01.09.2013 Views

qarTuli kinematografiis industriis politika:

qarTuli kinematografiis industriis politika:

qarTuli kinematografiis industriis politika:

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong><br />

<strong>industriis</strong> <strong>politika</strong>:<br />

strategiuli mimoxilva<br />

saboloo angariSi<br />

aprili, 2009<br />

www.bop.co.uk<br />

1


Sinaarsi<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

1 reziume ....................................................................................................................... 1<br />

2 Sesavali ..................................................................................................................... 3<br />

2..1 meTodologia ............................................................................................................ 3<br />

3 <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria ............................................................... 4<br />

3.1 Sesavali .............................................................................................. , ...................... 4<br />

3.2 <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> seqtori ...................................................................... .....5<br />

3.3 <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> mimarT mxardaWeris <strong>politika</strong> ................................... 8<br />

3.4 <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> ganviTarebis Semaferxebeli faqtorebi ................. 11<br />

3.5 adgilobrivi konsultaciebis mignebebi .................................................................14<br />

3.6 finansuri analizi ................................................................................................... 16<br />

3.7 SWOT analizi ....................................................... .......................... 17<br />

4 saerTaSoriso konteqsti ..................................................................................... 19<br />

4.1 kinematografia saerTaSoriso konteqstSi ........................................................... 20<br />

4.2 msoflio <strong>kinematografiis</strong> ekonomikis mimoxilva.................................................. 20<br />

4.2.1 axali tendenciebi msoflio <strong>kinematografiis</strong> industriaSi ...................................................... 21<br />

4.3 <strong>kinematografiis</strong> mimoxilva evrokavSiris konteqstSi ..................................... 22<br />

4.4 konkretuli magaliTebi saerTaSoriso masStabiT.. ............................................. 24<br />

4.4.1 konkretuli magaliTebi saerTaSoriso masStabiT (mTavari faqtebis matrica) ................................. 25<br />

5 rekomendaciebi <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> <strong>industriis</strong> ganviTarebisTvis28<br />

5.1 “Rirebulebis jaWvis” ganviTareba ...................................................................28<br />

5.1.1 treningi ................................................................................................................................................... 30<br />

5.1.2 filmis Cveneba ........................................................................................................................................................................<br />

5.1.3 uflebebis racionalizacia ................................................................................................................ 33<br />

5.2 dafinanseba.............................................................................................................................................. 35<br />

5.2.1 filmebis warmoebisa da distribuciis mxardamWeri fondis ganviTareba ............................. 35<br />

5.2.2 sagadasaxado SeRavaTebis ganviTareba ............................................................................................ 36<br />

5.2.3 dafinansebis damatebiTi wyaroebi<br />

5.2.4 prioritetuli samoqmedo punqtebi ................................................................................................. 42<br />

5.3 strategiuli mxardaWeris ganviTareba ...........................................................42<br />

5.3.1 qseluri kapitalis ganviTareba<br />

5.3.2 informacia adgilmdebareobis Sesaxeb<br />

5.3.3 kvleva da monacemebi .......................................................................................................................... 44<br />

5.3.4 SeTanxmebebi erTobliv warmoebaze ................................................................................................. 45<br />

5.3.5 <strong>kinematografiis</strong> sferoSi TanamSromlobis gafarToeba ............................................................ 47<br />

5.3.6 prioritetuli samoqmedo punqtebi .................................................................................................. 48<br />

6 daskvna ..................................................................................................................... 48<br />

danarTi I- konvencia filmebis erToblivi warmoebis Sesaxeb ............................... 51<br />

danarTi II- saerTaSoriso komparatori qveynebi ......................................................... 52<br />

safrangeTi ............................................................................................................................ 52<br />

safrangeTis Sesaxeb ............................................................................................................................................. 52<br />

2


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

Sinaarsi<br />

<strong>kinematografiis</strong> <strong>politika</strong> .................................................................................................................................. 54<br />

specifikuri intervenciebi kinematografiaSi ................................................................................................ 55<br />

ungreTi .................................................................................................................................. 56<br />

<strong>kinematografiis</strong> <strong>politika</strong> 59<br />

specifikuri intervenciebi kinematografiaSi ...................................................................... ....... ,. ............. 61<br />

irlandia ............................................................................................................................... 64<br />

irlandiis Sesaxeb ................................................................................................................................................ 64<br />

<strong>kinematografiis</strong> <strong>politika</strong> 66<br />

specifikuri intervenciebi kinematografiaSi ................................................................................................ 68<br />

axali zelandia .................................................................................................................... 71<br />

axali zelandiis Sesaxeb .................................................................................................................................... 71<br />

<strong>kinematografiis</strong> <strong>politika</strong> 73<br />

axali zelandiis <strong>kinematografiis</strong> komisia .................................................................................................... 74<br />

SeTanxmebebi erToblivi warmoebis Sesaxeb ................................................................................................. 74<br />

specifikuri intervenciebi kinematografiaSi ................................................................................................ 75<br />

sertificireba da sagadasaxado sistema ........................................................................................................ 78<br />

poloneTi ............................................................................................................................... 79<br />

poloneTis Sesaxeb ................................................................................................................................................ 79<br />

<strong>kinematografiis</strong> <strong>politika</strong> ................................................. 81<br />

specifikuri intervenciebi kinematografiaSi ................................................................................................ 84<br />

TurqeTi ................................................................................................................................. 88<br />

TurqeTis Sesaxeb................................................................................................................................................... 88<br />

<strong>kinematografiis</strong> <strong>politika</strong> 90<br />

araoficialuri interviu “kodakis” regionalur menejerTan, gohan ozdemirTan .............................. 90<br />

specifikuri intervenciebi kinematografiaSi ................................................................................................ 91<br />

3


grafikebi<br />

Sinaarsi<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

grafiki 1: filmis warmoebis procesi 29<br />

grafiki 2: sagadasaxado kompensaciis modeli ungruli filmebis indutriaSi ............................... 62<br />

grafiki 3: dakveTis gareSe warmoebuli filmebis sagadasaxado SeRavaTebi ungreTSi ..................... 63<br />

cxrilebi<br />

cxrili 1: sagamofeno infrastruqtura saqarTveloSi .................................................... 6<br />

cxrili 2: saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris biujeti da<br />

specifikuri sferosTvis Tanxebis gamoyofa ..................................................................... 9<br />

cxrili 3: sagadasaxado tipologia saqarTveloSi ....................................................... 16<br />

cxrili 4: Semosavali filmebis industriidan qveynebSi/regionebSi (aSS<br />

dolarebSi), 2007 wlis monacemebi ...................................................................................... 21<br />

cxrili 5: Semosavali filmebis industriidan qveynebSi/regionebSi (aSS<br />

dolarebSi), 2012 wlis prognozi ........................................................................................ 21<br />

cxrili 6: <strong>kinematografiis</strong> <strong>industriis</strong>a da intervenciebis Sedareba qveynebis<br />

konkretuli magaliTebis safuZvelze 25<br />

cxrili 7: sagadasaxado SeRavaTebis sargebeli ungreTis <strong>kinematografiis</strong><br />

industriaSi 61<br />

cxrili 8: saxelmwifos danaxarjebi kulturis sferoSi: (seqtorebis mixedviT,<br />

evroSi, 2006 da 2007 wlis monacemebi)<br />

66<br />

cxrili 9: poloneTis <strong>kinematografiis</strong> institutis programebi ............................... 84<br />

cxrili 10: poloneTSi warmoebuli filmebis raodenoba, 2004-2006 wlebis monacemebi<br />

............................................................................................................................. ...................... 86<br />

cxrili 11: kinoTeatrebis mayurebelTa raodenoba evropis qveynebSi (2004-2008<br />

wlebis monacemebi) ................................................................................. 87<br />

cxrili 12: erovnuli filmebis sabazro wili evropis qveynebSi ............................. 87<br />

4


1 reziume<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

<strong>qarTuli</strong> filmebis industria kritikul mdgomareobaSia. sabWoTa kavSiris<br />

daSlis Semdeg industriam 10-12 wliani stagnaciis periodi gamoiara,<br />

radgan sabazro ekonomikaze gadasvlis process Tan axlda mTeli rigi<br />

problemebi. garda amisa, infrastruqturis ararsebobis gamo e.w.<br />

“inteleqtualuri investiciebic” Semcirda, ramac Tavis mxriv, Seaferxa<br />

Rirebuli produqciis Seqmnis procesi saTanado profesiuli momzadebisa<br />

da unar-Cvevebis deficitis gamo. Tumca, es angariSi dasturia imisa, rom<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnul centrs aqvs imis ambicia da<br />

survili, rom filmebis industria ganviTardes, SemoiRon sazRvargareT<br />

aprobirebuli saukeTeso praqtika, SeimuSavon Tanamimdevruli da<br />

progresuli <strong>politika</strong>, romelic qveynis SemoqmedebiTi ganviTarebis<br />

strategiaSi kinematografias mTavar pozicias miuCens.<br />

axla namdvilad Sesaferisi momentia aseTi proeqtisTvis. cifrulma<br />

teqnologia, seqtoris transformacia moaxdina, ramac, erTi mxriv<br />

problemebi Seuqmna damkvidrebul, legalur bizness mzardi<br />

falsifikaciis gamo da meore mxriv ki, ganviTarebad qveynebs axali<br />

SesaZleblobebi misca filmebis distribuciisTvis. Uufro metic,<br />

<strong>kinematografiis</strong> politikur-ekonomikuri struqturis cvlilebebma da<br />

aRmosavleTY evropaSi, indoeTsa da CineTSi adgilobrivi warmoebis zrdam<br />

daadastura, rom msoflioSi mzardi moTxovna arsebobs iseT filmebze,<br />

romlebsac adgilobrivi da erovnuli fesvebi aqvs, magram amave dros<br />

globalur ambiciebsac moicavs.<br />

am farTo konteqstSi aRniSnuli angariSi warmoadgens <strong>qarTuli</strong><br />

<strong>kinematografiis</strong> amJamindeli mdgomareobis strategiul mimoxilvas da<br />

gvTavazobs strategiul xedvasa da rekomendaciebs seqtoris ganviTarebis<br />

TvalsazrisiT.<br />

kvleva cxadhyofs, rom dResdReobiT <strong>qarTuli</strong> filmebis warmoebam Semdegi<br />

mniSvnelovani sakiTxebi unda gaiTvaliswinos:<br />

adgilobrivi warmoebis mTavari xelisSemSleli faqtori aris<br />

komerciuli da teqnikuri unarebis nakleboba warmoebis sferoSi.<br />

ar arsebobs adekvaturi infrastruqtura profesiuli momzadebisTvis,<br />

warmoebisa da warmoebis Semdgomi etapisTvis. Aaucilebelia Sesabamisi<br />

investicia. infrastruqtura moicavs 6 wamyvan mwarmoebel kompanias,<br />

oriode firmas, romelic warmoebis Semdgom etaps uzrunvelyofs da<br />

gayidvisa da distribuciis namdvilad arasaxarbielo sistemas. 2000-2008<br />

wlebSi saqarTveloSi mxolod 18 mxatvruli filmi gadaiRes. qveyanaSi<br />

aris ori ZiriTadi saganmanaTleblo dawesebuleba (Teatrisa da kinos<br />

saxelmwifo universiteti da Tbilisis saxelmwifo universiteti), sadac<br />

filmebis industria saswavlo programis erTerTi sagania da muSaobs<br />

erTi wamyvani arasamTavrobo organizacia, romelic profesionalur<br />

treningebs atarebs am sferoSi (ai-ef-ei-es-si).<br />

<strong>qarTuli</strong> filmebis <strong>industriis</strong> ganviTarebisTvis mTavari<br />

5


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

Semaferxebeli faqtoria profesionalebis nakleboba, moZvelebuli<br />

infrastruqtura, monopolizebuli kinoTeatrebis qseli da<br />

distribuciis susti sistema. Ggarda amisa, aRsaniSnavia filmebis<br />

mwarmoebeli kompaniebisTvis dawesebuli maRali gadasaxadebi.<br />

am problemebis mosagvareblad da saukeTeso saerTaSoriso gamocdilebis<br />

gaTvaliswinebiT, Cveni rekomendaciia, rom saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong><br />

erovnulma centrma yuradReba gaamaxvilos Semdeg 3 sakiTxze:<br />

1. “Rirebulebis jaWvis” (filmis warmoebis procesis ) ganviTareba<br />

2. dafinanseba da finansuri SeRavaTebi<br />

3. strategiuli mxardaWeris gegmis ganviTareba<br />

am sakiTxebze orientirebiT, Cven Semdegi prioritetuli samoqmedo<br />

punqtebi davadgineT saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centrisTvis<br />

Sesabamis partniorebTan erTad gansaxilvelad.<br />

“Rirebulebis jaWvis” ganviTareba<br />

saganmanaTleblo da profesiuli momzadebis programis ASemuSaveba, raTa<br />

maRali donis kadrebis safuZvelze industria konkurentunariani iyos<br />

saerTaSoriso aspareze;<br />

meti SesaZleblobebis Seqmna filmebis gasavrceleblad da am mizniT<br />

TanamSromloba skolebTan, universitetebTan; cifruli ekranis<br />

damontaJeba iseT adgilebSi, sadac kinoTeatri ar aris;<br />

molaparakebebi <strong>qarTuli</strong> arqivis kontrolTan dakavSirebiT da saTanado<br />

uflebebiT ndobiT aRWurvili subieqtis uzrunvelyofa<br />

dafinansebis strategiis SemuSaveba, romlis meSveobiT moxdeba<br />

filmebis dafinanseba saTanado marketinguli da sadistribucio<br />

gegmis safuZvelze;<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri orientirebuli<br />

unda iyos saditribucio potencialis gamoyenebaze, kerZod<br />

cifruli distribuciis modelze, raTa ufro farTo masStabiT<br />

moxdes <strong>qarTuli</strong> filmebis gavrceleba.<br />

dafinanseba<br />

dafinansebis damatebiTi wyaroebis gamovlineba da 1.5%-iani<br />

gadasaxadis daweseba kinoTeatrebisa da televiziis sareklamo,<br />

sakabelo da satelituri arxebis da farTomasStabiani<br />

translaciis Semosavlebze. yovelive es xels Seuwyobs<br />

indutriisTvis saWiro fondis Seqmnas;<br />

sagadasaxado instruqciebis SemuSaveba filmebis <strong>industriis</strong>Tvis<br />

arsebuli kanonmdeblobis safuZvelze. es SeiZleba moxdes<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centrisa da Sesabamisi<br />

safinanso uwyebebis erToblivi muSaobis Semdeg.<br />

kerZo seqtoris stimulireba <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong><br />

