad moS la, gam w vav da
ame ri ku li LTCM (Long-Term Ca pi tal Management) skanda
lu ri kra xis Se de gad. LTCM iyo aSS­is erTer
Ti yve la ze msxvi li da war ma te bu li sa dazRve
vo fon di, ro me lic aC ve neb da xe lov nu rad
gaz r dil Se mo sav lebs SeZ le bu li kli en te bis
da sa in te re seb lad, TiT qos, mis mmar T ve lo ba Si
iyo 125 mlrd do la ris Ri re bu le bis sa in ves ticio
por t fe li 5 .
fon de bis um rav le so ba, ro me lic da fuZ n da
ro gorc ker Zo sa in ves ti cio fon di, xSi rad ar
icavs tran s pa ren to bis stan dar tebs. es Se iZ le ba
aix s nas ara im de nad mis mi er ga ta re bu li ope raci
e bis mi mar Tu le bis, mo ti ve bi sa da mas S ta be bis
da far vis mi ze ziT, ram de na dac wmin da fi nan su ri
as peq te biT: mi si tran s pa ren to bis uz run vel yo fa
mo iTxovs da ma te biT or ga ni za ci ul Za lis x me vas
da fi nan sur da na xar jebs.
su ve re nu li sa in ves ti cio fon de bis ana li zis
ara nak leb mniS v ne lo va ni as peq te bi ukav Sir de ba
mis re a lur rols Ta na med ro ve glo ba lur finan
sur siv r ce Si.
`uf ro zo ga dad rom Se va fa soT gan sa xil ve li
4 iqve, gv. 19.
5 ltCm­is partniorTa Soris iyvnen ekonomikis
sferoSi ori nobelis premiis laureati –
n. Soulzi da r. mertoni, romelTa ultraTanamedrove
maTematikuri modelebi warmoadgenda
fondis finansuri saqmianobis safuZvels.
annotation
fe no me nis mas S ta be bi, sa Wi roa Se fas des ma Ti aqti
ve bis mTli a ni mo cu lo ba, ro mel mac 2008 wlis
pir ve li na xev ri saT vis Se ad gi na 3 trln do la ri.
msof li os yve la sa xel m wi fos oq ro­sa va lu to rezer
ve bis mTli a ni mo cu lo ba Se ad gens 6,9 trln
do lars, aSS­is mSp­s mo cu lo ba 12 trln do lars.
am fon ze su ve re nu li sa in ves ti cio fon de bis ka pita
li ga mo i yu re ba sak ma od STam beW da vad~ 6 .
fon de bis saq mi a no biT da in te re se bu li mkvleva
re bi mi a niS ne ben am or ga ni za ci e bis ne ga ti ur
as peq teb zec. ma Ti az riT, fon de bi tra di ci u lad
msof lio sa fi nan so me qa niz mis mas ta bi li ze be li
ele men tia. pir vel rig Si, is, Ta vi si ar siT, axorci
e lebs grZel va di an in ves ti ci ebs da saq mi a nobi
saT vis ar izi da ven na ses xeb sax s rebs, gan s xva
ve biT ker Zo sa dazR ve vo da sxva sa in ves ti cio
fon de bi sa gan. fon de bi ar emor Ci le ba spe ku laci
ur azarts, mSvi dad elo de ba kri zi sul peri
o debs da arc Tu iS vi a Tad moq me debs baz ris
sa er To ten den ci e bis wi na aR m deg, e.i. aq ti vebs yidu
lobs ma Sin, ro de sac ume te so ba iZu le bu lia
Ta vi da aR wi os am aq ti vebs.
eq s per te bi sa mar T li a nad aR niS na ven fon debis
ar se bo bis fun da men ta lu ri po zi ti u ri aspeq
te bis Se sa xeb, Zi ri Ta dad mis wils ka pi ta lis
mi wo de ba Si, rac uz run vel yofs in ves ti ci e bis
baz ris ga far To e bas da mi si struq tu ris ga umjo
be se bas, ase ve grZel va di a no bi sa da da ban de bebis
di ver si fi ci re bis wya lo biT mi si fun q ci o nire
bis efeq ti a no bis amaR le bas.
su ve re nu li sa in ves ti cio fon de bis da niS nule
bi sa da saq mi a no bis mas S ta be bis zrda Se iZle
ba Se fer x des mxo lod im Sem Tx ve va Si, Tu aSS
da sxva qvey ne bi, rom le bic saq mi a no ben ga re dan
ka pi ta lis mud mi vi mozR va ve bis xar j ze, mi zanmi
mar Tu lad da iwye ben sa ga reo an ga riS s wo re bis
de fi ci tis, da Se sa ba mi sad, eko no mi ka Si ucxo ur
ka pi tal ze moTxov nis Sem ci re bas. Tum ca, uax loes
per s peq ti va Si es nak le ba daa mo sa lod ne li.
mzevinar nozaZe,
ekonomikis akademiuri doqtori
6 С. Чебан. Суверенные инвестиционные фонды: новый
феномен мировой экономики. Ж. Мировая экономика
и международные отношения. 2008, №10, стр. 20.
So vE RE ign invEStigating fUndS in global EConomy
m. nozadze
So ve re ign in ves ti ga ting funds are not a new event for glo bal eco nomy They we re fo un ded is 50-60 s. of the 19 –th cen tury.
Nowadays the re are abo ut 50 funds in the world with dif fe rent or ga ni za ti o nal - le gal sta tus, fi nan cing met hods and con c re te tasks.
They be long to the Government’s pro pety and are un der the ir con t rol.
According to so me de fi ni ti ons, the funds are rep re sen ted by the pri va te and go ver men ti al forms of the pro perty and com pa ra ti vely by
a new or ga ni za ti o nal form, that acts on the glo bal fi nan ci al mar ket with cer ta in li mits.
Such funds are cre a ted in dif fe rent co un t ri es (re gi ons) they fe el pe ri o di cal and cro ni cal de fi cit of the na ti o nal gold-cur rency re ser ves
and the pro fi cit of the bud get of the go ver n ment. Accordingly the funds are the in s t ru ment of mic ro e co no mi cal po li tics they are re ady
to li mit the aco un ting ba lan ce, to pro vi de the long-term ke e ping of ex pen ses, that had al re ady gi ven from the bud get of the go ver n ment.
On the ba ses of the pre sent glo bal fi nan ci al cri sis, the in te rest to wards the so ve re ign in ves ti ga ting funds are in c re a sed by the in te na ti o nal
fi nan ci al or ga ni a za ti ons, by ex perts and po li ti ci ans. The ir aim is to in ves ti ga te the funds ro le in glo bal fi nan ci al system, its po si ti ve and
ne ga ti ve in fl u en ce on glo bal fi nan ci al pro ces ses
61
fondebi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
mim di na re re ce si as win usw
reb da 2003­2008 ww. msof lio
er Tob li vi erov nu li pro duqci
is sam jer zrda. msof lio
ga da eC via Rrma cik lur ryevebs,
wam y va ni qvey ne bis mo saxle
o ba uka nas k ne li ori aTe uli
wlis gan mav lo ba Si (garda
ma va li eko no mi kis qvey ne bis
gar da) ar ga nic di da mniS v nelo
van umu Sev ro bas. 1990­iani
wle bi dan ka cob ri o ba dad ga
mra va li glo ba lu ri amo ca nis
wi na Se: ga re mo pi ro be bi sa da
kli ma tis dac va; brZo la si Rari
bes Tan – aTas w le u lis amoca
na (Millenium Development Co als);
sa in for ma cio re vo lu cia; masob
ri vi sa Su a lo kla sis Ca moya
li be ba gan vi Ta re bad qvey neb­
Si da sxv.
2008 wli saT vis Ca mo ya lib da
cik lu ri kri zi sis pi ro be bi:
dar gob ri vi dis ba lan sis gaZli
e re ba, in f la ci is mo ma te ba.
62
fi nan su ri kri zi sis
gan vi Ta re bis eta pe bi
msof li os qvey ne bis um rav le so ba
2008 wlis dam degs fi nan su ri kri zisi
sa da mzar di umu Sev ro bis pi ro beb­
Si Sex v da. aSS­is ipo Te ku ri kri zi si
(2007 w. ag vis to dan 2008 w.) gar da iq m na
Rrma fi nan sur kri zi sad da 2008 wlis
Se iZ le ba vTqvaT, rom aR mas v la
Tan da Ta no biT aram d g ra di gaxda
2007 wlis ag vis to saT vis,
ro de sac aSS­is bi naT m Se neblo
bis seq to ris mZi me kri zis ma
gav r ce le ba hpo va fi nan sur seqtor
zec. swo red am pe ri od Si
da iwyo fa se bis zrda nav Tob ze,
li To neb sa da sur saT ze.
eq s per t Ta Se fa se be bi msoflio
eko no mi kis mo ma va li ganvi
Ta re bis Se sa xeb nak le bad
op ti mis tu ria. `toq si ku ri~
ame ri ku li aq ti ve bis prob le ma
gam w vav da bo lo 12 Tvis ganmav
lo ba Si, 2008 wlis seq tem bri
saT vis Ca mo we ri li iyo ramde
ni me ase u li mi li ar di dola
ri.
bo lo eta pam de eko no mi kuri
aR mav lo ba grZel de bo da
kla si ku ri va ri an tiT, fa se bis
mkveT ri zrdiT ned le ul sa
da ener go ma ta reb leb ze. susti
rgo li am jaW v Si aR moC n­
III kvar t li dan Se vi da re ce si a Si. ex lande
li kri zi si ise ro gorc ume te so ba
kri zi se bi sa, aR moC n da sru li ad mo ulod
ne li, ra sac mow mobs ame ri kis xeli
suf le bis mi er gar k ve u li zo me bis
dag vi a ne biT mi Re ba.
da ara ener ge ti ku li dar gi an
sa xel m wi fo bi u je ti, ara med
gan vi Ta re bu li qvey ne bis ker Zo
sa fi nan so seq to ri, rac gansa
kuT re biT gan sac vif re be lia
1997­98 ww. azi is kri zi sis Semdeg,
ro me lic xels uwyob da
ze dam xed ve lo bi sa da re gu lire
bis gaZ li e re bas, fi nan su ri
kom pa ni e bis an ga riS s wo re bis
gam W vir va lo bis amaR le bas.
aR sa niS na via, rom re cesia,
sa bi u je to prob le me bis
zrda ga mo iw vevs so ci a lu ri
da sxva prob le me bis da re guli
re bis Se ne le bas, msof lio
so ci a lur­po li ti ku ri mdgoma
re o bis mo sa lod nel sa SiS
pe ri ods. ga sul ma oc w li an ma
eko no mi kur ma zrdam da mis ma
xa si aT ma mniS v ne lov nad Sec vala
msof lio.
fi nan su ri kri zi sis Se de gebis
Sem ci re ba da re ce si i dan
ga mos v lis gze bis Zi e ba qveyne
bis Zi ri Ta di jgu fe bis T vis
di di da na kar ge bis ga re Se –
sta bi lu ro bis Se nar Cu ne bi sa
da kri zi sis Sem ci re bis princi
pu li gzaa.
Se iZ le ba ga mov yoT msoflio
sa fi nan so kri zi sis ramde
ni me mi ze zi:
2006 wlis da sawyi si saTvis
msof li o Si eko no mi ku ri
zrdis ma Ra li tem pe bi da na zoge
bi sa da da nag ro ve bis sfe ro­
Si Rrma dis ba lan sis fon ze.
glo ba lu ri fi nan su ri siste
mis fun q ci o ni re ba Si sis temu
ri prob le me bis gam w va ve ba.
er Tis mxriv, aSS­isa da ev rokav
Si ris qvey ne bis sa ga da saxde
lo ba lan se bis di di odeno
bis uar yo fi Ti naS Ti, sxva

mxriv ki gan vi Ta re ba di qveyne
bis mzar di da de bi Ti naS­
Ti, ga mo sa xu li tri li o no biT
do la reb Si, an msof lio eep­is
1,2%. da na zo ge bis na ka de bi ganvi
Ta re ba di qvey ne bi dan – Zi ri­
Ta dad Ci ne Ti, in do e Ti, nav Tobis
eq s por ti o ri qvey ne bi dan
da ru se Ti dan – Se ad gens ukanas
k nel aT w le ul Si gan vi Tare
bu li qvey ne bis da na zo ge bis
da ax lo e biT 1%­s.
gan vi Ta re bul qvey neb Si uaryo
fi Ti re a lu ri sap ro cen to
ga nak ve Te bi. li be ra lu ri fulad­sak
re di to po li ti ka in fla
ci is glo ba lu ri Se ne le bis
pi ro beb Si, ag reT ve gan vi Tare
ba di qvey ne bi dan ka pi ta lis
mo di ne bam xe li Se uwyo imas,
rom 2000­iani wle bi saT vis umete
sad gan vi Ta re bul qvey neb Si
iyo uar yo fi Ti re a lu ri sapro
cen to ga nak ve Te bi. aman warmoS
va ri gi aq ti ve bis baz reb ze,
maT So ris, uZ ra vi qo ne bis bir­
Ja ze `buS te bi~. fss Tvli da,
rom sap ro cen to ga nak ve Te bis
mkveT ri Sem ci re ba da dak redi
te bis da ma te bi Ti `fan j ris~
gax s na mis cem da fi nan sur seqtors
sak ma ris mxar da We ras
da da ex ma re bo da mas kri zisis
daZ le va Si. ame ri kis uZ rav
qo ne ba ze fa se bi ga nag r Zob da
da we vas, xo lo ga da va de bu li
aras tan dar tu li kre di te bis
mo cu lo ba iz r de bo da. `fss­is
yo fi li xel m ZR va ne lis alan
grin s pe nis gan cxa de biT, ipo Teku
ri dak re di te bis sfe ro e bis
xe lov nu rad ga ber vis mi ze ze bi
mdgo ma re obs am pe ri o di saT vis
re fi nan si re bis da ba li ga nakve
Te bis dax ma re biT xan g r Z livi
sti mu li re bis po li ti ka Si.
`i po Te ku ri buS ti~ aR moC n da
uf ro mya ri da `toq si ku ri~,
vid re Cve u leb ri vi sa bir Jo da
aS ka rad ga aZ li e ra eko no mi kur
da ce ma ze moq me di faq to re bi~. 1
am kri zi sis Ti To e ul elements,
ra Tqma un da, ar Se eZ lo
Se eq m na ise Ti prob le me bi, magram
gan sazR v ru li po li ti kis
Za liT (e ray Si omis CaT v liT),
1 Григорев Л. Салихов М. Финансовый
кризис – 2008. Вхождение в
мировую роцессию. Ж. Вопросы экономики.
2008, №12, стр. 30-31.
aSS­is eko no mi ka Si struq turu
li dis ba lan si uka nas k ne li
wle bis gan mav lo ba Si sa SiS
do nem de ga i zar da. Se de gad Ziri
Ta di de fi ci te bi – sa vaW ro,
mim di na re ope ra ci e bi sa da biu
je tis an ga ri Se bi – swra fad
ga i zar da. grZel va di an per speq
ti va Si ase Ti mdgo ma re o bis
Se nar Cu ne ba Se uZ le be li iyo,
ra sac acxa deb da mra va li ekono
mis ti.
fi nan su ri seq to ris re guli
re bis Se sus te ba axa li finan
su ri in s t ru men te bis ga moye
ne bis ueca ri ga far To e bis
Se de gad. fi nan su ri seq to ris
da re gu li re bi sa da li be rali
za ci is sa er To ten den ci am
xe li Se uwyo axa li sis te muri
ris ke bis ga mov le nas, rome
lic Se sam C ne vi gax da krizis
Si Ses v li sas. ara sa ban ko
fi nan su ri seq to ris di di nawi
li (sa dazR ve vo fon de bi,
sa in ves ti cio ban ke bi, pir dapi
ri in ves ti ci e bis fon de bi)
fun q ci o ni re ben tra di ci u li
re gu li re bis far g leb Si an
re gu lir de bi an Za li an sustad.
axa li rTu li fi nan su ri
in s t ru men te bi (CDS, CDo, CDo+
da a.S.), rom le bic sa i po Te ko
ses xe biT aris gam ya re bu li. sami
aTe u li wlis win sazR varga
reT ipo Te kur kre di teb Tan
da kav Si re bu li de bi to ru li
da va li a ne ba dab ru ne bam de bankis
ba lan s ze rCe bo da, mag ram
dRe i saT vis ses xis gam ce mi, saku
Tar moTxov nas (me va lis mi­
marT) yi dis me sa me pir ze. aSS­
Si me sa me pi ris rol Si ga mo dio
da sam Tav ro bo or ga ni za ci ebi:
mTav ro bis erov nu li sa i po­
Te ko aso ci a cia; fe de ra lu ri,
erov nu li sa i po Te ko aso ci acia,
ker Zo kor po ra ci e bi. me same
pi re bi qmnid nen Ses yi du li
ipo Te ke bis por t fels da axden
d nen ipo Te kiT gam ya re bu li
fa si a ni qa Ral de bis emi si as.
in ves to rebs Se eZ loT aR niSnu
li fa si a ni qa Ral de bis yidva
da mi si kvlav ga yid va.
sa in ves ti cio ban ke bi sa da
fon de bis ma Ra li Se mo sav lia
no ba uz run vel yo fi li iyo
sxva das x va fi nan su ri de riva
ti ve bis mo cu lo bis zrdis
wya lo biT, mag ram isi ni mWidrod
ar iy v nen da kav Si re bul ni
sa ba zo aq ti ve bis sa i me do o bas­
Tan da pir ve li rye vis Ta na ve
ga da iq c nen `toq si ku rad~. ar c­
Tu iS vi a Tad kav Si ri sa baz ro
aq ti ve bis Se mo sav li a no ba sa da
war mo e bul fi nan sur in s t rumen
tebs So ris ata rebs rTul,
aras wor xa zo van xa si aTs, amitom
pir ve lis Ri re bu le bis
da ce mas miv ya varT de ri va tive
bis Ri re bu le bis ga ci le biT
uf ro Zli er efeq t Tan.
dRe i saT vis Se i niS ne ba mniSv
ne lo va ni sa fi nan so da we se bule
be bi sa da mTe li ri gi dar gebis
gaq ro ba: ma ga li Tad, faq tiu
rad Sewy vi tes ar se bo ba aSS­is
sa in ves ti cio ban keb ma. mra va li
cno bi li da msxvi li sa in ves ticio
kom pa nia am pro ces Si mniS­
63
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
v ne lo van rols Ta ma Sob da, ramac
maT Sem d gom Si se ri o zu li
fi nan su ri siZ ne le e bi Se uq m na
(ma ga li Tad, `Bear Ste ars~) 2 .
kri zi sis pir ve li eta pi
– 2007 wlis iv li si dan 2008
wlis ag vis tom de – xa si aT debo
da ame ri kis ipo Te ku ri kredi
te bis gan vi Ta re biT, did Zali
sax s re bis Ca mo we riT `cudi~
sa gi rav no ban ke bis da pirve
li ga kot re bu li ban ke bis
mi er. kri zi sis dros msof lio
sa ban ko sis te mam da kar ga Tavi
si ka pi ta lis mniS v ne lo va ni
na wi li. `ban ke bis er Tob li vi
da na kar ge bis mo cu lo ba dRe isaT
vis Se ad gens 800 mlrd dolars.
Tu ga viT va lis wi nebT
ssf­is prog nozs, rom banke
bis er Tob li vi da na kar gebi
Se iZ le ba ga i zar dos 2­jer
an me tad 1,6 trln do la ramde,
ma Sin kre di tis Sem ci re bis
mas S ta be bi iq ne ba ka tas t ro fuli,
ro gorc ame ri ku li, ase ve
msof lio eko no mi ki saT vis~ 3 .
me o re eta pi – lik vi du robis
kri zi si – ro mel mac 2008
wlis seq tem b ri dan Se i Zi na gansazR
v ru li mdgra do ba. ban ke bi
vaW ro ben cen t ra lu ri ban ke bis
2 vardiaSvili n. sub­praim
ipoTekuri sesxebis krizisi
aSS­Si. J. saqarTvelos ekonomika.
2008 w. #4, gv. 45.
3 Алексашенко С. Кризис – 2008:
пора ставить диагноз. Ж. Вопросы
экономики. 2008, №11, стр. 30.
Most co un t ri es thro ugh the world ha ve met 2008
ye ar on the ba ses of fi nan ci al cri sis and unem p loy ment.
Hypothecal cri sis (2007-2008 August) tur ned in to a de ep
fi nan ci al cri sis. At that ti me pre mi ses of a cyclic cri sis
we re for med. Economical growth gra du ally be ca me uns
tab le by August 2008 when the American ho u se bu ilding
sec tor’s he avy cri ses spre ad over the fi nan ci al sector.
Sin ce then the pri ces be gan ri sing on the fu el, me tals
and fo od.
We can dis tin gu ish so me re a sons of glo bal fi nan ci al
cri sis:
- High rhythm of eco no mi cal growth at the be ginning
of 2008, on the ba ses of de ep dis ba lan ce in the
64
`ucxo~ fu liT, mag ram Ta vi sas
ara vis ar an do ben. aSS­is mare
gu li reb le bis aS ka ra Secdo
mad iq ca `Lehman Brothers~­is
ga kot re ba. igi di di xnis gamo
su li iyo ko req tu li Te ori
u li mo saz re bi dan – aicilos
`mo ra lu ri ris ki~, rac
niS navs ar aiRos pa su xis m geblo
ba baz ris mo na wi le eb ze. es
ki mow mobs mim di na re kri zi sis
siR r mis aras wor ga ge bas: am
ga kot re bam da af r Txo yve la,
da ro gorc gviC ve na, sa i me do
bren de bi me ti aRar aris.
me sa me eta pi – kre di te bis
pa ra li ze ba, ga mom di na re likvi
du ro bis kri zi si sa gan da
sa ban ko sis te mis Sig niT undob
lo ba. rac uf ro did xans
grZel de ba igi, miT met zi ans
mo u tans mim di na re eko no mi kur
saq mi a no bas, gan sa kuT re biT –
mo ma val ka pi tal da ban de bebs.
mox da fi nan su ri baz rebis
ze dam xed ve lo bis, ana lizi
sa da kon t ro lis sis te muri
ngre va. ndo ba Se ir ya ara
mxo lod ama Tu im fi nan su ri
in s ti tu te bi sa da in s t ru mente
bis mi marT, ara med mTlia
no ba Si re gu la to re bi sa da
eko no mi ku ri uwye be bis mi marT.
ro gorc Cans, gan sazR v ru li
dro is gan mav lo ba Si bir Jas
aRar Se uZ lia ga mo vi des rogorc
in for ma ci is wya ro firmi
sa da mi si in s t ru men te bis
annotation
sa i me do o bi sa da Se mo sav li ano
bis mxriv.
msof lio fi nan su ri kri zisi
im yo fe ba Ta vis mwva ve faza
Si uk ve ram de ni me Tvis ganmav
lo ba Si da aZ li e rebs arse
bul eko no mi kur re ce si as.
ndo bis kri zi si Se nar Cu ne bulia
praq ti ku lad yve la ganvi
Ta re bul da Ria eko no mi kis
mqo ne qvey neb Si. gan vi Ta re bul
qvey neb Si Seq m ni li kri zi sis
Se de gad mcir de ba gan vi Ta rebad
qvey neb Si, maT So ris, saqar
T ve lo Si gan xor ci e le buli
in ves ti ci e bis mo cu lo ba.
sa qar T ve lo Si sus ti sa fi nanso
sis te mis ga mo ar xde ba qveya
na Si fi nan sur da sa sa qon lo
bir Jeb ze war mo e bu li fa si a ni
qa Ral de bis mi moq ce va da, Sesa
ba mi sad, por t fe lu ri inves
ti ci e bis gan xor ci e le ba.
auci le be lia qve ya na Si ise Ti
sa in ves ti cio in s t ru men te bis
ar se bo ba, ro me lic iq ne ba rea
lu ri sa fi nan so Su a ma va li
war mo e ba Si in ves ti re bi saT vis.
aRar aris sa eW vo, rom Cven
saq me gvaqvs ara ri giT sa ban ko
da sa bir Jo, ara med msof lio
kri zis Tan, ro me lic an g revs
mTel fi nan sur sis te mas.
na Tia Jo Ju aS vi li,
goris saxelmwifo
universitetis
asistent­profesori
finanCial CRi SiS - 2008 and Sta gES of itS dEvEloPing
n. Jojuashvili
sphe re of sa vings and ac cu ma la ti on.
- Negative re al per cen tal ra tes in the de ve lo ped coun
t ri es.
- We ak ness of the re gu la ti on of the fi nan ci al sec tor
on the ba ses of a sud den spre a ding of new fi nan ci al ins
t ru ments.
Global fi nan ci al cri sis has be en in a ca us tic pha se of
its exis ten ce for so me se ve ral months and the exis ting
eco no mi cal re ces si on is be ing stren g t he ned. The re li abi
lity of cri sis has be en prac ti cally kept in all de ve loped
co un t ri es. it is a fact that the men ti o ned cri sis has
got a glo bal cha rac ter, that des t roys the who le fi nan ci al
system.