6


industriaSi investiciebis gansaxorcieleblad sagadasaxado<br />

kompensaciis meSveobiT, roca kerZo sponsori filmis warmoebis<br />

biujetis 20%-s uxdis mwarmoebel kompanias. korporatiuli<br />

sponsori sargebels iRebs sagadasaxado SeRavaTis saxiT da<br />

inazRaurebs danaxarjis 20%-s saSemosavlo gadasaxadis<br />

sanacvlod.<br />

sagadasaxdo SeRavaTebis SemoReba, Tu adgilobrivi an ucxoeli<br />

prodiuserebi (kompaniebi) investicias deben saqarTveloSi<br />

kinematografis infrastruqturis ganviTarebaSi.<br />

erovnuli latareis dafinansebis SemoReba, rogorc filmebis<br />

<strong>industriis</strong> ganviTarebis modelisa, Tu mTavroba mxars dauWers<br />

iniciativas.<br />

dafinansebis wyaroebis moZieba filmebis proeqtebisTvis mTavari<br />

samauwyeblo organizaciis daxmarebiT, rogorc es holandiis<br />

magaliTSia aRwerili: 5.2.3.<br />

strategiuli mxardaWeris gegmis ganviTareba<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

codnis gadacemis qselis Seqmna, raTa ufro mWidro TanamSromloba<br />

Camoyalibdes <strong>kinematografiis</strong> industrias, SemoqmedebiT da cifrul<br />

industriebsa da komerciul kvleviT bazas Soris.<br />

evropuli filmebis komisiaSi gawevrianeba, raTa ganviTardes<br />

filmebis gavrcelebis samsaxuri da moxdes e.w. “inteleqtualuri”<br />

investireba filmebis warmoebaSi.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris kvlevam da<br />

<strong>politika</strong>m saTanado baza unda Seqmnas filmis <strong>industriis</strong>Tvis da<br />

saTanado informaciaze dayrdnobiT unda moxdes gadawyvetilebebis<br />

miReba.<br />

unda ganixilon EURIMAGE-Si gawevrianebis SesaZlebloba, raTa<br />

monawileoba miiRoT media programaSi da SeiswavloT erToblivi<br />

warmoebis SesaZleblobebi kinematografiuli TanamSromlobis<br />

Sesaxeb evropuli konvenciis safuZvelze.<br />

dasakargi dro namdvilad ar aris, Tu qarTul kinematografias<br />

surs Tavisi sruli potenciali gamoiyenos. Cven gTavazobT<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris<br />

TanamSromlobis gafarToebas, rogorc programis ganxorcielebis<br />

pirvel etaps.<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> <strong>politika</strong> ambiciuri unda iyos, magram<br />

amave dros, realisturi. industria sakmaod konkurentunariania<br />

da amJamindeli krizisis fonze mas mouwevs garkveuli sakiTxebis<br />

mogvareba dafinansebasTan dakavSirebiT. Tumca, es mniSvnelovani<br />

momentia imisaTvis, rom stabiluri da mdgradi programa<br />

ganxorcieldes seqtoris ganviTarebis mizniT, rac ar iqneba<br />

7


damokidebuli sagadasaxado SeRavaTebze, magram misTvis arsebiTi<br />

mniSvneloba eqneba filmis gadaRebis process, “Rirebulebis<br />

jaWvs,” kadrebis momzadebas da infrastruqturas samomavlo<br />

ganviTarebis mizniT.sagadasaxado SeRavaTebi Zalian<br />

mniSvnelovania, rac gadamwyvet rols Seasrulebs Semosavlebis<br />

moZiebaSi programis gansaxorcieleblad, magram mxolod<br />

sagadasaxado SeRavaTebi ar aris sakmarisi “inteleqtualuri”<br />

investiciebis da Tanamwarmoeblebis mosazidad. globalur da<br />

konkurentul bazarze mTavari ganmsazRvreli faqtori<br />

asocirdeba “Rirebulebis jaWvTan.”<br />

2 Sesavali<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

gTavazobT saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma “bi-ou-fi<br />

konsaltings” daavala <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> <strong>industriis</strong> strategiuli<br />

mimoxilvis momzadeba saerTaSoriso konteqstSi, rasac ATan unda axldes<br />

rekomendaciebi <strong>kinematografiis</strong> politikis samomavlo ganviTarebaze. Aesaa<br />

damatebiTi mimoxilva im adgilobrivi kvlevisTvis, romelic<br />

marketinguli kvlevisa da sakonsultacio kompaniis “eisiTis” mier<br />

Catarda <strong>qarTuli</strong> filmis <strong>industriis</strong> Sesaxeb. gadra amisa,<br />

damoukidebelma auditorebma, irina dadvanma da kote gorbatkovma<br />

<strong>industriis</strong> sagadasaxdo sistemis Taviseburebebi da problemebi<br />

Seiswavles da finansuri analizi moamzades. es angariSi imisaTvisaa<br />

gamiznuli, rom uzrunvelyofili iqnas strategiis avtorebis<br />

gadaadgileba qveynis masStabiT, romlebic eZeben garkveul barierebs da<br />

gamowvevebs <strong>qarTuli</strong> filmis industriaSi. angariSi agreTve daexmareba<br />

dinamiuri da mtkice seqtoris Camoyalibebas, romelic msoflio bazarze<br />

konkurentunariani iqneba.<br />

angariSis struqtura Semdegnairia:<br />

mesame nawilSi mocemulia <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> <strong>industriis</strong><br />

Sejameba, SesaZleblobebis, distribuciis, profesiuli momzadebisa da<br />

unarebis, arsebuli barierebis Sefaseba.<br />

meoTxe nawilSi mocemulia 6 qveynis <strong>kinematografiis</strong> <strong>industriis</strong><br />

analizi, sadac ganxilulia <strong>politika</strong>, specifikuri intervenciebi<br />

(rogoricaa sagadasaxado SeRavaTebi). Aam analizis mizani iyo <strong>qarTuli</strong><br />

<strong>kinematografiis</strong> politikis ganxilva saerTaSoriso konteqstSi da<br />

ucxoeTSi dafiqsirebuli magaliTebis gaTvaliswineba.<br />

mexuTe nawilSi aris specifikuri rekomendaciebi <strong>qarTuli</strong> filmebis<br />

<strong>industriis</strong> ganviTarebisTvis. aRniSnuli rekomendaciebi konkretul<br />

faqtebs efuZneba. isini ZiriTadad exeba finansur da sagadasaxado<br />

SeRavaTebs, miwodebis, wardgenisa da distribuciis ganviTarebas,<br />

komunikaciis saSualebebs.<br />

8


2.1 meTodologia<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

mocemuli kvleva efuZneba pirvelad da meorad kvlevebs, romelic did<br />

britaneTsa da saqarTveloSi Catarda.<br />

angariSSi gaanalizebuli seqtori moicavs <strong>qarTuli</strong> filmis industrias,<br />

sadac, Tavis mxriv, gaerTianebulia filmis miwodebis jaWvis yvela<br />

elementi:<br />

■ warmoebis wina periodi<br />

■ warmoeba<br />

■ warmoebis Semdgomi periodi<br />

■ mxardaWera, marketingi da iuridiuli momsaxureba<br />

erovnul doneze, marketingulma da sakonsultacio kompania “eisiTim”<br />

gaiara safuZvliani konsultacia qarTul kinematografiasTan, raTa<br />

saTanadod Seeswavla seqtorSi arsebuli mdgomareoba. aRniSnul kvlevas<br />

xelmZRvanelobda wamyvani sakonsultacio firma “bi-ou-pi konsaltingi.”<br />

kvlevis mizani iyo Semdegi sferoebis Seswavla:<br />

■ <strong>qarTuli</strong> filmebis warmoebaSi arsebuli praqtika<br />

■ <strong>qarTuli</strong> filmebis dafinansebis arsebuli praqtika<br />

■ <strong>qarTuli</strong> filmebis warmoebis Zlieri da susti mxareebi<br />

■ <strong>qarTuli</strong> filmebis <strong>industriis</strong> distribuciis SesaZleblobebi<br />

<strong>qarTuli</strong> filmebis industriaSi arsebuli Cvenebis praqtika adgilobrivi<br />

festivalebis, saerTaSoriso festivalebisa da kinoTeatrebSi Cvenebis<br />

TvalsazrisiT<br />

aRniSnuli kvlevis mignebebi am angariSSia dajamebuli.<br />

adgilobriv kvlevasTan erTad, “bi-ou-pi konsaltingma” Seiswavla<br />

statistikuri monacemebi da gaiara konsultacebi sferoSi moRvawe<br />

pirebTan, raTa erT konteqstSi moexdina adgilobrivi kvlevis mignebebis<br />

gaerTianeba, warmoeCina konkretuli magaliTebi sazRvargareTis<br />

praqtikidan, rac mniSvnelovani iqneboda <strong>qarTuli</strong> filmis indutriis<br />

ganviTarebisTvis da SeemuSavebina strategiuli rekomendaciebi <strong>qarTuli</strong><br />

<strong>kinematografiis</strong> samomavlo politikisTvis.<br />

9


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

3 <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria<br />

3.1 Sesavali<br />

1896 wlis noemberSi, ramdenime Tvis Semdeg, rac parizSi kinoTeatrebi<br />

aRmocenda, am dargma saqarTveloSic SemoaRwia. male TbiliSi gaixsna<br />

kinoTeatrebi- odeoni, apolo da mulen eleqtriki. 1908 weli miiCneva<br />

kinoTeatris oficialurad dabadebis wlad saqarTveloSi.<br />

1921 wels, sabWoTa wyobis damyarebasTan erTad, kino propagandis mTavar<br />

iaraRad iqca. Tumca, saqarTveloSi kvlav iqmneboda erovnul klasikur<br />

literaturaze dafuZnebuli filmebi. 15 sabWoTa respublikaSi iyo<br />

filmebis studiebi da centraluri xelisufleba maT kvotebs uwesebda.<br />

Aam periodis <strong>qarTuli</strong> filmebis warmoeba sakmaod mniSvnelovani iyo.<br />

mxolod ruseTi da ukraina uSvebda saqarTveloze met films.<br />

sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg <strong>qarTuli</strong> kinos seqtorSi 10-20 wliani<br />

stagnaciis periodi iyo da am dros <strong>qarTuli</strong> filmi saerTod ar Seqmnila.<br />

sabazro ekonomikaze gadasvlis process Tan axlda mTeli rigi<br />

problemebi. garda amisa, infrastruqturis ararsebobis gamo e.w.<br />

“inteleqtualuri investiciebic” Semcirda, ramac Tavis mxriv, Seaferxa<br />

Rirebuli produqciis Seqmnis procesi. Aadgilobriv warmoebaSi ar iyo<br />

saTanado samewarmeo unarCvevebi. “prodiuseris” sabWoTa periodis<br />

ganmarteba hgavs “warmoebis menejeris” Tanamedrove cnebas, romelic<br />

akontrolebda mxolod centraluri biujetidan dafinansebis process.<br />

SemoqmedebiTi xedva da warmoebis unari arasdros ar ganixileboda<br />

mniSvnelovan faqtorebad. amitom, gardamaval periodSi saerTod ar iyvnen<br />

prodiuserebi, romlebic komerciuli TvalsazrisiT ganixilavdnen<br />

filmis warmoebas. es problema axlac aqtualuria qarTul<br />

kinematografiaSi.<br />

<strong>qarTuli</strong> filmis <strong>industriis</strong> ganviTarebis procesi sakmaod neli iyo da<br />

axlac grZeldeba. Kkidev aris saWiro dro da Zalisxmeva, raTa qarTulma<br />

filmma daimkvidros stabiluri da mdgradi pozicia. <strong>qarTuli</strong><br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris mizania xeli Seuwyos am process da<br />

daicvas <strong>qarTuli</strong> kinos memkvidreoba. centris warmomadgenlebi<br />

darwmunebulni arian, rom swori da keTilgonivruli Zalisxmeva dadebiT<br />

Sedegebs moitans.<br />

aRniSnul angariSSi <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris daxasiaTeba<br />

centris mier mowodebuli konsultaciebisa da mignebebidan aris<br />

gamoyenebuli. Cven vfirobT, rom zogierTi monacemi SeiZleba ar iyos<br />

zusti da saWiroebdes meti details gadmocemas. Tumca, es imis<br />

maniSnebelia, rom seqtori ganviTarebis sawyis fazaSia da amJamad ar<br />

arsebobs oficialuri statistikuri baza da detaluri kvleva filmebis<br />

<strong>industriis</strong>a da warmoebis zusti moculobisa da misi ekonomikuri<br />

gavlenis Sesaxeb. miuxedavad amisa, angariSSi mainc aris naCvenebi<br />

<strong>kinematografiis</strong> seqtoris axlandeli mdgomareobis zogadi suraTi.<br />

10


3.2 <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> seqtori<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

am nawilSi warmodgenilia <strong>qarTuli</strong> kimenatografiis seqtoris mokle<br />

mimoxilva da kerZod, filmis “Rirebulebis jaWvis” TiToeuli ZiriTadi<br />

elementi:<br />

warmoeba<br />

amJamad saqarTveloSi filmis mwarmoebeli 6 wamyvani kompania muSaobs.. 3<br />

es kompaniebi ZiriTad aqcents akeTeben filmebis warmoebaze. wlis<br />

ganmavlobaSi am kompaniebSi iqmneba erTze meti mxatvruli, dokumenturi<br />

da moklemetraJiani filmi..<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris monacemebiT, 2000-2008<br />

wlebSi saqarTveloSi Seiqmna<br />

■<br />

■<br />

■<br />

■<br />

18 mxatvruli filmi<br />

56 moklemetraJiani filmi.<br />

20 mxatvrul-dokumenturi filmi<br />

50 moklemetraJiani dokumenturi filmi<br />

12 animaciuri filmi<br />

4 eqsperimentuli filmi<br />

2001 wlis Semdeg <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris<br />

mxardaWeriT Seiqmna:<br />

■<br />

■ 12 mxatvruli filmi<br />

■ 22 sadebiuto da moklemetraJiani filmi<br />

■ 13 dokumenturi filmi<br />

■ 6 animaciuri filmi<br />

saqarTveloSi mxatvruli filmis saSualo biujeti 500 000 evros<br />

eqvivalentia.<br />

warmoebis Semdgomi periodi<br />

“<strong>qarTuli</strong> filmi” saqarTveloSi udidesi studiaa, romlis mizania<br />

adgilobrivi Tu ucxoeli prodiuserebisTvis sruli warmoebisa da<br />

warmoebis Semdgomi samuSaoebis uzrunvelyofa. Ees studia Seiqmna<br />

Zveli saxelmwifo studiis bazaze da nawilobriv misi mflobeli<br />

saxelmwifoa.<br />

“qarTulma filmma” SeiZina warmoebisa da Semdgomi etapisTvis<br />

saWiro Tanamedrove teqnika da male mzad iqneba profesionaluri<br />

momsaxurebisTvis. 4 mTavari problema, rac ukavSirdeba “qarTulma<br />

11


films” aris kvalificiuri kadrebis nakleboba. Kkvlevis Sedegebma<br />

cxadhyo, rom adgilobrivi kadrebis codna ar Seesabameba<br />

Tanamedrove moTxovnebs da Seusabamoa uaxles teqnikasTan muSaobis<br />

procesSi.<br />

saqarTveloSi aris kidev 4-5 kompania, romelic aqiravebs saWiro<br />

aparaturas da zogjer filmebsac awarmoebs. xmis cifruli<br />

meTodiT Cawera da warmoebis Semdgomi etapi problematuria. 5 garda<br />

amisa, maRalia teqnikis daqiravebis fasi.<br />

Ggayidva/distribucia/Cveneba<br />

saqarTveloSi distribuciis qsels kerZoO kompania flobs. ar<br />

arsebobs konkurencia da am kompanias sruli monopolia aqvs<br />

aRniSnul seqtorSi.<br />

TbilisSi 4 kinoTeatri funqcionirebs, sadac dReSi saSualod 5-6<br />

seansia. programaSi ZiriTadad aSS-Si warmoebuli filmebi<br />

dominirebs. Tumca, axali <strong>qarTuli</strong> filmebis Cvenebac xdeba.<br />

TbilisSiKkinos bileTis fasi daaxloebiT 7-10 laria (3-4 evros<br />

ekvivalenti). regionebSi fasi SedarebiT dabalia.<br />

cxrili 1: filmis Cvenebis infrastruqtura saqarTveloSi<br />

Aadgilmdebareoba # Kkino-Teatri seansi adgili<br />

Tbilisi 1 rusTaveli 5 858<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

I dabrazi 405<br />

II dabrazi 154<br />

III dabrazi 106<br />

IV dabrazi 102<br />

V dabrazi 91<br />

2 Aamirani 2 566<br />

I dabrazi 450<br />

II dabrazi 116<br />

4 Kkinos saxli 1 200<br />

5 axmeteli 1 157<br />

jami 1921<br />

KquTaisi 6 saqarTvelo 2 300<br />

I dabrazi 150<br />

II dabrazi 150<br />

7 suliko 1 300<br />

jami 600<br />

BbaTumi 8 Tbilisi 1 389<br />

9 kinoTeatri r> 210<br />

jami 599<br />

rusTavi 10 rusTaveli 1 195<br />

borjomi 11 1 220<br />

www.bop.co.uk<br />

12


siRnRai 12 qiziyi 1 126<br />

zugdidi 13 Aatrium v il 300<br />

WiaTura 14 MmaRaroeli 1 150<br />

saCxere 15 1 150<br />

AabaSa 16 1 150<br />

Telavi 17 1 120<br />

Ggori 18 Ggamarjveba 1 600<br />

Bbakuriani 19^ 1 150<br />

Kkodori 20 1 150<br />

zestafoni 21 1 150<br />

Aaxalcixe 22 1 150<br />

Aaxalqalaqi 24 1 150<br />

TamaraSeni 23 1 150<br />

sul 30 5821<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

vidre ruseTsa da saqarTvelos Soris konfliqti gamwvavdeboda 2008<br />

wlis agvistoSi, filmebis importi rusi distributorebis mier<br />

xdeboda, romlebic saTanado uflebiT arian aRWurvili dsT-s<br />

masStabiT. xdeboda filmebis dublireba rusul enaze.<br />

konfliqtis Semdeg qarTveli distributorebi filmebis eqsports<br />

ewevian evropis meSveobiT, rac ufro rTul process warmoadgens.<br />

garigebebi ufro Zviri jdeba da filmebi qarTul enazea, rasac<br />

xSirad mayurebeli negatiurad afasebs.<br />

saqarTveloSi ar arian gayidvebis agentebi. ZiriTadad, Tavad<br />

prodiuserebi arian CarTuli gayidvebis procesSi. jerjerobiT arc erTi<br />

<strong>qarTuli</strong> filmi ar gayidula evropaSi Cvenebis mziniT.<br />

ganaTleba da sxva specifiuri instituciebi <strong>kinematografiis</strong> seqtorSi<br />

saqarTveloSi ori saganmanaTleblo dawesebulebaa, sadac<br />

kinematografias aswavlian: Teatrisa da kinos saxelmwifo universiteti<br />

da Tbilisis saxelmwifo universiteti. gavrcelebuli mosazrebiT, orive<br />

saswavlo dawesebulebam unda gaaumjobesos programa. K<strong>kinematografiis</strong><br />

erovnuli centri miiCnevs, rom saswavlo programa ar Seesabameba<br />

Tanamedrove moTxovnebs.<br />

mTavari organizacia saqarTveloSi, romelic profesiul momzadebas<br />

sTavazobs msurvelebs aris “damoukidebel kinematografistTa asociaciaa<br />

(ai-ef-ei-si-es),” romelic 2005 wels daarsda. 6 es aris arasamTavrobo<br />

organizacia, romelic samxreT kavkasiaSi (saqarTveloSi, azerbaijansa da<br />

somxeTSi) muSaobs. asociacia adgilobriv profesionalebs treningebs<br />

13


sTavazobs. Aam treningebis mizania filmebis warmoebis ganviTareba<br />

samxreT kavkasiaSi da regionis filmebis mwarmoebelTa erRmaneTTan<br />

dakavSireba. Aasociaciis mxardamWeria Sveicariis ganviTarebisa da<br />

TanamSromlobis saagento.<br />

“saavtoro uflebebis dacvis saagento” erTaderTi organizaciaa<br />

saqarTveloSo, romelic am sferoSi moRvaweobs.<br />

festivalebi<br />

Tbilisi or ZiriTad saerTaSoriso festivals maspinZlobs. Eesenia<br />

Tbilisis saerTaSoriso filmebis festivali da axalgazrduli<br />

filmebis festivali sesili. orive festivalis mxardamWeria<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

Tbilisis saerTaSoriso filmebis festivali yovelwliurad<br />

tardeba. es arakomerciuli kulturuli RonisZiebaa, romlis<br />

organizatoria kinoxelovnebis centri “promeTe.” Mmisi mizania<br />

msoflios <strong>kinematografiis</strong> saqarTveloSi warmoCena. festivals ori<br />

oficialuri jildo aqvs: oqros promeTe da vercxlis promeTe,<br />

agreTve farajanovisa da fipresis prizebi. 7<br />

3.3 <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> mimarT mxardaWeris<br />

<strong>politika</strong><br />

saqarTveloSi arsebuli kanonmdebloba, sadac gaTvaliswinebulia<br />

adgilobrivi filmebis <strong>industriis</strong> mxardaWera moicavs saqarTvelos<br />

konstitucias da kanons kulturis Sesaxeb. kanonmdeblobaSi Semdegi<br />

samarTlebrivi CarCoebia gansazRvruli:<br />

■ Kkanoni saxelmwifos mier erovnuli <strong>kinematografiis</strong> mimarT<br />

mxardaWeris Sesaxeb<br />

■ Kkanoni saavtoro uflebebis Sesaxeb<br />

■ Kkanoni SemoqmedebiTi muSobisa da SemoqmedebiTi kavSirebis Sesaxeb<br />

kanoni mozardebze mavne gavlenis Sesaxeb da sxva Sesabamisi<br />

normatiuli aqtebi. 8<br />

kanoni saxelmwifos mier erovnuli <strong>kinematografiis</strong> mimarT mxardaWeris<br />

Sesaxeb (2000 wlis 5 dekemberi) aris mTavari dokumenti, romelSic<br />

gansazRvrulia saxelmwifos mxardaWera filmis warmoebis <strong>industriis</strong><br />

mimarT.<br />

rogorc gardamavali ekonomikis mqone qveyana, saqarTvelo<br />

seriozuli socialuri da ekonomikuri problemebis winaSe dgas.<br />

amitom, kulturis seqtori mTavrobisTvis prioritetuli arasdros<br />

yofila. Tumca, <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> zogierTi warmomadgeneli<br />

mainc axerxebda filmebis mwarmoebelTa interesebis lobirebas.<br />

maTi saqmianobis Sedegi iyo 2001 wlis aprilSi <strong>kinematografiis</strong><br />

14


erovnuli centris Seqmna. Ees iyo erTerTi pirveli struqtura<br />

saqarTveloSi, romelic aqcents akeTebda adgilobrivi filmebis<br />

<strong>industriis</strong> ganviTarebaze.<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri warmoadgens sajaro<br />

samarTlis iuridiul pirs, romelsac kulturis, ZeglTa dacvisa da<br />

sportis saministro afinansebs saxelmwifo biujetidan. saministros<br />

saSualo wliuri biujeti 85 milioni laria. saqarTvelos<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris dafinanseba 2 milioni lariT<br />

ganisazRreba.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris kanoniT<br />

gaTvaliswinebuli dafinansebis wyaroebi Semdegnairia::<br />

Tanxa gamoiyofa saqarTvelos saxelmwifo biujetidan an Sesabamisi<br />

adgilobrivi biujetidan.<br />

o saxelmwifo gankargulebis Sesrulebidan miRebuli Semosavali.<br />

o kontraqtebis Sesrulebidan miRebuli Semosavali<br />

o damatebiTi sawarmoo aqtivobebidan miRebuli Semosavali da<br />

saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli sxva saSemosavlo<br />

wyaroebi<br />

mocemuli monacemebis Tanaxmad, saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli<br />

centris erTaderTi realuri saSemosavlo wyaro aris saxelmwifo<br />

biujetidan gamoyofili Tanxa.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris mizania uzrunvelyos<br />

<strong>qarTuli</strong> filmis warmoebis ganviTareba.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris saqmianoba mimarTulia<br />

filmebis erovnuli warmoebis mxadaWerisken (saxelmwifo subsidirebis<br />

meSveobiT), infrastruqturisa da teqnikuri aRWurvilobis ganviTarebisken,<br />

filmebis Cvenebisa da distribuciisTvis Sesabamisi pirobebis Seqmnisken,<br />

samecniero da saganmanaTleblo programebis mxardaWerisa da<br />

ganxorcielebisken.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris saqmianoba<br />

saministrosgan damoukidebelia. Mmas xelmZRvanelobs kulturis, ZeglTa<br />

dacvisa da sportis ministries mier 3 wlis vadiT daniSnuli direqtori.<br />

centrs aqvs Semdegi departamentebi: administraciuli, filmebis<br />

warmoebis, sainformacio da arqivi. TiToeul departaments hyavs Tavisi<br />

xelmZRvaneli.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri erTaderTi saxelmwifo<br />

uwyebaa, romelic exmareba filmebis industrias. sakanonmdeblo<br />

debulebis mixedviT, centri uflebamosilia daexmaros adgilobriv<br />

mwarmoeblebs filmebis warmoebis yvela aspeqtSi. Tumca, saqarTvelos<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centrs SezRuduli biujeti aqvs da<br />

Sesabamisad, misi saqmianobac SezRudulia.<br />

xazgasmiT unda aRiniSnos is faqti, rom 2006 wlis Semdeg saqarTvelos<br />

15


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris dafinanseba 50%-ze metiT gaizarda,<br />

magram miuxedavad amisa, misi mTliani dafinanseba mainc ar aris sakmarisi.<br />

cxrilSi mocemulia saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris<br />

departamentebis dafinansebis biujeti.<br />

cxrili 2: <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris biujeti da specifikuri<br />

sferoebisTvis gamoyofili Tanxebi<br />

biujeti 2006 2007 2008 2009<br />

221,000 244,660 320,000 424,600<br />

Aadministraciu<br />

li<br />

departamenti<br />

filmis warmoebis<br />

deAdministrativ<br />

departamenti<br />

910,000 910,000 1,190,000 1,372,000<br />

e filmis Department eqsportis<br />

departamenti<br />

sainformacio departamenti<br />

39,000<br />

104,000<br />

40,040<br />

55,380<br />

50,000<br />

90,000<br />

70,000<br />

90,000<br />

Aarqivis departamenti 26,000 49,920 50,000 43,400<br />

sul 1,300,000 1,300,000 1,700,000 2,000,000<br />

ganakveTi: 1 evro 2.23 2.29 2.19 2.18<br />

sul: evro 583,046 568,622 776,901 916,338<br />

wyaro: saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri, 2009 weli<br />

am cifrebis saerTaSoriso konteqstSi gadayvanis mizniT, gamoiyeneT<br />

Sedarebis formula nawilSi 4.4.1. aq naTladaa naCvenebi, rom evropis sxva<br />

qveynebTan SedarebiT saqarTveloSi sakmaod mcire saxelmwifo<br />

dafinansebaa, rac xels uSlis stabiluri da dinamiuri <strong>industriis</strong><br />

Seqmnas.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris mier adgilobrivi<br />

firmebis dafinanseba xdeba tenderis meSveobiT. centri konkursis Sedegad<br />

iRebs gadawyvetilebas.<br />

2008 wels saqarTveloSi 7 mxatvruli filmi gadaiRes, 4 maTgani<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris daxmarebiT. 2009 wels 6-<br />