is ke bis mar T vis
Ta vi se bu re be bi
sof lis me ur ne o ba Si
ris ki saq mi a ni cxov re bis auci le be li Se mad ge ne lia,
xo lo mi si mar T va ­ im mas S ta bu ri sa mu Sa os na wi li, romel
sac ne bis mi e ri kom pa nia axor ci e lebs fa se u lo ba Ta
Se saq m ne lad. mag ram mra va li kor po ra ci is kra xi, gviC venebs
imas, rom uam rav kom pa ni as ar ga aC nia ara mxo lod
ris ke bis mar T vis adek va tu ri sis te ma, ara med cu dad es mis
ris kis xa si a Ti, ro mel Ta nac aris da kav Si re bu li mi si saqmi
a no ba.
ke vin bi u le ri
risk­me nej men ti, ise ve, rogorc
sxva ne bis mi e ri sa xis
me nej men ti, Se i cavs mar Tvis
stra te gi a sa da taq ti kas.
stra te gia _ es ris ke bis mar­
T vis mec ni e re ba da xe lov nebaa,
ro me lic da fuZ ne bu lia
prog no zi re ba ze, stra te gi ul
da geg m va sa da da sa bu Te bu li
prog ra me bis Se mu Sa ve ba ze. igi
sa Su a le bas iZ le va Sem cir des
aR war mo e bis Se de geb ze sa risko
faq to re bis ara sa sur ve li
ze gav le na. ris ke bis mar T vis
stra te gi is amo ca ne bi mi mar­
Tu lia da sa xu li miz ne bis
miR we vi saT vis sax s re bis mo Zie
ba sa da ga mo ye ne ba ze. taq ti ka
_ es aris me To de bi da xer xe bi
kon k re tul ga re mo pi ro beb Si
da sa xu li miz ne bis miR we vis
gza ze.
un da aRi niS nos, stra te giu
li da geg m vis mniS v ne lo ba
gan sa kuT re biT sa baz ro ekono
mi kis pi ro beb Si. ame ri ke li
mec ni e ris igor an so fis ganmar
te biT, mi si gan xor ci e lebis
ori ti pi ar se bobs, ker­
Zod:
1. me qa ni ku ri _ igi xa si aTde
ba prob le ma ze re a gi re biT,
war sul ga moc di le ba ze orien
ta ci iT, mi ni ma lu ri ris kis
daS ve biT, ris kis, ro me lic
Se e sa ba me ba war sul ga moc dile
bas;
2. stra te gi u li _ igi gu­
lis x mobs prob le mis wi naswar
mety ve le bas da mi si gadawy
ve tis gze bis mo Zi e bas,
Se moq me de biT mid go ma ze orien
ta ci as, ri gi al ter na ti vebi
dan sa u ke Te sos ar Ce vas, axali
ga dawy ve ti le be bis da saSve
bi ris kis prog no zi re bas,
sa ris ko va ri an te bis da ba lanse
ba sa da sis te mu ri wi na aR mde
go be bis aR ricx vas.
ar se bobs ris kis Sem ci rebis
mra va li xer xi, rom lebmac
asax va hpo ves eko no mi kur
li te ra tu ra Si. maT mi e kuT vne
bi an: pro eq tis mo na wi le ebs
So ris ris kis ga da na wi le ba,
ris kis dazR ve va, sax s re bis
re zer vi re ba ga uT va lis wi nebe
li xar je bis da sa fa ra vad,
war mo e bis di ver si fi ka cia,
da na xar je bis li mi ti re ba, dama
te bi Ti in for ma ci is mi Re ba,
kva li fi ci re bu li prog no zis
mi Re ba, TviT dazR ve va, mar ketin
gu li Za lis x me va, ris kis
Sem c ve li da na xar je bis Ca deba
war mo e bu li pro duq ci is
TviT Ri re bu le ba Si da sxva.
ma Ti ga mo ye ne ba ga mar T lebu
lia, ro gorc kom p leq s Si,
ise in di vi du a lu rad, vi na i dan
isi ni isa xa ven er Ti da i gi ve mizans
_ sa me ur neo­fi nan su ri
saq mi a no bis mim di na re o ba ze
sa ris ko Sem Tx ve ve bis ne ga tiu
ri ze moq me de bis Sem ci re bas.
ris kis yve la faq to ri maT­
Ta mar du da u ri,
eko no mi kis aka de mi u ri
doq to ri, sa qar T ve los
sa xel m wi fo ag ra ru li
uni ver si te tis aso ci re bu li
pro fe so ri
ze eko no mi ku ri su bi eq tis
mxri dan ze moq me de bis Se saZleb
lo bis mi xed viT Se saZ loa
da i yos sam jgu fad:
l ara re gu li re ba di;
l sus tad re gu li re ba di;
l pi ro bi Tad re gu li re ba di.
ara re gu li re bads mi e kuTv
ne bi an is ga re faq to re bi,
rom le bic asa xa ven sa war mos
fun q ci o ni re bis bu neb rivkli
ma tur sa da so ci a lureko
no mi kur ga re mos (nor mati
ul­sa mar T leb ri vi ba za,
bu neb riv­kli ma tu ri pi ro bebi,
so ci a lur­po li ti ku ri
si tu a cia, sa me war meo saq mi ano
bis aq ti u ro bis do ne, samom
x ma reb lo baz ris mdgoma
re o ba, erov nu li va lu tis
msyid ve lo bi Ti una ri da mosax
le o bis cxov re bis do ne).
sus tad re gu li re bads _ ki
yve la da nar Ce ni ga re faqto
ri. sa war mos Si da ga re mo
gar k ve u li zo miT eq vem deba
re ba mar T vas, mag ram ganu
sazR v re lo bis ele men tis
sru lad uar yo fa aqac Se uZle
be lia, ami to mac ris kis
Si ga faq to rebs mi a kuTv neben
pi ro bi Tad re gu li re bad
faq to rebs.
ris ki ne bis mi e ri, maT Soris
sa sof lo­sa me ur neo warmo
e bis ga nu yo fe li ele men tia.
ga nu sazR v rel sa me ur neo gare
mos Tan sof lis­me ur ne o bis
65
agraruli seqtori aprili - #4 2009

agraruli seqtori
aprili - #4 2009
adap ta ci is xel Sewyo bis erTerT
sa Su a le bas war mo ad gens
sa xel m wi fos mxri dan mi si
aRor Zi ne bis T vis adek va tu ri
po li ti kis Se mu Sa ve ba da gata
re ba.
sof lis me ur ne o ba Si risk
Tan adap ti re bu li re Ji mis
for mi re ba Se uZ le be lia, Tu
ar iq ne ba gaT va lis wi ne bu li
qce vi Ti da mo ti va ci u ri Ta vise
bu re be bi, rom le bic da ma xasi
a Te be lia sa qar T ve los ekono
mi ki saT vis, ase ve Ta vi se buri
na ci o na lur­eko no mi ku ri
men ta li te ti, mi si di di inerci
u lo ba. Tum ca, so ci a lureko
no mi ku ri ge no ti pis inerci
u lo bis mi u xe da vad, igi
war mo ad gens di na mi ur sis temas,
ro mel sac Ses wevs una ri
da aqvs sak mao po ten ci a li
sa zo ga do e bis prog re su li Zale
bis ze gav le niT mo ax di nos
tran s for ma cia da sof lis
me ur ne o bis aRor Zi ne ba.
ag ra rul sfe ro Si ris kebis
mar T vis erT­erT xerxs
sa sof lo­sa me ur neo ris ke bis
dazR ve va war mo ad gens. imis
ga mo, rom ris ki war mo ad gens
miz ni dan ga dax ris al ba Tobas,
amitom dazR ve vis ga mo yene
ba qmnis re a lur Se saZ leblo
bas miR we ul iq nes da sa xuli
miz ne bi.
dazR ve va ­­ es aris ka no niT
gan sazR v ru li eko no mi kur
66
ur Ti er To ba Ta sis te ma. mas
sa fuZ v lad udevs sax s re bis
spe ci fi ku ri fon di, ro me lic
iq m ne ba sa war mos, fer me ris da
fi zi kur pir Ta xar j ze.
sa ris ko mdgo ma re o ba – SeiZ
le ba iyos obi eq tu ri da
su bi eq tu ri. obi eq tu ri mdgoma
re o ba – es aris ma ga li­
Tad, bu neb ri vi ka tak liz me bi.
su bi eq tu ri mdgo ma re o ba dakav
Si re bu lia eg reT wo de bul
ada mi a nur faq tor Tan (ma gali
Tad, Sro mis usaf r Txo e bis
we se bis dar R ve va).
dazR ve va, ro gorc we si,
xor ci el de ba fu la di formiT.
sis te ma age bu lia dazRve
u li pi re bis mi er gan sazR vru
li Tan xis Se na ta neb ze speci
a lur sa dazR ve vo fon d Si.
Aam fon di dan xor ci el de ba
za ra lis sa dazR ve vo anazRau
re ba im Sem Tx ve va Si, Tu moxda
sa dazR ve vo mov le na da Catar
da sa dazR ve vo ga dax dis
Se fa se ba.
sa dazR ve vo anazRa u re ba –
aris Tan xa, ro mel sac ix dis
dam zR ve vi za ra lis asa nazRau
reb lad, ro me lic mi ad ga
dazR ve u li pi ris qo ne bas an
mis qo neb riv in te re sebs. Mmisi
zo ma da mo ki de bu lia sa dazRve
vo Tan xa ze, sa dazR ve vo uzrun
vel yo fis sis te ma ze da
sa dazR ve vo xel Sek ru le bis
pi ro beb ze.
sof lad mwar mo eb le bis
saq mi a no bis Se de ge bi bev radaa
da mo ki de bu li bu neb riv
sti qi a ze _ mkac ri kli ma turi
pi ro be bi, xan Z re bi, gvalva,
wyal di do be bi da sxva, rac
ga na pi ro bebs ris ke bis Ta vi sebu
re bebs ag ra rul seq tor Si.
gar da ami sa, sof lis me ur neo
ba aris kve bis pro duq te bis
Zi ri Ta di mim wo de be li, ami tom
sa sof lo­sa me ur neo mwar mo eble
bis nak lo va ne be bis ris ki
gav le nas ax dens mo sax le o bis
cxov re bis do ne ze. kve bis produq
te bi es aris swra fad fu­
We ba di sa qo ne li, ro me lic ar
eq vem de ba re ba xan g r Z liv Senax
va sa da ma ra ge bis Seq m nas,
ami tom ma Ti war mo e ba un da
mim di na re ob des ga nuwy vet liv.
sof lis­me ur ne o bis mniS v nelo
va ni Ta vi se bu re ba mdgo mare
obs ima Si, rom aR war mo ebis
pro ce si da kav Si re bu lia
mce na re e bi sa da cxo ve le bis
gan vi Ta re bi sa da zrdis bi olo
gi ur pro ce seb Tan. Ta vi si
Si na ar siT ris ke bis mar T va ar
war mo ad gens ra Rac gan s x vave
buls, sof lis me war me e bis
saq mi a no bis sxva as peq te bis
mar T vi sa gan. pir vel rig Si, es
aix s ne ba imiT, rom ne bis mi e ri
mmar T ve lo bi Ti ga dawy ve tile
ba pir da pir an iri bad dakav
Si re bu lia ris k Tan.
ar se bobs mmar T ve lo bi Ti
ga dawy ve ti le bis mi Re bis zogi
er Ti spe ci a lu ri me To de bi
da ti pe bi, rom le bic Ta vi danve
ga miz nu lia ag ra rul sfero
Si ris ki sa da ga nu sazR vre
lo bis Sem ci re ba ze. soflis
me ur ne o ba ze eko no mi kuri,
eko lo gi u ri stre si sa da
baz ris rye ve bis ze moq me de bis
Se sam ci reb lad auci le be lia
sof lis me ur ne o bis in ten sifi
ka cia sa war moo sis te mis
di ver si fi ka ci is gziT _ maqsi
ma lu ri efeq ti a no bis miR wevis
miz niT.
ris kis Sem ci re ba ze ga miznul
Ro nis Zi e bebs mi a kuT v ne ben
sa ba zo teq no lo gi e bis Ser­
Ce vas, vi na i dan isi nic Se saZloa
moq me deb d nen war mo e bis
mdgra do ba ze. ase ma ga li Tad,

in ten si u ri teq no lo gi e bis gamo
ye ne ba iZ le va uf ro mdgrad
Se de gebs, vid re eq s ten si u ri
teq no lo gi e bi, mar to im mi zeziT,
rom es uka nas k ne li da moki
de bu lia bu neb riv­kli ma turi
pi ro be bis mer ye o ba ze.
bo lo pe ri od Si da savle
Tis eko no mi ku rad gan vi­
Ta re bul qvey neb Si ris ke bis
mar T vi saT vis iye ne ben xed Jire
bas. mas sak ma od far Tod
iye ne ben sa sof lo­sa me ur neo
sa war mo e bis me ne je re bi. xed­
Ji re ba war mo ad gens mo ma val­
Si sa baz ro pi ro be bis arasa
sur ve li cvli le be bis gan
mo sa lod ne li ris kis Sem cire
bas an kom pen sa ci as. mi si
Zi ri Ta di amo ca naa me war mis
dac va ba zar ze ara sa sur veli
cvli le be bi sa gan. vi na idan,
ne bis mi e ri mi Re bu li gadawy
ve ti le ba (sa ris koa igi
Tu ara), yo vel T vis efuZ ne ba
xel mi saw v dom in for ma ci as,
ami tom ris kis Sem ci re bi sa
da efeq ti a ni mmar T ve lo bi Ti
ga dawy ve ti le be bis mi Re bis
miz niT, pir ve lad Ro nis Zie
bebs So ris, un da ga mov yoT
in for ma ci is Seg ro ve bi sa da
in for ma ci u li uz run vel yofis
sis te me bis Se mu Sa ve bis
Ro nis Zi e be bi.
wam y va ni qvey ne bis sa soflo­sa
me ur neo pro duq ci is
mwar mo eb le bis so ci o lo gi uri
ga mo kiTx vis mo na ce me biT,
Se da re biT aq tu a lu ria infor
ma cia war mo e bu li da sa­
The risk-ma na ge ment, as well as any ot her ver si on of
ma na ge ment, con ta ins stra tegy and ma na ge ment tac tics.
one of ways of ma na ge ment of risks in ag ra ri an sphe re
is ag ri cul tu ral in su ran ce. whe re as the risk – pro ba bi lity
of a de vi a ti on from the pur po se for the sa ke of which
the de ci si on was ma de, in su ran ce ap p li ca ti on cre a tes re al
pos si bi lity of ac hi e ve ment of an ob ject in vi ew.
re a li za cio pro duq ci is marke
tin gu li Se saZ leb lo be bis,
sa sof lo­sa me ur neo war mo ebis
axa li teq no lo gi e bis Sesa
xeb da sxva.
Ro nis Zi e bebs, rom le bic
mi mar Tul ni ari an ris ke bis
Sem ci re ba ze da un da gan xor
ci el d nen kon k re tu li sasof
lo­sa me ur neo pro duqci
is mwar mo eb le bis mi er,
ar Za luZT mTli a nad uzrun
vel yon sof lis me urne
o ba Si uris ko saq mi a no ba.
imi saT vis, rom gan xor ci eldes
sof lad ris ke bis ufro
efeq ti a ni mar T va, ze moT
moy va ni li Ro nis Zi e be bis gar
da auci le be lia, ase ve saxel
m wi fo mxar da We ra da regu
li re ba.
annotation
Ta na med ro ve pi ro beb Si
auci le be lia ris ke bis mar Tvis
ga mo ye ne ba sa qar T ve los
sof lis me ur ne o bis kri zisi
dan ga moy va nis sxva das x va
kon cef ci e bi sa da prog ra mebis
Se mu Sa ve bas, Tum ca, ris kebis
mar T vis er Ti a ni sis te ma
sa xel m wi fo do ne ze jer jero
biT ar ar se bobs. risk­faqto
re bis ugul ve bel yo fam,
uaris Tqmam risk­me nej men tis
gan vi Ta re ba ze Se saZ loa migviy
va nos ara mxo lod cal ke uli
sa sof lo­sa me ur neo mw armo
eb le bis, ara med ag ra ru li
sfe ro sa da mTli a nad sa zo gado
e bis mdgra di gan vi Ta re bis
Se uZ leb lo bas Tan.
fEatURES of ma na gE mEnt of RiSKS in ag Ri CUl tU RE
ta mar dudauri.
academic doc tor of Economics, associate Profesor of gSaU.
other po wer ful to ol of ma na ge ment of risk is hedging.
Re cently this way was ex ten ded in the west whe re
it is wi dely used by ma na gers of the ag ri cul tu ral en ter p rises.
Ignoring of risk fac tors, re fu sal of risk-ma na ge ment
de ve lop ment can le ad to im pos si bi lity of a sus ta i nab le
de ve lop ment not only se pa ra te ag ri cul tu ral ma nu fac turers,
but al so ag ra ri an sphe re.
67
agraruli seqtori aprili - #4 2009

sabanko saqme
aprili - #4 2009
ses xis por t fe lis xa ris xis
maC ve ne be li da por t fel Tan
da kav Si re bu li ris ke bi
ris kis ori ka te go ria ar se bobs: sak re di to ris ki da kredi
tis por t fe lis ris ki. portfelis ris ki ga ni sazR v re ba rogorc
fi nan su ri da we se bu le bis ris kis in di vi du a lu ri ses xis
xa ris xi uf ro ga sa ge bad Tu vity viT, por t fe lis ris ki aris indi
vi du a lu ri ris ke bis ja mi, ro me lic qmnis ses xis por t fe lis
risks. is me ba kiTx va: ra gan sazR v ravs ses xis por t fe lis ris kis
faq tors? un da aRi niS nos, rom Ti To e u li mses xe be li in di vi dua
lu ri ris kis por t fe lis ma ta re be lia. amitom, am ris kis port
fe li de ta lu rad un da Se vis wav loT, ra Ta da vad gi noT Rirs
Tu ara am in di vid ze ses xis ga ce ma. sxva sity ve biT rom vTqvaT, Seas
ru lebs Tu ara kli en ti mas ze da kis re bul val de bu le bas.
in di vi du a lu ri ris kis Sefa
se bi sas uam rav ga re faq tors
un da mi eq ces yu radRe ba, ro melic
kli en tis mar T vas ar eq vemde
ba re ba. Ffasebis gan vi Ta re ba,
ba zar ze sa qon lis Se sa va li
da ga sa va li pir da pir aisa xe ba
kli en tis ga dax di su na ri a no baze.
Tu ba za ri ne ga ti ur gan vi­
Ta re bas gviC ve nebs mar to xe la
biz nes mens Za li an ga u Wir de ba
da geg mi li saq mi a no bis zus tad
geg mis mi xed viT gan xor ci e le ba.
gamoyenebuli teq ni kis Se saZleb
lo ba am ris k Tan ga sam k laveb
lad in di vi du a lur do ne ze
Se fas de ba. Aamitom, in di vi du alu
ri ses xis gan xil va sa valde
bu loa, mag ram ara sak ma risi.
mas Tan un da ax l des riskis
Se fa se ba ses xis por t fe lis
do ne ze. na Te lia, rom ris kis
war mo So bis erT­er Ti faq tori
dag vi a ne bu li ga da sa xa dia.
amitom, ses xis gam cem TaT vis
re ko men di re bu lia in teg ri rebu
li stra te gi e bis ga mo ye ne ba,
rac Se am ci rebs ga da ux de lobas.
Ppirvel rig Si, un da Seiq
m nas kli en tis Ser Ce vis me qaniz
mi, rom lis sa Su a le bi Tac
ga mo i ricxe ba ise Ti kli en te bi,
rom leb sac ara aqvT ga dax dis
Se saZ leb lo be bi an sur vi li;
Se mu Sav des an ga riS Ta sis te ma,
ro me lic xels Se uwyobs mo nito
rin g sa da dro u li zo me bis
mi Re bas sak re di to ofic ris
mxri dan; Se mu Sav des an ga riS­
Ta sis te ma, ro me lic mog va wodebs
zust in for ma ci as por tfe
lis xa ris xis, ten den ci e bi sa
da Se saZ lo ga da ux de lo bis
68
faq to re bis Se sa xeb; dad gin des
gvi a ni ga dax di sa da ga da uxde
lo bis maq si ma lu ri zRva ri.
Mmocemuli zRva ri un da efuZne
bo des im xar je bis de ta lur
ana lizs, rom le bic ga mo iw via
dag vi a ne bul ma ga dax deb ma da
ga da ux de lo bam. sa er Tod qveynis
mak ro e ko no mi ku ri si tu a cia
pir da pir aisa xe ba sxva das x va
eko no mi ku ri seq to re bis eko nomi
kis gan vi Ta re ba ze. qve moT Cven
gan vi xi lavT sa ban ko seq tor Si
ar se bul ris kebs da mis gav lenas
qvey nis mak ro e ko no mi ku ri
gan vi Ta re bis do ne ze.
ris kis aci le bis sis te ma gani
xi le ba, ro gorc sa ban ko produq
tis er Tob li o ba.
komerciuli ban kis sim ya ris
upir ve le si maC ve ne be lia sa ku­
Ta ri ka pi ta lis si di de, romel
mac un da uz run vel yos mi si
Se u fer xe be li saq mi a no ba. Aamis
auci leb lo ba ima Si mdgo ma reobs,
rom Se iZ le ba mas das Wirdes
sak mao re zer vi, ra Ta ga dai
xa dos ga uT va lis wi ne be li zara
li da va li.
mniS v ne lo va nia kli en te bis
ar se bo ba, amiT Se saZ le be lia
fu la di na ka dis mo zid va, romel
zec da mo ki de bu lia ban kis
ko mer ci u li sim ya re, rad gan
ko mer ci u li ban ke bi saq mi a no bas
awar mo e ben cva le bad aram yareko
no mi kur si tu a ci a Si, ami tom,
gan sa kuT re bu li yu radRe ba unda
mi eq ces war moq m nil risks.
bankis ris ki un da gan vi xiloT,
ro gorc aq ti ve bi sa da
pa si ve bis por t fe lis ris ki da
ara ro gorc ban kis ba lan sis
na i ra ta ba ta Ze,
( s s s su) asis tent­pro fe so ri
an ga ri Seb ze ar se bu li de bi toru
li da kre di to ru li nar Ce ni.
ami tom, Zi ri Tad ris kad ga ni xile
ba por t fe lis ris ki:
Ta vis mxriv sa ban ko por t felis
ris ki mo i cavs:
_ sa por t fe lo ( sa ba lan so)
risks;
_ sap ro cen to risks;
_ lik vi du ro bis risks.
sa qar T ve los si nam d vi le Si
Tu sesxs sa xel m wi fo aiRebs
ris ki TiT q mis ar ar se bobs da
mi si da far va mox de ba ad re Tu
gvi an sa xelmwi fo bi u je ti dan.
da nar Cen Sem Tx ve va Si banks ar
Se uZ lia mTli a nad mos pos riskis
faq to ri, ami tom, un da ecados,
sa dac Se saZ le be lia Seam
ci ros ris ki. Tu ban kebs ar
eq ne baT gar k ve u li dazR ve va,
ma Sin, ses x ze auci leb lad warmo
iq m ne ba prob le me bi da ga iz rde
ba za ra li.
bankebs Ta vis mxriv uC n debaT
sa ris ko si tu a ci e bi, romle
bic ma Ti mom x ma reb lis bu nebas
asa xavs. Mmsxvil sa war mos
Tu prob le ma ga uC n da biz nes Si,
Ta vis mxriv, is uSu a lo ze gavle
nas ax dens sa war mos ur Ti er­
To ba ze ban k Tan.
dakreditebis pro ce si un da
mo i cav des ris kis ana lizs, rome
lic ar se bi Tad sxva ara fe ria,
Tu ara sis te ma tu ri cda upa suxos
kiTx vas ga mo va Tu ara?
sa SiS ro e ba ima Si mdgo ma reobs,
rom Tu ban ki ver Ses Z lebs
kon k re tu li ses xis ga ce mis orga
ni ze bas Se iZ le ba ris ki a no ba
ga i zar dos.
komerciuli sa ban ko ses xe bis

ume te so ba eZ le va mwar mo e bels.
maT wi na Se wa moW ri li ris kis
ra o de no ba bev ria. zo gi ris ki
da ma xa si a Te be lia da Cve u leb rivia.
amitom, igi yo vel T vis un da
ga viT va lis wi noT. ro gorc uk ve
aRv niS neT _ ris kis aci le bis
sis te ma ga ni xi le ba, ro gorc saban
ko pro duq tis er Tob li o ba
(sa ban ko fi nan su ri teq no lo gie
bi; we se bi da pro ce du re bi), Aan
fir me bis (sa war mo e bis) me To debi
sa da pro ce se bis er Tob lio
ba. er Tob li vi sa ban ko ris kis
mar T va gu lis x mobs ris kis warmom
q m ne li faq to re bis dad genis
eta pebs si tu a ci ebs, rom lis
dro sac xde ba ris kis war moqm
na. arsebobs al ba To ba imi sa,
rom sa ban ko por t fe lis ris ki
Se iZ le ba dad ges ara xel say reli
pi ro be bis Se de gad, ro me lic
Se iZ le ba war mo iq m nas ga ur k vevlo
bis dros sa ban ko mar T vis
pi ro beb Si ga dawy ve ti le be bis
mi Re bi sas.
komerciulma ban k ma aq tive
bi sa da pa si ve bis por t fe li
un da ga ni xi los mTli a no ba Si,
ra Ta miR we ul iq nas sa er To miza
ni _ ma Ra li mo ge ba da mi sa­
Re bi ris kis do ne. Aaqtivebisa
da pa si ve bis er Tob li vi mar T va
banks Se saZ leb lo bas mis cems
da ic vas de po zi te bi da ses xe bi
se zo nu ri rye ve bi sa gan.
kreditis ga ce mi sa da mi nima
lu ri re zer vis Seq m nis Semdeg
iwye ba sak re di to pro ce sis
axa li eta pi – sak re di to mo nito
rin gi, rac Se saZ leb lo bas
iZ le va ga ni sazR v ros ris kis
xa ris xi, rom sa Wi ro e bis Sem Txve
va Si, rac Se iZ le ba dro u lad
da i sa xos Se sa ba mi si Ro nis Zi e bebi
mdgomareobis ga mos wo re bis
miz niT. aR niS nu li sa Su a le bas
aZ levs ban kis sak re di to gan yofi
le bas mud mi vi mo ni to rin gis
sa fuZ vel ze gan sazR v ros ne gati
u ri ten den ci e bi, sa nam proce
si Se uq ce va di gax de ba.
sa por t fe lo ris kis Se fa sebis
sa fuZ vel ze xde ba adek va turi
re zer vis ga an ga ri Se ba.
re zer vis mi ni ma lur moTxovnebs
cen t ra lu ri ban ki gansazR
v ravs. Tu fi nan sur da we sebu
le bas ar ga aC nia spe ci a lu ri
li cen zia, an ar aris sa ban ko
or ga ni za cia, ro mel sac ad gilob
ri vi xel m ZR va ne lo ba mar­
Tavs, ma Sin mi si da re zer ve ba
sa er Ta So ri so stan dar teb ze
day r d no biT xde ba. re zer vis gaan
ga ri Se bi sas yo vel T vis un da
ga viT va lis wi noT kre di tis: 1)
ga da va de bis dRe e bis ra o de noba;
2) ga dax dis va da da ga dax da;
3) gi ra os xa ris xi. Ffinansuri
da we se bu le ba ise ad gens sa rezer
vo fonds, rom is mo ma val Si
ga um k lav des sa va ra u do risks
da za rals. Ffinansur da we sebu
le bas Se uZ lia da ar sos yvela
eko no mi ku ri seq to ri saT vis
spe ci fi ku ri ris kis por t fe li.
ses xis da far vis mo men t Si avanse
bis ga ce mis T vis gan kuT v nil
re zervs iye ne ben. sa re zer vo poli
si re gu la ru lad un da imar­
Te bo des da mi si ko req ti re bac
dro u lad un da xde bo des.
sa qar T ve lo Si ses xe bis dana
kar gis da sa fa ra vad Seq m ni li
re zer ve bi mo ge bi dan ana ricxis
sa xiT iq m ne ba da mis TviT Ri rebu
le ba Si aisa xe ba. aR niS nu li
re zer vi ar Se dis ban kis sa ku­
Tar ka pi tal Si.
msoflio sa fi nan so praq tikis
mi xed viT, ba ze lis Se Tan xme
bis sa fuZ vel ze, uime do sesxe
bis da sa fa ra vad Seq m ni li sare
zer vo Tan xa ban kis sa ku Ta ri
ka pi ta lis Se mad gen lo ba Si gani
sazR v re ba.
aR niS nu li dan ga mom di na re,
Se iZ le ba iT q vas, rom ses xe bis
Se saZ lo da na kar ge bi saT vis Seqm
ni li re zer vi as ru lebs so cia
lur­eko no mikur fun q ci as:
_ igi mi mar Tu lia ban kis sakre
di to ris kis da sa fa ra vad;
_ aris me a nab re e bis mi er daban
de bu li Tan xis ga ran ti;
_ igi ase ve uz run vel yofs
ban kis aq ti ve bis mWid ro kav­
Sirs mis sa ku Tar ka pi tal Tan,
e.i. re sur se bis mTel ba zas Tan.
rac Se e xe ba ses xis por t felis
xa ris xis maC ve ne bels, unda
aRi niS nos, rom mim di na re
ba lan sis maC ve neb le bis mi xedviT,
anu sa er To ses xis Zi ris
mi xed viT _ ses xis por t fe lis
xa ris xis maC ve ne be li mniS v nelo
van rols Ta ma Sobs ses xis
por t fe lis mar T va Si. sa er To
pi ro be biT por t fe lis xa ris xis
maC ve ne be li ses xis por t fe lis
fun q ci o ni re bas an ara fun q ci oni
re bas akon t ro lebs da akav­
Si rebs maT sxva das x va spe ci fikur
as peq teb Tan.
ses xis por t fe lis mar T va
cdi lobs pa su xi gas ces Sem deg
kiTx vebs:
pir ve li _ ram de nia aq ti u ri
mses xeb le bis ga da ux de lo bis
ko e fi ci en ti?
meore _ses xis pro cen tis
ram de ni pro cen ti ar fun q ci oni
rebs?
mesame _mim di na re ses xis gada
ux de lo bis ko e fi ci en tis mixed
viT ram xe laa za ra li?
me oTxe _ ram de nad sag r Z nobia
ses xis por t fe lis kon cent
ra cia gar k ve u li re gi o ne bis,
seq to re bis, an ses xis ka te go rie
bis mi xed viT?
me xu Te _ ra gziT xde ba sesxis
por t fe lis kon cen t ra ci is
da kav Si re ba mim di na re da wa suli
ses xis por t fe lis fun q cio
ni re bas Tan?
ses xis por t fel Tan da kav­
Si re bu li ris ki ga ni sazR v re ba
yve la ses xis dar Ce ni li naS Tis
mi xed viT. ris kis ses xis por tfel
ze gav le nas ax dens ga daxdis
gra fi ki da ses xis da farvis
va da.
ses xis por t fe lis ris kis
Se mad ge ne li na wi lia sak re dito
ris ki, ro me lic aris al ba­
To ba imi sa, rom aq ti ve bis na wilis
Ri re bu le ba gan sa kuT rebiT
Sem cir de ba, an da va nul ze.
sa qar T ve los sa ban ko sis tema
Si ar se bobs araq me di Ti aqti
ve bi, maT So ris sak re di to
da ban de be bi, rom lis ga da farvis
va da ga vi da da Ca mo i we ra
es aris kre di te bi, rom le bic
aras d ros ar ifa re bo da da Camo
i we ra, ro gorc za ra li.
ses xis za ra lis ko e fi ci en ti
zus tad un da iyos ga a na li zebu
li. zo gi er Ti fi nan su ri dawe
se bu le ba did xans yoy ma nobs,
vid re ses xis Ca mo we ris ga dawyve
ti le bas mi i Reb des, rad ga nac
isi ni Si So ben, rom kli en te bi
maT saq ci els aras wo rad aRiqva
men da ifiq re ben, rom maT apati
es ses xis ga da ux de lo ba.
finansur da we se bu le bas SeuZ
lia Ca mo we ros ses xe bi, romle
bic 360 dRes aRe ma te ba, Tu
ma Ti Ca mo we ra uf ro ad re ar
mox da ( da vuS vaT, mses xe be li
gar da ic va la, an ga u Ci nar da).
zo gi er Ti da we se bu le ba rTul
xerxs iye nebs imis da sad genad,
Tu ra tom ar mox da ses xis
ga dax da, aris Tu ara ga da uxde
lo ba ker Zo pi ris, seq to ris
an re gi o na lu ri ris kis da na­
Sa u li. Aam ana li zis Se degs
xSi rad kre di tis Se ja me bis
69
sabanko saqme aprili - #4 2009