7 mxatvruli filmi gamova, 3 maTgans saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong><br />

erovnuli centri afinansebs.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma Camoayaliba eqspertebis<br />

komisia proeqtebis Sesaxeb gadawyvetilebebis miRebis mizniT. swored es<br />

komisia wyvets, romeli proeqti unda dafinansdes. Kkonkursis Tematikis<br />

cvlilebasTan erTad komisiis eqspertTa Semadgenlobac icvleba.<br />

TiToeul konkurss daaxloebiT 5 wevriani sxvadasxva komisia atarebs.<br />

komisia arCevs warmatebul proeqts.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri ZiriTadad Semdegi<br />

kategoriebis finansur daxmarebas iTxovs:<br />

■ scenaris Seqmnis procesis xelSewyoba<br />

■ proeqtis ganxorcielebis xelSewyoba<br />

■ erovnuli filmis warmoebis xelSewyoba<br />

16


■ erovnuli filmis distribuciis xelSewyoba<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

dafinansebasTan dakavSirebiT Semdegi samarTlebrivi piroba arsebobs:<br />

saxelmwifo subsidia ar unda aRematebodes filmis warmoebis mTliani<br />

biujetis 75%-s da erovnuli filmebis distribuciis mTliani xarjebis<br />

50%-s. dafinansebis misaRebad prodiuserma unda warmoadginos dokumenti,<br />

rom is uzrunvelyofs Rirebulebis 25%-is dafaravs (roca saubaria<br />

mxatvruli filmis warmoebaze).<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri uflebamosilia mxolod<br />

erovnuli filmebis dafinansebaze. Ffilmi miiCneva erovnulad, Tu<br />

■ gadaRebulia qarTul enaze;<br />

■ filmis avtorebi saqarTvelos moqalaqeebi arian;<br />

filmis mwarmoebeli jgufis (damdgmeli reJisorebi, operatorebi,<br />

xmis operatorebi, damdgmeli operatorebi, mxatvrebi, kostiumebis<br />

avtorebi, redaqtorebi, mTavari rolis Semsruleblebi) 30%-ze<br />

naklebi sxva qveynis moqalaqeebi arian;<br />

filmis warmoebis, gaqiravebisa Tu Cvenebis samuSaoTa minimum 50%<br />

saqarTveloSi daregistrirebuli organizaciis mier sruldeba (muxli<br />

me-5: Kkanoni saxelmwifos mier erovnuli <strong>kinematografiis</strong> mimarT<br />

mxardaWeris Sesaxeb)<br />

aRsaniSnavia, rom adgilobrivi konsultaciebis Tanaxmad, adgilobrivi<br />

prodiuserebs dadebiTi damokidebuleba aqvT <strong>kinematografiis</strong> erovnuli<br />

centris mimarT.<br />

isini miiCneven, rom centri namdvilad exmareba maT miuxedavad imisam rom<br />

centris finansebi sakmarisi ar aris. Ffilmebis mwarmoeblebi acxadeben,<br />

rom <strong>kinematografiis</strong> erovnul centrs gadamwyveti mniSvneloba aqvs<br />

seqtoris lobirebaSi iseve, rogorc adgilobrivi produqciis<br />

sazRvargareT popularizaciis saqmeSi. Tumca, sasurveli miznis<br />

misaRwevad meti dafinansebaa saWiro.<br />

3.4 <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> ganviTarebis Semaferxebeli<br />

faqtorebi<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centrma daadgina <strong>kinematografiis</strong><br />

seqtoris ganviTarebis Semaferxebeli faqtorebi. aRniSnuli faqtorebi<br />

mocemulia nawilSi 3.5.<br />

■ kvalificiuri kadrebis nakleboba<br />

mTavar dabrkolebas warmoadgens SemoqmedebiTi prodiuserebis nakleboba,<br />

romelTac SemoqmedebiT xedvasTan erTad warmoebis unaric gaaCniaT.<br />

sabWoTa periodSi filmebs saxelmwifo afinasebda da ar iyo saWiro<br />

17


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

zedmeti Zalisxmeva finansebis mosazidad. amJamad seriozuli deficitia<br />

samewarmeo SesaZleblobebis mqone prodiuserebisa, romlebsac SeuZliaT<br />

dafinansebis wyaros moZieba, molaparakebebis warmarTva da kargad esmiT<br />

inteleqtualuri sakiTrebis arsi.<br />

meore mxriv, teqnikur personalze cvalebadi moTxovnis gamo zogierT<br />

unar-Cvevas saTanado yuradReba aRar eqceva (ganaTeba, warmoebis bolo<br />

faza) da zogadi donec dabalia (xmis Cawera, warmoebis bolo faza, a.S.).<br />

infrastruqtura<br />

Aadgilobrivi infrastruqtura moZvelebulia. is adgilobrivi kompaniebic<br />

ki, romlebmac kapitali daabndes Tanamedrove teqnikaSi (magaliTad,<br />

“<strong>qarTuli</strong> filmi, “damoukidebel kinematografistTa asociacia”) ver<br />

uzrunvelyofen maRali donis teqnikur personals.<br />

Zogadad, saqarTvelos regionebis infrastruqtura (sastumroebi, gzebi,<br />

a.S.) araa saTanadod ganviTarebuli. Aamitom sakmaod rTulia filmebis<br />

gadaReba dedaqalaqis sazRvrebs miRma.<br />

distribucia<br />

saqarTveloSi 23 kinoTeatria, magram, regularulad mxolod 10 maTgani<br />

funqcionirebs. Aadgilobrivi kinoTeatrebis qseli erT kerZo kompanias<br />

ekuTvnis, romelic Tavis pirobebs karnaxobs adgilobriv prodiuserebs.<br />

kinoTeatrebis salaroebis monacemebi ar aris xelmisawvdomi.<br />

Semosavlis sxva wyaroebi, rogoricaa dividi formati da internet<br />

naklebad gamoiyeneba, radgan saqarTveloSi mravladaa aralegaluri<br />

warmoebis magaliTebi. konsultaciebi da arsebuli monacemebi cxadhyofs,<br />

rom moTxovna ufro didia aralegalur dividi filmebsa Tu internetiT<br />

CamotvirTvaze, vidre kinoTeatrebze.<br />

ucxouri filmebis dublireba xSirad Zalian dabali xarisxisaa.<br />

xalxis garkveuli nawilisTvis kinoTeatrSi wasvla garTobis Zviri<br />

saSualebaa.<br />

saqmiani urTierTobebis damyareba da TanamSromloba<br />

Mmauwyeblebi ar afinanseben adgilobriv filmebs.<br />

ar arsebobs oficialuri Tanawarmoebis praqtika miuxedavad imisa, rom<br />

saqarTvelo filmebis erToblivi warmoebis Sesaxeb evropuli konvenciis<br />

wevria. Tumca, <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma axlaxans miiRo<br />

komepenturi uwyebis statusi da axla gegmavs konvenciis mier<br />

gansazRvruli SesaZleblobebis Seswavlas. angariSSi aRniSnulia, rom<br />

rac SeiZleba male unda moxdes adekvaturi strategiuli normebis<br />

SemuSaveba <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> <strong>industriis</strong> ganviTarebis mizniT.<br />

saqarTveloSi filmebis <strong>industriis</strong> aRmavlobis procesi 2 wlis win<br />

daiwyo da axlac grZeldeba. Bjer kidev bevri saqmea gasakeTebeli da<br />

garkveuli dro dasWirdeba imas, rom saboloo jamSi <strong>qarTuli</strong><br />

18


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

kinematografia ekonomikuri TvalsazrisiT qmediTunariani seqtori<br />

gaxdes. Ggvjera, rom Tu aRniSnul kvlevaSi mocemuli rekomendaciebi<br />

gaTvaliswinebuli iqneba, transformaciis procesi ufro Rrma da<br />

xangrZlivi gaxdeba.<br />

rasakvirvelia, finansuri stimuli Zalian mniSvnelovania. Tu<br />

saqarTveloSi SemoiReben Sesabamis sagadasaxado SeRavaTebs,<br />

fundamenturad Seicvleba prodiuserTa saqmianoba (gamWvirvale biujetis<br />

uzrunvelyofa, detaluri angariS-faqturebi. a.S.), ris Sedegadac<br />

Seiqmneba ufro maRali donis sawarmoo da profesiuli kultura.<br />

K<strong>kinematografiis</strong> erovnul centrs SeuZlia wvlili Seitanos am procesSi<br />

da gataros cvlilebebi warmoebis serTificirebis TvalsazrisiT, iseve<br />

rogorc daadginos kriteriumebi erovnuli filmebis dafinansebisTvis.<br />

Cveni rekomendaciebic daexmareba filmebis industrias, romelic SeZlebs<br />

mniSvnelovani Semosavlis miRebas saxelmwifosgan sagadasaxado<br />

SeRavaTebis, gaTamaSebebis dafinansebis, sazogadoebrivi mauwyeblebis<br />

pirdapiri dabegvris saxiT.<br />

es sakmaod mniSvnelovani nabijebia. Tumca, Tu saqarTvelos mTavrobis<br />

survilia, rom qveyanaSi filmebis warmoeba maRal doneze iyos, isic unda<br />

aRiniSnos, rom mxolod sagadasaxado SeRavaTebiT saqmes ar eSveleba.<br />

saTanado yuradReba unda mieqces teqnikuri da komerciuli unarCvevebis<br />

ganviTarebas, iseve rogorc intastruqturisa da politikuri<br />

stabilurobis mniSvnelobas, rac did gavlenas axdens ucxoeli<br />

prodiuserebis gadawyvetilebaze iTanamSromlon Tu ara saqarTvelosTan.<br />

sagadasaxado SeRavaTi ufro farTo speqtris moTxovnebis mxolod<br />

erTerTi Semadgeneli nawilia.<br />

es mniSvnelovani aRiarebaa ara marto imitom, rom arsebobs tendencia,<br />

rom ucxoelma prodiuserebma sasurvel teritoriaze gadaiRon filmi.<br />

magaliTad, 1990-ian wlebSi amerikeli da bevri sxva damoukidebeli<br />

prodiuseris samiznes praRa warmoadgenda. dResdReobiT, aseTi suraTia<br />

ungreTSi, bulgareTSi da yofili iugoslaviis teritoriazec ki,<br />

serbeTSi. es qveynebi erTmaneTs konkurencias uweven.<br />

amitom, saqarTvelom ara marto sagadasaxado SeRavaTebi unda daawesos,<br />

aramde maRali profesiuli donis momsaxureba unda uzrunvelyos iseT<br />

sferoebSi, rogoricaa sastumro, komunikaciebi, studiis infrastruqtura,<br />

ucxouri enis codna, maqsimalurad mcire biurokratia da gadamRebi<br />

jgufis usafrTxoeba. Aam faqtorebis gaTvaliswineba prioritetulia,<br />

raTa saqarTvelom SeZlos Rirseuli konkurencia gauwios ungreTsa Tu<br />

sxva romelime qveyanas. saxelmwifo <strong>politika</strong>, yuradReba unda<br />

gaamaxvilos profesiul momzadebaze, ganaTlebaze da sagadasaxado<br />

SeRavaTebze. garda amisa, arsebiTi mniSvneloba aqvs adgilobrivi<br />

distribuciis xelSewyobas da qarTvel kinematografistTa Soris<br />

komerciuli da ambiciuri miznebis gaRvivebas.<br />

progresuli midgomis Camoyalibeba <strong>qarTuli</strong> produqciis distribuciis<br />

mimarT aseve mniSvnelovania. aucilebelia, rom adgilobriv distribucias,<br />

rogorc absolutur prioritets maqimalurad Seuwyon xeli, radgan<br />

mxolod saerTaSoriso distribuciiT <strong>qarTuli</strong> filmis industria ver<br />

gaxdeba qmediTuariani ekonomikuri TvalsazrisiT.<br />

19


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

ufro metic, arcerTi ucxoeli partniori ar dainteresdeba iseTi qveynis<br />

filmiT, romlis Sesaxeb salaros monacemebi xelmiswavdomi ar aris.<br />

amitom, gadamwyveti mniSvneloba aqvs saqarTvelos masStabiT<br />

adgilobrivi distribuciis gaZlierebas da salaros monacemebis<br />

mopovebas. Aamave dros, Cveni rekomendaciaa, rom tradiciuli<br />

saditribucio modelebis garda gamoiyenoT cifruli distribuciis<br />

meTodi, radgan es ufro martivi saSualebaa imisaTvis, rom adgilobrivma<br />

warmoebam saerTaSoriso bazarze SeaRwios.<br />

arsebiTi mniSvneloba aqvs agreTve strategiul da organizaciul<br />

ganviTarebas. Aadgilobrivi konsultaciebis mignebebisa da saerTaSoriso<br />

analizis mixedviT aucileblad unda arsebobdes organizacia, romelic<br />

pasuxismgebeli iqneba <strong>kinematografiis</strong> seqtoris strategiuli<br />

ganviTarebis kontrolze. logikuria, rom es funqcia swored<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma Seasrulos. centrma ukve gamoavlina<br />

Tavisi SesaZleblobebi seqtorSi pozitiuri cvlilebebis TvalsazrisiT.<br />

es imas niSnavs, rom saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri unda<br />

gaZlierdes, rogorc wamyvani saxelmwifo organizacia. centrma unda<br />

gaanalizos angariSSi warmodgenili situacia da umokles droSi<br />

dasaxos prioritetebi.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris SesaZleblobebis<br />

gaZliereba kvlevebis Catarebis SesaZleblobis CaTvliT mniSvnelovani<br />

iqneba seqtoris warmatebuli ganviTarebisTvis. seqtoris ganviTarebasTan<br />

dakavSirebuli gadawyvetilebebis miReba unda moxdes kvlevis<br />

grZelvadiani programis safuZvelze, raTa SemuSavdes monacemTa baza.<br />

garda amisa gadawyvetilebebi unda daefuZnos droul informacias.<br />

zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, angariSSi warmodgenili<br />

rekomendaciebi morig kvlevas saWiroebs da am rekomendaciebis<br />

Sesrulebis testireba adgilobriv doneze unda moxdes. angariSSi<br />

mocemuli magaliTebi ucxoeTis gamocdilebidan saTanadod unda iqnas<br />

Seswavlili da mxolod rekomendaciisTvis iqnas gamoyenebuli. imis<br />

gadasawyvetad, Tu romeli praqtikaa umjobesi saqarTvelosTvis, unda<br />

Catardes kvleva misi realurad ganxorcielebis perspeqtivis Sesaxeb<br />

specifikur intervenciebTan mimarTebaSi, rogoricaa sagadasaxado<br />

SeRavaTebi, gaTamaSebis dafinanseba, a.S.<br />

ra Tqma unda, sakiTxebis mogvarebis meTodi pirdapir ar unda<br />

gadmoviRoT ucxoeTidan. saukeTeso varianti konsultaciebis Sedegad<br />

unda SemuSavdes. Tumca, saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma<br />

am etapze miRebuli strategiuli rekomendaciebi Semdgom fazaSi unda<br />

gadaiyvanos da mTavrobasTan konsultacia gamarTos. vimedovnebT, rom<br />

Cveni rekomendaciebi kidev ufro daaCqarebs saqarTveloSi filmis<br />

<strong>industriis</strong> aRmavlobis process da xels Seuwyobs qarTveli<br />

kinematografistebis mxardaWeris gaZlierebas.<br />

danarTi I aRwers detalebs evropuli konvenciidan filmebis erToblivi<br />

warmoebis Sesaxeb .<br />

saqarTvelo ar aris EURIMAGES-is wevri. es aris evrosabWos fondi,<br />

20


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

romelic kurirebs filmebis erTobliv warmoebas, distribucias da<br />

Cvenebas evropis kinematografiaSi.<br />

■sagadasaxado sistema<br />

rTuli sagadasaxado sistemis da naRdi fulis aucileblobis gamo<br />

adgilobrivi prodiuserebi cdiloben damalon TavianTi firmebis<br />

realuri xarjebi. aseT dros, sakmaod xSir SemTxvevaSi filmis realuri<br />

biujeti da oficialurad aRricxuli maCveneblebi erTmaneTs ar emTxveva.<br />

3.5 adgilobrivi konsultaciebis mignebebi<br />

<strong>qarTuli</strong> filmebis <strong>industriis</strong> mimoxilvis farglebSi saqarTvelos<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma daavala adgilobriv sakonsultacio<br />

kompanias, rom Seeswavla seqtoris mniSvnelovani warmomadgenlebis<br />

Sexedulebebi. marketingis, kvlevisa da konsultaciebis kompania “eisiTim”<br />

Caatara es konsultaciebi. Mmignebebisa da konsultaciebis sruli versia<br />

xelmisawvdomia saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnul centrSi.<br />

gTavazobT ZiriTadi mignebebis mokle mimoxilvas:<br />

warmoeba<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> seqtori ganviTarebis sawyis etapzea. Bbolo<br />

5-6 wlis ganmavlobaSi gaizarda filmis mwarmoebeli kompaniebis<br />

raodenoba. Tumca, jerjerobiT arcerTs ara aqvs SemuSavebuli<br />

saqmianobis wliuri gegma. Ees imas niSnavs, rom warmoebis moculoba ar<br />

aris sistematuri (1-2 gamonaklisis garda). yovelive es ZiriTadad<br />

finansebis naklebobas ukavSirdeba<br />

filmebis warmoebis erTaderTi xelmisawvdomi daxmareba saqarTvelos<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris mier gamoyofili finansebia. centri<br />

yovelTvis faravs filmis biujetis garkveul nawils. mTavari sakiTxi<br />

isaa, rom qarTvel mwarmoeblebs dafinansebis alternativa ara aqvT.<br />

mauwyeblebi Tavs ar iwuxeben filmebis dafinansebiT. isini ZiriTadad<br />

satelevizio serialebiT Semoifarglebian. kerZo seqtori ar aRioqvams<br />

kino industrias, rogorc sarfian bizness kapitaldabandebisTvis. Aar<br />

arsebobs raime fiskaluri iniciativa, rac stimuls miscemda kerZoO<br />

investiciebis Cadebas kinematografiaSi.<br />

profesionali kadrebi<br />

adgilobrovi prodiuserebi amboben, rom seqtorSi profesionali kadrebis<br />

deficitia. Aararegularuli warmoebisa da moTxovnis simciris gamo<br />

zogierTi sferos specialisti saerTod ar arsebobs, an misi done Zalian<br />

dabalia. magaliTad problemebia iseT sferoebSi, rogoricaa vizaJisti,<br />

eleqtro-inJinerim kostiumebis mxatvari, a.S.<br />

infrastruqtura<br />

infrastruqtura moZvelebulia. TiTqmis ar arsebobs pavilionebi da<br />

21


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

warmoebis bolo etapisTvis saWiro saSualebebi. TiTqmis yvela<br />

respodentma aRniSna, rom saqarTveloSi <strong>kinematografiis</strong> umTavresi<br />

problema warmoebis bolo fazas ukavSirdeba. qveyanaSi ar aris saTanado<br />

pirobebi am procesisTvis, rom saboloo produqti gamovides.<br />

Tumca, aRsaniSnavia, rom ganaxlebulma kompania “qarTulma filmma” 2.8<br />

milioni evros Rirebulebis aparatura SeiZina warmoebis bolo<br />

fazisTvis. Mmiuxedavd amisa, adgilobrivi prodiuserebi ar mimarTaven am<br />

momsaxurebas, radgan personals araprofesionalebad aRiqvamen da<br />

eSiniaT, rom filmi saerTod ar gafuWdes. es kidev erTi sferoa, sadac<br />

profezionalizmi aqtiurad dgas dRis wesrigSi.<br />

kidev erTi xelisSemSleli faqtoria is, rom saqarTveloSi ar aris<br />

xelmisawvdomi specialuri sadazRvevo paketi filmis warmoebisTvis,<br />

zogadad, adgilobrivi infrastruqtura ar aris mzad imisaTvis, rom<br />

warmoeba gaizardos. magaliTad, rTulia dedaqalaqis sazRvrebs miRma<br />

gadaRebebis uzrunvelyofa saTanado infrastruqturis-sastumroebis,<br />

gzebis uqonlobis gamo.<br />

sagadasaxado sistema/ fiskaluri iniciativebi<br />

fiskalur iniciativebTan dakavSirebiT sxvadasxva mosazrebebi arsebobs.<br />

TiTqmis yvela profesionali acxadebs, rom amJamindel sagadasaxado<br />

wesebs daxvewa da filmis warmoebis specifikur procesebze orientireba<br />

sWirdeba. ar arsebobs raime saerTo praqtika gadasaxadebis dawesebasTan<br />

dakavSirebiT.<br />

azrTa sxvadasxvaoba dafiqsirda sagadasaxado SeRavaTebis SemoRebasTan<br />

dakavSirebiTac. respodentTa nawili aRniSnavs, rom filmebis warmoebis<br />

industriaSi garkveuli sagadasaxado SeRavaTi stimuls miscems kerZo<br />

investiciebis ganxorcielebas. sxvebi fiqroben, rom es iqneba fulis<br />

gaTeTrebis kidev erTi saSualeba.<br />

Tumca, azrTa sxvadasxvaobis miuxedavad, yvela adgilobrivi prodiuseri<br />

miiCnevs, rom garkveuli stimuli saWiroa, rac momgebians gaxdis<br />

filmebis dafinansebas kerZo seqtorisTvis. respodentebma sxvadasxva<br />

varianti ganixiles: adgilobrivma kinoTeatrebma wliuri Semosavlis<br />

garkveuli nawili gadauricxon <strong>kinematografiis</strong> erovnul centrs; sxva<br />

ufro momgebianma seqtorebma Semosavlis nawili gamoyon filmebis<br />

<strong>industriis</strong>Tvis, a.S. aRsaniSnavia, rom nebismieri finansuri iniciativa<br />

saWiroebs saTanado ganxilvas adgilobrivi profesionalebis mxridan,<br />

raTa Sefasdes misi ganxorcielebis perspeqtiva.<br />

distribucia / Cveneba<br />

kinoTeatriDfilmebis distribuciis ZiriTadi qselia saqarTveloSi.<br />

dgilobrivi mauwyeblebisTvis filmebis licenzirebis magaliTebi Zalian<br />

cotaa. Aadgilobrivi prodiuserebi miiCneven, rom televiziebis mier<br />

SemoTavazebuli Tanxebi Zalian mcirea (saSualod 200-300 aSS dolari<br />

TiTo Cvenebaze).<br />

dividis bazris 90% aralegaluria. Nnebismier adamians SeuZlia TiTqmis<br />

22


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

yvela filmis ufasod naxva internetSi. Aadgilobriovi filmebi Zalian<br />

iSviaTad gamodis dividi diskebiT, radgan mwarmoeblebis azriT, es ar<br />

aris Semosavlis momgebiani wyaro.<br />

am mignebebis mixedviT, Semosavlis erTaderTi wyaro kinoeTeatria. Tumca<br />

aqac garkveuli problemebia, saqarTveloSi mxolod erTi didi qselia,<br />

romelSic 3 kinoTeatria gaerTianebuli dedaqalaqSi da 4 kinoTeatri<br />

regionebSi. Aamgvarad, filmebis Cvenebis seqtorSi aSkara monopoliaa,<br />

rac imis maniSnebelia, rom kinoTeatri Tavis pirobebs uyenebs filmebis<br />

mwarmoeblebs.<br />

kinoTeatrebi aRniSnaven, rom am bolo dros mniSvnelovnzd gaizarda<br />

moTxovna adgilobriv filmebze da maT aqvT survili, rom aCvenon<br />

<strong>qarTuli</strong> filmebi. magram Cvenebis SezRuduli SesaZleblobebis gamo<br />

filmma SeiZleba mainc ver miaRwios warmatebas.<br />

socialuri/kulturuli Rirebuleba<br />

aRniSnuli problemebis miuxedavad, mniSvnelovania is faqti, rom<br />

adgilobrivi prodiuserebi mudmivad usvamen xazs socialur da<br />

kulturul Rirebulebebs, rac qarTul films ukavSirdeba. am<br />

TvalsazrisiT, kinoeTeatri komunikaciis saSualebaa. filmi asrulebs<br />

qveynis elCis funqcias saerTaSoriso asparezze. respodentebi<br />

darwmunebulni arian, rom <strong>qarTuli</strong> kino<strong>industriis</strong> ganviTarebis<br />

xelSewyoba ufro gaadvildeba droTa ganmavlobaSi, radgan saqarTvelos<br />

mdidari istoriuli warsuli aqvs, rac saintereso da mimzidvelia<br />

saerTaSoriso sazogadoebisTvis. Tumca, jerjerobiT, am samizne<br />

auditoriis misaRwevad saWiro specifiuri saSualebebi ar ganixileba.<br />

respodentebi imedovneben, rom saxelmwifo CaerTveba am procesSi.<br />

3.6 Ffinansuri analizi<br />

saqarTvelos sagadasaxado sistema mniSvnelovand gamartivda bolo 4<br />

wlis ganmavlobaSi da amJamad is erTerTi saukeTesoa biznesis<br />

sawarmoeblad regionSi.<br />

cxrili #3 aRwers gadasaxadebis ZiriTad saxeebs da amJamindel da<br />

samomavlo monacemebs.<br />

cxrili 3: sagadasaxado tipoligia<br />

saqarTveloSi<br />

gadasaxadebi 2008 2009 2010 2011 2012 2013<br />

saSemosavlo 25% 20% 20% 18% 18% 15%<br />

gadasaxadi<br />

Mmogebis<br />

15% 15% 15% 15% 15% 15%<br />

gadasaxadi<br />

sadividendo 10% 5% 5% 3% 0% 0%<br />

Semosavlis<br />

saprocento 10%<br />

gadasaxadi<br />

Semosavlis<br />

dRg 18%<br />

gadasaxadi<br />

qonebis gadasaxadi 1%<br />

7.50%<br />

18%<br />

1%<br />

5%<br />

TBD<br />

TBD<br />

0%<br />

TBD<br />

|TBD<br />

0%<br />

TBD<br />

TBD<br />

0%<br />

TBD<br />

TBD<br />

cxrili 1: finansTa saministro www.mof.gov.ge<br />

23


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> finansuri mxardaWera ganisazRvreba<br />

saqarTvelos kanoniT erovnuli <strong>kinematografiis</strong> mimarT saxelmwifos<br />

mxardaWeris Sesaxeb. am kanonSi gansazRvrulia daxmarebis gegma<br />

saxelmwifo biujetidan pirdapiri dafinansebisa da sagadasaxado<br />

SeRavaTebis saxiT arapirdapiri dafinansebis Sesaxeb. Tumca, es<br />

ukanaskneli realurad arasdros ganxorcielebula da filmis<br />

mwarmoeblebs arasdros usargebliaT sagadasaxado SeRavaTebiT.<br />

amJamad filmebis warmoebiT dakavebuli kompaniebi imave odenobis<br />

gadasaxads ixdian, rasac sxva biznesis warmomadgenlebi. es imas niSnavs,<br />

rom saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi ar iTvaliswinebs raime saxis<br />

SeRavaTs kino<strong>industriis</strong>Tvis. angariSis saerTaSoriso analizis meoTxe<br />

nawilis Tanaxmad, es ucnauri praqtikaa. axlandeli sagadasaxado<br />

modeli aseve ar iTvaliswinebs filmebis warmoebis specifikur<br />

maxasiaTeblebs da bevri gaurkvevlobaa sagadasaxado uwyisebTan<br />

mimarTebaSic.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris davalebiT,<br />

adgilobrivma sagadasaxado eqspertebma daadgines, rom kinoindustriaSi<br />

Semdegi mTavari problemebi gamoikveTa:<br />

damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> Sesaxeb normatiuli dokumentebi Seicavs iseT<br />

cnebas, rogoricaa “direqtori,” “filmis mwarmoebeli,” “filmis<br />

distributor,” a.S. am terminebze dayrdnobiT rTulia gansazRvro, romels<br />

Seesabameba “damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi.” Ees gadasaxadi<br />

dakavSirebulia warmoebis/momsaxurebis mflobelobis gadacemas erTi<br />

mflobelisgan meore mflobelze. kinoindustriaSi sakmaod rTulia<br />

daamtkico, rom filmis mflobeloba qonebas niSnavs.<br />

sagadasaxado kodeqsi ar iTvaliswinebs privilegiebs erovnuli filmebis<br />

warmoebisTvis, rogorc es gaTvaliswinebulia samedicino da ganaTlebis<br />

seqtorebSi (saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi, 230-e muxli)<br />

mogebis da saSemosavlo gadasaxadi ucxo qveynis moqalaqeebisTvis<br />

sagadasaxado da sxva saxis kanonmdebloba zust pasuxs ver scems<br />

gadasaxadze daqvemdebarebuli mogebis Sesaxeb kiTxvebs. rTulia<br />

kinoindustriaSi Semosavlisa da gamoqviTvas daqvemdebarebuli xarjebis<br />

gansazRvra.<br />

saxelmwifo biujetidan miRebuli dafinansebis (subsidiebis) dabegvrac<br />

rTuli sakiTxia. amJamad, aseTi subsidiebi mogebasTan erTad iTvleba da<br />

ibegreba, rac aSkarad amcirebs kino<strong>industriis</strong> mimarT saxelmwifo<br />

daxmarebis moculobas.<br />

qonebis gadasaxadi<br />

sagadasaxado kodeqsSi naTlad ar aris gansazRvruli, Tu ra<br />

saxis produqtia filmi, SeiZleba Tu ara misi, rogorc<br />

24


materialuri aqtivis aRqma da ekisreba Tu ara mas qonebis<br />

gadasaxadi.<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

sagadasaxado sistemaSi kidev erTi problematuri sakiTxia- xarjebis<br />

aRiareba. Kkino<strong>industriis</strong> Taviseburebidan gamomdinare aucilebelia, rom<br />

sagadasaxdo kodeqsi ufro iolad gasagebi da Sesaferisi iyos<br />

seqtorisTvis.<br />

adgilobrivi eqspertebis mignebebma cxadhyo, rom saTanado axsnas didi<br />

mniSvneloba aqvs sagadasaxado kodeqsis gamoyenebaSi. savaraudod, ufro<br />

mniSvnelovania, rom kanonmdebloba gasagebad iyos formulirebuli da<br />

amis Semdeg moxdes finansuri iniciativebis wardgena.<br />

3.7 SWOT analizi (Zlieri mxareebi, susti mxareebi,<br />

SesaZleblobebi da safrTxeebi)<br />

Zlieri mxareebi<br />

<strong>qarTuli</strong> kino<strong>industriis</strong> erTerTi mTavari Zlieri mxare aris misi<br />