sabanko saqme
aprili - #4 2009
mo duls uwo de ben. ses xis Se fase
ba sis te ma tu rad un da xde bodes,
ra Ta ga var k vi oT ar se bobs
Tu ara ses xis da far vis Se saZleb
lo ba mo ma val Si.
Aaqtiuri ses xis mar T vis
stra te gi e bi. yve la fi nan su ri
da we se bu le ba Tvi Ton ir Cevs
Tu vis Tan surs mas Ta nam S romlo
ba. sa miz nis asar Ce vad di di
upi ra te so ba ses xis por t fel­
Tan da kav Si re bul risks eni­
We ba. ma ga li Tad, Tu ar se bobs
imis maC ve neb le bi, rom gar k ve uli
seq to ris, an re gi o nis sesxe
bi ma Ra li ga da ux de lo bis
ma ta reb le bi ari an, uke Te si iqne
ba am jgu fe bis ga ricx va. maga
li Tad, re gi on Si Tu xSi ria
xan g r Z li vi bu neb ri vi sti qi e bi
an re gi o ni sa o mar moq me de ba Si
im yo fe ba.
sak re di to me ne je ri mud mivad
ixi lavs spe ci fi kur re gi oneb
Tan da kav Si re bul risks. man
yu radRe ba un da mi aq ci os imas,
Tu ro dis un da Sewy vi tos am
re gi on ze ses xis ga ce ma.
nak le bad mkac ri me To di gamo
i ye ne ba im Sem Tx ve va Si, Tu
Cven sesxs miv cemT mci re, an
sa Su a lo mwar mo eb lebs, mag ram
mkac ri we se bis dac vis gaT valis
wi ne biT. ma ga li Tad: kli ent
ma Se saZ loa ga i a ros Se sar­
Ce vi tu ri da aR moC n des, rom
mas Se mo sav lis ram de ni me wyaro
ga aC nia. sxva sity ve biT rom
vTqvaT, mas Se uZ lia mo sa lodne
li prob le mis kom pen sa cia Semo
sav lis sxva wya ro e biT.
ses xis ga ce mis spe ci fi ku ri
pi ro be bi Sem de gia: 1) kli ents
un da hqon des mo ce mul saq mi ano
ba ze ga moc di le ba; 2) sa qonlis
kar gi mar ke tin gi; 3) ma Rali
gi rao da a.S.
Ca mo we ris po lu se bi. Ca mowe
ra mxo lod ma Sin xde ba, rode
sac gag vaC nia ses xis por tfe
lis mdgo ma re o bis na Te li
su ra Ti, ro me lic mom ge bi a ni
aq ti ve bis Ri re bu le bis do ne ze
mi u Ti Tebs. ro gorc uk ve aR vniS
neT, fi nan sur da we se bu lebas
Se uZ lia Ca mo we ros ses xi,
rom lis ga dax dis va da mac 360
dRes ga da a War ba. Ees aT v lis
wer ti li war sul ga moc di leba
ze day r d no biT aris gan sazRv
ru li. sa o ca ria, mag ram xSir
Sem Tx ve va Si ga da va de bu li sesxis
mdgo ma re o bis ga um jo be se ba
Se saZ le be lia, Tu kli en ti da
70
sak re di to ofi ce ri in ten si urad
mu Sa o ben prob le mis ga daWris
miz niT. Mmiuxedavad imi sa,
rom ga da va de bu li ses xis mimdi
na re ba lan si da re zer ve bulia
180 dRis Sem deg fi nan sur
da we se bu le bas Se uZ lia mi i Ros
ga dawy ve ti le ba ar Ca mo we ros
ses xi da Se i na xos is sak re dito
por t fel Si mo ri gi 6 Tvis
gan mav lo ba Si.
Ca mo we ri lia ses xi Tu ara,
es ar aZ levs uf le bas sak re dito
ofi cers uari Tqvas ses xis
amo Re ba ze. Aamitom sak re di to
ofi ce ri ag r Ze lebs im ses xe bis
amo Re bas, rom lis ga da va de bac
di di xnis win mox da da im sesxe
bi sac, rom le bic Ca mo we rilad
iT v le bi an. Aamitom, ne bismi
e ri ses xis prob le mas Za li an
se ri o zu lad un da mo vepy roT.
sak re di to ofi cer ma un da
ga iT va lis wi nos, rom ses xis
Ca mo we ra ar aris cu di por tfe
lis prob le mis mar ti vi gamo
sa va li. sa ris ko seq tor ze
ga ce mu li ses xe bi sak re di to
ofi cer ma gan s x va ve bu lad unda
akon t ro los. ma ga li Tad,
am ka te go ri is mwar mo eb leb Tan
vi zi tis da geg m va uf ro xSi rad
un da xde bo des, Tun dac yo vel
Tves. Ggadavadebul ses xeb sac
am seq tor Si di di yur dRe ba unda
eq ce o des. Ffinansuri da wese
bu le ba yo vel or dRe Si un da
ekon taq te bo des Ta vis kli ents.
yovelive ze moT aR niS nu lidan
ga mom di na re, sa ban ko riske
bis Ta vi dan aci le bis ga mosa
va li Se iZ le ba mov Zeb noT mis
dazR ve va Si.
sa ban ko ris ke bis ugu le belyo
fis dros sa dazR ve vo xel­
Sek ru le ba for m de ba ban k sa da
sa dazR ve vo kom pa ni as So ris,
ris Se de ga dac ban ki iRebs valde
bu le bas mzRve vels ga da u xados
sa dazR ve vo pre mia. sa nacv
lod sa dazR ve vo Sem Tx ve vis
dad go mi sas mzRve vel ma za ra li
un da aunazRa u ros dazR ve uls.
sa dazR ve vo baz ris sta tis ti kuri
maC ve neb le biT 2004w. fi nansu
ri ris ke bis dazR ve va ze 2.1%
mo di o da, xo lo 2006 wlis mona
ce me biT, fi nan su ri ris ke bis
dazR ve va ga i zar da da Se ad gi na
5,6%. Ees aris ko mer ci u li banke
bis mi er mniS v ne lo va ni na bijis
ga dad g mis Se de gi. ker Zod,
maT Se i Zi nes sa dazR ve vo kom pani
e bis aq ci e bis mniS v ne lo va ni
pro cen ti da amiT axor ci e le ben
sa ban ko ris ke bis dazR ve vas, rac
xels uwyobs ban ke bis lik vi duro
bas, sa i me do bas. Ees uka nas k neli
ki ban kis kli en te bis zrdis
faq to ria. Mmeores mxriv, ga izar
da sa dazR ve vo kom pa ni e bis
Se mo sa va li. 2005wels sa dazR vevo
kom pa nia `al dag sa~ da bank
`res pub li kas~ So ris da for m da
ur Ti er T Se Tan x me bis me mo randu
mi, rom lis Ta nax ma dac ban k ma
`al dag Si~ ga na xor ci e la in vesti
cia da gax da aq ci a Ta 50%­is
mflo be li. 2001 wels `Ti­bi­si~
ban k ma da ar sa sa dazR ve vo kompa
nia `ji­pi­ai hol din gi~, ro melic
axor ci e lebs sa ban ko riske
bis dazR ve vas. miuxedavad gadad
g mu li da de bi Ti na bi je bi sa,
sam wu xa rod, jer je ro biT dRemde
ar xde ba de po zi te bis dazRve
va, rac uf ro sa i me dos gax dis
ban kebs da xels Se uwyobs me ti
me a nab re e bis mo zid vas. mar Talia,
sa qar T ve lo Si fun q ci o nire
ba di ko mer ci u li ban ke bi did
mu Sa o bas ewe vi an me a nab re Ta anga
ri Se bi dan Ta vi su fa li fu ladi
sax s re bis mo u lod ne lad gadi
ne bis Se saZ lo ne ga ti u ri Sede
ge bis Ta vi dan asa ci leb lad,
mag ram, mar to es araa sak ma risi
auci le be lia de po zi te bis
dazR ve va, ri Tac Sem cir de ba
sa ban ko ris kic da sa dazR ve vo
kom pa ni ebs ga ez r de baT kli entu
ra. Ees ki mi si Se mo sav lebis
erT­er Ti wya roa, ker Zod,
mo sax le o bis mxri dan ndo bis
amaR le bis xar j ze ga iz r de ba
sa ban ko re sur se bis mo cu lo ba,
rac ga a i a febs kre dits. Ggarda
ami sa, de po zi te bis dazR ve vis
sis te mis Se mo Re ba xels Seuwyobs
sa qar T ve los sazR v rebs
ga reT da na zo ge bis ga di ne bis
Sem ci re bas da ucxo u ri ka pi talis
mo zid vas. am ri gad, sa ban ko
ris ke bis mar T va Si di di ro li
akis ria dazR ve vis sis te mas, igi
xels uy wyobs ban ke bis sta bilu
ro bas.
ses xis por t fe lis xa ris xis
maC ve ne be li da por t fel Tan
da kav Si re bu li ris ke bis _sesxis
por t fe lis xa ris xis maCve
ne be li mniS v ne lo van rols
Ta ma Sobs ses xis por t fe lis
mar T va Si. sa er To pi ro be biT
por t fe lis xa ris xis maC ve ne beli
ses xis por t fe lis fun q cio
ni re bas, an ara fun q ci o ni rebas
akon t ro lebs da akav Si rebs

maT sxva das x va spe ci fi kur aspeq
teb Tan. ses xis por t fe lis
xa ris xis maC ve ne be li war moad
gens por t fe lis fun q ci oni
re bis s ta tu sis mi mo xil vas.
gansxvavebuli dro is pe ri o dis
maC ve neb le bis Se da re bi sas Cven
ga mog vaqvs Sem de gi das k v na­dade
bi Ti, an uar yo fi Ti gan vi Tare
bis iden ti fi ci re bi saT vis.
portfelis maC ve neb le bis ga ana
li ze biT ses xis por t fe lis
mar T va cdi lobs pa su xi gas ces
Sem deg kiTx vebs:
pir ve li _ ram de nia aq ti u ri
mses xeb le bis ga da ux de lo bis
ko e fi ci en ti?
meore _ses xis pro cen tis
ram de ni pro cen ti ar fun q ci oni
rebs?
mesame _mim di na re ses xis gada
ux de lo bis ko e fi ci en tis mixed
viT ram xe laa za ra li?
me oTxe _ ram de nad sag r Z nobia
ses xis por t fe lis kon cent
ra cia gar k ve u li re gi o ne bis,
seq to re bis an ses xis ka te go rie
bis mi xed viT?
me xu Te _ ra gziT xde ba sesxis
por t fe lis kon cen t ra ci is
da kav Si re ba mim di na re da wa suli
ses xis por t fe lis fun q cio
ni re bas Tan?
ses xis por t fel Tan da kav­
Si re bu li ris ki ga ni sazR v re ba
yve la ses xis dar Ce ni li naS Tis
mi xed viT.
ris kis ses xis por t fel ze
gav le nas ax dens ga dax dis grafi
ki da ses xis da far vis va da.
ses xis por t fe lis ris kis
Se mad ge ne li na wi lia sak re dito
ris ki, ro me lic aris al ba­
To ba imi sa, rom aq ti ve bis na wilis
Ri re bu le ba gan sa kuT re biT
Sem cir de ba an da va nul ze.
sa qar T ve los sa ban ko sis tema
Si ar se bobs araq me di Ti aqti
ve bi, maT So ris sak re di to
da ban de be bi, rom lis ga da farvis
va da ga vi da da Ca mo i we ra
es aris kre di te bi, rom le bic
aras d ros ar ifa re bo da da Camo
i we ra, ro gorc za ra li.
ses xis za ra lis ko e fi ci enti
zus tad un da iyos ga a na li­
АНоТАцИя
ze bu li. zo gi er Ti fi nan su ri
da we se bu le ba did xans yoy manobs,
vid re ses xis Ca mo we ris
ga dawy ve ti le bas mi i Reb des,
rad ga nac isi ni Si So ben rom,
kli en te bi maT saq ci els araswo
rad aRiq va men da ifiq re ben,
rom maT apa ti es ses xis ga da uxde
lo ba.
finansur da we se bu le bas SeuZ
lia Ca mo we ros ses xe bi, romle
bic 360 dRes aRe ma te ba, Tu
ma Ti Ca mo we ra uf ro ad re ar
mox da ( da uS vaT, mses xe be li
gar da ic va la, an ga u Ci nar da).
zo gi er Ti da we se bu le ba rTul
xerxs iye nebs imis da sad genad
Tu ra tom ar mox da ses xis
ga dax da, aris Tu ara ga da uxde
lo ba ker Zo pi ris, seq to ris
an re gi o na lu ri ris kis da na­
Sa u li. Aam ana li zis Se degs
xSi rad kre di tis Se ja me bis
mo duls uwo de ben. ses xis Se fase
ba sis te ma tu rad un da xde bodes,
ra Ta ga var k vi oT ar se bobs
Tu ara ses xis da far vis Se saZleb
lo ba mo ma val Si.
ПоКАЗАТЕЛЬ КАЧЕСТВА ПоРТФЕЛя ЗАЕМА И РИСКИ
СВяЗАННЫЕ С ПоРТФЕЛЕМ ЗАЕМА
Показатель качества портфеля заема играет значительную
роль в управлении портфелем заема .
Принято,что показатель качества портфеля заема контролирует
функционирование или нефункционирование
портфеля заема,и находит связи с разными специфическими
аспектами. Показатель качества портфеля заема является
обсуждение статуса функционирования портфеля.
В результате сравнения показателей разных периодов
времени мы вынесли следующее заключение-для идентифицирования
положительного или отрицательного развития
,путем анализа показателей портфеля,управление портфелем
заема старается ответить на следующие вопросы:
Первый- каков коэффициент неплатежей активных заемщиков?
Второй- сколько процентов от процента заема не функционирует?
Третий-каков убыток по коэффициенту неплатежей по
текущему заему?
Четвертый- насколько чувствительна концентрация
портфеля заема по определенным регионам,секторам или
по категориям заема?
Пятый- как осуществляется установление связи между
концентрацией портфеля заема с функционированием
портфеля прошлого заема?
Риск, связанный с портфелем заема определяется по
Н.Табатадзе, Грузинский Государственный
сельскохозяйственный университет
количеству остатков от всех заемов.
На риск портфеля заема оказывает влияние график
платежей и срок покрытия заема. Составной частью риска
портфеля заема является риск кредита, который является
вероятностью того,что стоимость части активов значительно
снизится или упадет до нуля.
В банковской системе Грузии существуют недейственные
активы,среди них кредитные вложения,с просроченными
или списанными сроками . Это кредиты которые
никогда не оплачивались и списали как убыток.Коэффициент
убытка заема должен быть точно проанализирован.Некоторые
финансовые учреждения долго сомневаются пока
примут решение о списании заема, т.к. они боятся что клиенты
поймут их неправильно и подумают,что им простили
неплатежи по займу.
Финансовое учреждение может списать займ со сроком
превышающий 360 дней,если они не были списаны раньше
(по причине исчезновения или смерти заемщика)
Некоторыеучреждения используют сложный метод для
установления причин неплатежей-являются ли эти неплатежи
виной частных лиц,сектора или регионального риска.
Результаты этого анализа часто называют модулем суммирования
кредита.Оценка заема должна осуществляться
систематично,чтобы знать существует или нет в будущем
возможность покрытия заема
71
sabanko saqme aprili - #4 2009

inovaciuri biznesi
aprili - #4 2009
biz nes-an ge lo zi:
teq no lo gi u ri
prog re sis ka ta li za to ri
aR niS nu li pro eq ti gan xor ci el da sa qar T ve los erovnu
li sa mec ni e ro fon dis fi nan su ri xel Sewyo biT (gran ti
#GNSF/PRES08/2-310). wi nam de ba re pub li ka ci a Si ga moT q muli
ne bis mi e ri az ri ekuT v nis av tors da Se saZ loa ar asaxav
des erov nu li sa mec ni e ro fon dis Se xe du le bebs.
cod nis eko no mi ka Si yve laze
fa se uli aq ti vi in te leq tua
lu ri ka pi ta lia teq no lo giu
ri, teq ni ku ri da mmar T ve lobi
Ti si ax le e bi, da fuZ ne bu li
mec ni e rul miR we veb sa da mowi
na ve ga moc di le ba ze, ase ve
ma te ri a li ze bu li da baz ris
mi er aRi a re bu li uax le si samec
ni e ro ide e bi. es faq ti Tavis
da das tu re bas msof li os
wam y van sa fon do baz reb zec
hpo vebs, sa dac aisa xe ba rogorc
sa war mo Ta ar se bu li mate
ri a lu ri mdgo ma re o ba, ise
sa baz ro mo lo di ne bi.
ma ga li Tad, in ter net­bu mis
wleb Si mxo lod Microsoftma
ka pi ta li za ci iT sa war moo
sim Z lav re e bis da sa ba do e bis
uzar ma za ri ma ra gis mqo ne aSSis
mTli an sam To mom po ve bel
in dus t ri as ga da a War ba. am g varad,
ne bis mi e ri ko mer ci u lad
ga mar T le bu li idea aris aq tivi,
ro mel mac Se iZ le ba mi li ono
biT do la ris mo ge ba mo i tanos.
Sem Tx ve vi Ti ar aris, rom
aSS­is ma Ral teq no lo gi u ri
in dus t ri is gul Si _ si li konis
vel Si, upi ra te so bas ani­
We ben `mi li o ni do la ris momtan
ide eb ze~ sa u bars. amas Tan,
ne bis mi e ri ga nu xor ci e le be li
per s peq ti u li sa me war meo idea
aris da kar gu li mo ge ba, ro melic
eko no mis te bis Se fa se biT
za ra lis tol fa sia.
72
jer­ki dev saq mi a no bis sawyis
etap ze, Ca Tes vis (se ed) stadi
a ze, 1 ro de sac per s peq ti u li
sa me war meo idea un da iq ces
ko mer ci ul pro duq tad, me warme
uam rav prob le mas awy de ba.
ur Tu le si sa kiTxi, rom lis gadaW
rac mas uwevs aris _ sad
iSo vos fu li sawyi si xar je bis
da sa fa ra vad? fi nan se bi sa Wiroa
sa war mos re gis t ra ci i saTvis,
in te leq tu a lu ri sa kuTre
bis ga for me bi sa da dac visaT
vis, mowyo bi lo be bis Se sa Zenad,
dam x ma re e bis T vis xel fa sis
ga da sax de lad, mar ke tin gu li
kvle ve bis Ca sa ta reb lad da a.S.
am etap ze, ro gorc we si, pi radi
da na zo ge bi uk ve sak ma ri si
aRar aris, xo lo ban ke bi da
sa in ves ti cio fon de bi sa ris ko
pro eq tebs ar afi nan se ben.
eko no mi kis ma Ral teq no logi
u ri seq to ri (in ter net teqno
lo gi e bi, bi o teq no lo gi e bi,
na no teq no lo gi e bi, me di ci na,
kav Sir gab mu lo ba da a.S.) gamo
ir Ce va baz ris ko ni un q tu ris
xSi ri cva le ba do biT, li de ris
swra fi Ca nac v le biT, da ban deba
Ta grZel va di a ni xa si a Ti­
Ta da sawyis eta peb ze uku gebis
arar se bo biT, ag reT ve, imis
ris kiT, rom isi ni Se iZ le ba saer
Tod uSe de go iyos. gav r cele
bu li mo saz re bis Ta nax mad,
ino va to ri me war me e bi Ta vi anT
saq mi a no ba Si mTli a nad ga mar T­
1 venCuruli da `angelozuri~ investiciebisadmi miZRvnil Tanamedrove
avtorebis naSromebSi CaTesvis stadia moicavs samewarmeo saqmianobis dawyebis
adreul etaps _ sawarmos formirebas, biznes­ideis da produqtis
damuSavebas, mmarTveli gundis Sekrebas, samecniero­kvleviTi da sacdelsakonstruqtoro
samuSaoebis Catarebas, saqonlis nimuSebis Seqmnasa da
biznesis koncefciis formirebas.
So Ta Sa bu riS vi li,
eko no mi kis aka de mi u ri
doq to ri, Tsu pro fe so ri
le ba ze ari an da mo ki de bul ni,
rad gan si ax le e bis da ner g vi sas
sru li kra xi sa da Tav b ru damx
ve vi war ma te bis San se bi TiT qmis
Ta na ba ria.
mi u xe da vad aR niS nu li sa,
sa Tes le, grZel va di a ni da saris
ko ka pi ta lis wya ro ma inc
ar se bobs. mi si do no ris rols
as ru le ben fi zi ku ri da iuridi
u li pi re bi, rom le bic Tavis
T vis mci re da nak le bad
kri ti kul Tan xebs aban de ben
ino va ci ur pro eq teb Si ara garan
ti re bu li, mag ram ma Ra li
mo ge bis mi Re bis miz niT. Se saba
mi sad, Ta na med ro ve `i de eb ze
da fuZ ne bu li biz ne sis~ gan vi­
Ta re bis Zi ri Tad ka non zo mie
re bad iq ca me war me Ta mxridan
sa Tes le in ves ti ci eb ze
moTxov nis zrda da mci re mocu
lo bis, mag ram grZel va di a ni
da sa ris ko ka pi ta lis mi wo deba
biz nes­an ge lo ze bis mi er.
biz nes­an ge lo ze bi _ ker Zo
in ves to re bi, rom le bic ka pitals
aban de ben sa ris ko (pirvel
rig Si, ino va ci ur) pro eqteb
Si, mi si gan vi Ta re bis ad reul,
Ca Tes vis sta di a ze. amas­
Tan, erT pro eq t Si in ves ti cie
bis mo cu lo ba, ro gorc we si,
mi li on do lars ar aRe ma te ba.
yve la ze xSi rad `an ge lo ze bad~
fi zi ku ri pi re bi gvev li ne bi an,
Tum ca, Se iZ le ba iuri di u li
pi re bic iy v nen. am uka nas k nels,
Zi ri Ta dad, mci re zo mis sa inves
ti cio fir me bi war mo ad genen,
rom le bic sa ku Tar ka pitals
pro eq tis Ca Tes vis stadi
a ze aban de ben. `an ge lo zur~
for mat Si ase ve vxvde biT msxvi