mdidari memkvidreoba. seqtorSi arsebuli problemebis miuxedavad,<br />

masSi igrZnoba <strong>qarTuli</strong> niWi. Aamitom arsebiTi mniSvneloba aqvs<br />

qarTul filmze da mis ganviTarebaze zrunvas.<br />

saqarTvelos bunebrivi simdidre da zomieri klimati sakmaod<br />

mniSvnelovani faqtorebia imisaTvis, rom saqarTvelo regionSi<br />

yvelaze saukeTeso qveynad iqces filmebis warmoebis TvalsazrisiT.<br />

administraciuli wesebi saqarTveloSi martivia. Aar aris<br />

gadaadgilebis problema. ar aris aucilebeli raime gansakuTrebuli<br />

uflebis miReba filmis gadasaRebad. qarTvel xalxs dadebiTi<br />

damokidebuleba aqvs kino<strong>industriis</strong> mimarT da yovelTvis mzad<br />

arian daexmaron gadamReb jgufs.<br />

susti mxareebi<br />

ZiriTadi susti mxareebi profesionalur kadrebs ukavSirdeba. es sakiTxi<br />

yvela konsultaciaSi dominirebs. gadamRebi jgufis profesionalizmi ki<br />

Zalian mniSvnelovania imisaTvis, rom saqarTvelom wamyvani pozicia<br />

daikavos regionSi kino<strong>industriis</strong> TvalsazrisiT. saWiroa<br />

gansakuTrebuli Zalisxmeva, raTa gaumjobesdes profesionalizmis done.<br />

aucilebelia infrastruqturis ganviTareba. saWiroa saTanado<br />

raodenobis sastumroebi, kargi gzebi, sakomunikacio saSualebebi, a.S.<br />

verc adgilobrivi da verc ucxoeli prodiuseri ver gadaiRebs films<br />

qveyanaSi, sadac Sesaferisi infrastruqtura ar aris. erTerTi mTavari<br />

mizezi isaa, rom bevri dro da fuli ixarjeba samuSao procesis<br />

problemebis mogvarebaze.<br />

ganuviTarebeli sadistribucio qseli kidev erTi naklovanebaa qarTul<br />

kinoindustriaSi.konsultaciebidan naTlad Cans, rom erTi kerZo kompania<br />

akontrolebs sadistribucio qsels da Sesabamisad, konkurencia ar<br />

25


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

arsebobs.ufro metic, kinoTeatrebis raodenoba mcirea. Semosavlis<br />

miRebis Sansi adgilobriv doneze TiTqmis ar arsebobs.<br />

filmis mwarmoeblebisTvis xelmisawvdomi saxelmwifo Tanxebi<br />

minimaluria. <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri erTaderTi uwyebaa,<br />

romelic exmareba prodiuserebs. Ddafinansebis alternatiuli wyaroebi<br />

Sesaswavlia.<br />

yvela zemoaRniSnuli naklovanebebis fonze qarTul films ara aqvs<br />

saTanado popularizacia da aRiareba saerTaSoriso doneze. Aam bolo<br />

dros <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma daiwyo <strong>qarTuli</strong> filmebis<br />

Cveneba evropul festivalebze, magram mainc Zalian naadrevia am faqtis<br />

gavlenis Sefaseba. Semdegi faqtorebi ufro Rrma Seswavlas moiTxovs:<br />

SeTanxmebebi erToblivi warmoebis Sesaxeb, Eurimages-Si gawevrianeba, a.S.<br />

arsebuli sagadasaxado sistema ar uzrunvelyofs xelsayrel<br />

pirobebs prodiuserebisTvis.<br />

SesaZleblobebi<br />

saqarTveloSi filmebis axladaRmocenebuli bazaria. <strong>qarTuli</strong> filmis<br />

niWi jer ar aris cnobili sazRvargareT da Sesabamisi xelSewyobis<br />

meSveobiT SesaZlebelia saerTaSoriso aRiarebis mopoveba. Aam<br />

TvalsazrisiT, saqarTvelos SeuZlia originaluri Sinaarsis filmebis<br />

SeTavazeba saerTaSoriso bazrisTvis.<br />

kino<strong>industriis</strong> gaZliereba da adekvaturi popularizacia iseT dadebiT<br />

Sedegebsac gamoiRebs, rogoricaa turistebis raodenobis gazrda da<br />

saqarTvelos Sesaxeb saerTaSoriso sazogadoebis informireba.<br />

Kkino<strong>industriis</strong> saTanado funqcionireba wvlils Seitans qveynis<br />

ekonomikur ganviTarebaSi, gaizrdeba moTxovna da dasaqmeba, iseve rogorc<br />

warmoeba.<br />

is faqti, rom amJamad saqarTvelo saerTaSoriso yuradRebis centrSia<br />

politikuri TvalsazrisiT, ruseTTan konfliqtis Sedegia. es ki<br />

qarTveli prodiuserebisTvis erTgvari saSualebaa gamoiyenon es<br />

situacia.<br />

seqtori ufro da ufro Tanmimdevruli da harmoniuli xdeba. Uufro meti<br />

kompania TanamSromlobs erTmaneTTan.<br />

safrTxeebi<br />

kino<strong>industriis</strong> ganviTarebis procesSi yvelaze mTavari safrTxe<br />

geopolitikur aspeqtebs ukavSirdeba.<br />

samxreT kavkasiis regionSi sami qveyanaa- saqarTvelo, Aazerbaijani da<br />

somxeTi. es qveynebi ruseTis mezoblebi arian. somxeTs da azerbaijans<br />

ara aqvs politikuri da diplomatiuri urTierTobebi mTian yarabaRTan<br />

dakavSirebuli konfliqtis gamo. regionalur doneze TanamSromloba<br />

mxolod arasamTavrobo organizaciebis meSveobiTaa SesaZlebeli.<br />

mudmivad arsebobs imis safrTxe, rom axali konfliqti gaRvivdeba.<br />

26


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

somxeTi pro-rusuli saxelmwifoa da saqarTvelo-ruseTis agvistos<br />

konfliqtis Semdeg somxeTis, rogorc saqarTvelos potenciuri<br />

partnioris statusi kiTxvis niSnis qveS dadga.<br />

regionaluri problemebi dabrkolebebs uqmnis nebismieri seqtoris<br />

ganviTarebas, maT Soris kinoindustrias. Mmyari da stabiluri<br />

regionaluri urTierTobebis damyareba upiratesobas warmoadgens<br />

kino<strong>industriis</strong>Tvis.<br />

2004 wlis Semdeg saqarTvelos ekonomikaSi mniSvnelovani cvlilebi<br />

moxda da 2008 wlisTvis mTliani Sida produqtis moculoba saSualod<br />

10%-iT gaizarda. situaciis gaumjobeseba ganapiroba cvlilebebma qveynis<br />

ekonomikur da fiskalur <strong>politika</strong>Si, ramac, Tavis mxriv, gamoiwvia<br />

pirdapiri investiciebis gazrda. Tumca, 2008 wlis agvistos omma da<br />

msoflio finansurma krizisma seriozuli ziani miayena qveynis<br />

ekonomikur ganviTarebas. rasakvirvelia, yovelive es uaryofiTad aisaxeba<br />

adgilobriv kinematografiaze.<br />

adgilobrivi <strong>industriis</strong> ganviTarebis kidev erTi Semaferxebeli faqtori<br />

profesionalizmisa da niWierebis sakiTxebs ukavSirdeba. qveyanaSi<br />

profesionaluri kadrebis simciris da araregularuli moTxovnis gamo<br />

niWieri prodiuserebi saqarTvelodan midian. Mmravali magaliTi arsebobs.<br />

magaliTad arian qarTveli reJisorebi, romlebic germanul da frangul<br />

filmebs iReben (gela babluani, oTar ioseliani, dito cincaZe, a.S.).<br />

4 saerTaSoriso konteqsti<br />

angariSis am nawilis mizania <strong>kinematografiis</strong> saerTaSoriso<br />

politikis mimoxilva am sferos zedmiwevniT Seswavlisa da<br />

specifikuri saxelmwifo intervenciebis gaTvaliswinebiT. angariSiO<br />

moicavs kino<strong>industriis</strong> analizs 6 qveyanaSi. TiToeuli qveynis<br />

sruli analizi gvTavazobs ufro farTo konteqsts, Tu rogor<br />

miesadageba kino<strong>industriis</strong> <strong>politika</strong> qveynis kulturul <strong>politika</strong>s<br />

da ekonomikur situacias. es informacia mocemulia danarTSi.<br />

saqarTvelos kinematografistTa erovnul centrTan konsultaciebis<br />

Sedegad SerCeul iqna swored es 6 komparatori qveyana. mocemuli<br />

Tavi miznad isaxavs <strong>qarTuli</strong> kino<strong>industriis</strong> politikis<br />

gaerTianebas saerTaSoriso konteqstSi, raTa Seiqmnas efeqturi<br />

monacemTa faza strategiuli rekomendaciebis SemuSavebisTvis.<br />

aRniSnuli rekomendaciebi angariSis momdevno nawilSia mocemuli.<br />

statistikuri monacemebis Seswavlisa da konsultaciebis procesSi<br />

aRmoCnda, rom ar arsebobs saTanado informacia, romlis saSualebiT<br />

SesaZlebeli iqneboda kino<strong>industriis</strong> politikis, specifikuri<br />

intervenciebis da zogadad seqtoris Sedareba komparator qveynebTan.<br />

aRniSnuli angariSis mizania am sakiTxis mogvareba iolad<br />

kontrolirebadi matricis meSveobiT, romelic Seajamebs 6 qveynis<br />

<strong>politika</strong>s da specifikur intervenciebs (sagadasaxado SeRavaTebi,<br />

SeTanxmebebi erTobliv warmoebaze, a.S.). nawilSi 4.4.1 es matricaa<br />

mocemuli.<br />

27


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

<strong>qarTuli</strong> da saerTaSoriso praqtikis Sedarebisas aRmoCnda, rom<br />

saqarTveloSi filmis warmoebis nebismier etapze fiqsirdeba<br />

problemebi da ekonomikuri barierebi. am mizeziT, ar aris<br />

rekomendirebuli saerTaSoriso praqtikis kopireba qarTul<br />

sinamdvileSi.<br />

angariSSi xazgasmulia Tu romeli kino<strong>industriis</strong> <strong>politika</strong>a ufro<br />

Sesaferisi <strong>qarTuli</strong> modelisTvis.<br />

4.1 kinematografia saerTaSoriso konteqstSi<br />

calkeuli qveynebisTvis kinematografia Zalian mniSvnelovani<br />

industriaa ekonomikis TvalsazrisiT, romelsac didi wvlili Seaqvs<br />

qveynis mTlian erovnul produqtSi, eqsporta da savaWro balansSi.<br />

garda amisa, kinoindustrias kidev erTi arapirdapiri ekonomikuri<br />

sargebeli aqvs kulturis, turizmis, vaWrobis da qveynis<br />

saerTaSoriso asparezze popularizaciis TvalsazrisiT. filmi<br />

gansakuTrebul rols TamaSobs erovnuli kulturis TviTmyofadobis<br />

CamoyalibebaSi da mniSvnelovania kulturuli politikis<br />

SemuSavebaSi mTeli msoflios masStabiT.<br />

Tumca, bevri ganviTarebuli qveynis garda, sadac kinoindustria<br />

maRal donezea (ZiriTadad aSS), ganviTarebadi qveynebic cdiloben<br />

konkurentunarianebi iyvnen da amitom, mniSvnelovan saxelmwifo<br />

intervenciebs saWiroeben, rom ganaviTaron es seqtori. Aam<br />

TvalsazrisiT, saxelmwifo kinoindustrias sagadasaxado<br />

SeRavaTebiT da pirdapiri dafinansebiT exmareba, raTa seqtorma<br />

marcxi ar ganicados bazarze.<br />

am angariSisTvis Catarebuli kvleva gvTavazobs detalebs sxvadasxva<br />

intervenciebis Sesaxeb, romelTa mizania kino<strong>industriis</strong> ganviTareba.<br />

magram pirvel rigSi, angariSi afasebs globaluri kino<strong>industriis</strong><br />

ekonomikis moculobas da seqtorSi axladaRmocenebul tendenciebs,<br />

rac Zalze mniSvnelovania yvela qveynisTvis.<br />

4.2 globaluri kino<strong>industriis</strong> ekonomikis mimoxilva<br />

msoflio <strong>kinematografiis</strong> bazarze didi, ganviTarebuli qveynebi<br />

kvlav dominirebs. aSS msoflio bazris lideria. 2007 wels aSS-s<br />

kinoindustriam msoflio warmoebis 41% Seadgina, meore pozicia<br />

iaponiam daikava 9.1%-iT. Semdeg modian qveynebi didi britaneTi,<br />

kanada, safrangeTi, germania, italia da avstralia.<br />

globalur kinoindustriaSi mniSvnelovani cvlilebebia, magram droa<br />

saWiro, raTa am cvlilebebis Sedegi naTeli gaxdes. aRsaniSnavia,<br />

rom induri bazari sakmaod moculobiTia. indoeTsa da CineTs didi<br />

mosaxleoba hyavs da es qveynebi swrafad mzardia ekonomikuri<br />

TvalsazrisiT. maTi kino<strong>industriis</strong> bazari ki mainc aSS dolarebSi<br />

iangariSeba da Camouvardeba avstraliis (mosaxleoba- 21 milioni)<br />

da italiis (mosaxleoba- 59 milioni) bazrebs.<br />

28


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

cxrili 4: Semosavali kinoindustriidan qveynebis/ regionebis mixedviT, aSS<br />

dolarebSi, 2007 wlis monacemebi<br />

Qqveyana/regioni Semosavali aSS<br />

milion dolarSi<br />

aSSA 35,517 41.3<br />

iaponia 7,839 9.1<br />

UKdidi britaneTi 6,447 7.5<br />

kanada 5,908 6.9<br />

dasavleT evropis sxva<br />

5,604 6.5<br />

safrangeTi qveynebi<br />

3,823 4.5<br />

Ggermania 3,220 3.7<br />

Aazia-wynari okeanis sxva<br />

laTinuri<br />

qveynebi<br />

amerika<br />

2,793<br />

2,303<br />

3.3<br />

2.7<br />

italia 2,107 2.5<br />

Aavstralia 2,110 2.5<br />

indoeTi 1,929 2.2<br />

samxreT korea 1,769 2.1<br />

centraluri da aRmosavleT<br />

1,782 2.1<br />

evropa espaneTi 1,689 2.0<br />

CineTi 641 0.7<br />

Aaxlo aRmosavleTi da<br />

423 0.5<br />

sul afrika<br />

85,904 100.0<br />

procentuli<br />

maCvenebeli<br />

wyaro: fraisuoTerhauskuperi, globaluri gasarTobi <strong>industriis</strong>a da mediis kvleva, 2008-<br />

2012,ivnisi 2008.<br />

4.2.1 axali tendenciebi msoflio <strong>kinematografiis</strong> industriaSi<br />

Pprognozis mixedviT, 2012 wlisTvis suraTi Seicvleba.<br />

“fraisuoTerhauskupersis” Tanaxmad, indoeTi mesame udidesi qveyana iqneba<br />

<strong>kinematografiis</strong> TvalsazrisiT da is TiTqmis gautoldeba safrangeTs,<br />

xolo germanias, samxreT koreas, avstralias, italiasa da espaneTs ukan<br />

Camoitovebs. aSS darCeba msoflioSi udidesi kino<strong>industriis</strong> mqone<br />

qveynad. aRmosavleT da centralur evropaSic SeiniSneba progresi am<br />

GTvalsazrisiT.<br />

cxrili 5: Semosavali kinoindustriidan qveynebis/regionebis mixedviT, aSS<br />

dolarebSi, 2012 wlis prognozi<br />

Qqveyana/regioni Semosavali aSS milion dolarSi (2012) procentuli maCvenebeli<br />

(2012)<br />

aSSA 44,528 40.0<br />

iaponia 10,341 9.3<br />

UKdidi britaneTi 7,893 7.1<br />

= kanada 7,499 6.7<br />

dasavleT evropis sxva 6,578 5.9<br />

qveynebi safrangeTi 4,442 4.0<br />

indoeTi 4,278 3.8<br />

Ggermania 4,079 3.7<br />

Aazia-wynari okeanis 3,490 3.1<br />

sxva<br />

laTinuri<br />

qveynebi<br />

amerika 3,182 2.9<br />

centraluri da 3,113 2.8<br />

samxreT aRmosavleT korea 2,632 2.4<br />

29


avstrali 2,708 2.4<br />

italia 2,586 2.3<br />

espaneTi 1,746 1.6<br />

CineTi 1,531 1.4<br />

Aaxlo aRmosavleTi da 575 0.5<br />

afrika<br />

sul 111,199 100.0<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

wyaro: fraisuoTerhauskuperi, globaluri gasarTobi <strong>industriis</strong>a da mediis kvleva, 2008-<br />

2012,ivnisi 2008.<br />

“fraisuoTerhauskupersma” garkveuli prognozi gaakeTa msoflio<br />

kino<strong>industriis</strong> Sesaxeb:<br />

msoflio masStabiT, kino<strong>industriis</strong> xarjebi 5,3%-iT gaizrdeba, 2007<br />

wels em maCvenebeli 85,9 miliard dolars udrida, 2010 wlisTvis ki<br />

navaraudevia 111,2 miliardi dolari.<br />

globaluri masStabiT,kinoeTeatrebis salaroebSi bileTebis<br />

gayidvebi 6,1%-iT gaizrdeba da 2012 wlisTvis 36,9 miliard dolars<br />

Seadgens. amrigad, kinoTeatris procentuli maCvenebeli ukan<br />

Camoitovebs saxlis videos maCvenebels, rac 4,9%-iT gaizrdeba 74,3<br />

miliard dolaramde.<br />

kinoTeatrebis salaroebSi bileTebis gayidvebi kidev ufro gaizrdeba<br />

cifruli kinos meSveobiT.<br />

bazarze yvelaze swrafad mzardi komponenti iqneba cifruli da<br />

internetiT gamowerili produqti. 2012 wlisTvis am seqtoris 32,4%iani<br />

zrdaa navaraudevi, rac 10,8 miliard dolars Seadgens.<br />

es imas niSnavs, rom cifruli da internetiT gamowerili produqti<br />

saxlis videos danaxarjebis 52%-s moicavs momdevno 5 wlis<br />

ganmavlobaSi. 14<br />

filmebis warmoeba saerTaSoriso masStabis gaxda. 2009 wlis oskari<br />

dajildovebaze aSkara iyo, rom warmatebul filmebs saerTaSoriso<br />

masStabiT afinanseben da filmis gadaRebis procesic sxvadasxva<br />

qveyanaSi mimdinareobs. magaliTad, britanuli filmi Slumdog<br />

Millionaire 2009 wlis oskarosani filmi gaxda. misi Tanadamfinansebeli<br />

iyo evrokavSiris kino<strong>industriis</strong> mxardaWeris programa “media” (sxva<br />

saerTaSoriso partniorebTan erTad). Aaxlaxans gaformebuli<br />

SeTanxmebis safuZvelze indoeTsa da did britaneTs Soris filmebis<br />

erToblivi warmoebis Sesaxeb, gadaRebebi mumbaiSi mimdinareobda.. 15<br />

jerjerobiT msoflio masStabiT am filmis kinoTeatrebSi Cvenebam<br />

159 226 072 milioni dolaris Semosavali moitana. 6 dokumenturi<br />

filmi Man on Wire, romelic aseve gaxda 2009 wlis oskarosani filmi<br />

gadaiRes safrangeTsa da amerikaSi. damfinansebeli didi britaneTi.<br />

yovelive es imas niSnavs, rom erovnuli kino<strong>industriis</strong> <strong>politika</strong><br />

fexdafex unda misdevdes globalur tendenciebs da xels unda<br />

uwyobdes erTobliv warmoebas, sagadasaxado SeRavaTebs filmis<br />

ucxoeTSi popularizaciisTvis da”inteleqtualur” investicias.<br />

erovnuli warmoeba konkurentunariani unda gaxdes msoflio bazarze.<br />

4.3 kino<strong>industriis</strong> mimoxilva evrokavSiris konteqstSi<br />

30


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

rTulia evropuli kino<strong>industriis</strong> Sesaxeb reziumes gakeTeba<br />

kulturuli, industriuli, ekonomikuri Tu politikuri perspeqtivis<br />

TvalsazrisiT. ar arsebobs “evropuli kinos” cneba. Aarsebobs<br />

evropuli filmebis nairsaxeoba kulturis, enis, administraciuli<br />

struqturis, istoriisa Tu politikuri wyobis mixedviT. Tumca,<br />

kinoindustrias evropaSic aqvs garkveuli problemebi:<br />

mcire raodenobis evropul films hyavs imdeni mayurebeli, rom sakmarisi<br />

Semosavali miiRos kino<strong>industriis</strong> SesanarCuneblad. aseTi tendencia<br />

dResac grZeldeba, roca saxelmwifo dafinanseba naklebad<br />

xelmisawvdomia. yovelwliurad 700-ze meti filmi iwarmoeba evropaSi.<br />

maTi umravlesoba saxelmwifo dafinansebazea damokidebuli. evropul<br />

filmebis prodiuserebi, distributorebi da prezentatorebi subsidiebze<br />

arian damokidebuli, raTa Seavson mzardi sxvaoba danaxarjebsa da<br />

Semosavals Soris. bevri prodiuserisTvis mTavar mizans warmoadgens<br />

saxelmwifo mxardaWeris miReba, vidre SemoqmedebiTi an organizaciuli<br />

samuSao.<br />

am tendenciam saxelmwifo damfinanseblebis misia Secvala warmoebis<br />

mxardamWerad, romelsac mxolod mcire rolis aqvs kargi xarisxisa da<br />

saintereso scenaris xelSewyobaSi.<br />

urTierTkavSiri, informacia da sakomunikacio teqnologiebis revolucia<br />

mniSvnelovani faqtorebia kino<strong>industriis</strong> <strong>politika</strong>Si. arCevani naTelia:<br />

kino<strong>industriis</strong> politikis modernizeba unda moxdes cifruli<br />

teqnologiebis epoqis Sesabamisd an evropuli kino<strong>industriis</strong> kultura<br />

progress CamorCeba da ar ganviTardeba.<br />

filmebi, romlebic warmatebas aRweven sakuTar qveyanaSi, xSir<br />

SemTxvevaSi SeiZleba uintereso aRmoCndes sazRvargareT. 700 filmidan,<br />

romelic yovelwliurad iqmneba evropaSi, mxolod 10% SeiZleba ixilon<br />

qveynis farglebs gareT. es ki imis maniSnebelia, rom filmebis<br />

umravlesoba saxelmwifo subsidiebiT iqmneba (weliwadSi daaxloebiT 2.5<br />

miliardi dolaris subsidia gamoiyofa evropaSi am mizniT). Aaq unda<br />

gaviTvaliswinoT gadasaxadebi filmebis Semosavlidan, mauwyeblebisgan,<br />

sagadasaxado SeRavaTebi warmoebaSi dabandebul kapitalze da pirdapiri<br />

saxelmwifo grantebi. subsidia warmoebis xarjis daaxloebiT 80%-s<br />

faravs, aqedan udidesi nawili modis saxelmwifos mflobelobaSi myofi<br />

televiziebisgan. magaliTad, statistikuri monacemebi cxadhyofs, rom 2005<br />

wels 1,5 miliardi dolari daixarja franguli filmebis warmoebaze,<br />

magram evropis sazRrebs miRma gayidvebis moculobam mxolod 70 milioni<br />

dolari Seadgina. 18<br />

ufro metic, bolodroindeli kvlevis mixedviT, romelic evropis 29<br />

qveyanaSi Catarda, filmebis warmateba damokidebuli iyo festivalebsa da<br />

jildoebze, vidre mayureblis reaqciaze. 19 zog SemTxvevaSi evropuli<br />

filmebis mTavari problema aris iseTi politikis SemuSaveba, romelic<br />

ara marto subsidirebas uzrunvelyofs, aramed waaxalisebs filmis<br />

warmoebis process, romlebic warmatebuli iqneba saerTaSoriso<br />

asparezze. garda amisa, mniSvnelovania SeuZliaT Tu ara evropel<br />

reJisorebs fexi auwyon globalizacias da mravalferovan mayurebels<br />

warudginon produqti. seriozuli gamowvevaa saerTaSoriso masStabiT<br />

muSaoba filmis warmatebis mizniT.<br />

evropis masStabiT muSaobas mniSvnelovani sargebeli aqvs, radgan aseT<br />

SemTxvevaSi kinoindustria ufro konkurentunariani da globaluri xdeba.<br />

31


am TvalsazrisiT Semdegi upiratesobebi SeiZleba aRiniSos:<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

sxva qveynebis gamocdilebidan da warmatebuli praqtikidan gamomdinare<br />

ufro mtkice argumentebi unda SemuSavdes saxelmwifo dafinansebis<br />

aucileblobis dasasabuTeblad<br />

unda SemuSavdes realuri xedva evropuli<br />

kino<strong>industriis</strong>Tis.<br />

rogorc “kopenhagenis angariSis” avtorebi amboben, imisaTvis, rom<br />

evropulma kinoindustriam SeinarCunos ekonomikuri, politikuri da<br />

saxelmwifo mxardaWera, iseT sakiTxebze unda iyos orientirebuli,<br />

rac sazogadoebas ufro mniSvnelovand miaCnia ara mxolod<br />

politikuri da ekonomikuri miznebis TvalsazrisiT.<br />

“kino<strong>industriis</strong> <strong>politika</strong> or sayrdenze dgas. Eesaa<br />

erovnuli kultura da ekonomikuri<br />

konkurentunarianoba. yuradReba unda mieqces iseT<br />

sakiTxebs, rogoricaa sxvadasxva qveynebis<br />

kulturebis urTierTpativiscema, sazogadoebrivi<br />

TanamSromloba da xalxs Soris antagonizmisa da<br />

gaucxoebis aRmofxvra. Ffilmis unari, rom moagvaros<br />

es sakiTxebi, Zalian mniSvnelovan wvlils Seitans<br />

erovnul kulturasa da ekonomikaSi.”<br />

4.4 konkretuli magaliTebi saerTaSoriso masStabiT<br />

am angariSisTvis Catarebul analizSi detaluradaa aRwerili<br />

kino<strong>industriis</strong> <strong>politika</strong> da intervenciebi 6 qveyanaSi. informacia<br />

ekonomikur da politikur konteqstSia mocemuli. aRniSnuli 6<br />

qveynis magaliTi gasaTvaliswinebelia <strong>qarTuli</strong> kino<strong>industriis</strong><br />

sferoSi. es qveynebia safrangeTi, ungreTi, irlandia, axali<br />

zelandia, poloneTi da TurqeTi. situacia gansxvavdeba yvela<br />

qveyanaSi, radgan TiToeul maTgans aqvs speficikuri kinoindustria<br />

da ganviTarebis sxvadasxva done. Mmiuxedavad amisa, es magaliTebi<br />

mainc mniSvnelovania saqarTvelosTvis.<br />

meore danarTSi mocemulia am qveynebis kino<strong>industriis</strong> politikisa<br />

da speficikuri intervenciebis sruli mimoxilva. TiToeuli<br />

konkretuli magaliTi Semdeg Temebadaa dayofili:<br />

ZiriTadi informacia qveynis Sesaxeb- ekonomikuri, politikuri,<br />

demografiuli da socialuri mdgomareoba;<br />

sagadasaxado sistemis ZiriTadi mimoxilva-faqtobrivi informacia<br />

gadasaxadebis saxeobebis Sesaxeb aRniSnul qveynebSi. es nawili<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris dakveTiT SemuSavda. rekomendirebulia,<br />

rom xelisuflebis finansurma gundma konsultacia gaiaros da saTanadod<br />

gamoikvlios sagadasaxado sistema;<br />

kulturuli politikis mimoxilva- qveynis <strong>politika</strong> kulturis,<br />

xelovnebisa da SemoqmedebiTi <strong>industriis</strong> ganviTarebis xelSewyobasTan<br />

mimarTebaSi;<br />

kino<strong>industriis</strong> <strong>politika</strong>- qveynis saxelmwifo <strong>politika</strong> kino<strong>industriis</strong><br />

32


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

ganviTarebasTan mimarTebaSi; detaluri informacia dawesebulebebsi<br />

Sesaxeb, romlebic am miznebisTvisaa Seqmnili; specifikuri intervenciebi<br />

(sagadasaxado SeRavaTebi, pirdapiri dafinanseba da subsidiebi), romelTa<br />

mizania <strong>industriis</strong> dafinanseba;<br />

Sedegi/gavlena- informacia qveynebis kino<strong>industriis</strong> axali miRwevebis<br />