li kor po ra ci e bis in ves ti cieb
sac _ am Sem Tx ve va Si sa ubro
ben `kor po ra ti ul biz nesan
ge lo zeb ze~. un da aRi niS nos,
rom `an ge lo zu ri~ in ves ti cie
bis erT­er Ti mniS v ne lo va ni
ma xa si a Te be lia for ma lu rad
da re gis t ri re bu li sa in ves ticio
fon dis ar ar se bo ba. rogorc
we si, biz nes­an ge lo zi
un da flob des in ves ti re bul
ka pi tal ze mniS v ne lov nad met
da na zogs, ra Ta pro eq tis waru
ma teb lo bis Sem Tx ve va Si Se inar
Cu nos cxov re bis ar se bu li
do ne da Ses Z los Sem d go mi komer
ci u li aq ti vo ba.
fi nan sur kon teq s t Si termi
ni `an ge lo zi~ ame ri ku li
Sou­biz ne si dan Se mo vi da, sadac
is aR niS nav da spon sors,
ro me lic pro eq tebs saq velmoq
me do sawyi seb ze afi nan sebda
da, war ma te bis Sem Tx ve va Si,
mo ge bis ga na wi le ba Sic iRebda
mo na wi le o bas. 1 Tan da Tan
es mid go ma ino va ci e bis da ma­
Ra li teq no lo gi e bis sfe ro­
Sic gav r cel da. pir vel rig­
Si, es Se e xo si li ko nis vels,
sa dac mdi dar ma ada mi a neb ma
sawyis sta di a ze myo fi ino vaci
u ri pro eq te bis da fi nan se ba
da iwyes. xSir Sem Tx ve va Si, es
pro eq te bi ukav Sir de bo da TviT
in ves to ris biz ness, an mi si megob
re bis, yo fi li ko le ge bis
da sa mec ni e ro Ta na mo az re e bis
ide ebs war mo ad gen da. im dros
biz nes­an ge lo zis mTa va ri moti
vi ax lo be li ada mi a ne bis
dax ma re ba iyo. Tum ca, sxva dasx
va sfe ro Si xSi rad gan me ore
bad ma teq no lo gi ur ma gar Rve
veb ma, ro de sac Seq m ni li sawar
mo e bis daC qa re bu li zrdis
xar j ze da ban de bul ka pi tal ze
mi Re bu li Se mo sa va li yve laze
op ti mis tur va ra u deb sac
ki aWar beb da, Tan da Tan uf ro
ga aR vi va msgav si ada mi a ne bis
in ves ti re bi sa ken mis w ra fe ba.
Se de gad, biz nes­an ge lo ze bis
in ves ti ci e bis mo cu lo ba swrafad
ga i zar da da eko no mi kis
TiT q mis yve la seq to ri mo ic va.
biz nes­an ge lo ze bis in ves tici
e bis seq to ris srul fa so van
fi nan sur in s ti tu tad for mi­
1 А. Каширин, А. Семенов., В Поисках
бизнес-ангела, М., «Вершина»,
2008, с.16.
re bas Tan er Tad saq vel moq me do
as peq t ma ukan ga da i nac v la. Sesa
ba mi sad, Ta na med ro ve `an gelo
zi~ aRar aris qvel moq me di,
is pro eq t Si fu lis da ban de bisas
Zi ri Ta dad ma Ral mo ge bazea
ori en ti re bu li (wli u ri
40­60%) da iTxovs sak ma od did
wils re ci pi en ti sa war mos sawes
de bo ka pi tal Si. ro gorc
we si, mo ge bis ma Ra li nor ma, Ca­
Tes vis sta di a ze myo fi ino vaci
u ri sa war mos ka pi ta li za ciis
daC qa re bu li zrdis xar j ze
mi iR we va.
biz nes­an ge lo zi xSi rad reci
pi en ti sa war mos dam fuZ neble
bis da me ne je re bis aq ti ur
par t ni o rad da ma Ti gun dis
wev rad gvev li ne ba. ro gorc
we si, ma Ti di di na wi li warma
te bu li me war me e bi an me neje
re bi ari an, rom leb sac sawar
mos Seq m nis da pro eq te bis
re a li za ci is di di ga moc di leba
ga aC ni aT. maT ase ve ga aC ni aT
uam ra vi sa sar geb lo kav Si re bi
saq mi an wre eb sa da sa me war meo
saq mi a no bis ma kon t ro le bel
or ga no eb Si, ro mel sac uan garod
uzi a re ben da fi nan se bul
fir mas. aR niS nu lis ga mo, `ange
loz sa~ da re ci pi ent fir mas
So ris zog jer mas wav leb li sa
da mos wav lis msgav si ur Ti er­
To ba ya lib de ba, ra sac maT Soris
ar se bu li asa kob ri vi sxvao
bac uwyobs xels.
biz nes­an ge lo ze bis saq mi ano
ba ar war mo ad gens axal movle
nas, rad gan Se da re biT mcire,
sa ris ko pro eq teb Si in vesti
re ba TiT q mis yve la dro Si
xor ci el de bo da da zo gi er Ti
sak ma od Se mo sav li a nic iyo.
Ta na med ro ve biz nes­an gelo
ze bis saq mi a no bis Zi ri­
Tad prin ci peb Tan mi ax lo e bul
kla si kur ga ri ge bebs Se iZ le ba
mi va kuT v noT Sem de gi:
l 1878 wels ame ri kel ma mewar
me eb ma j.p. mor gan ma da s.
tras k ma da a fi nan ses t. edi sonis
ga mo go ne ba eleq t ro e ner geti
kis sfe ro Si;
l t. san der s ma da g. xa bard
ma 1874 wels da a fi nan ses a.
be lis sa war mo, ro me lic speci
a li ze bu li iyo msof li o Si
pir ve li te le fo nis Seq m na ze;
l sten for dis uni ver si tetis
vi cep re zi den t ma da si li­
ko nis ve lis erT­er T ma dam fuZne
bel ma fred ter man ma Ta vi si
ji bi dan 538 do la ri da a ban da
stu den te bis hi u le tis da pakkar
dis (hewlettPackard-is damfuZ
neb le bi) mi er os ci li a toris
Seq m na Si.
bev ri teq no lo gi u ri siax
le, ma Ti ris ki a no bis ga mo,
swo red ker Zo in ves ti ci e bis
wya lo biT xvde bo da ba zar ze.
am g va rad, sa Tes le in ves tici
e bi ara er Txel mog vev li na
teq no lo gi u ri prog re si sa da
ino va ci e bis ka ta li za to ris
rol Si, ro mel sac moh qon da Zali
an ma Ra li mo ge ba `an ge loze
bi saT vis~.
XX sa u ku nis Sua pe ri od Si
aSS­Si sa mom x ma reb lo sa zoga
do e bis gan vi Ta re bam da samxed
ro da na xar je bis ga di de bam
ga na pi ro ba ma Ral teq no lo giur
pro duq ci a ze, pir vel rig­
Si, man qa neb ze, mowyo bi lo bebze,
kom pi u te reb ze, moTxov nis
zrda, rac ad re u li sta di is
ma Ral ris ki a ni in ves ti ci e bis
ga aq ti u re ba Si aisa xa.
sa Tes le ka pi ta lis mo culo
bis zrdam xe li Se uwyo inves
to re bis Se saZ leb lo be bis
ga er Ti a ne bas, ka pi tal da ban debis
for me bis stan dar ti za ci asa
da in f ras t ruq tu ris Seq mnas.
mox da am sfe ro Si msxvi li
in s ti tu ci u ri in ves to re bis
Car T va – ban ke bi, sa dazR ve vo
kom pa ni e bi, sa pen sio fon de bi,
kor po ra ci e bi. Se de gad, Ca mo yalib
da ven Cu ru li in dus t ria,
mi si Ta na med ro ve ga ge biT, jer
aSS­Si, xo lo Sem deg ev ro pa Si.
swo red ven Cu rul ma biz nes ma
ikis ra ino va ci u ri sa war mo e bis
gan vi Ta re bis fi nan su ri Zra vis
fun q cia. ven Cu ru li ka pi ta lis
wya lo biT da fi nan se ba mi i Res
iseT ma fir meb ma, ro go ri caa:
Intel, Microsoft, Genentech, Apple,
Hotmail da a.S. aSS­is ven Cu ru li
ka pi ta lis erov nu li aso ci a cii
sa da ana li ti ku ri sa a gen tos
Global Insigth mo na ce me biT, 1970­
2005 wleb Si ven Cu ru li ka pi taliT
da fi nan se bu li ame ri ku li
kom pa ni e bis mi er Se iq m na 10 mln
sa mu Sao ad gi li da 2,1 tri lio
ni do la ris Se mo sa va li. iq
da saq me bu lia aSS­s sa mu Sao Zalis
9% da iq m ne ba mSp­s 16,6%.
amas Tan, gan xor ci e le bu li ven­
73
inovaciuri biznesi aprili - #4 2009

inovaciuri biznesi
aprili - #4 2009
Cu ru li in ves ti ci e bis 80% `ma­
Ral teq no lo gi ur~ seq tor ze
mo di o da.
ven Cu rul fon d Si fu lis
mo di ne bis da msxvi li in s titu
ci u ri in ves to re bis mo nawi
le o bis zrdis kva lo ba ze,
rom leb sac ris keb Tan da kav Sire
biT mkac ri moTxov ne bi gaaC
ni aT, sa in ves ti cio pri o rite
te bi Tan da Tan Se ic v la. ven­
Cu re bis ka pi tal da ban de beb ma
uf ro msxvi li (1­dan 5 mln. dola
ri da me ti), gvi a ni, sTarTaf
(Start-up) sta di is, nak le bad
sa ris ko pro eq te bi sa ken ga dai
nac v la. sa ris ko ka pi ta lis
74
ba zar ze gaC n da Se u sa ba mo ba –
si tu a cia, ro de sac erT mln
do la ram de sa Tes le in ves tici
eb ze moTxov na mniS v ne lovnad
aRe ma te bo da mi wo de bas.
sa Tes le in ves ti re bis ni Si dan
ven Cu ru li fon de bis gas v lam
xe li Se uwyo biz nes­an ge lo zebis
ricx vis zrdas, ro me lic
ino va ci u ri biz ne sis dawye bis
da fi nan se bis mTa var ga re wyarod
mog vev li na.
`an ge lo ze bis~ seq to ris
srul yo fis Se de gia sa Tes le
in ves ti ci e bis sfe ro Si pro fesi
o na liz mis zrda, ko leq ti uri
in ves ti ci e bis me qa niz me bi sa
biznes­angelozebis seqtoris Tanamedrove mdgomareoba
cxrili 1
aSS evropa
EBAN-is eqspertuli Sefaseba:
2007 wels, daaxloebiT,
50000 – 75000 `angelozma~
234000 `angelozma~ 51000
ganaxorciela 2­3 mlrd evros
firmaSi ganaxorciela
investicia. EBAN­is oficialuri
25.6 miliardi dolaris
statistikiT 97 qselis 9000­ma
aqtiurma `angelozma~ 653
investicia.
daregistrirebuli garigeba
ganaxorciela.
saxelmwifos mxridan raime
fiskaluri mxardaWeris Ro
nisZiebebi ar tardeba. Tumca,
aqtiurad mimdinareobs
diskusia seqtoris stimulirebis
optimaluri zomebis Seqmnaze.
sxvadasxva qveyanaSi izrdeba
saxelmwifos mxridan
fiskaluri mxardaWeris
RonisZiebebis ricxvi. am
TvalsazrisiT lideria
didi britaneTi.
An angel investor or angel (known as a business
angel or informal investor in world) is an affluent
individual who provides capital for a seed stage, usually
in exchange for convertible debt or ownership equity.
A small but increasing number of angel investors
organize themselves into angel groups or angel networks
to share research and pool their investment capital.
Angels typically invest their own funds, unlike venture
capitalists, who manage the pooled money of others
in a professionally-managed fund. Although typically
reflecting the investment judgment of an individual, the
actual entity that provides the funding may be a trust,
annotation
da in f ras t ruq tu ris gan vi Tare
ba (biz nes­an ge loz Ta qsele
bi). mox da `an ge lo ze bis~ da
ven Cu ru li seq to ris sa bo loo
ga mij v na. Ta na med ro ve pi robeb
Si biz nes­an ge lo ze bis seqtor
Si Zli er de ba ko leq ti u ri
in ves ti re bis me qa niz me bis roli,
vi Tar de ba erov nu li da
sa er Ta So ri so Ta nam S rom lobis
for me bi. maT So ris, erTerT
yve la ze cno bils da mniSv
ne lo vans war mo ad gens EBAN
(biz nes­an ge lo ze bis ev ro pu li
qse li), ro mel Sic, sam wu xa rod,
sa qar T ve lo jer ar aris warmod
ge ni li. es mniS v ne lov nad
afer xebs sa qar T ve lo Si ino vaci
u ri seq to ris gan vi Ta re bas.
(ix cxrili 1).
am ri gad, ino va ci u ri biz nesis
praq ti ka gviC ve nebs, rom
sawyis, Ca Tes vis sta di a ze, rode
sac mTa var aq tivs idea warmo
ad gens, xo lo war mo e ba, baza
ri, ga sa Re bis stra te gia jer
ki dev for mi re bis pro ces Sia,
ven Cu ru li fon de bis in ves tici
e bis mi zid vis Se saZ leb lobe
bi mi ni ma lu ria. Tu ima sac
ga viT va lis wi nebT, rom sa qar Tve
lo Si msgav si fon de bi praqti
ku lad ar ar se bobs, ino vaci
u ri pro fi lis fir me bis dafi
nan se bis prob le ma gan sa kuTre
bul aq tu a lo bas iZens. aseT
vi Ta re ba Si `an ge lo ze bis~ inves
ti ci e bis ga aq ti u re ba sa qar­
T ve los eko no mi kis ino va ci u ri
gan vi Ta re bis mo del ze ga das vlis
er Ta derT sa Su a le bad unda
gan vi xi loT.
Business-Angel: The CATAlysT of TeChnologiCAl Progress
Sh. Shaburishvili
business, limited liability company, investment fund,
etc.
The practice of the innovation business shows, that
at the seed stage the enterprises have the low chance to
get invitations from the venture funds. The main reason
is that their only asset is the idea, when producing,
market and the strategy is not formed yet. Considering
that practically there are not investments like this in
Georgia, the problem of formation firms with innovation
profiles is getting more actual.In this case the activation
of ,,Angel” innvestations is the only means to get to the
innovation development model of georgian economic.

mar ke tin gu li
stra te gi e bis for mi re ba
an tik ri zi sul mar T va Si
mar ke tin gu li stra te gi is Se mu Sa ve ba an tik ri zi sul mar­
T va Si me tad rTu li da mra val wax na go va ni saq mi a no baa,
ro me lic da mo ki de bu lia kon k re tul si tu a ci a ze. sa baz ro
ur Ti er To be bis pi ro beb Si mar T vis stra te gia ga ni xi le ba
ro gorc mZlav ri mmar T ve lo bi Ti in s t ru men ti, rom lis
meS ve o biT Ta na med ro ve or ga ni za cia um k lav de ba ga re mos
cva le bad mov le nebs.
aR sa niS na via, rom stra tegia
mar ke tin g Si uf ro mya ri
in s t ru men tia, vid re mar ketin
gis miz ne bi, rad gan igi
uz run vel yofs fir mis mizne
bi sa da mi si is re a li za cias.
mar ke tin gis miz ne bi uf ro
di na mi u ria da ko req ti re bas
eq vem de ba re ba ro gorc an tikri
zi su li mar T vis sta di aze,
ase ve sa baz ro moTxov nis,
fa se bis, in f la ci i sa da sxva
pro ce se bis cvli le bi dan gamom
di na re. mar ke tin gis sa­
Su a le ba Ta kom p leq su ri xasi
a Tis gaT va lis wi ne biT nebis
mi e ri mar ke tin gu li strate
gia ga ni xi le ba ro gorc
mra va las peq tu ri. mar ke tin gis
stra te gi is Si na ar si far Tovde
ba mi si ga da ad gi le biT marke
tin gu li saq mi a no bis sta die
bis (sa qon lis Seq m na, baz ris
ana li zi, ko mu ni ka ci e bi, saqon
lis da wi na u re ba, fa se bis
dad ge na, mom sa xu re ba) mi xedviT.
mar ke tin gu li saq mi a nobis
efeq ti a no ba da mo ki de bulia
mar ke tin gis me ne je re bis
unar ze Se is wav lon mom x mare
bel Ta moTxov ne bi, Seq m nan
am moTxov ne bis da mak ma yo file
be li sa qo ne li, Se i mu Sa on
wo nas wo ru li fa si, dro ulad
ga i ta non ba zar ze da gau
wi on efeq tu ri rek la mi re ba.
cno bi lia, rom mar ke tingis
mar T vis pro ce si mo i cavs
oTx Zi ri Tad sta di as: 1. firmis
sa baz ro da mar ke tin gul
Se saZ leb lo ba Ta ana li zi da
Se fa se ba; 2. miz nob ri vi bazris
Ser Ce va; 3. mar ke tin guli
kom p leq sis da mu Sa ve ba; 4.
mar ke tin gu li Ro nis Zi e be bis
Se mu Sa ve ba da re a li za cia.
mar ke tin gis me nej men tis yvela
sta di eb ze xde ba mom x mare
bel Ta moTxov ni le be bis
ga mov le na, axa li moTxov nile
be bis dak ma yo fi le ba, bazris
gan sazR v rul seg men t ze
sa qon lis po zi ci o ni re ba, masze
fa sis gan sazR v ra, rek lamis
sa Su a le be bis gan sazR v ra,
sa qon lis ba zar ze gas v lis
Sem deg mom x ma re bel Ta re aqci
is Se fa se ba da a.S. ase Ti
mar ke tin gu li in for ma ci e bi
da mar ke tin gu li re ko men daci
e biAxels uwyobs swo ri antik
ri zi su li mmar T ve lo bi Ti
ga dawy ve ti le be bis mi Re bas. am
ga dawy ve ti le ba Ta sa fuZ velze
me ne je ri aya li bebs ba zarze
fir mis qce vis stra te gi as,
ir Cevs kri zi si dan ga mos v lis
mar ke tin gul Ro nis Zi e ba Ta
kom p leq si dan yve la ze mniSv
ne lo van mi mar Tu le bas saku
Ta ri Se saZ leb lo be bi dan
ga mom di na re. yve la da nar Ce ni
ir ma di xa min jia,
so xu mis sa xel m wi fo
uni ver si te tis aso ci re bu li
pro fe so ri
stra te gi e bi ga mo i ye ne ba mokle
va di a ni geg me bis da taq tiku
ri moq me de be bis Se sas ruleb
lad. kri zi sis pe ri od Si
mu Sav de ba sa Su a lo va di a ni
stra te gia sam wlam de.
mar ke tin gu li me nej men tis
mTe li pro ce si rTu li me qaniz
mia, rom lis mTa va ri su bieq
tia po ten ci u ri mom x ma rebe
li. fir ma mis xelT ar sebu
li yve la sa Su a le be bi dan
amu Sa vebs mar ke tin gis kom pleqss,
ris T vi sac iye nebs Semdeg
oTx sis te mas: mar ke tingu
li in for ma ci is, mar ke tingu
li da geg m vis, mar ke tin guli
sam sa xu ris or ga ni za ci i sa
da mar ke tin gu li kon t ro lis
sis te mebs. es sis te me bi ur Tier
T da kav Si re bu li da ur Tier
T da mo ki de bu lia. ma Ti meSve
o biT fir ma swav lobs mikro
ga re mo sa (mom x ma reb le bi,
mim wo deb le bi, kon ku ren te bi,
Su a mav le bi, in ves to re bi) da
mak ro ga re mo Si (e ko no mi ku ri,
po li ti ku ri, so ci a lur­kultu
ru li, mec ni e rul­teq ni kuri
prog re si, de mog ra fi u li)
mim di na re cvli le bebs, rac
mas an tik ri zi su li prog ramis
Ca mo ya li be ba Si ex ma re ba.
mar ke tin gu li prog ra ma
mo i cavs im Ro nis Zi e ba Ta komp
leqss, rac un da Se as ru los
75
marketingi aprili - #4 2009

marketingi
aprili - #4 2009
fir mam ba zar ze si tu a ci is
sta bi li za ci i sa da kon kuren
tu li upi ra te so bis Sesa
nar Cu neb lad. mar ke tin gul
an tik ri zi sul me nej men t Si
pri o ri te tul stra te gi as
war mo ad gens axal baz reb ze
sa qon lis ga ta na, Zvel bazreb
ze mdgo ma re o bis Se nar Cune
ba, war mo e bis di ver si fi kacia.
mar ke tin gu li stra te gi is
Ser Ce vi sas mi zan Se wo ni lia
stra te gi e bis kla si fi ci re ba
da ma xa si a Te be li ni San T vi sebe
bis mi xed viT. es Tvi se bebi
kom p leq su rad axa si a Tebs
ara mar to fir mis sa mo mav lo
mdgo ma re o bas ba zar ze, aramed
am mdgo ma re o bis miR we vis
sa Su a le beb sac.
Tvi se bebs, rom le bic gansazR
v ra ven fir mis sa war moosa
me ur neo saq mi a no bas, mis
fun q ci o na lur da niS nu le bas,
ad gils qvey nis eko no mi ka Si,
sak van Zo prob le mebs, biz nesis
sa xes, ga aC ni aT in teg raci
u li xa si a Ti da qmni an firmis
re a lu ri mar ke tin gu li
stra te gi is Se mu Sa ve bis so cia
lur­eko no mi kur da or ga niza
ci ul­sa mar T leb riv ba zas.
baz ris sa xe da mas S ta be bi
gan sazR v ra ven fir mis qce vas
mya ri sa baz ro mdgo ma re o bis
mi saR we vad. ase Ti Se fa se bis
kri te ri ums war mo ad gens bazar
ze fir mis pro duq ci is
76
wi li da mi si ab so lu tu ri
da Se far de bi Ti si di de e bi.
me ne je ris mi er Se mu Sa ve buli
stra te gia am si tu a ci a Si
mdgo ma re obs baz ris ga far­
To e ba Si, ga yid ve bis ga di de ba­
Si, sa qon lis ga ta na Si axal
baz reb ze, kon ku ren tu li upira
te so bis miR we va Si.
stra te gi is Sec v la mar ketin
gis sa Su a le be bis pri o rite
te bis Sec v las iw vevs. praqti
ki dan cno bi lia, rom sa qonlis
ba zar ze gas v li saT vis
mas sawyis etap ze mom x ma rebel
Ta mci re ka te go ria hyavs,
rom le bic mzad ari an ga da ixa
don ma Ra li fa si axal produq
ci a ze (mar ke tin gis princi
pe bi dan ga mom di na re, fir ma
am za debs po ten ci ur myid velebs
axa li sa qon lis mi sa­
Re bad rek la mi sa da ze moqme
de bis sxva das x va sa Su a lebe
bis ga mo ye ne biT). am etap ze
ga yid ve bis mo cu lo ba mci rea
da mo ge bac da ba lia ma Ra li
fa sis pi ro beb Si. kon ku ren tebis
ra o de no ba mci rea, ase ve
mci rea xar je bic mar ke ting
ze. sa qon lis sa si cocx lo
cik lis yo vel sta di a ze marke
tin gis sa Su a le ba Ta cvlile
ba gan sa kuT re bul xa si aTs
ata rebs, rac mxed ve lo ba Si
mi i Re ba an tik ri zi su li progra
mis Se mu Sa ve bi sas. aS ka raa,
mya ri sa baz ro si tu a ci is
dros stra te gi e bi, rom le bic
kla si fi cir de ba mar ke tin gis
sa Su a le ba Ta pri o ri te te bis
mi xed viT, Se as ru le ben da mou
ki de be li stra te gi i sa da
kon ku ren tu li upi ra te so bis
rols. (ma ga li Tad, fa se bis
mo ma te bis stra te gia an safir
mo sa qon lis stra te gi a).
mar ke tin gis prin ci pe biT
moq me di fir ma yo vel T vis
swav lobs da mar Tavs baz ris
moTxov nebs. moTxov nis Tavi
se bu re ba fir mis sa baz ro
po li ti kis sxva das x va strate
gi e bis ga mo ye ne bis sa fuZvels
iZ le va. ro ca sa qon lis
mi marT in te re si mcir de ba,
mom x ma re bel Ta mo zid vis mizniT
ga mo i ye ne ba moTxov nis
sti mu li re ba di stra te gia
(fa se bis cvli le ba, rek la ma
da sa qon lis ga yid vis sxva
sti mu li re ba di Ro nis Zi e be bi).
dam x ma re stra te gia ga mo i yene
ba mya ri baz ris pi ro beb Si
moTxov ni sa da baz ris wi lis
ga sam ya reb lad. srul fa sova
ni moTxov nis Se nar Cu ne ba
xor ci el de ba yve la sa Su a lebe
biT: rek la miT, ga sa Re bis
sti mu li re biT, pro duq ci is
xa ris xi sa da ga yid vis Sem dgo
mi mom sa xu re bis ga um jo bese
biT. kre a ti u li stra te gia
ga mo i ye ne ba ma Sin, ro ca poten
ci u ri mom x ma re be li ver
aT viT c no bi e rebs pro duq tis
mox ma re bi dan mi Re bul sar gebels,
e.i. ro ca po ten ci u ri
moTxov ni le be bi un da garda
iq m nas re a lur moTxov nad.
mar ke to log Ta az riT, gar kve
ul si tu a ci eb Si, ase ve gamo
i ye ne ba wi na aR m de gob ri vi
stra te gia (pro duq t ze ar sebobs
ira ci o na lu ri moTxovna),
e.i. mo ce mul sa qo nelze
mom x ma re bel Ta cal ke uli
jgu fis moTxov na iw vevs
mom x ma re bel Ta sxva jgu fis
mxri dan wi na aR m de go bas.
fir me bis sa baz ro qce va
em ya re ba rig ma xa si a Teb lebs:
si di des, dar gob riv mi kuTv
ne bas, baz ris mo cu lo bas,
kon ku ren tul upi ra te so bas,
mo ge bis si di des. Tum ca, sak­

van Zos war mo ad gens fir mis
si di de, pro duq ci is sa xe da
baz ris ti pi. mci re fir mebis
sa baz ro qce vis stra tegi
is mTa va ri ma xa si a Te be lia
moq ni lo ba, adap ta cia cvlile
beb Tan da re sur se bis sinak
le bes Tan (ma Ral k va li fici
u ri kad re bis pi ro beb Si).
sa Su a lo si di dis fir me bisaT
vis da ma xa si a Te be lia sabaz
ro “ni Sis”, anu sa pa ten to
stra te gia, ro me lic gu lisx
mobs baz ris seg men ti sa da
fir mis qce vis we sis de talur
Ser Ce vas. ga mo i ye ne ba,
ag reT ve ino va ci u ri qce vis
stra te gi ac, ro ca fir ma­inova
to re bi mu Sa o ben ma Ra li
ris kis pi ro beb Si im dar geb­
Si, sa dac mo iTxo ve ba mec ni erul­teq
no lo gi u ri si ax le ebis
da ner g va. aseT pi ro beb Si
ga mo i ye ne ba baz ris seg men tis
Ser Ce vis stra te gia, ro me lic
ga na pi ro bebs mom x ma re bel Ta
moTxov ni le be bis yo vel m x riv
ga mok v le vas, maT Tan mWidro
kon taq te bis dam ya re bas.
ase ve ga mo i ye ne ba in ten si u ri
mar ke tin gis stra te gi ac, rome
lic xor ci el de ba moTxovnis
for mi re bi sa da ga sa Re bis
sti mu li re bis miz niT da miiR
we va ma Ra li fa se bi sa da
rek la ma ze di di da na xar jebis
meS ve o biT. ase Ti strate
gia mu Sav de ba po ten ci u ri
mom x ma reb lis pro duq ci i sadmi
ke Til sa sur ve li da mo kide
bu le bis Se saq m ne lad.
msxvi li fir me bis T vis da­
Стратегия управления представляет собой
хозяйственную политику, разработанную на
основе предвидения будущего развития, характера
и последствий прозводственно-хозяйственной
деятельности путем определения и прогнозирования
результатов, потребных ресурсов, средств
и методов. Объектом стратегия маркетинга
прозводственно-хозяйственной системы выступает
ma xa si a Te be lia axal bazreb
ze SeR we vis stra te gia,
ro me lic mo i cavs ma Ral dana
xar jebs moTxov nis Seq m nasa
da ga sa Re bis sti mu li reba
ze. `na Re bis mox da~ – esaa
ma Ra li fa se bis stra te gia,
ro me lic xSi rad ga mo i ye ne ba
sa qon lis ba zar ze gas v lis
sawyis sta di a ze (ma ga li Tad,
IBM-is mar ke tin gu li strate
gia mo i cav da axa li produq
tis Se sa xeb ga nacxa dis
ga ke Te bas ba zar ze gas v lam de
ram de ni me xniT ad re, rac e.w.
“Soks” iw vev da kon ku ren teb Si.
ase Ti stra te gia po ten ci ur
mom x ma re bels ga da a de bi nebs
pro duq tis yid vis ga dawy veti
le bas si ax lis mo lo din­
Si. ro ca si ax le ga moC n de ba
ba zar ze, kom pa nia awe sebs ma­
Ral fass “na Re bis mox dis”
miz niT).
АНоТАцИя
sa qar T ve lo Si ar se buli
fir me bis T vis pri o rite
tu li a sa fir mo sa qon lis
stra te gi is for mi re ba, rome
lic uz run vel yofs saqon
lis ma Ral xa risxs, fase
bis myar do nes, mi si Se­
Ze nis xel mi saw v do mo bas.
cne ba “sa fir mo sa qo ne li”
da kav Si re bu lia mi si eq s plu
a ta ci is sa i me do o bas Tan,
ga yid vis Sem d gom mom sa xu rebas
Tan, mi wo de bis ga mar tive
bul me To deb Tan. stra tegia
iZ le va kon k re tu li marke
tin gu li in s t ru men te bis,
me To de bi sa da sa Su a le bebis
ga mo ye ne biT ga yid ve bisa
da baz ris wi lis sa Wi ro
mo cu lo bis uz run vel yo fis
pi ro bebs fir mis miz nob ri vi
ori en ti re bi dan da re sursu
li Se saZ leb lo be bi dan
ga mom di na re.
ФоРМИРоВАНИЕ СТРАТЕГИИ МАРКЕТИНГА В
АНТИКРИЗИСНоМ ПРАВЛЕНИИ
И. Дихаминджиа
будущее положение фирмы на конкретном рынке,
а также характер использования для достижения
разнообразных маркетинговых средств и методов.
Стратегия фирмы дает основание для использования
конкретных маркетинговых инструментов, средств и
методов обеспечения условий для достижения объема
продаж и доли рынка в соответствии с целевыми
ориентирами и ресурсными возможностями фирмы.
77
marketingi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
po li ti ku ri cno bi e re bis kra xi
(da sawyi si, anu da sawyi sis da sas ru li)
di di ilia brZa nebs: ar si dan xma, ar siT Za xi li... Cvens re alo
bas mor ge bu li sul m na Ti ada mi a nis es sity ve bi aC r di li viT
gva wevs da mis gan ga Ta vi suf le bas vcdi lobT. vis gan un da mo vismi
noT da ra un da ga va ke ToT, ra Ta oc ne ba re a lo bad iq ces. iq neb
sjo bia gav Cum deT, mag ram da na Sa u lis tol fa sia, ro ca ici da
ara fers ake Teb si mar T lis war mo sa Ce nad. iq neb sjobs Tqva, Tumca
isic xom re a lu ria, es naT q va mi dar Ces `xmad mRa Ra deb li sa
udab no sa Si na’’. re a lu ri si tu a ci e bi dan ga mom di na re, sic ru is
Ta na med ro ve teq no lo gi e bi im de nad dax ve wi lia, rom TviT sicru
is de teq tor zec ki Se uZ le be lia ma Ti Se mow me ba. fa ri sev lebis
an maT Tan ga Ta nab re bu li pi re bis mi er Se mu Sa ve bu li rTu li
ma qi na ci e bi xSi rad gza­kvals ub nevs maT ze min do bil ada mi anebs,
ro mel Ta gaR vi Ze ba me tad ara sa sur ve li gax de ba ama ve me­
To de bis Sem q m nel TaT vis. wi nam de ba re we ri li am fun q ci is Sesru
le bis mok r Za le bu li mcde lo bis mxo lod da sawyi sia.
fren sis be kons ber Z nu li
mi To lo gi e bis ana li zi das-
Wir da, ra Ta po li ti ko se bi saTvis
omis mo ax lo e bis, re a lu ri
su ra Tis war mod ge nis, Tu mi si
aci le bis Se saZ leb lo bis gze bi
eC ve ne bi na. es iyo da ax lo e biT
sa mi sa u ku nis wi naT, anu ma Sin,
ro de sac ome bis ga a na li ze bis
mwi ri Te o ri u li, Tu praq ti kuli
sa Su a le be bi zed me tad ga-
Ri zi a ne bul po li ti kos Ta ambi
ci ebs sa sur ve lo bis gan c das
uf ro aRuZ rav da, vid re dRes.
ma Sin da dRe sac ome bis wa nam-
ZR va ri an obi eq tu ri, uf ro
xSi rad ki su bi eq tu ri mi ze zebi
iyo, rom lis auci leb lo bis
daZ le va ada mi an Ta SezRu du li
cno bi e re bis T vis dRe sac proble
mas war mo ad gens. da mok lem
max vi li dah ki da mis sa ve sa­
Zi ne bel Si, ra Ta sifxiz le ar
mo e du ne bi na da mtris Se saxved
rad mu dam mzad yof na Si
yo fi li yo. ne bis mi e ri ci vi lize
bu li qvey nis war ma te bu li
wi nam ZRo li omis T vis mSvi dobi
a no bis dros em za de ba­Tu ki
amas eko no mi ku ri mdgo ma re oba
uwyobs xels _ an ki dev Tavs
ane bebs msgavs qme de bas, rad gan
mi si sa xel m wi fo ami saT vis moce
mul etap ze sa er Tod ar aris
78
we ri li me o re
mzad. sa u ke Te so Sem Tx ve va Si
ase Ti sa xel m wi fo e bi aq ti uri
ne it ra li te tis prin cips
mi mar Ta ven, Tum ca es uka nas kne
li xSi rad Zne li mi saR we via
ge o po li ti ku ri vi Ta re bi dan
ga mom di na re. ga mo dis, rom Seqm
ni li mdgma re o bi dan ga mo sava
li an ar ar se bobs, an ki dev
Zne li mo sa Zeb nia. brZe ni xeli
su fa li war ma te bas yo vel­
T vis mi aR wevs, uf ro zus tad,
da iwyebs qme de bas, rom lis
Se de gi mis T vis met nak le bad
prog no zi re ba di un da iyos.
mag ram es Te zi si exe ba mxo lod
po li ti ku rad mom wi fe bul,
da din je bul, mov le na Ta swori
ana li zis una ris mqo ne xeli
su falT.
Te o ri u li Tval saz ri siT,
po li ti ku ri moR va we o bis yvela
Se saZ lo Se de gi da saS ve bia _
mniS v ne lo ba ara aqvs imas, vin gana
xor ci e lebs mas. Tum ca, mniSv
ne lobs is, Tu ro gor ake Tebs
amas. ro de sac saq me Se fa se ba ze
mid ge ba, prob le ma Cnde ba _ vin
ga fa sebs da ra tom? Tu xe lisuf
le ba Si xar, mis erT-erT
rgols war mo ad gen _ TviT k riti
ka Zne lia. es aris cno bi e rebis
mzad yof nis una ri, ro me lic
TviT c no bi e re bis umaR les aqts
aleq san d re ku ka nia,
fi lo so fi is mecn. doq to ri,
pro fe so ri
ukav Sir de ba da yve la saT vis arc
ar se bobs. ro de sac sam Tav robo
struq tu rebs Ca mo Sor de bi
`sxva man sxvis T vis ukeT icis~...
`prin ci pi amoq med de ba da iwyeba
kri ti ka, ro me lic obi eq tu ri,
Tu su bi eq tu ri mo men te bis xan
gaz vi a de biT, xa nac ki dev fa rulad
mim di na re obs. am dros `yvela
brZe nia~, Tum ca, ver cno bier
de ba is faq ti, rom yo ve li ve
es Se geZ lo ge ke Te bi na ma Sin, rode
sac xe li suf le bis `sam za reu
lo Si tri a leb di~, anu ro desac
yve la fe ri Sens gver diT an
Se ni ve mo na wi le o biT xde bo da.
ro de sac ada mi a ni pre ten zi as
acxa debs yov lis m cod ne o ba ze,
man ara fe ri ar icis. po li ti kos-
Ta mxri dan msgav si gan cxa de be bi
Cven TiT q mis yo vel dRe gves mis,
gan sa kuT re biT mmar T ve lo bis
umaR le si eSe lo ne bi dan. ki bato
no, Tu ici, es mi sa sal me belia,
mag ram ro gor Se iZ le ba
eko no mi ka Sic, sa mar Tal Sic, reli
gi a Sic, ki no xe lov ne ba sa Tu
Te at r Si da a.S. er T na i rad Zlie
ri iyo. es xom Ta vis motyu e baa,
rac uf ro di di cod vaa, vid re
sxvi si motyu e ba. Ta vad di di
sok ra tec ver be dav da Ta vi yovlis
mcod ned ga mo ecxa de bi na da
am bob da, `me vi ci, rom ara fe ri

ar vi ci~, xo lo sxveb ma isic ki
ar ici an, rom ara fe ri ar ici an.
oc da xu Ti sa u ku nis win naT q vami
ge ni o sis es sity ve bi swo red
rom Cven ze, Cvens `did~ xel m ZRva
ne leb zea naT q va mi. vai imaT,
vi sac es mos diT, eg xom am partav
ne ba Si ga daz r di li TviT daje
re bu l o baa, ro me lic Zne lad
mo sa na ni e be lia. Cvens re a lo ba-
Si igi bu neb riv mov le nad iT vle
ba. iT v le ba imi to mac, rom SesaZ
le be lia jan dac vis mi nis t ri
fi zi ko si iyos, ga re mos dac vis
mi nis t ri iuris ti an mom Re ra li
da a. S.
er Txel igi ve sok ra tem br Za -
na _ un da Se vis wav loT mxo lod
auci le be li da ara yve la fe ri,
rac gzad Seg x v de ba. dRe van delo
bis gaT va lis wi ne biT am debu
le bis pe rif ra zi re ba aseT
sa xes mi i Rebs: un da va ke ToT rac
vi ciT da ara yve la fe ri, rac
mog vep ri a ne ba. pre zi den to ba da
po li ti ko so ba mo wo de ba da xelov
ne ba un da iyos, is Si na ga nad
auci le be li, mi zan mi mar Tu li
moR va we o ba da ni Wi e re bis princi
peb ze da fuZ ne bu li saq me e bis
war ma te bu li re a li za ci is Se degi
dan un da ga mom di na re ob des.
Tu es da sxva, mas Tan ga Ta nab rebu
li una re bi ar ga gaC nia, Ta vi
un da da a ne bo am saq mes da rac
ici, imiT un da da kav de _ Tun dac
es me e zo ve o ba an ki dev qar x nis
mu Sis sa pa tio saq mi a no ba iyos.
Sro ma sir cx vi li ara so des ar
yo fi la da arc iq ne ba. sir cx vilia
Ta nam de bo bis ga mo ye ne biT
sxvi si fu lis mo par va an Tundac
mi si mcde lo ba. gan z rax va
da qme de ba mo ce mul Sem Tx ve va-
Si Ta nab rad das ja di un da iyos.
ada mi ans, ro mel sac Seg ne bu li
aqvs mi si cxov re bis az ri, igi
cno bi e re bis da u ma xin je bel
for mebs ga mo i ye nebs da ara imas,
rac sa zo ga do e bi saT vis mi u Rebe
li an ub ra lod sa sur ve li ar
iq ne ba. es aris or ga nu li, ga azre
bu li moq me de bis sa fuZ ve li,
ro me lic zi ans ar aye nebs arc
sxvas da arc sa ku Tar Tavs. kanti
am qme de bas ka te go ri u li impe
ra ti viT ga moT q vams: mo i qe ci
ise, ro gorc gsurs Sen mo geq­
c nen an ki dev: mo i qe ci ise, rom
Se ni qce vis nor me bi sxvis T vis
maq si ma gax des.
xSi rad ga i geb, an wa i kiTxav,
ra sac Cve ni brZe ni mmar T ve lebi
brZa ne ben: saq me la pa ra kis
nac v lad. kar gia, Ta nac Za li an,
aR m s ru le be li rom gvyav des.
Tum ca isic mi sa Re bia, rom saqmec
keT de ba anu re a li ze bulia
sity va, rom lis Se de ge bi
yve la saT vis cno bi lia. Tavs ar
mo gawyenT, mxo lod erT faqts
Se gax se nebT: Cve ni dRe van de li
mdgo ma re o ba, ro me lic zed metad
ga u a res da ag vis tos cnobi
li mov le ne bis Sem deg. ai ra
xde ba, ra saq me ze gvaqvs sa u ba ri
sity ve bis ga re Se.
ro ma e lebs er Ti Se sa niS navi
ga moT q ma hqon daT, ro mel sac
axor ci e leb d nen ki dec: `pu ri
da sa na xa o ba~. Cven dRes me o re
uf ro mo mad le bu li gvaqvs, SesaZ
loa zed me tad, vid re pir veli.
Tu ri si bra lia, amas uam ra vi
mi ze zi ga aC nia da mi si ana li ziT
Tavs ar Se gawyenT, erTs ki aRv
niS nav: pa su xi kiTx va ze _ riT
viwyeb diT da sa iT miv di varT _
ar ar se bobs. imi tom ki ara, sityve
bis ma ra gi ga mog ve lia da ver
va fiq si rebT re a lo bas, ara med
imi tom, rom ri Tac axa li rea
lo bis mSe neb lo ba da viwyeT,
ilu zi u ri da war ma va li iyo
ro gorc ne bis mi e ri re vo lu cia
(a ra aqvs mniS v ne lo ba igi fe radia,
Tu ufe ru li). msof li o Si
ar se bu li sa xel m wi fo e bis revo
lu ci u ri war su li co ta ar
iyos mwi ria, rad gan ne bis mi e ri
ase Ti qme de ba (re vo lu ci u ri)
gan vi Ta re bis bu neb riv-is to riu
li pro ce si dan ga dax ve vaa da
am gar daq m nas ara vin ar gva pati
ebs _ pir vel rig Si is to ria,
rad gan am uka nas k ne li saT vis
igi mxo lod ma sa laa da ma sa las
ro gor eq ce vi an es yve la saTvis
ga sa ge bia. ro ma ul `pur Si~
mxo lod fi zi ku ri pu ri ar igulis
x me ba gan s x va ve biT Cven Si arse
bu li si tu a ci i sa, mas Si kve bis
mTe li ra ci o nia Tav moy ri li,
xo lo sa na xa o ba es aris ada mi anis
Zi ri Ta di moTxov ni le bis _
su li e ris T vis gan kuT v ni li qme-
de ba ni, ro me lic ro ma u li mi-
To lo gi i saT vis ise ve mi sa Re bia,
ro gorc vi ta lu ri sa Wi ro e ba ni.
ro de sac sity vi sa da saq mis
mi mar Te bis Si na ar s ze vsa ubrobT,
max sen de ba er Ti Zvel ber-
Z nu li pa sa Ji. er Txel spar telebs
el Ce bi ew viv nen, isa ub res,
iy be des, la ko nu ro biT cno bil
spar te lebs Ta vi an Ti ma Ralfar
do va ni ga moT q me biT TiTqos
da Tav g za aub ni es da bo los
ikiTxes _ Tu ga i geT ra meo?
go ne ba max vil ma spar te lebma
pa su xi ar da a yov nes da uTxres:
`Tqve ni grZe li sity vis
da sawyi si dag va viwy da, xo lo
bo lo ver ga vi geT, rad gan dasawyi
si aRar gvax sov so~. Cvenzea
al baT Tqmu li, rad gan dasawyi
sis ara Tu dro, ara med mi si
mcde lo bac ki ver da va fiq sireT
da Tu ki ra mes va fiq si rebT
al baT da sas ru lis mo ax lo e bas.
ase Tu gag r Zel da, saT q me lic
ara fe ri iq ne ba, rad gan ara vis
ara fe ri ar das Wir de ba. Tu ki
cno bi e re ba ga mog vi recxes (gamo
recx va, Ca recx va Cvens si namd
vi le Si afo riz mi viT mu Sa obs),
Tu ki in di fe ren tu li gav x de biT
yo ve li ves mi marT, ri si mcdelo
bis uam ra vi Sem Tx ve va sa xezea,
ma Sin ga sa az re bel _ ga sa ke-
Te be lic ara fe ri iq ne ba. amis ken
ki nam d vi lad gvi biZ ge ben, yo vel
Sem Tx ve va Si ri gi struq tu re bi
mar j ved mu Sa o ben Se sa ba mi si rea
lo bis Seq m ni saT vis.
al baT xvde biT, rom me mxolod
Te o ri ul gan zo ga de bas,
fiq sa ci as vax den imi sas, rac xdeba.
Te o ri u lio rom vam bob, ra
Tqma un da, faq tob rivs ar ugulve
bel v yof. am (da sxva Sem Tx veva
Sic) Te o ria xom praq ti kiT ikve
be ba, mi si an ana li zia an ki dev
wi nas war gan W v re ta. gan W v re tis
pre ten zia me ar ga maC nia (Rmer-
T ma da mi fa ros), mag ram ana li zis
ki (ra Tqma un da, Ce mi Se saZ leblo
bis far g leb Si). faq te biT
ope ri re ba sxvis T vis, am saq me Si
kom pe ten tu ri ada mi a neb saT vis
mi min d via. er Ti ro ma e li im pe rato
ri ase brZa nebs: me ga va ke Te
rac Se meZ lo, de sxveb ma ga a ke­
Ton Cem ze uke Te si.
79
Tvalsazrisi aprili - #4 2009

Tvalsazrisi
aprili - #4 2009
das mu li kiTx va _ yve la fe ri,
rac dRes xde ba, re a lo bis gan cdaa,
mi si ana li zi dan mom di na reobs
Tu wi nas war Se mu Sa ve bu li
teq no lo giaa _ pa suxs mo iTxovs,
pa suxs, rom lis erT we ril Si Cate
va er Tob rTu lia, Tum ca,
na wi lob riv Se saZ le be li. re alu
ri su ra Tis ana li zi dak virve
bu li mkiTx ve li saT vis ise dac
cno bi lia, mag ram ar se bobs dine
be bi, rom lis war mo Ce na er Tob
rTu lia, im de nad Se niR bu li da
teq ni ku rad srul yo fi lia igi.
mov le neb ze ub ra lo Tva lis
ga dav le ba saq mes ver Sve lis,
mag ram aris gza, ro mel sac SesaZ
loa `xsnam dec~ miv ye varT,
mag ram xsnis es gza al baT yve lasaT
vis (gan sa kuT re biT xe li sufal
TaT vis) mi sa Re bi ar aris. es
rom mi sa Re bi iyos, mis T vis anu
mi si gan xor ci e le bi saT vis yvela
fe ri un da ga a ke To. ga ke Te ba
ki uk ve moq me de bas niS navs. ra saxiT
xor ci el de ba es moq me de ba?
am kiTx vas rom vu pa su xoT, isev
praq ti ku li su ra Tis ana li ziT
un da da viwyoT, Tum ca es su ra-
Ti Ta vi si re a li e bi Ta da Se saZleb
lo be biT saxezea. Cven Si ar
ar se bobs an TiT q mis ar ar sebobs
re a lu ri na bi je bi, rom
uke Te so bi sa ken wa vi deT. Ta vad
re a lo bis gan c da, ga Ta vi se ba
am sfe ros mar T lac Sec v li da,
Tum ca Sec v li li ga re mo e ba im­
Ta viT ve Sec v lil po li ti kur
ne bas, cno bi e re bas gu lis xmobs.
mi u Re be li re a li e bi _
rac ase faq tu a lu ria _ mdgo­
ne bis Ta vi suf le ba sru le biT ar niS navs
anar qi as. arc po li ti ku ri Ta vi suf le ba gulis
x mobs yve laf ris ke Te bis uf le bas. Cven Tvis
mi sa Re bi Tu mi u Re be li for miT `yve lafris
ne ba dar Tu lo bis” cno bil prin cips xSi rad
vxvde biT, TiT qos da igi yo vel dRi u ri cxov rebis
at ri bu tad iq ca. arc ara vin zru navs ima ze,
Tu ro gor da vaR wi oT Ta vi am mdgo ma re o bas, ra
80
ma re o ba ni uf ro dad g mul
speq takls wa a gavs, rom lis
re Ji su ra im Ta viT ve mo i koWlebs
mi si ve xe lov nu ro bis,
anu bu neb riv mdgo ma re o beb­
Tan Se u sa ba mo bis ga mo. Tum ca
isic cxa dia, rom ase Tad dad gmul
teq no lo gi ebs gar k ve u li
ni Wi, ga moc di le ba, tra di cia
sWir de ba. msgav si ram Cvens uaxles
is to ri as nam d vi lad ax sovs
(wi na pre zi den tis mmar T ve lo bis
dros) da iq es `kar gad~ Se niR buli
an TiT qos da bu neb ri o bam de
da sul mov le nad aRiq me bo da.
Cvens si nam d vi le Si am g var speqtak
lebs bu neb ri o ba ak lia da es
mis `nak lad~ un da Ca iT va los.
cno bi lia, rom ro de sac adami
ans surs mi za ni re a lo bad aqci
os, ami saT vis mxo lod ne ba ar
aris sak ma ri si, Tum ca erT-er Ti
Zi ri Ta di pi ro baa. xo lo ro desac
sur vi li ar ar se bobs, magram
re a lu ri vi Ta re ba ni amas
mo iTxo ven, ma Sin in te res Ta konf
liq teb Tan ki ara, obi eq tur
si tu a ci eb Si gar k ve vis uuna robas
Tan gvaqvs saq me. uuna ro ki
is aris, vinc Seg ne bu lad ki ar
ake Tebs, rac xde ba, ara med is,
vi sac amis Seg ne ba ar ga aC nia.
ver vity vi, rom dRe van del xeli
suf le ba Si uuna ro ada mi a ne bi
ari an, Tum ca, verc imas da va dastu
reb, rom zed me tad una ri a ne bi
gvyva nan zo gi er Ti ga mo nak li sis
gar da. in te res Ta kon f liq ti
swo red rom una ri an ada mi a neb Si
aRi niS ne ba, rac Cven Si im de nad
re a lu ria, rom Seg viZ lia gan s x-
reziume
po li ti ku ri cno bi e re bis kra xi _
da sawyi si, anu da sawyi sis da sas ru li
va ve ba ni Sev niS noT pi rov ne ba Ta
mTels ple a da Si. zog jer isec
xde ba, rom es una ri a ne bi to veben
im gems an `ma ta re bels~, romel
Sic as v la ki mo as w res, mag ram
Zi ri Tad va go nam de ma inc ver miaR
wi es an ma Ti su bi eq tu ri, fsiqo
lo gi u ri mo um za deb lo bis
ga mo an ki dev obi eq tu ri re a lobis
Se fa se ba-aR q mis gan sa kuT rebu
li ni Wis ga mo. `Tqma ara Tqmis~
_ cno bi li prin ci pis ga mo i so biT
maT Ta vi ki ga da ir Ci nes (ra Tqma
un da, dro e biT), mag ram ra mox deba
Sem d gom Si _ es maT ki ara, maTze
uf ro Wkvi a neb mac ar ici an.
Txro ba min da da vas ru lo
er Ti aR mo sav lu ri sib r Z niT:
si ke Tis ke Te bi sas mi em s gav se
wyals, igi yo vel T vis sim dabli
sa ken mi e qa ne ba da yo ve lives
uCum rad ar wyu lebs. la o­
Zis es fra za Cve ni si nam d vi lis
gaT va lis wi ne biT ase war mogvid
ge ba: saq me un da ake To ara
Se ug neb lad, am par tav nu lad,
ara med cod niT, rwme niT da
sim dab liT zed me ti afi Si rebi
sa da aJi o ta Jis ga re Se. saqme
ni Sen ni mxo lod am Sem Tx veva
Si ga mo ga Ce nen po zi ti u rad,
uar yo fi Ti im pul se bis ga re­
Se. ise, kac ma rom Tqvas, sib r Z nes
dro da man Zi li aRar sWir de ba,
igi, mi si Tvi se be bi dan ga mom dina
re, uni ver sa lu ria. Cven T vis
xom yve la fe ri ma inc uni ver salu
ria, im de nad de fi ci tia aq
yo ve li ve _ ne bac, po li ti ku ri
sib r Z nec da WeS ma ri ti re a lobis
Ta nam de vi moq me de be bi.
aleq san d re ku ka nia, fi lo so fi is mecn. doq to ri, pro fe so ri
un da mo vi moq me doT da ra gziT vi a roT. gzis
prob le ma ne bis mi e ri po li ti ku ri Tu ara po liti
ku ri saq mi a no bis mwva ve sa kiTxia, ro me lic
ga sa Re bis rols un da as ru leb des ara mxo lod
ar se bu li rea lo bi dan Ta vis daR we vis mcdelo
bi sas, ara med mo ma va li, nor ma lu ri ur Tier
To bis dam ya re bi saT vis. aw m yo mo mav lis mSobe
li yo vel T vis aris, Tum ca, ga aC nia ro go ris.

pi a ri aSS-Si XIX-XX sa u ku nee
bis mij na ze dam k vid r da, rode
sac biz ne si gan vi Tar da da
auci le be li gax da mom x ma rebel
ze zrun va da mi si in te re sebis
gaT va lis wi ne ba, ase ve, axa li
pro duq te bi sa da mom sa xu rebe
bis ga yid va da sa zo ga do e bis
ndo bis mo po ve ba. biz ne sis warmo
mad gen le bi im das k v nam de mivid
nen, rom auci leb lad un da
Seq m ni li yo mar T vis axa li siste
ma, ro me lic sa zo ga do eb riv
az r ze gav le nas mo ax den da. am
pe ri o dis T vis maT T vis mniS v nelo
va ni gax da ara mar to produq
ci is ga moS ve ba da ga yid va,
ara med mom x ma reb lis moTxovni
le beb ze zrun va da da de bi Ti
imi jis Seq m na. sa baz ro eko no mikis
pi ro beb Si di di mniS v ne lo ba
eni We ba sa zo ga do e bis in formi
re bas da biz ne sis gam W vir valo
bas. sa zo ga do e bis in for mire
bis T vis sa Wi roa ara mxo lod
in for ma ci is gav r ce le bis er Ti
wya ros ar se bo ba, ara med mim-
Re bi, ro me lic ga mo iw vevs reaq
ci as. pi a ri swo red or m x ri vi
ur Ti er To be bi da or m x ri vi komu
ni ka ciaa, ro de sac mo sa ubre
e bi cvli an in for ma ci as da
er T ma neTs az rebs uzi a re ben.
to ta li ta ru li sa xel m wi fo
sis te mi saT vis cal m x ri vi komu
ni ka cia iyo da ma xa si a Te be li,
anu su bi eq ti gas cem da in forma
ci as da ar elo de bo da sa zoga
do e bis re aq ci as, uku kav Sirs.
de mok ra ti ul sis te ma Si da demok
ra ti ul sa zo ga do e ba Si ki
swo red sa zo ga do eb ri vi az ris
for mi re ba sa da uku kav Sirs eni-
We ba di di mniS v ne lo ba.
XX sa u ku nis da sawyis Si biznes
kom pa ni eb ma ax lad Seq m nil piar
sa a gen to eb Tan er Tad da iwyes
mom x ma reb lis kvle va da pro duq-
pi a ri da biz ne si
biz ne sis ke Te ba mWid rodaa da kav Si rebu
li sa zo ga do e bas Tan, ro me lic mom xma
reb le bad iyo fa. biz nes kom pa ni as, SesaZ
loa, hyav des Ta nam S rom le bi, hqon des
te bis di za i nis dax ve wa, rad gan
kon ku ren ci is pi ro beb Si sa Wi ro
gax da in di vi du a lu ri da gan s xva
ve bu li sa xis mqo ne pro duq tebis
ga moS ve ba da pro duq ci is ama
Tu im Ri re bu le be bis mib ma. rode
sac pro duq ti an mom sa xu re ba
aso cir de ba, ma ga li Tad, sim didres
Tan, mo du ro bas Tan, Ta na medro
ve o bas Tan an sta bi lu ro bas-
Tan, pi a ris sis te ma xels uwyobs
biz ness sa zo ga do eb ri vi az ris
Ca mo ya li be ba sa da for mi re ba-
Si. piari ase ve aris me di a to ri
da ko mu ni ka to ri sa zo ga do e basa
da kom pa ni as So ris, swo red
mis da geg mil stra te gi ebs mihyavs
biz nes kom pa nia war ma te bas-
Tan... biz ne sis T vis ase ve Za li an
mniS v ne lo va nia ko mu ni ka ci ebis
kom p leq su ro ba: mar ke tingi,
pi a ri, rek la ma, pro mo u Se ni.
yvelaferi es, Ca mo ya li be buli
sis te ma Si da ga na wi le bu li
dro Si qmnis war ma te bul biz nes
kom pa ni as da uq m nis mas da de biT
imij sa da re pu ta ci as, da de bi Ti
re pu ta cia ki niS navs sa zo ga do ebis
ndo bas, ro mel sac mo aqvs moge
ba. jon rok fe le ri am bob da:
ko mu ni ka ci e bis cod na aris
una ri, ro me lic Se iZ le ba gai
yi dos ro gorc Cai an ya va, me
mas Si ga da vix di di uf ro met
fuls, vid re msof li os ne bismi
er pro duq t Si.
XX sa u ku nis as yve la ze gavle
ni an ada mi an Ta si a Si Se vi da
pi a ris erT-er Ti da ma ar se beli
ed vard ber ne i si, ro me lic
`ame ri kan to ba ko kom pa nis~
(atC) pi ar kon sul tan ti iyo.
am kom pa ni am ber ne iss si ga ret
ka pi ta li, ned le u li, mag ram igi ver gaxde
ba war ma te bu li, Tu ki am biz ne sis Se sa xeb
sa zo ga do e bam ar ga i go da ar gax da mi si
mom x ma re be li.
el dar pir mi saS vi li,
piar spe ci a lis ti
`la ki stra i kis~ ga yid ve bis
mkveT rad Sem ci re bis ga mo mimar
Ta. man pi ar kam pa nia qa le bis
seg men t ze gaT va la. im pe ri od-
Si arc Tu ise bev ri man di lo sani
ewe o da si ga rets, ber ne is ma
kar gad ico da fsi qo lo gia da
ico da, rom qa lebs ma ma ka ceb-
Tan ga Ta nas wo re ba da Ta vi sufle
ba sur daT. man swo ri gaT v la
ga a ke Ta da si ga re tis rek la mis
dros swo red am or ma xa si a Tebel
ze ga a ke Ta aq cen ti. Se sa bami
sad, si ga ret `la ki stra i kis~
ga yid ve bi sul mci re dro Si
ram den jer me ga i zar da.
eko no mi ka da biz ne si yovel
dRi u rad iz r de ba da vi­
Tar de ba. ami tom gax da moTxovna
di pi ar spe ci a lis ti, rogorc
kom pa ni is re pu ta ciis
Sem q m ne li me qa niz mi, re pu tacia
ki biz ne sis sta bi lu ro bisa
da ke Til dRe o bis ga ran tad
gvev li ne ba.
P.S.nebismier mkiTxvels, romelsac sazogadoebasTan
urTierTobis sakiTxebTan dakavSirebiT SekiTxvebi gauCndeba,
eldar pirmisaSvili siamovnebiT upasuxebs Cveni
Jurnalis saSualebiT
81
sasargeblo rCevebi aprili - #4 2009

suliereba
aprili - #4 2009
das jiT ki dam sa ja
ufal ma, mag ram
sik v dils ar mim ca
da ma inc, ra aris mi ze zi imi sa, rom Cve ni um rav le soba
am de ni gan sac de lis, am de ni va e bis, am de ni ube du re bis
mi u xe da vad ar ub run de ba de da­ek le si as, e.i. RvTis mfarve
lo bis ga re Se ar Cevs cxov re bas, ma Sin, ro ca `vis T vi sac
ek le sia de da ar aris, mis T vis Rmer Ti ar iq ne ba ma ma~ (wm.
kvip ri a ne kar Ta ge ne li).
amis mi zezs TviT ufa li ieso
qris te gag vim xels, ro de sac mogv
mar Tavs:
_ Tqven ar gsurT Cem Tan mosv
la, ra Ta si cocx le gqon deT...
me gic nobT Tqven: RvTis siyva
ru li ar aris Tqven Si da RvTis
sity va ara gaq v To dam k vid re buli
Tqven Si (i o a ne 5,40-42; 5, 38).
di ax, Cve ni ume te so ba ar miis
w raf vis qris te-Rmer Ti sa ken,
ro gorc si cocx lis er Ta der Ti
WeS ma ri ti wya ro sa ken da imi tom
xde ba, rom RvTis sity va, ro melic
wm. we ril Si _ bib li a Sia moce
mu li, dam k vid re bu li ar aris
Cvens gu leb Si. RvTis sity vas, wm.
we rils ki qris tes ken miv ya varT.
_ Tqven arc we ri le bi iciT
da arc RvTis Za lao.
ai, am sity ve biT mog v mar Tavs
ufa li Cvenc ise ve, ro gorc Ta vis
dro ze sa du kev lebs mi mar Tav da
(ma Te 22,29).
SeT vi se bu li da dam k vid re buli
rom gvqon des Cvens gu leb Si
RvTis sity va, ro me lic wm. we rileb
Si, anu bib li a Sia mo ce muli
RvTis mi er, ma Sin swraf va da
ltol va gveq ne bo da TviT qriste
sa ken, ro me lic, mi si ve gan cxade
biT, pu ria si cocx li sa, zeci
dan de da mi wa ze Ca mo su li da
ro me lic si cocx les aZ levs wu-
Ti so fels.
vinc am pu riT, _ `ar so bis puriT~
yo vel dRi u rad ik ve be ba, is
er To ba Sia qris tes Tan da ami tom,
mas Tan mi sul ne bis mi er Cven Tagans,
ro me lic ezi a re ba purs si-
82
cocx li sas, ara so des ar mo Siv deba
da arc ara so des ar mos wyurde
ba (i o a ne 6,35). es ki `cocxa li
rwme nis~ ga re Se Se uZ le be lia.
di ax, qris te, ro gorc si cocxlis
WeS ma ri ti pu ri, sa ma rad Jamod
dag va pu rebs da dag var wy lulebs
mas Tan mi su lebs, anu Cvens
su li er moTxov ni le bebs sru li
si sav siT, mTli a nad dag vik ma yofi
lebs.
dRes qris te sa da mi si wm. ekle
si is ga re Se mcxov reb qar T velo
bas tan javs uime do ba, ni hiliz
mi, Si na ga ni si ca ri e le, su lie
ri Sim Si li da su li e ri wyur vili,
rad gan ar ik ve be ba `ar so bis
pu riT~, `si cocx lis pu riT~, rome
lic aris ufa li Cve ni da macxova
ri ieso qris te.
mag ram, sam wu xa rod, um rav leso
bas jer je ro biT ar gvsurs arso
bis pu riT, si cocx lis pu riT
da pu re ba, ar gvsurs qris tes Tan
mis v la da qris tes mi er er T maneT
Tan ga er Ti a ne ba, imi tom rom
ar gviy vars Rmer Ti da, aqe dan
ga mom di na re, arc RvTi u ri siyva
ru li ar aris Cven Si. qris tes
ki surs, rom RvTi u ri siy va ru li
iyos Cven Si, mag ram amis T vis sa-
Wi roa, rom is, rac qris tes surs
Cven T vis, Cvenc gvsur des Cven Tvis.
di ax, Cven um rav le so bas, ar
gviy vars ufa li ieso qris te. es
sa i dan vi ciT? vi ciT TviT im faqti
dan, rom Cve ni um rav le so ba
qris tes wmi da ek le si is ga re Se
cxov robs, ek le si i sa, rom lis ga-
akaki mindiaSvili
Teologi
re Sec cxo ne ba ar ar se bobs, da
ki dev vi ciT iqi dan, rom RvTis
mcne bebs ar vas ru lebT, me tic _
did ma na wil ma arc vi ciT es mcnebe
bi, da sam wu xa rod, arc ara nai
ri sur vi li ar gvaqvs vi co deT,
Se vis wav li deT maT da, rac mTa varia,
aR vas ru leb deT cxov re ba Si.
ufa li ki mog v mar Tavs wm. ioanes
sa xa re bi dan:
_ Tu giy var varT, Ce mi mcne bebi
da i ca vi To (i o a ne 14, 15).
vi sac Ce mi mcne be bi aqvs da
icavs maT, mas vuy var var me, Cems
moy va ruls ki Ce mi ma mac Se iyva
rebs, mec Se viy va reb mas da...
Cvenc mi valT da mas Tan da videbT
sa va nes (i o a ne 14,23).
e.i. uci lo be li pi ro ba imisa,
rom Rmer T ma Seg viy va ros da
Cvenc gviy var des igi, aris RvTis
sity vis, RvTis moZR v re bis, RvTis
mcne be bis ara mar to co dna, aramed
aR s ru le ba, ara mar to cod na
sar w mu no e bi sa, ara med sar w mu noeb
ri vi cxov re bac.
vas wav liT RvTis sity vas,
RvTis mcne bebs Cvens Svi lebs,
Svi liS vi lebs? vi cavT ki Cven Tavad
RvTis mcne bebs, e.i. gviy vars
ufa li, ro me lic ima ve ioanes saxa
re bi dan ga mog vicxa debs, rom:
_ vi sac ar vuy var var, is ar
icavs Cems sity vebs, ar icavs
Cems mcne bebs (i o a ne 14, 24).
Cvens sa ku Tar Tavs ma inc gamo
vuty deT da gul w r fe lad va-
Ri a roT aR sa re ba Si moZR var Tan
_ gvaqvs ki siy va ru li, WeS ma riti
siy va ru li RvTi sa, ro mel sac

surs vuy var deT da gviy var des,
ra Ta Se mo vi des da dam k vid r des
Cven Si, da i va nos Cven Si, ro gorc
cocxal ta Zar Si. vai, rom ase Ti
siy va ru li Cvens um rav le so bas,
did ze-did um rav le so bas an saer
Tod ara gvaqvs, an vi sac aqvs,
ma Ti siy va ru lic WeS ma rit RvTiur
siy va rul Tan iseT sa ve Ta nafar
do ba Sia, ro gorc fur cel ze
da xa tu li mze nam d vil mzes Tan.
* * *
wm. ioane RvTis mety ve li suliwmi
dis mi er acxa debs, rom yovels,
vinc Sor de ba da ar mkvidrobs
qris tes moZR v re ba Si, ara
hyavs Rmer Ti (2 ioane 9), rac imas
niS navs, rom ase Ti ada mi a ni su lie
rad mkvda ria; da ai, am su li e ri
sik v di li dan su li er si cocx le-
Si rom ga mog viy va nos ufal ma,
gan sac de le bis daS ve bi Ta da Cven-
Si RvTis Si Sis _ su liw mi dis am
macxov ne be li ni Wis aR Z v riT migviZR
vis ze ci u ri sa su fev li sa ken
mi ma val er Ta derT ga dam r Ce nel
gza ze da sa ye neb lad. ro gorc wm.
pav le mo ci qu lic mog vi wo debs
fi li pel Ta mi marT epis to le dan:
_ Si Si Ta da Zrwo liT iR vawe
To RvTis wi na Se Tqvens ga dasar
Ce nad, Tqvens sacxov neb lad
(2,12);
mag ram ra tom un da viR va woT
RvTis wi na Se Si Si Ta da Zrwo liT?
imi tom rom
_ uSiS re bi da suf Ta gax l deT
RvTis uman ko Svi le bi am mzak var
da ukuR marT Ta o ba Si, ro mel Sic
ise ga a na TebT, ro gorc mna To be bi
sam ya ro Si (fi lip. 2,15).
maT Se sa xeb, rom le bic fex q veS
Te la ven RvTis mcne bebs da RvTis
Si Si ara aqvT, isi ni wm. pav le moci
qu lis da xa si a Te biT, go ni e ri
ada mi a ne bi ar ari an. ra tom? imitom,
rom RmerTs ar eZe ben, WeSma
rit gzas as c d nen da si ke Tis
mqne le bad, RvTis mo sa wo ni ke Tili
saq me e bis mke Teb le bad aRar
ga mod ge bi an, mud mi vad cru o ben
da ase Ti ada mi a ne bis ba ge eb ze aspi
tis ges lia, maT gzeb ze mud mivad
ngre va da ube du re ba da mSvido
bis gza ar ici a no (rom. 3,10-18).
da wm. pet re mo ci qu lis gancxa
de bi Tac, isi ni, vinc Ta vi anT
ga mom s yid vel xel m wi fes (e.i.
ieso qris tes) uar yo fen, swra fad
da i Ru pa ven Tavs (2 pet re 2,1).
wm. pav le Cvens mi er uk ve xsene
bul fi li pel Ta mi marT episto
le Si mi mar Tavs fi li pe lebs
_ da am RvTiv su li e ri mo ci qulis
pi riT naT q va mi sity ve bi,
un da vi gu lis x moT, rom mogve
mar Te ba Cvenc, _ uaR re sad
Tval naT liv, xel Se sa xe bad da
mka fi od war mog vid gens mi zezs
im gan sac de le bi sas, ro mel Ta
zRva Sic, di di xa nia, rac Se sulia
mra va li Cven ga ni, Cve ni xalxis
is di di na wi li, vinc ar mi visw
ra fiT imi sa ken, rom ise mi vaRwi
oT qris tes, ro gorc qris tem
mo aR wia Ta vis er T gu lebs, Ta vis
uRa la to moy va ru lebs, maT Sesa
xeb xSi rad miT q vams da ax la
ti ri li Tac ge ub ne biT, rom isini
ise iq ce vi an, ro gorc qris tes
jvris mtre bi da vai, rom ma Ti
bo lo da Rup vaa, war wy me daa, ma-
Ti Rmer Ti mu ce lia, ma Ti di deba
ki _ sir cx vil Sia, rad gan isini
mxo lod mi wi er ze fiq ro ben,
Cve ni mo qa la qe o ba, e.i. WeS ma riti
qris ti a ne bis mo qa la qe o ba ki
ze ca Sia, sa i da nac ve liT macxovars,
ufal ieso qris tes, ro melic
Cvens dam dab le bul sxe ulebs
me o red mos v li sas Ta vi si
di de bis msgavs sxe u le bad gardaq
m nis (fi lip. 3,11-14; 18-21).
da ami to mac Cven, qris ti anebs,
am war ma val dro e biT wu Tiso
fel Si ki ar gag vaC nia mud mi vi
qa la qi, ara med mo ma vals ve Zeb To.
fi li pel Ta mi marT epis to le Si
Cvens mi er ci ti re bul azrs pav le
mo ci qu li da a mow mebs eb ra el Ta
mi marT epis to le Sic:
Cve ni mo qa la qe o ba ze ca Sia,
Cve ni mud mi vi qa la qi, mud mi vi samk
vid re be li aq, am wu Ti so fel Si
ar aris.
wm. pet re mo ci qu lic acxadebs,
rom de da mi wa Cven T vis
dro e bi Ti sam k vid re be lia, sa dac
sa moTxi dan ga mo Ze ve bul mdgoma
re o ba Si vim yo fe biT da ami tom
Cven aq, de da mi wa ze, xiz ne bi, stumre
bi var To (pet re 1,17).
di ax, Cve ni ma ra di u li sam-
Sob lo ca Ta Si naa, mag ram ze ciur
sam Sob los, ze ci ur sa moTxes
ver mi vaR wevT, Tu de da mi wa ze
xiz no bis pe ri od Si RvTi sa da
moy va si sad mi, ek le si i sa da mi wiur
sam Sob lo sad mi Tav da de bul,
Tav gan wi rul msa xu re ba Si ar ava-
Ror Zi nebT, ar ga vaZ li e rebT da
ar ga mo vaw r TobT Cvens Tavs, Tu
RvTi sa da ada mi a ne bi sad mi siy varul
Si ar gan v v liT im dros, rome
lic RvTis mi er Cven T vis am qvey
nad, am wu Ti so fel Si yof nis-
T vis gvaqvs bo Ze bu li, Tu ise ve
ar Se viy va rebT qris tes da er Tma
neTs, ro gorc qris tem Seg viyva
ra Cven, Tu pa tivs ar mi va gebT
er T ma neTs da ar mo vix veWT SiSs
RvTi sas (1 pet re, 1,17), ro me lic
da sa ba mi da da sawyi sia sib r Z ni sa,
RvTi u ri sib r Z ni sa, ro gorc amis
Se sa xeb ga mog vicxa debs erT-er-
Ti wi nas war mety ve li Zve li aR Tq
mi sa. brZe ni zi ra qi aseT kiTx vas
svams:
_ pa ti o sa ni mod g ma ro me lia?
da pa su xobs:
_ mo Si Si uf li sa.
da Sem d gom ami sa kiTxu lobs:
_ upa ti os no mod g ma ro me lia?
da ai, aseT pa suxs scems zi ra qi
am kiTx vas:
_ dam r R ve vi mcne ba Ta.
da Cven mcne ba Ta dam r R ve vi
ada mi a ne bi dan RvTis mo SiS adami
a ne bad rom gvaq ci os ufal ma,
e.i. upa ti os no mod g mi dan pa ti osan
mod g mad _ RvTis mo SiS xalxad
rom gar dag v q m nas, _ ami to mac
uS vebs igi Cvens cxov re ba Si Cve ni
cod vi a ni da uke Tu ri cxovre bis
ga mo gan sac de lebs, ro mel Ta gare
Sec, pav le mo ci qu lis TqmiT,
ve ra vin ver Se va ca Ta sa su fe vel-
Si, ze ci ur sam Sob lo Si, ze ci ur,
mo ze i me ek le si a Si.
RvTis da mo ki de bu le ba yovel
T vis ase Ti gax l daT Zve li
aR T q mis rCe u li eris mi marT, _
ro ca isi ni RmerTs iviwyeb d nen,
an sa Ta na do pa tivs ar mi a geb dnen
mas, ma Sin ufa li Rmer Ti rom
ga ex se ne bi naT da sa Wi ro pa ti vi
mi e goT uf li sa da mi si dRe e bisaT
vis (e.i. sa uf lo dRe sas wa ule
bi saT vis, uricxv gan sac dels
mo uv len da xol me, miT uf ro, roca
eri RvTis mo wo de bas am eri dan
amor Ce ul wi nas war mety vel Ta,
anu RvTis rCe ul ada mi an Ta pi ri-
Tac ar Se is men da.
ase Ti vea RvTis dam viwye be li
sxva xal xe bi sad mic, maT So ris,
cxa dia, Cve ni eri sad mic RvTis
da mo ki de bu le ba, ri si mow me caa
ro gorc war su li Cve ni eris isto
ri i sa, ise aw m yo, ro me lic wm.
ilia mar T lis TqmiT, ara so des
ar gvwya lob da ma nam de, vid re
83
suliereba aprili - #4 2009

suliereba
aprili - #4 2009
RvTi sa gan gan d go mil ni RmerTs
ar vub run de bo diT.
yo ve li ve ze moT Tqmul Tan
da kav Si re biT ga vix se nebT wm. daviT
mef sal mu nis sity vebs erTer
Ti fsal mu ni dan, sa dac RvTisa
gan gan d go mi li da RvTis dResas
wa u le bi sad mi upa tio da mo kide
bu le bis mqo ne im d ro in de li
rCe u li eris Se sa xeb am bobs, rom
ki dev Ses co des RmerTs da mi si
arc sity va da arc sas wa u le bi ar
ir w mu ne so.
wm. da vi Ti am bobs, amis ga mo
ufal ma ama o e biT da as ru la ma Ti
dRe e bi da Zrwo liT ki _ ma Ti wlebio.
ro de sac ufa li xo cav da maT,
mxo lod ma Sin Ra mo i Zi eb d nen mas
da brun de bod nen mas Tan da adideb
d nen RmerTs da ma Sin Ra ax sende
bo daT, rom mxo lod Rmer Tia
ma Ti si mag re da uze na e si Rmer Tia
mxo lod ma Ti mxsne li da ara kacni.
da ma Sin gul mowya le Rmer Ti
Se un dob da cod vas da aRar aRagz
neb da eris mi marT Ta vis gu liswy
ro mas (fsalm. 77, 34-37).
ro de sac sa ku Ta ri ne biT
RvTi sa gan gan d go milT uam ravi
Wi ri, tan j va, mwu xa re ba, ubedu
re ba da gan sac de li gvew veva,
ro de sac uricx vi bo ro te ba
dag vaty de ba Tavs, ro de sac ubedu
re ba Ta, gan sac del Ta, sa tanj
vel Ta ga mo, rom le bic ufalma
Cve ni ve cod ve bis ga mo Cve ni
ga dar Ce ni saT vis, Cve ni su li e ri
ga moR vi Ze bi saT vis, Cve ni swav lebi
sa da Wir Si ga mob r Z me di saT vis
da uS va, erT dRe sac mra va li gansac
de liT gve mu li da tan ju li
da viT wi nas war mety ve li viT Sev-
Ra Ra debT RmerTs:
vi co di, ufa lo, rom mar Talia
Se ni sa mar Ta li da sa mar T lia
nad Se ma Wir ve;
kar gia Cem T vis, rom ve wa me, vin-
Z lo, vis wav lo we se bi Se ni (fsal m.
118; 75,71).
Tu ra i me mZi me gan sac de li,
ra i me Se Wir ve ba, _ su li e ri Tu
niv Ti e ri, pi ra dad Cve ni Tu Cveni
moy va si sa, Tu mTli a nad eri sa,
Cve nis az riT, did xans grZel de ba
da ga mo jan m r Te le ba, ga mo jan sa-
Re ba, mdgo ma re o bis ra di ka lu ri
ga um jo be se ba ag vi a nebs, ara sodes
ar un da gag viC n des eW vi imi sa,
TiT qos ufal ma sa er Tod mig vato
va.
84
ga vix se noT sa xa re bi se u li 38
wlis man Zil ze da ba de bi dan davr
do mi li Wa bu ki _ mi si tan j ve bi,
tki vi le bi, mi si su li e ri Tu niv-
Ti e ri Se Wir ve be bi. ga vix se noT
da war mo vid gi noT, rom gan kurne
bas igi mTe li Ta vi si tan ju li
cxov re bis man Zil ze yo vel T vis
elo da. mi u xe da vad Ta vi si uam ravi
avad m yo fo bi sa, is imeds ara sodes
ar kar gav da, mas ara so des ar
sto veb da rwme na da sa so e ba imi sa,
rom igi auci leb lad wa mod ge boda
da ga iv li da.
ga vix se noT, yo vel w li u rad
ro gor uc ruv de bo da ime di fexze
wa mod go mi sa, rad gan mar to
iyo da ve ra so des ver axer xeb da
dro dad ro uf lis an ge lo zis
mi er be Tez das auz Si am R v re ul
wyal Si Cas v las gan kur ne bis mizniT.
vinc pir ve li mo as w reb da da
auz Si Ca vi do da im dros, ro ca
uf lis an ge lo zi Ca mo di o da (da
es dro ki ara vin ar ico da wi naswar),
ikur ne bo da, ra sac verc er-
Txel ver axer xeb da Ta vi si davr
do mi lo bis, Ta vi si mar to o bis
ga mo. mag ram ro gorc uk ve aR v niSneT,
gan kur ne bis imeds ma inc araso
des ar hkar gav da.
da ai, RvTis wya lo bac mo vi da,
Tum ca mo vi da igi 38 wlis tan j vis
Sem deg.
mo vi da ma Sin, ro ca ara an gelo
zi, ara med Ta vad ufa li ieso
qris te mi u ax lov da mas da mi mar-
Ta: gin da ga ni kur no? (i o a ne 5,61).
aiRe Se ni sa wo li da wa di da
nu Rar sco dav, ra Ta uare si ar
da ge mar To so (i o a ne 5,8; 6:5,14).
Cvenc ase ve, ro gor um Zi mes
mdgo ma re o ba Sic ar un da vi yoT,
Tu rwme na sa da imeds ar dav kargavT,
Sve bas, nu ge Sis ce mas, fi zikur
sne u le ba Ta gan Tu cod va Tagan
gan kur ne bas, maT gan gan Ta visuf
le ba sa da ga dar Ce na sac mogva
ni Webs is, vinc am bobs:
_ me vwylav da me vkur nav, me
var gan m kur ne be li, me vklav da me
va cocx leb... _ me var aR d go ma da
si cocx le... ami tom nu ge Si ni aT,
mxo lod ir w mu neT (i o a ne 11,25).
mar Ta lia, ufa li zog jer
ara mar to Tve o biT, ara med
wlo bi Tac ki ag vi a nebs Cve ni
Txov na-ved re bis Ses ru le bas,
mag ram amas imi tom ki ar ake-
Tebs, rom ar Se uZ lia Txov nis
Ses ru le ba, _ mis T vis, mo gex se-
ne baT, Se uZ le be li ara fe ria,
_ ara med, amas mxo lod da mxolod
imi tom iqms, rom am Txovnis
Ses ru le ba, ra sac vTxovT,
mo ce mul etap ze, Cven T vis sazi
a noa, an jer ar surs ufals
Cven Tan gan So re ba, rad gan ro ca
gvi Wirs, ma Sin gul m xur va led
vlo cu lobT da Rmer Ti Cven-
Ta naa, xo lo Tu ma Sin ve Seg visru
lebs amas, ra sac vTxovT, miT
uf ro, Tu rwme na Si jer ar varT
gan m t ki ce bul ni, da vi viwyebT
mas ma Sin ve, ro gorc ki gan sacde
li ga da iv lis, RvTis wya lobiT
ro gorc ki gan vi kur ne biT,
an ro gorc ki fi zi ku ri sik v dili
sa gan Tu sxva ram ube du re bebi
sa gan ga dav r Ce biT.
am ri gad, ro de sac Rmer Ti
axan g r Z li vebs Cve ni Txov nis Sesru
le bas, is Cven Tan yof na sac
axan g r Z li vebs.
mag ram ga na di dia is na wi li saqar
T ve lo Si, vinc Ta vis sa so e bas,
imeds uwi na re sad Rmer T ze am yarebs?
bev r ni ari an sa qar T ve lo Si
isi ni, vinc vTqvaT, eved re bi an
ufals, ga mo iy va nos Cve ni qve ya na
am mdgo ma re o bi dan, im gan sac deli
dan, ro mel Sic im yo fe ba?
bev ri iTxovs ara dev nil Ta
dab ru ne bas afxa zeT sa da sa ma Cablo
Si, ara med afxa ze Ti sa da sa ma-
Cab los dab ru ne bas sa qar T ve los
Se mad gen lo ba Si?
da Tu ar viTxovT RvTi sa gan,
vin SeZ lebs imis dab ru ne bas, rac
Cve ni cod ve bis ga mo RvTis daSve
biT dav kar geT?! ga na ufa li ar
gvas wav lis wm. ma Tes sa xa re bi dan,
Tu ra sas wa u leb ri vi Za la aqvs
RvTi sad mi loc vas?
_ iTxo veT da mo ge ce maT; eZebeT
da ipo viT; aka ku neT, irekdiT
da ga ge Re baT, rad gan vinc
iTxovs, Re bu lobs, vinc eZebs, pou
lobs da vinc aka ku nebs, ga e Re ba.
ga na aris Tqvens So ris ise Ti
ka ci, sa ku Ta ri Svi li purs sTxovdes
da is pu ris nac v lad qvas aZlev
des?
an da Tevzs Txov des da gvels
aw v di des?
an kvercxs sTxov des da mo riels
aZ lev de so?
ho da, Tu Tqven, bo ro teb ma
(e.i. cod vi leb ma) iciT ke Til misa
ce mel Ta mi ce ma Tqve ni Svi lebi
saT vis, me tad re Tqve ni ze ci-

u ri ma ma ar mis cems si ke Tes imas,
vinc sTxovs? (ma Te 7,7-11);
ami tom ge ub ne biT, _ mog v mar-
Tavs ufa li wm. mar ko zis sa xa rebi
dan:
_ yve la fers, ra sac loc va Si
iTxovT, gwam deT, rom mi i RebT da
mo ge ce maT (11,24);
wm. ioanes sa xa re bi da nac gvaZlevs
pi ro bas ufa li, rom ra sac
Ce mi sa xe liT iTxovT, ga va ke TebT
(14,14) da iq ve kvlav ime o rebs:
_ Tu ra mes iTxovT Ce mi sa xeliT,
ga va ke Te bo (14,14).
mag ram ra War bobs dRes dRe obiT
Cvens qve ya na Si Tun dac am de ni
gan sac de lis Sem deg, _ bil w sityva
o ba, lan ZR va-gi ne ba, wyev lakrul
va, gan kiTx va-ci lis wa me bani,
Tu loc va RvTis wi na Se Cve ni
sam Sob lo saT vis, er Tur Ti saTvis?
ra uf ro me tia sa qar T ve lo Si,
ra uf ro Zli e ria sa qar T ve lo Si
_ upir ve le si ime dis dam ya re ba
ufal ze, Tu sxva das x va sa xel m wifo
eb sa da sa er Ta So ri so Za lebze?
ufa li xom pir da pir, mka fi od
da yve la saT vis ga sa ge bad gve ubne
ba:
_ me va zi var, Tqven ki _ lerwe
bi, vinc Cem Si rCe ba da me mas Si,
igi bevr na yofs is xams, rad gan
uCe mod araf ris ke Te ba ar SegiZ
li aT... (i o a ne 15,5), ami tom Tu
Cem Si dar Ce biT da Ce mi sity ve bi
ki Tqven Si dar Ce ba, Tqven Si damk
vid re ba, ra sac isur vebT, iTxoveT
da geq ne ba To (i o a ne 15,7);
ro gorc Cve ni sa ub ris dasawyis
Si aR v niS neT, sam wu xa rod,
Cven Si ar aris RvTis sity va damk
vid re bu li, Cve ni xal xis udide
si um rav le so ba wm. we ri lis,
bib li is, anu RvTis sity vis gare
Se vcxov robT, de da ek le si is
ga re Se vcxov robT da ra ga sakvi
ria, rom ma mas mo ci le bu li
uZRe bi Svi lis msgav sad, Cvenc
uricxv gan sac del Si vim yo fe bodeT
ga nuwy vet liv da nu Tu vinme
ity vis, rom im gan sac de lebs,
ro mel nic RvTis ne biT, RvTis
sa i dum lo gan ge bu lo bi Ta Tu
RvTis daS ve biT Tavs gvaty de ba,
ar vim sa xu rebT?!
met sac vity viT, Rmer Ti araso
des ar gvsjis ise mkac rad,
ro gorc Cven amas Cve ni cod vi a ni
cxov re bis, cod veb Si mo u na ni eblad
cxov re bis, RvTis sa wi na aR m-
de go da Cve ni su lis dam Rup ve li
cxov re bis we sis ga mo nam d vi lad
vim sa xu rebT.
ami tom yve la na ir gan sac delsa
da ube du re bas un da vi Reb deT
ara drtvin vi Ta da wu wu niT, aramed
mad li e re bi Ta da ime diT, rom
ufa li am gan sac de le bi dan did
sar ge bels gva pov ni nebs.
ami tom, naT q va mi dan ga mom dina
re, yu rad vi RoT da ga vi sig r Zega
noT sity ve bi wmin da mo ci qul
iako bi sa, ro me lic mog v mar Tavs
Ta vi si epis to le dan:
_ ne ta ria gan sac de lis ga damta
ni ka ci, rad gan ra ki ga mo ic deba,
si cocx lis gvir g vins mi i Rebs,
gvir g vins, ro me lic ufal ma Tavis
moy va ru lebs aRuT q va (i ak.
1,12).
di ax, gan sac de li, Tu mas ke-
Til go niv ru lad, e.i. qris ti anu
lad mo ve ki de biT, gvex ma re ba
udi de si qris ti a nu li saT no e bis
_ Tav m dab lo bis mo po ve ba Si, rome
lic am par tav ne bis ubad lo da
Se uc v le li wa ma lia;
wm. ioseb aTo ne li yo ve li ve
amas, Zal zed mok led, Rrmad da
me ta fo ru lad da ax lo e biT am gva
rad ga mo xa tavs, is am bobs:
gav x deT mi wa, rom Cven ze
iaron gan sac de leb ma, gav x deT
mi wa, sa i da nac ufal ma ga mo ix mo
da Seq m na Cve ni sxe u li, rom lis
di de bu le ba sa da gan sa kuT re bulo
bas mi si cod va Ta gan mud mi vi
gaw men dis kva lo ba ze, mi si siwmin
de Si Ses v lis kva lo ba ze vgebu
lobT.
maS, gav x deT mi wa, rom Cven ze
iaron gan sac de leb ma, ada mi a nebma,
rom le bic am gan sac de lebs
RvTis daS ve biT dag va te xen Tavs
da ga na Cven, qar T ve lo ba, ioseb
aTo ne lis sity ve bis pe rif ra zire
biT Tu vity viT, ar vi qe ciT im
mi wad, rom leb ze dac, ra xa nia,
da di an gan sac de le bi, va e ba ni,
ube du re ba ni, avad m yo fo ba ni,
ome bi, Si na u ri Tu ga re Se mtrebi,
ra Ta ufal ma gan sac de le bis
meS ve o biT RvTis mo sa u ri, uflis
m c ne ba Ta mi e ri cxov re ba da
sa me fo gziT si a ru li gvas wavlos,
ra Ta ro gorc rki na cecxl
Si, gan sac de leb Si ise ga mogvaw
r Tos, ra Ta gan sac de le bis
cecx lo van qu ra Si gan viw mindoT
su li Tac da sxe u li Tac,
sxe u liT, ro me lic mi was ve da-
ub run de ba da ro mel sac mi widan
ve aRad gens mkvdre TiT ufali
me o red mos v li sas, mag ram
aRad gens ara imi saT vis, rom
kvlav mok v des, ara med imi saTvis,
rom ma ra di u lad icocx los
_ ux r w ne lo bi Ta da uk v da ve biT
Se i mo sos.
maS, ara so des ar dag va viwy des
Cve ni fi zi ku ri, xor ci e li warmo
mav lo ba, ara so des ar dag vaviwy
des, sa i dan aiRo Cve ni sxe u li
Rmer T ma da STa be ra su li, su li
wmi da, ro me lic cod viT da ce mis
ga mo da i kar ga da, rom lis mox ve Wa
da mo po ve bac qris ti a nu li cxovre
bis mi za nia.
di a xac, Cve ni eris na wils
swams, rom RvTis moy va ru lebs
_ RvTis gan z rax viT mo wo de bulebs,
yo ve li ve, maT So ris, yovel
na i ri gan sac de li, sa bo lood,
sa si ke Tod Seg ve we va (rom.
8,28). ami tom gvir Cevs wm. iakob
mo ci qu li, yo ve li ve si xa ru lad
CaT va leT, ro de sac gan sac del Si
vcviv de biT, ra ki iciT, rom Tqveni
rwme nis ga moc da Sobs moT mi nebas,
moT mi ne bas ki srul yo fi li
moq me de ba eq ne ba, ra Ta srul yofil
ni, wun da u de bel ni da yo velg
va ri nak lis ga re Se ni gax de To
(i ak. 1,2-4).
wm. pet re mo ci qu lic su liwmi
dis mi e ri gva nu ge Sebs, rom icis
Rmer T ma gan sac de le bis gan rogor
ix s nas RvTis mo sa ve bi (2 petre
2,9).
ufa li Seg va go nebs, _ gaf r-
Txil diT, rom Tqve ni gu li droe
biT lo To bi Ta da am wu Ti soflur
cxov re ba ze zrun viT ar
dam Zim des da im dRem ar gi wi oT
mo u lod ne lad;
rad gan is, ro gorc ma xe, yvela
mkvidrs da e ce ma, mTe li de dami
wis zur g ze, ami tom yo vel Jams
ifxiz leT da ilo ceT, ra Ta SegeZ
loT yo vel g va ri gan sac deli
sa gan, yo ve li ve imi sa gan, rac
un da mox des, Ta vis daR we va da Ze
ka cis wi na Se war d go mao.
vas ru lebT Cve ni um rav le soba
uf lis am mcne bebs?
viT va lis wi nebT am gaf r Txile
bebs?
ga na Cve ni di di um rav le so bis
gu li dam Zi me bu li ar aris Rre obiT,
lo To biT, sxva das x va ga mabru
e be li da go ne bis dam kar ga vi
sa Su a le be biT, yo fiT, ma te ri a-
85
suliereba aprili - #4 2009

suliereba
aprili - #4 2009
lur sag neb ze zrun viT RvTis daviwye
bam de?
ga na vfxiz lobT da vlo culobT
mu dam Jams, ra Ta Sev Z loT
im gan sac de le bis ga da ta na, romleb
Sic Cve ni ve gam rav le bul ma
da mo u na ni e bel ma cod veb ma Segviy
va na?
wm. pav le mo ci qu li gvir Cevs:
_ mo xa ru leb Tan er Tad ixareT
da mo tir leb Tan er Tad
iti re To.
ga na gu liT vti ri varT mo tirleb
Tan er Tad, ga na ro ca er T ni
ti ri an, sxva ni ar mxi a ru lo ben,
ga na sxva Ta Wi ri sa da mwu xa re bis
ga zi a re ba xSi rad, ze da pi ru li da
moC ve ne bi Ti ar aris da mxo lod
mo va le o bis mox das ar war mo adgens?
Cve ni cod vi a ni cxov re bis gamo,
ara ek le si u ro bis ga mo, sxvadas
x va crus wav le ba Ta mim dev robi
sa Tu re li gi u ri fa ri sev lobis
ga mo, ur Ti er Tu siy va ru lobi
sa Tu sam Sob lo sad mi Tav da debu
li, Tav gan wi ru li msa xu re bis
su lis k ve Te bis gaq ro bis ga mo,
xSi rad ara Tu Rir s ni varT devna-Se
viw ro ve bis, tki vi le bis, damci
re bis, Se u racx yo fis, abu Cad,
sa sa ci lod ag de bi sa, Cve ni uRirsi
da uR v To, usiy va ru lo da cari
e li cxov re bis, er T ma ne Tis mimarT
gul sas ti kis, gul q va o bis,
ug r Z nob lo bi sa da mis Ta na Ta gamo
iq neb uf ro uare sis Rir s nic
vi yoT, mag ram wm. da viT wi nas warmety
ve lis Tqmi sa ar iyos, das jiT
ki dag v sa ja ufal ma, mag ram sik vdils
ki ar mig v ca (fsalm. 117,18)
yve la, ra Ta fi zi ku rad ga dar Ceni
leb ma, Se vi na ni oT da, bo los da
bo los, Se vud geT cxo ne bis gzas,
ra Ta su li e rad ar mov k v deT da
ma ra di u li sik v di lis msxver p lni
ar gav x deT.
ram den cod vas, ram den da na-
Sa uls, ram den bo ro te bas Seg vindobs
da mog vi te vebs Rmer Ti!
Cven Ta vad ki Ta na me ma mu li sagan,
moy va si sa gan, sa er Tod, me o re
ada mi a ni sa gan erT ficxel, uxeS
an civ sity va sac ver vi tanT, ver
vpa ti obT da ma Sin ve Su ris ge bis
grZno biT ven Te biT xol me, viviwyebT
an araf rad vag debT uflis
Se go ne bas:
_ mi u te ve, ra Ta mo ge te vos
(mar ko zi 11,25).
ara da, ur Ti er T mi te ve ba su-
86
lis cxo ne bis ra umok le si da
umar ti ve si gzaa, umok le si, umarti
ve si da usaf r Txo gza!
di ax, sa ku Tar Tavs uam rav
cod vas vpa ti obT, maT So ris,
Svil Ta kvlis cod va sac, _ abortis
cod va sac, mag ram moy vass erT
uxeS sity va sac ar Se vun dobT. ai,
ro go ri qris ti a ne bi varT da mere
gak vir ve bu le bi vkiTxu lobT:
ise Ti ra da va Sa veT am de ni gansac
de li rom dag vaty dao Tavs. es
gan sac de le bi ki imis ga moc da iSve
ba Cvens mi marT, rom Cven na i ri
me di du ri, am par ta va ni ada mi a nebis
de mo nu ri qed maR lo ba Tan da-
Ta no biT Se i mus ros da si na nu li-
Ta da crem le biT da vub run deT
ufals, ro me lic gvir Cevs:
_ mo mix me ga Wir ve bis dRes,
ga da gar Cen da Sen gan ma di deb
(fsalm. 49,15);
da vinc swor gzas da ad geba,
mas vuC ve ne bo RvTis Sve las
(fsalm. 49,23).
da ma Sin uk ve su li e rad feric
va le bu li ada mi a nic sxvag varad
uyu rebs sam ya ros, sag nebs,
mov le nebs, sa ku Tar Tavs, sa ku-
Tar Se saZ leb lo beb sa da Se moqmed
RmerTs.
Tu ki gan sac de le bis Se de gad
ase Ti su li e rad fe ric va le bu li
ada mi a ni ga ni kur ne ba cod ve bisad
mi, man ki e re be bi sad mi, cod vi-
Ti mid re ki le be bi sa da vne be bisad
mi mo no bi sa gan, Tu ki ga moswor
de ba, Tu ki Tav m da ba li da
su liT gla xa ki gax de ba, is uk ve
ara vis ze upi ra te sad aRar war moad
gens sa ku Tar Tavs, is uk ve ga nadi
debs ara sa ku Tar Tavs, ara med
RmerTs! is RmerTs ub run de ba
RvTis mo sa wo ni cxov re biT, saRv
To mcne be bis mi xed viT cxov rebiT
da uk ve mi si su lis sun T q va
xde ba loc va-ved re ba uf lis mimarT.
xom gax sovT, Zvir fa se bo,
sity ve bi wm. da viT wi nas war metyve
lis erT-er Ti fsal mu ni dan:
_ vid re da vi tan je bo di, Sevc
di, ax la ki Sens sity vas vi cav.
kar gia Cem T vis, rom ve wa me,
vin Z lo vis wav lo we se bi Se ni.
vi co di, ufa lo, rom mar Talia
Se ni sa mar Ta li da sa mar Tli
a nad Se ma Wir ve...
ke Ti li az ri da ga ge ba maswav
le, rad gan Se ni mcne be bi virw
mu ne...
iyos Ce mi gu li ubi wo Sens
wi na Se, ra Ta ar Sev r cx ve (fsalm.
118: 67, 71, 75, 80, 66).
Cve ni ne biT, ada mi an Ta ne biT
cod viT da ce ma yve la Sem Tx ve va-
Si RvTis mi er ada mi an Ta mi to vebis
Se de gia da, sa bo loo jam Si, am
da yov ne bis da niS nu le ba si ke Tea,
wya lo bis, siy va ru li sa da sib ralu
lis ga mo xa tu le ba da ga movli
ne baa.
Cvens mi marT, cod viT da cemu
li ada mi a ne bis mi marT ufa li
Tu ar da uS veb da da ce mebs, damci
re beb sa da yo ve li ve amis Se degad
_ Cvens gon s moy va na sa da Cvens
swav la-Se go ne bas, Cvens su li er
ga mofxiz le ba sa da si na nul Si Cavar
d nas, ma Sin ise dac amay ni, ampar
ta van ni, qed ma Ral ni, yo yoC ni,
mzva o bar ni ise ga va a am par tav n debo
diT, im zo mam de gav yo yoC de bodiT,
rom xor Ses x mul de mo ne bad
ga da viq ce o diT.
yve lam vi ciT, rom zo gi erT
Sem Tx ve va Si ada mi ans ufa li dato
vebs xol me ara cod ve bis gamo,
ara med rwme na Si ga mo sac delad,
ro gorc es mox da iobis mimarT,
ro me lic ke Til dRe o ba sa
da sim did re Si cxov rob da da
RvTis mtre bi ki fiq rob d nen, rom
RmerTs swo red amis ga mo ga na dideb
da. ami tom ufal ma um Zi me si
gan sac de le bi da uS va iobis mimarT,
mag ram iobi bo lom de ma inc
RvTis mad li e rad da ma di deb lad
dar Ca, RvTis mgmo be lad ki ar iqca,
ara med RvTis di de ba sa da adami
a ne bis siy va rul sa da msa xu reba
Si gan v lo mTe li Ta vi si wmin da
cxov re ba.
zo gi er Te bis mi marT ufa li
imis ga mo da uS vebs gan sac de lebs,
ga Wir ve bas, maT dev na-Se viw ro vebas,
rom, pi ri qiT, Tav m dab lo ba,
RvTi sa gan di di mad li aqvs mi ni-
We bu li da gan sac de le bis ga re Se
am par tav ne ba Si ar Ca var des.
ga vix se noT Tun dac wm. pav le
mo ci qu li.
wm. pav les ga mocxa de ba ni imde
nad araC ve u leb ri vi iyo, rom
am ga mocxa de bebs Se eZ loT, pav le
ga em par tav ne bi naT da ai, swo red
am par tav ne bi sa gan ga da sar Ce nad,
si na nul sa da Tav m dab lo ba Si misi
mud mi vi yof ni saT vis Rmer T ma
avad m yo fo ba ga mo ug zav na mas.
ro gorc TviT pav le am bobs
amis Se sa xeb, me tis me tad rom ar
aR v zev de ga mocxa de bis ze o biT

nes ta ri mo me cao xor c Si, _ sa tanis
an ge lo zi Cem da sa wa meb lad.
pav les RvTis mi er mis T vis daS vebu
li um Zi me si avad m yo fo ba xSirad
ax se neb da imis Se sa xeb, rom
igi uZ lu ri da um weo ada mi a ni iyo
RvTis ga re Se.
wm. pav le acxa debs:
_ rad gan ufal ma sam g zis
ved re bis mi u xe da vad ar mo ma cila
nes ta ri xor c Si, sa ta nis ange
lo zi, Cem da sa wa meb lad mo cemu
li, rom ar aR v zev de, ar ga vaam
par tav n de, ami tom ami e ri dan
xa li siT da vi qa di Cems uZ lure
bas, ra Ta qris tes Za la da em kvid
ros Cem Si; ami to mac vtkbe bi
Ce mi uZ lu re biT, Se u racx yofiT,
ga Wir ve biT, dev ni lo bi Ta
da qris tes ga mo Se viw ro ve biT,
rad gan ro ca uZ lu ri var, ma Sin
var Zli e rio (2 kor. 12, 7-10).
yo ve li ve ze moT q mu lis gar da,
maT Se sa xeb, rom leb sac go ni aT,
rom cod ve bi sa gan ga nuw men de lebi,
am par tav ne bi Ta da qed maR lobiT
aR v si le bi Tav m dab lo bi sa
da si na nu lis ga re Se, uR v To ni da
usa mar T lo ni, RvTis, e.i. WeS mari
te bis Sec no bas SeZ le ben, wm.
pav le mo ci qu li acxa debs, rom
yo vel g va ri usa mar T lo bi sa da
uR mer To bis ga mo ze ci dan RvTis
ris x va cxad de ba im ada mi a neb ze
(da im xal xeb ze), rom le bic usamar
T lo biT Trgu na ven WeS ma rite
bas (ro ma el Ta 1,18-19).
di ax, ro de sac ama Tu im xal x-
Si usa mar T lo bi Ta da uR mer TobiT
iT r gu ne ba WeS ma ri te ba, ma Sin
Tu gan sac de le bis mi u xe da vad es
xal xi ar swor de ba zne ob ri vad,
ar iwyebs ga moR vi Ze bas uf lis mimarT,
ma Sin ze ci dan mo dis RvTis
ris x va da ufa li sa mar cx vi no vnebebs
ga das cems xol me ada mi a nebs,
Rir se bis srul da kar g vam de,
mTli a nad, er Ti a nad ga das cems
man ki e re bebs, da uS vebs maT dace
mas uz ne o bis iseT fske ram de,
iseT uf s k ru lam de, rom war mar-
Teb sa da us ju lo eb sac ki Se iZ leba
ga da a me ton.
RvTis ris x va, ama ve dros, analo
gi ur Sem Tx ve veb Si, RvTis samar
T li a no bis ga mo xa tu le ba sac
war mo ad gens da Rmer Ti Ta vis
ris x vas Cvens mi marT mxo lod ma-
Sin cvlis, ro de sac zne ob ri vi
Tval saz ri siT uke Te so bis ken
vic v le biT.
wm. pav le brZa nebs, rom uR mer
To bi sa da usa mar T lo bis ga mo
RvTis ris x va mo di so ze ci dan
(rom. 1,18).
cxa dia, `ze ca Si~ un da vi gulis
x moT ara is ca, ro mel sac
dRi siT vxe davT, an var s k v la vie
ri ca, ro me lic Ra miT Cans, aramed
RvTis sam yo fe li `me sa me ca~.
di ax, ze ci dan mo dis RvTis
ris x va Cve ni yo vel g va ri usa mar-
T lo bi sa da uR mer To bis ga mo da
usa mar T lo bi Ta da uR mer To biT
WeS ma ri te bis daT r gun vis ga mo,
ma Sin, ro ca ar va Ri a rebT WeSma
rit RmerTs, ro ca ar gvsurs
yo vel dRi ur cxov re ba Si vxelm
ZR va ne lob deT mi si mcne be bi-
Ta da ka no ne biT, ro ca araf rad
ar mi viC nevT RvTis dad ge ni lebebs,
mis ka no nebs, mis mcne bebs,
mis mo wo de bebs, mis Se go ne bebs,
mis wi nas war gaf r Txi le bebs, mis
wi nas wa ruwye beb sa da wi nas warmety
ve le bebs, RvTis rCe ul adami
an Ta rCe va-da ri ge bebs, ro ca
Cvens ada mi a nur `e go~-s, Cvens pirov
nul me-s Rmer T ze maR la va yenebT,
ro ca Cven ka cob riv, ada mi anur
sib r Z nes RvTi ur sib r Z ne ze
maR la va ye nebT, ro ca dam Rup vel
sa ta neb riv am par tav ne ba Si vcvivde
biT da ro ca er T g va ri si ji utiT
vcdi lobT, ra dac ar un da
dag vij des, es mxsne li si naT le, _
es macxov ne be li RvTi u ri si naTle
Ca vaq roT Cven Si, ro gorc wm.
pav le ityo da, ro ca vcdi lobT
`su li Ca viq roT~...
sa er Tod, ers, xalxs, ro me lic
RvTi sad mi ur Cia, wam x da ri da gadag
va re bu lia, wm. we ri li, bib lia,
sity va RvTi sa ada rebs ve lur da
ucxo ve naxs, ro me lic mav ne da
Sxa mi an na yofs war moq m nis.
ase Ti eris, ase Ti xal xis mimarT
Rmer Ti gan sa kuT re biT
mkac ria Ta vi si siy va ru li dan, Tavi
si yov lad kac T moy va re o bi dan
da yov lad sa mar T li a no bi dan gamom
di na re.
ai, uf lis erT-er Ti ase Ti mimar
T va Zve li aR T q mis rCe u li
eris mi marT, ro mel mac ga da ux via
ra WeS ma ri te bis gzi dan, Rrmad
Ca ef lo cod veb Si da am cod veb Si
cxov re bas ag r Ze leb da mo u na nieb
lad:
_ ax la ga gicxa debT, ras davmar
Teb Cems ve naxs (e.i. Tqven, Zveli
aR T q mis rCe ul ers _ a.m.): Ro-
bes mo vur R vev, rom ga par tax des,
zRu des mo vun g rev, rom ga i Telos,
ga va ve lu reb, ar ga is x le ba
da ar da i ba re ba, da amo va iq na ri
da eka li, ... sa mar Tals mo e lo da
da, aha sis x lis Rvraa! si mar T les
da, aha, sa so war k ve Ti li Za xi lia...
Rrub lebs vub r Za neb, rom wvi ma
ar aw vi mos maT ze... mra va li sax li
ga u da bur de ba, did ni da ke Tilna
geb ni ga u kac ri el de bi an... (e saia
5,5-11).
mo ses wig n Si, ker Zod, `me o re
rjul Si~ RvTi sa gan gan d go misas
`rCe ul ve naxs~, anu Zve li aR-
T q mis rCe ul ers mi si cod vi a ni
cxov re bis ga mo ufa li Wku a dakar
gul xalxs uwo debs, ro mel-
Sic aRar aris ara vi Ta ri gan s ja,
im de nad da ub ne lao cod veb ma gone
ba. sib r Z ne rom hqo no da, ma Sin
mix v de bod nen am xal xis Svi le bi
da Ta vi anT bo los gan W v ret dne
no, gan W v ret d nen imas, Tu mraval
ricxo va ni laS q riT ro gor
da mar cx de bod nen mci re ricxovan
mtreb Tan, Tu es ufal ma ar
da uS va ma Ti cod ve bis ga mo, maT
si na nul Si mo say va nad da am ri gad
da am g va rad _ Rmer T Tan da sab runeb
lad:
ugu nur no, er Ti ro gor da edev
ne bo da aTass, an or ni ro gor
gay rid nen aTi a Tass, Tu maT ma
mfar vel ma Rmer T ma ar gas wira
isi ni, Tu ufal ma ar Ca ug doo
xel Si!
Zvir fa se bo, am sity ve bis garda,
ro gor ex mi a ne ba Cvens Tana
med ro ve su li er-zne ob riv
mdgo ma re o bas, Cvens dRe van del
um wa res re a lo bas uf lis wmin da
sity ve bi Zve li aR T q mis rCe u li
eris mi marT, war moT q mu li osia
wi nas war mety ve lis pi riT:
_ cod ve biT ik ve be ba Ce mi eri
da gu li uke Tu re bi sa ken mi uwevT...
msjavrs dav deb ma Ti saqme
e bis ga mo.
Se Wa men da ver ga i ge ben
gaZRo mas;
im ru Se ben da ver gam rav lde
bi an, rad gan RvTis sam sa xu ri
da i viwyes...
siZ va­mru So bam, Rvi nom da
ma War ma da ipy roo ma Ti gu li...
dRes Rvi nos da ma Wars nar koti
ke bi, fsi qot ro pu li sa Su a lebe
bi, Tam ba qo da mis Ta ne bi un da
da vu ma toT, rom leb mac da ipy res
ara mar to ma ma ka ce bis, ara med de-
87
suliereba aprili - #4 2009

suliereba
aprili - #4 2009
da ka ce bis gu le bic, ga nur Cev lad
asa ki sa... siZ va-mru So bis sul ma
Se ac di na mra val ni da RmerTs ganud
g nen... ga mo u nel de baT sim T vra
le da siZ va-mru So bas iwye ben...
mi si mTav re bi sir cx vils Se eC vevi
an, maT qa ri Ta vis frTeb Si gaax
vevs da Ser cx ve ba To Ta vi an Ti
msxver p lis (4,8-19).
ana lo gi u ri ma ga li Te bis
moy va na bib li i dan mrav lad SeiZ
le ba, mag ram, vfiq robT, im azris
sa i lus t ra ci od, Tu ro dis
da ra tom mo i we va RvTis ris x va
Cvens Tav ze ze ci dan, esec sak mari
sia.
da sas ruls vity viT, rom ra
vi Ta re ba Si, ra mdgo ma re o ba Si
ra gan sac del Sic ar un da vi yoT,
nu ra so des da vi viwyebT sity vebs
wm. ioane oq ro pi ri sas, ro me lic
am bobs, rom nam d vi li, WeS ma ri ti
qris ti a ni saT vis yo ve li dRe aRd
go maa, yo ve li dRe sul T mo feno
baa da yo ve li dRe qris te Sobis
dRea, Tun dac ma Ti cxov re ba
uricxv gan sac del Si, tki vi leb Si,
tan j veb Si, dam ci re ba-Se u racxyo
fe ba Si, dev na-Se viw ro ve ba Si
mim di na re ob des, rad gan sa dac
aris ufa li, iq aris su li Ta visuf
le bi sa, da sa dac aris WeS mari
ti qris ti a nu li Ta vi suf le ba
cod ve bi sa gan, sa dac aris ufa li,
iq aris sa su fe ve li, xo lo sa dac
aris su fe va, iq aris dRe sas wa u li
da RvTi u ri si xa ru li.
di ax, WeS ma ri ti qris ti a nis
cxov re ba, rac qris tes mi er da
qris te saT vis mo wa me ob riv cxovre
bas gu lis x mobs, su lis dResas
wa u lia, RvTi u ris si mar T lea,
RvTi u ri mSvi do ba da RvTi u ri
si xa ru lia su liw mi diT. ami tom
acxa de ben qris tes mo ci qu le bi
ara ek le si u ri ada mi a ne bi saT vis
da u je re bel ra mes, rom Cven qristes
siy va ru lis T vis, qris tes guli
saT vis, Wi riT, mwu xa re be bi Ta
da gan sac de le biT vi qa diT da ara
mar to vi qa diT, ara med su li e rad
vxa rob To.
mo gex se ne baT, Cve ni eris er-
Ti na wi li da ub run da qris tes
gzas, rac, ra Tqma un da, ar axarebT
qris te sa da mi si wmin da ekle
si is mo wi na aR m de ge ro gorc
uxi lav, ise xi lul mtrebs; miT
uf ro, rom sa me u fo gza ze dabru
ne bis pro ce si Cve ni xal xi sa
ar Sewy ve ti la, ar das ru le bu-
88
la da gvwams da vsa so ebT, rom es
pro ce si kvla vac gag r Zel de ba
mo ma val Si.
qris tes gza ze Sed go ma ki, rogorc
cal ke u li ada mi a ni sa, ise
eri sa, gu lis x mobs qris tes T vis
mo wa me ob riv, tan jul cxov rebas,
_ gzas gol go Tis ken, jvrism
t vir T ve lo bas, gan sac de le bis
ki dev uf ro gaZ li e re bas amis
ga moc. da ara mar to cod veb Si
mo u na ni eb lad mcxov reb Ta gamo,
ara mar to usa mar T lo bi sa da
uR mer To bis ga mo, ro mel TaT visac
ze ci dan mo dis RvTis ris x va
sxva das x vag va ri gan sac de le bis
sa xiT.
jvris ga re Se, gan sac de le bis
ga re Se ki Se uZ le be lia amaR le ba
ca Ta Si na, ro gorc mo ci qu li pavle
brZa nebs amis Se sa xeb.
jva ri is er T g va ri ki bea, rome
lic aR mar Tu lia mi wi dan zecam
de da ami tom ca Ta Si na aR s vla
da amaR le ba mxo lod jvriT,
mxo lod gan sac de le biT, mxo lod
tki vi le biT, mwu xa re be biT, dev na-
Se viw ro ve be biT aris Se saZ le beli
(mag ram jvris Se sa xeb sa u bars
aq aRar ga vag r Ze lebT, rad gan
amis Se sa xeb SeZ le bis dag va rad
daw v ri le biT vi sa ub reT ax la xans
ga mo sul Cvens wig n Si `qris tes
gza gol go Ti sa ken~).
di ax, qris tes siy va ru li saTvis,
qris tes gu lis T vis ga da sata
ni Wi riT, mwu xa re be bi Ta da
gan sac de le biT ara mar to un da
vi qa do deT, ara med su li e rad vxarob
deT ki dec mo ci qul Ta msgavsad
da vis un da vba Zav deT Cven, Tu
ara qris tes am rCe ul ada mi a nebs,
rom le bic gvir Ce ven:
Cven mog v ba Ze To!
ma nam de ki, cxa dia, un da viRva
woT, vib r Zo loT, vi mu Sa oT
imi saT vis, rom RvTis mo sa u ri da
ke Til k r Za lu li gav xa doT Cve ni
da mo ki de bu le ba RvTis mi marT,
wm. mar T l ma di de be li ek le siis
mi marT, RvTis moZR v re bi sa da
RvTis mcne ba Ta mi marT, Se vudgeT
mcne ba Ta mi er cxov re bas,
rad gan mar T l ma di deb lo ba marto
sar w mu no e ba ki ar aris, aramed
_ sar w mu no eb ri vi cxov re bac,
rad gan rwme na, sar w mu no e ba Sesaty
vi si saq me e bis ga re Se mkvdaria,
ro gorc wm. iakob mo ci qu li
acxa debs da ami tom Cvenc Sro ma,
gar ja, Za li da Ro ne ar un da da-
vi Su roT, ra Ta mkvda ri rwme nis
nac v lad, ro me lic um rav le so bas
gvaqvs, cocxa li rwme na mo vi povoT,
ra Ta sa Si nel sam s jav ro ze,
ro gorc igi ve wmin da iako bi gvafr
Txi lebs, ar mo vis mi noT mam xile
be li sity ve bi uf li sa:
_ Tqven gan cx ro mas eZ le odiT
qvey nad da ne biv rob diT da
gu le bi da i su qe To...
maS, yve la, vinc dRem de araqris
ti a nu lad vcxov rob diT, Sevud
geT qris tes gzas, sar w muno
eb riv cxov re bas, Se vi na noT,
gan viw min doT wmin da sa ek le sio
sa i dum lo e beb Si cod ve bi sa gan,
rad gan Tu ar Se vi na nebT, ro gorc
TviT macxo va ri gve ub ne ba, yve lani
da vi Ru pe biT (lu ka 13,3).
di ax, Cven qris tes sis x li
gvwmends yo vel g va ri cod vi sa gan,
ro gorc wm. ioane RvTis mety ve li
brZa nebs Ta vis erT-erT epis tole
Si (i o a ne 1,7).
mag ram sam wu xa rod, bevrs hgonia,
rom cod ve bi ara aqvs, an ician,
rom aqvT, mag ram ara aqvT ganc
da Tvis Ta cod va Ta, an na wils
aqvs cod ve bis gan c da da qen j na
si na nu li sa, mag ram bo rot mor cxvo
bis ga mo, ro me lic eS ma kis ga naa,
ar ina ni e ben mRvdel m sa xu reb Tan,
ro mel Tac TviT ufal ma mi a ni Wa
udi de si Za la uf le ba cod va Ta
mi te ve ba-ar mi te ve bi sa, rom lis
msgav si Za la uf le ba ar mi u ni Webia
ufal RmerTs arc qe ru bi me bisa
da arc se ra fi me bi saT vis, arc
an ge lo ze bi sa da arc mTa va ran gelo
ze bi saT vis.
maS, Zvir fa se bo, gan vi w mi doT
gul ni Cven ni cod va Ta gan, rad gan
swo red ma Sin, ro ca Cve ni gu li
wmin daa, su liwmi da xe davs amas,
mo dis Cven Tan da iva nebs Cven Si
da Cven vxde biT cocxa li ta Za ri
RvTi sa, ta Za ri su liw mi di sa.
ami tom viC qa roT yve lam RvTis
mi er aR Se ne bul da da fuZ ne bul
am su li er sam kur na lo RvTis saxl
Si _ ek le si a Si, sa dac aRes rule
ba gan w men da da kur ne ba Cve ni
su le bis da cod ve bis Se bil wu li
Cve ni sxe u le bi sa da imi saT vis,
ra Ta ufal ma Rir si gag v xa dos
aqac da mo ma val ma ra di ul cxovre
ba Sic ca Ta Si na wmin da neb Tan
da wmin da an ge lo zeb Tan er Tad
yve la ni er Tob va di deb deT ma ma sa
da Ze sa da wmin da sa sul sa uku ni-
Ti uku ni sam de, amin!

un da Se vi mu Sa voT
sa qar T ve los re gi o nu li
po li ti ka
dRe i saT vis, sa xel m wi fos er Ti an eko no mi kur sis te ma Si
cal ke u li re gi o ne bis Tu te ri to ri ul­ad mi nis t ra ci u li
er Te u le bis eko no mi ku ri da mo u ki deb lo bis ga far To e baze
Tan mim dev rul ga das v las ra i me go niv ru li, mi zan Se woni
li al ter na ti va, al baT, ar ga aC nia. 1 jer ki dev me­20 sa uku
nis Su aw le bi dan dawye bu li, eko no mi ku ri da so ci a lu ri
pro ce se bis re gi o na li za ci is ten den cia msof li os mraval
qve ya na Si Se im C ne o da. am mxriv, aR niS nu li pro ce se bis
re gu li re bis fun q cia sa xel m wi fos mar T vis cen t ra lu ri
do ne e bi dan, sul uf ro me tad, ad gi lob riv (ro gorc regi
o nul, ise mu ni ci pa lur) or ga no ebs ga da e ce maT.
aR niS nuls Ta vi si gan mapi
ro be be li mi ze ze bi ga aC nia.
sa xel m wi fo Ta gan vi Ta re bis
ase Ti for ma, upir ve les yovli
sa, gan pi ro be bu lia imiT,
rom bev ri po li ti ko si da
eko no mis ti izi a rebs azrs
eko no mi ku ri da so ci a luri
pro ce se bis ad gi lob riv
do ne ze ga da ta nis auci leblo
bas Tan da kav Si re biT. adgi
lob riv do ne ze ­ anu iq,
sa dac gaT va lis wi ne bu li iqne
ba sa me ur neo az rov ne bis
tra di ci e bi, is to ri u li gamoc
di le ba, gan vi Ta re bis Tavi
se bu re be bi da per s peq ti vebi,
ada mi a nis so ci a lur da
bu neb riv ga re mos Tan ur Tier
T ze moq me de bis xa si a Ti da
a.S. mov le na Ta gan vi Ta re bis
ase Ti mi mar Tu le ba gan pi robe
bu lia eko no mi ku ri sis temis
mra val sa fe xu ri a no bi Ta
da imi Tac, rom eko no mi ku ri
da mo u ki deb lo ba mwar mo eblis
biz nes­in te re se bis rea
li za ci is auci le be li da
obi eq tu ri pi ro baa. re gi o ni
ki, Ti To e u li me ur ne su bi eq­
tis saq mi a no bis upir ve le si
are a lia.
cne ba re gi ons, re gi o nuli
po li ti kis for mi re bis
sa kiTx Si, ro gorc wmin da
eko no mi ku ri, ise po li ti kuri
dat vir T vac ga aC nia.
eko no mi ku ri Tval saz risiT,
re gi o ne bis gaZ li e re ba
mig vi Ti Tebs er Ti a ni sa xel mwi
fos far g leb Si ar se bu li
te ri to ri u li war mo naq m nebis
da mo u ki deb lo bis mniS vne
lo van xa ris x ze da su lac
ar gu lis x mobs maT ga mo yofas.
eko no mi ku ri su ve re nite
tis re gi o nu li spe ci fi ka
ima Si mdgo ma re obs, rom regi
o ni sa me ur neo or ga nizmis
Su a le du ri do nea. er­
Tis mxriv, igi war mo ad gens
eko no mi ku ri re gu li re bis
obi eqts cen t ris mxri dan,
xo lo me o res mxriv, Tvi Ton
ga mo dis ma re gu li reb lis
rol Si qve da do nes Tan mimar
Te ba Si.
re gi o nu li war mo naq m nebis
eko no mi ku ri struq ture
bi erov nu li eko no mi ke bis
1 RavTaZe g., mmarTvelobis decentralizacia evropaSi da Tanamedrove
regionuli politika, samecniero­praqtikuli konferenciis
Sromebis krebuli, http://www.tran sparentbudget.ge/conference,
quTaisi 2008, gv. 82
gi or gi Rav Ta Ze,
aka ki we reT lis sa xe lo bis
sa xel m wi fo uni ver si te tis
sru li pro fe so ri, Tbi li sis
eko no mi kur ur Ti er To ba Ta
sa xel mwi fo uni ver si te tis
sru li pro fe so ri
or ga nu li Se mad ge ne li na wile
bia. Tum ca, isi ni imav d rou
lad Se iZ le ba gan vi xi loT,
ro gorc gar k ve ul wi lad damo
u ki de be li eko no mi ku ri
sis te me bi, ro mel Tac sa ku­
Ta ri so ci a lur­eko no mi ku ri
in te re se bi da kvlav war mo ebis
spe ci fi ku ri pi ro be bi
ga aC ni aT.
re gi o nu li me ur ne ob ri obis
fe no me nis ana li zi, upirve
les yov li sa, eko no mi kur
sis te ma Si mi si struq tu ruli
mdgo ma re o bis gan sazRv
ras em ya re ba. re gi o ni warmo
ad gens er Te uls, ro me lic
Si na ga nad mo i cavs cne ba teri
to ri as da ro mel zec, ase
vTqvaT, da e Se ne ba so ci alur­eko
no mi kur ur Ti er Toba
Ta sis te ma. war mo iq m ne ba
da geg m vi sa da mar T vis subi
eq ti, ro me lic gan kar gavs
re sur sebs, Se dis eko no mikur
ur Ti er To beb Si sa xel mwi
fos Tan, sxva re gi o neb Tan,
sa er Ta So ri so sa mar T lis
su bi eq teb Tan, mo sax le o bas­
Tan, me ur ne ob riv sis te mas­
Tan da a.S.
po li ti ku ri Tval saz risiT,
re gi o ni aris sa xel mwi
fo ka non m deb lo bis te ri­
89
regionuli politika aprili - #4 2009

egionuli politika
aprili - #4 2009
to ri u li war mo naq m ni, ro melic
sa xel m wi fos Sem d gom
do ne ze dgas da po li ti kuri
TviT m mar T ve lo ba ga aCnia.
sa xel m wi fo ka non m deblo
biT un da iyos uz runvel
yo fi li mi si av to no mia,
TviT m yo fa do ba, uf le ba mosi
le ba da or ga ni za ci u li
wyo ba.
gar da aR niS nu li sa, Tana
med ro ve etap ze re gi o nul
war mo naq m nebs mniS v ne lo va ni
kul tu ru li, so ci a lu ri Tu
de mok ra ti u li fun q ci e bic
eni We baT. ev ro pis re gi on Ta
asam b le is yo fil pre zi dentebs
x.p. i so le is (1992­1996)
da l. van der bran des (1996­
2000) az riT – re gi o ne bi, fede
ra ci u li sa xel m wi fo e bi
da av to no mi u ri war mo naqm
ne bi, upir ve les yov li sa,
de mok ra ti is bur ji da dasay
r de nia. swo red ami tom,
maT pa su xis m geb lo ba un da
ikis ron po li ti kis, ag reTve
eko no mi kis (da saq me bis),
kul tu ris, ga re mos dac vis,
re gi o nu li da geg m vis, mecni
e ru li ga mok v le ve bi sa da
sxva dar geb Si. ase Ti mid gome
bi gan m t ki ce bu lia `ev ro­
90
pis dek la ra ci iT re gi o naliz
mis Se sa xeb~. 1
ze moT aR niS nu lis gaTva
lis wi ne biT, Ta na med ro ve
pi ro beb Si eko no mi ku ri, soci
a lu ri da sxva mniS v ne lova
ni amo ca ne bis ga dawy ve tis
dros udi de si mniS v ne lo ba
eni We ba re gi on Si mim di na re
pro ce se bis swo rad da geg mvas,
re gi o ne bis gan vi Ta re bis
per s peq ti ve bi sa da Zi ri Tad
mi mar Tu le ba Ta mec ni e rul
gan sazR v ra sa da maT re a liza
ci as. 2
aqe dan ga mom di na re, er­
Tob mniS v ne lo va nia sa kiTxi
imis Se sa xeb, Tu vin Se i mu Savebs
da vin ga na xor ci e lebs
re gi o nul po li ti kas. gadawy
ve ti le bis mi Re ba mniSv
ne lo van wi lad da mo ki debu
lia sa kiTxis mec ni e rul
kvle va sa da se ri o zu li
Te o ri u li das k v ne bis ga ke­
Te ba ze. sam wu xa rod, eko nomi
ku ri pro ce se bis mim di na­
1 deklaracia regionalizmis
Sesaxeb evropaSi, 04.12.96
2 RavTaZe g., CixlaZe n.,
imereTis mxaris ekonomikuri
ganviTarebis pirobebi da perspeqtivebi,
quTaisi 2009, gv. 4
re o ba qve ya na Si xSi rad win
us w rebs maT Te o ri ul da mu­
Sa ve bas. ami tom, rac uf ro
ma le mox de ba am mi mar Tule
biT mu Sa o bis war mar T va,
miT uke Te sia, vi na i dan re gio
nu li po li ti ka, ro gorc
kom p leq su ri fe no me ni, sa Wiro
ebs sxva das x va mid go mebis
Se je re ba sa da ur Ti er­
T ze moq me de bis prin ci peb ze
da fuZ ne bul ga mok v le vebs.
Cve ni az riT, mi si Se mu Sa ve ba
xe li suf le bis cen t ra lu ri
da ad gi lob ri vi or ga no e bis
mi er er Tob li vad un da moxdes,
oRond praq ti ku li rea
li za ci is saq me Si upi ra teso
ba ad gi lob riv or ga no ebs
un da mi va ni WoT.
sa qar T ve lom sa ja rod ganacxa
da da sav lu ri fa se ulo
be bi sad mi mi si er T gu lebis
Se sa xeb. cxa dia, rad gan
ori en ta cia avi ReT ev ro pa ze,
iq mim di na re pro ce se bi aucileb
lad iqo ni e ben ze gav lenas
Cven Tan ar se bul mdgo mare
o ba ze. vfiq rob, yu radRebas
im sa xu rebs Sem de gi tenden
ci e bi: da sav leT ev ro pis
in teg ra ci is da aR mo sav le­
Tis de zin teg ra ci is pa ra lelu
ri pro ce se bi; eko no mi kisa
da po li ti kis in ter naci
o na li za ci is; re gi o nu li
war mo naq m ne bis mniS v ne lo bis
ar na xu lad zrdis pro cesi.
vfiq rob, sa Su a lo va di an
per s peq ti va Si, ev ro pe le bis
po li ti kur ori en ta ci a sa da
msof l m xed ve lo ba ze ze gavle
nas iqo ni ebs mar T vis sa mi
do ne: ev ro ga er Ti a ne ba, calke
u li sa xel m wi fo e bi da
gan sa kuT re biT ­ re gi o nu li
war mo naq m ne bi.
Se sa ba mi sad, sa qar T ve lom
Ta vi si mo ma va li gan vi Ta rebis
po li ti kur­eko no mi ku ri
stra te gi is Se mu Sa ve bi sas,
yu radRe bis kon cen t ri re ba
un da mo ax di nos Sem deg momen
teb ze:
- re gi o ne bis (mxa re e bis)
av to no mi is Sem d go mi gaR r­

ma ve ba; cen t ra lu ri da regi
o nu li xe li suf le bis
gav le nis are a le bis dad gena
(uf le ba mo si le ba Ta da
pa su xis m geb lo bis mkveT ri
ga mij v na); ami er kav ka si a Si
(ro gorc re gi on Si) sa qar Tve
los mniS v ne lo bi sa da rolis
gaZ li e re ba.
Te mis spe ci fi ki dan ga momdi
na re, Tqvens yu radRe bas
Se va Ce reb mxo lod pir vel
mo men t ze.
sa qar T ve lo Si re gi o nebis
av to no mi is gaR r ma ve bis
sa kiTxis gan xil vi sas un da
ga viT va lis wi noT, rom re gio
nebs Se iZ le ba hqon deT gans
x va ve bu li sta tu si da funq
ci e bi, rac gan sazR v ru li
iq ne ba ma Ti is to ri iT, kultu
riT da kon s ti tu ci u ri
prin ci pe biT. zo gi re gi o ni
Se iZ le ba em ya re bo des gan sx
va ve bul eT ni kur jgu febs,
sxve bi ki iq m ne ba ro gorc
ad mi nis t ra ci u li war mo naq mni,
rom le bic sa xel m wi fo Ta
mi er ga da ce mul uf le ba mosi
le bebs axor ci e lebs.
sa xel m wi fo ebs, rom lis
Se mad gen lo ba Si sa ku Ta ri
sa ka non m deb lo xe li sufle
bi sa da fi nan su ri ba zis
mqo ne mya ri re gi o nu li poli
ti ku ri war mo naq m ne bi Se­
di an, Se uZ li aT op ti ma lurad
ga dawy vi ton Ta vi an Ti
eko no mi ku ri da so ci a lu ri
prob le me bi. re gi o ne bi qveynis
ka non m deb lo bis far gleb
Si de mok ra ti is, de cen tra
li za ci i sa da TviT ga mork
ve vis auci le be li Se madge
ne li na wi le bia da isi ni
sa qar T ve los mo sax le o bas
gam T li a ne bi sa da sa xel m wifos
cxov re ba Si mo na wi leo
bis ga far To e bis sa Su a lebas
mis cems.
re gi o ne bis mo na wi le o ba
qvey nis in s ti tu te bis mi er
daq vem de ba re bu lo bis princi
pis Se sa ba mi sad ga dawy veti
le ba Ta mi Re bis pro ces Si
xels Se uwyobs imas, rom saxel
m wi fos saq mi a no ba uf ro
cxa di iyos mo sax le o bi saTvis.
re gi o nu li as peq tis amaRle
bis Se saZ leb lo ba fi nansu
ra dac un da iyos gan m t kice
bu li Se sa ba mi si bi u je tis
una riT, uz run vel yos yve la
Ro nis Zi e bis srul yo fi li
gan xor ci e le ba da ga da saWre
li amo ca ne bis sa bo loo
ga dawy ve ta. Ta na med ro ve piro
beb Si re gi o nu li po li tikis
erT­er Ti mTa va ri mi za ni
un da gax des fi nan su ri daxma
re bis ga we va im re gi o ne bis
mi marT, rom le bic gan sazR vru
li ne ga ti u ri faq to re bis
(a ra xel say re li ge og ra fi uli
mde ba re o ba, eko no mi kis
moZ ve le bu li struq tu ra,
rTu li de mog ra fi u li mdgoma
re o ba da sxv.) ze moq me debis
ga mo, Ta vi an Ti eko no miku
ri gan vi Ta re biT mniS v nelov
nad Ca mor Ce bi an sa er Tosa
xel m wi fo sa Su a lo do nes.
aR niS nu li kuTxiT msofli
o Si dag ro vil ga moc dile
bas Tu ga dav xe davT, sxvadas
x va dros ase Ti dax ma rebis
ma ga li Te bi iyo: `re gi onu
li sa me ur neo struq tu ris
ga um jo be se ba~ (gfr), `re gi onu
li me ur ne o bis gan vi Ta reba
Si dax ma re ba~ (saf ran ge Ti)
da sxva. ru se Tis fe de ra cia
Si Seq m ni lia `fe de ra ci is
su bi eq t Ta fi nan su ri dax mare
bis fe de ra lu ri fon di~.
amas Tan, msgav si prog rame
bis cal ke u li na wi liT
da sa xu li amo ca ne bis ga daWris
Se mow me bis praq ti ku li
saq mi a no ba un da ikis ron regi
o neb ma. cen t r ma ki, un da
ga a kon t ro los prog ra mis
Ses ru le ba mTli a nad, mi si
va de bis dac va, miz ne bis miRwe
va da a.S.
qvey nis re gi o nu li po liti
ka xels un da uwyob des
ad gi lob ri vi me ur ne ob ri vi
sis te mis iseT gan vi Ta re bas,
ro de sac gaT va lis wi ne bu li
iq ne ba eko no mi ku ri da so cia
lu ri amo ca ne bi da me ur ne
su bi eq te bi Car Tu li iq ne bian
ad gi lob ri vi kvlav war moe
bi Ti cik le bis fun q ci o nire
ba Si. es uka nas k nel ni gaxde
bi an re gi o nis re sur se bis,
pro duq ci is da mom sa xu re bis
mom x ma reb le bi, rac da de bi­
Tad imoq me debs re gi o nis finan
su ri ba zis gan m t ki ce ba ze.
Ta na med ro ve de mok ra tiul
sa xel m wi fo Ta gan vi Tare
bis pri o ri te te bis gaT valis
wi ne biT, auci le be lia,
rom re gi o nu li po li ti ka
ga tar des mxo lod eko no mi­
91
regionuli politika aprili - #4 2009

egionuli politika
aprili - #4 2009
ku ri da iuri di u li me To debiT
da ara uwyeb ri vi diqta
tiT. isi ni un da qmnid nen
mo ce mul te ri to ri a ze myof
kom pa ni a Ta saq mi a no bi saTvis
xel say rel ga re mom c vel
ares, ro me lic gav le nas moax
dens maT mi er da mo u ki deblad
Se mu Sa ve bul mmar T velo
biT stra te gi a ze.
aR niS nu li mid go me bis
gan xor ci e le ba sa Wi roa aramar
to me ur ne su bi eq te bis
mi marT, ara med TviT re gio
nu li war mo naq m ne bi sa da
te ri to ri u li er Te u le bis
mi marT. qvey nis ne bis mi e ri
po li ti kis for mi re ba da
re a li za cia pir da pir aris
da mo ki de bu li im pi ro beb ze,
ro mel Sic is im yo fe ba. es
pi ro be bi da prob le me bi yvela
ze Tval naT liv war moC nde
ba ad gi lob riv do ne ze.
ze moT q mu li dan ga mom dina
re, mi zan Se wo ni lad migvaC
nia, rom po li ti kis Se mu­
Sa ve ba efuZ ne bo des da maqsi
ma lu rad iT va lis wi neb des
cal ke ul re gi on Si ar se bul
mdgo ma re o bas da mis wi na­
Se mdgom amo ca nebs. Ta vis
mxriv, re gi o nis stra te gi uli
gan vi Ta re bis prog ra ma
un da war mo ad gen des mas Si
Se ma va li te ri to ri u li er­
Sin ce the mid d le of 20-th cen tury, we are fa cing
the ten dency of re gi o na li za ti on of eco no mi cal and soci
al pro ces ses in many co un t ri es of the world in or der
to tran s fer the se pro ces ses on the lo cal le vel, whe re
will be con si de red the tra di ti ons of eco no mi cal thinking
and the cha rac ter of as cen dancy of hu man and
na tu re.
whi le dis cus sing the qu es ti on of de e pe ning the autonomy
of re gi ons in Georgia, we must con si der that the
92
Te u le bis (an er Te ul Ta gaer
Ti a ne be bis) gan vi Ta re bis
geg me bis kom p leqss. gar da
ami sa, re gi o nis gan vi Ta re ba
un da iT va lis wi neb des sa er­
To re gi o nu li mniS v ne lo bis
Ro nis Zi e beb sac, xo lo qveynis
er Ti a ni po li ti ka – saer
To­sa xel m wi fo amo ca nebs.
anu, sa u ba ria or mag da mo kide
bu le ba ze – cen t ri maq sima
lu rad un da iT va lis wineb
des re gi o nis prob le mebs.
ad gi lob ri vi or ga no e bi ki,
gan vi Ta re bis geg me bis Se mu­
Sa ve bi sas, ori en ti rad unda
iReb d nen sa er To­sa xelm
wi fo gan vi Ta re bis zo gad
prin ci pebs.
aR niS nul Tan da kav Si rebiT,
wi na plan ze ga mo dis
er Ti a no bi sa da da yo fis opti
ma lu ri Se xa me bis aucileb
lo ba. am g va ri mid go ma
un da mo i cav des:
- er Tis mxriv, mTli a nad
qvey nis mas S ta biT eko no miku
ri, po li ti ku ri, mmar Tve
lo bi Ti sis te me bis da meo
res mxriv, ad gi lob ri vi
Se xe du le be bis, kul tu ris,
mo sax le o bis, bu neb ri vi resur
se bis da a.S. re gi o nu li
spe ci fi kis Ta vi se bu re be bis
ana lizs.
anu, mo ce mu li er Ti a no­
annotation
bis mom wi fe bu lo bis zo ma
ga ni sazR v re ba ara mar to
er Tob li o bis Se mad ge ne li
ele men te bis in teg ra ci is
xa ris xiT, ara med am er Tobli
o bis ele men te bis da mo uki
deb lo bis zo mis di fe renci
a ci i Tac. 3
Cvens qve ya na Si re gi o nuli
po li ti kis Se mu Sa ve bi sas
mxed ve lo ba Si un da iq nas mi­
Re bu li is ga re mo e ba, rom analo
gi ur prob le meb sa da ur­
Ti er To bebs ga aC ni aT ro gorc
zo ga di ka non zo mi e re be bi, ise
kon k re tu li qvey nis mi xed viT,
mxo lod mis T vis da ma xa si a­
Te be li ga mov le nis spe ci fiku
ri for me bi. aqe dan ga momdi
na re, ar iq ne ba ga mar T lebu
li sa qar T ve lo Si ucxo e­
Tis qvey ne bis ma ga li Te bi sa
da ga moc di le bis me qa ni ku ri
gad mo ta na, Cve ni pi ro be bi sa
da per s peq ti ve bis gaT va liswi
ne bis ga re Se. auci le be lia
ma Ti kri ti ku li gan xil va,
da de bi Ti da uar yo fi Ti momen
te bis sis te ma ti zi re ba da
Cve ni pi ro be bis gaT va lis wine
biT qar Tul re a lo bas Tan
mi sa da ge ba.
3 Беридзе Т. А., Экономические
основы суверенитета: новые аспекты
взаимодействия экономики и политики,
Тб. 1995, стр. 142
thE indiSPEnSability and PERSPECtivES of foRming
of gEoRgia’S modERn RE gi o nal PoliCy
george gavtadze, Full pro fes sor of Akaki Tse re te li Sta te University
Full pro fes sor of Tbi li si Sta te University of Economical Re la ti ons
re gi ons may ha ve the dif fe rent sta tus and fun c ti ons,
which are de fi ned by the ir his tory, cul tu re and prin cip les
of con s ti tu ti on.
The sta te re gi o nal po licy sho uld help the de ve lopment
of lo cal eco no mi cal system and it sho uld be held
by ju ri di cal and eco no mi cal met hods and not by dic tator
s hip. It must cre a te the fa vo rab le en vi ron ment for the
com pa ni es to help them to ma ke the ir stra te gic po licy of
de ve lop ment.