Sesaxeb da detalebi politikisa da intervenciebis pirdapiri Tu<br />

arapirdapiri gavlenis Taobaze.<br />

33


5 rekomendaciebi <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong><br />

<strong>industriis</strong> ganviTarebisTvis<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

momdevno TavSi mocemulia rekomendaciebi saqarTveloSi <strong>kinematografiis</strong><br />

<strong>industriis</strong> ganviTarebisTvis. rekomendaciebi dayofilia specifikur<br />

sferoebad da miznad isaxavs maRali donis instruqtaJs adgilobriv da<br />

saerTaSoriso kvlevaze dayrdnobiT.<br />

5.1“Rirebulebis jaWvis” ganviTareba<br />

<strong>qarTuli</strong> kino<strong>industriis</strong> ganviTarebis procesSi Zalian mniSvnelovania<br />

“Rirebulebis jaWvze” orientireba. Aam gziT, SesaZlebeli iqneba sferoSi<br />

34


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

arsebuli problemebis mogvareba. procesis warmatebulad gaZRolis<br />

SemTxvevaSi, mayurebeli saTanadod Seafasebs films da garda amisa,<br />

industria SeZlebs maRali xarisxis produqciis Seqmnas saerTaSoriso<br />

bazrisTvis. “Rirebulebis jaWvi” aris filmis Seqmnis mTeli procesi.<br />

filmi, rogorc produqti, gadis Tanmimdevrul stadiebs da TiToeul etapze<br />

is garkveul Rirebulebas iZens. filmSi Rirebulebis jaWvi SeiZleba<br />

aRviqvaT rogorc Semdegi aqtivobebis mTlianoba: ganviTareba-scenaris,<br />

bazris kvlevis, dafinansebis uzrunvelyofa<br />

■ warmoeba<br />

■ warmoebis bolo faza<br />

■ Cveneba, distribucia da gayidva<br />

cxrili 1 asaxavs Rirebulebis jaWvis mTlianobas ganviTarebidan<br />

gayidvamde. “negatiuri wyaro” niSnavs “negatiur” xarjebs, rac asocirdeba<br />

warmoebis xarjebTan, kapitalizaciis procentTan, studiis xarjebTan.<br />

“beWdvisa da reklamirebis” danaxarji moicavs dublirebas, distribucias,<br />

reklamirebas da zogadad, filmisTvis bazris momzadebas.<br />

mocemul diagramaze naCvenebia Rirebulebis jaWvis rTuli procesi da misi<br />

mniSvneloba ara marto im TvalsazrisiT, rom films Rirebuleba emateba<br />

gadaRebis da damuSavebis dasrulebis Semdeg, aramed imitomac, rom yvela<br />

aspeqti unda iqnas gaTvaliswinebuli, rom saboloo produqtma maqsimaluri<br />

Rirebuleba SeiZinos, garda amisa, uzrunvelyofili iqnas seqtoris<br />

ganviTareba. Rirebulebis jaWvSi warmoebis wina periodi mniSvnelovani<br />

etapia, sadac bevri SesaZleblobaa swavlisTvis, unarCvevebis dauflebisTvis<br />

da niWis ganviTarebisTvis. Aamitom aucilebelia am sferoze orientireba.<br />

mniSvnelovania specialuri iuridiuli da finansuri momsaxureba.<br />

magaliTad, did britaneTSi erT-erTi unikaluri meTodia gamocdili<br />

iuridiuli da sabuRaltro firmebis daxmareba adgilobriv da<br />

saerTaSoriso doneze.<br />

mesame nawilSi mocemuli analizis mixedviT, saqarTveloSi Rirebulebis<br />

jaWvi ar aris saTanadod ganviTarebuli. gansakuTrebiT arasaxarbielo<br />

mdgomareobaa iseT etapebze, rogoricaa ganviTareba da warmoebis bolo<br />

faza.<br />

Rirebulebis jaWvze orientirebiT mniSvnelovania imis aRiareba, rom<br />

mxolod sagadasaxado SeRavaTebi ver Seqmnis qmediTunarian kinoindustrias.<br />

saxelmwifom sasicocxlo mniSvnelobis roli unda Seasrulos<br />

<strong>industriis</strong> ganviTarebaSi saTanado ganaTlebisa da politikis<br />

uzrunvelyofiT, rac saSualebas miscems niWier pirovnebebs da xarisxian<br />

produqtebs miaRwion samizne bazars. Tu aqcents gaakeTeben Rirebulebis<br />

jaWvis ganviTarebaze xelisufalni SeZleben im ZiriTad sakiTxebze<br />

orientirebas, rac xels uSlis seqtoris warmatebas.<br />

qvemoT mocemulia angariSis specifikuri rekomendaciebi miwodebis qselSi<br />

arsebuli problemebis gadasaWrelad:<br />

5.1.1 treningi<br />

sakiTxi: saqarTveloSi treningebisa da profesiuli gadamzadebis<br />

infrastruqturis naklebobaa. adgilobrivma kvlevam daadgina, rom<br />

35


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

<strong>kinematografiis</strong> seqtorSi profesionaluri kadrebis deficitia.<br />

arasistematuri warmoebisa da zogierT unarebze moTxovnis simciris<br />

pirobebSi sakmaod dabalia profesionalizmis done. magaliTad, deficitia<br />

Semdeg profesiebSi: vizaJisti, eleqtro-inJineri, kostiumebis mxatvari, a.S.<br />

ufro metic, SemoqmedebiTi jgufebi saqarTveloSi naklebad TanamSromloben<br />

adgilobriv doneze. Nndobis deficitia prodiuseris mimarT, radgan<br />

reJisorebi da scenaristebi xSirad fiqroben, rom saqarTveloSi ar<br />

arseboben kreatiuli prodiuserebi, romlebsac kargad esmiT SemoqmedebiTi<br />

muSaobis problemebi (es sabWoTa memkvidreobis nawilia). es imas niSnavs, rom<br />

gunduri muSaoba da profesionalizmi treningis mTavari nawili unda iyos.<br />

aq SeiZleba gamoyenebul iqnas ucxoeTis qveynebis gamocdileba imis<br />

saCveneblad, rom TanamSromloba Zalian mniSvnelovania Rirebulebis jaWvis<br />

nebismier etapze.<br />

intervenciis logikuri safuZveli: mTeli msoflios magaliTze Cans, rom<br />

treningebisa da profesionalizmis ganviTarebisTvis aucilebelia Sesabamisi<br />

infrastruqtura.. 23 ase swrafad mzard industriaSi Zalian didi mniSvneloba<br />

aqvs profesional kadrebs, struqturuli programas da kino<strong>industriis</strong><br />

teqnikis saTanado codnas.<br />

rekomendacia: saqarTvelos sWirdeba saganmanaTleblo da satreningo<br />

rogramebis SemuSaveba, raTa kino-industria konkurentunariani gaxdes<br />

globalur bazarze. angariSis rekomendaciaa struqturuli strategiis<br />

Camoyalibeba profesiuli momzadebisTvis Semdeg sferoebSi:<br />

informacia, rCeva da instruqtaJi karierasTan dakavSirebiT-SemoqmedebiT<br />

industriaSi dasaqmebis saSualeba gadamwyveti mniSvnelobisaa niWieri<br />

adamianebis seqtorSi mosazidad da <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> SemoqmedebiTi<br />

potencialis gasafarToeblad.<br />

■ Semdgomi da umaRlesi ganaTlebis Sesabamisi programebis SemuSaveba<br />

aRniSnul sferoSi-. Semdgomi da umaRlesi ganaTlebis programaSi<br />

saTanadod ar aris gaTvaliswinebuli axalgazrdebis iseTi Teoriuli da<br />

praqtikuli codniT uzrunvelyofa, rac saWiroa kino-industriaSi samuSaod.<br />

treningi sferoSi axladmosuli adamianebisTvis, profesiuli momzadeba<br />

praqtikantebisTvis da mxardaWera kompaniebisTvis- yvela SemoqmedebiTi<br />

<strong>industriis</strong> msgavsad, kino-industria Zalian swrafad mzardi seqtoria,<br />

romelsac axasiaTebs teqnologiuri adaptacia, warmoebis, distribuciisa da<br />

Cvenebis axali meTodebi. Aamitom Zalian mniSvnelovania, rom saqarTvelos<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnul centrma uzrunvelyos profesiuli momzadeba da<br />

treningebi <strong>industriis</strong> warmomadgenlebisTvis yvela doneze, raTa<br />

saqarTvelos kino-industria konkurentunariani iyos.<br />

kvleva da Sromis bazris mimoxilva- profesiul momzadebaSi investirebas<br />

safuZvliani argumenti sWirdeba, raTa investicia efeqturi da miznobrivi<br />

aRmoCndes. amitom, saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnul centrs sWirdeba<br />

yovelwliuri auditis Catareba, rom SeimuSavos saTanado strategia (ixileT<br />

qvemoT) AA A<br />

aseTi programa saWiroebs dafinansebas kino<strong>industriis</strong> fondisgan, rac<br />

SeiZleba iyos gaTamaSebis dafinansebisa da damatebiTi wyaroebis<br />

36


kombinacia. ixileT nawili 5.2.<br />

magaliTi 1: “ukeTesi momavali”- didi britaneTis kino<strong>industriis</strong> profesiuli<br />

gadamzadebis strategia<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

gaerTianebuli samefos <strong>kinematografiis</strong> sabWos aqvs profesiuli gadamzadebis<br />

programa “ukeTesi momavali,” romelic warmoadgens saukeTeso saerTaSoriso<br />

praqtikas am sferoSi.<br />

aRniSnuli programa 2003 wels daiwyo didi britaneTis <strong>kinematografiis</strong> sabWos<br />

mier. es 5 wliani programa iTvaliswinebs saganmanaTleblo da satreningo<br />

strategias kino-industriaSi moRvawe adamianebisTvis, rac saSualebas aZlevs<br />

gaerTianebuli samefos kino-industrias konkurencia gauwios msoflios sxva<br />

qveynebis kino-industriebs. programis mTavari mizani iyo wvlilis Setana<br />

britaneTis kino-<strong>industriis</strong> stabilurobasa da konkurentunarianobaSi. Pprogramis<br />

ganxorcieleba 2004 wels daiwyo da 2009 wels mTavrdeba.<br />

“ukeTesi momavali” didi britaneTis pirveli erovnuli strategiaa <strong>kinematografiis</strong><br />

sferoSi, romelic aqcents akeTebs Semdeg faqtorebze: informacia, rCeva da<br />

instruqtaJi karierasTan dakavSirebiT, Semdgomi da umaRlesi ganaTleba, treningi<br />

sferoSi axladmosuli adamianebisTvis, profesiuli momzadeba praqtikantebisTvis da<br />

mxardaWera kompaniebisTvis.<br />

Ggarda amisa, programas xels uwyobs sami “oqros Zafi”- mravalferovneba, didi<br />

britaneTis erebi, regionebi da axali teqnologiebi. Pprogramas afinansebs kino<strong>industriis</strong><br />

fondi, gaTamaSeba da investicia mxatvruli filmebis dabegvridan.<br />

2004 wlis aprilidan 2008 wlis martamde 29 milionze meti gamoiyo programis<br />

“ukeTesi momavali” ganxorcielebis mizniT. Aanu erT wliwadSi gamoyofili Tanxa 7.3<br />

milionia. Aaqedan 25.6 milioni gaTamaSebis fondidan iyo, xolo 3.4 milioni unar-<br />

Cvevebis sainvesticio fondidan. Aam fondma 21.4 milionis investicia Cado axali<br />

kadrebis treningebis, sascenaro kursebis da sxva aqtivobebis dafinansebis saqmeSi.<br />

am RonisZiebis farglebSi 96 organizaciam 270-ze meti granti miiRo. magram mxolod<br />

9 organizaciam miiRo am investiciis 2/3-ze meti da udidesi nawili am Tanxisa (21.4<br />

milionis 25% ) gadaeca erovnuli kinosa da televiziis skolas.<br />

5.1.2 filmis Cveneba<br />

sakiTxi: rogorc aRwerilia nawilSi 3.4.amJamad saqarTveloSi sakmaod<br />

SezRudulia filmis Cvenebis infrastruqtura. Aam sferoSi arsebuli<br />

monopolia saSualebas ar aZlevs filmebis mwarmoeblebs, rom cotaodeni<br />

finansuri stimuli miiRon. Ees ki umTavresi mizezia imisa, Tu ratom<br />

cdiloben qarTveli filmebis mwarmoeblebi komerciul warmatebas<br />

adgilobriv bazarze miaRwion. Uufro metic, saqarTveloSi kinoTeatris<br />

mayurebelTa didi nawili holivudis produqcias amjobinebs. ase rom,<br />

kinoTeatris mTavari qseli ar uTmobs did dros adgilobriv filmebs.<br />

saqarTveloSi Zalian mcire raodenobis damoukidebeli kinoTeatria.<br />

yovelive es uaryofiTad aisaxeba <strong>qarTuli</strong> filmis warmoebaze.<br />

intervenciis logikuri safuZveli: ufro ganviTarebuli kinoTeatris qselis<br />

Seqmna saqarTveloSi xels Seuwyobs filmis warmoebis process. Tumca,<br />

mxolod adgilobrivi bazari ar iqneba sakmarisi, rom ekonomikuri<br />

TvalsazrisiT SenarCundes <strong>qarTuli</strong> filmi warmoebis done. Uufro meti<br />

saSualeba rom arsebobdes filmebis Cvenebisa, droTa ganmavlobaSi<br />

moTxovnac gaizrdeboda da ufro meti stimuli eqneboda qarTvel<br />

prodiuserebs filmebis warmoebis TvalsazrisiT.<br />

37


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

rekomendacia: mniSvnelovania, rom saqarTveloSi ganviTardes strategiuli<br />

midgoma, raTa filmebs meti SesaZleblobebi hqondeT. Aamis miznis miRweva<br />

unda moxdes kinoTeatrebis seqtorTan TanamSromlobiT. sasurveli iqneba<br />

klubebis Camoyalibeba skolis moswavleebisTvis, rom maT SeZlon filmebis<br />

naxva; unda Camoyalibdes kontaqtebi universitetebTan..kinoTeatris<br />

nebismieri qseli saqarTveloSi dainteresebuli unda iyos mayureblis<br />

raodenobis gazrdiT. amisaTvis saWiroa mosaxleobisTvis garkveuli<br />

SesaZleblobebis uzrunvelyofa. saerTaSoriso magaliTebic cxadhyofs amas.<br />

magaliTad, <strong>kinematografiis</strong> ganaTlebis sistemas did britaneTSi, sadac<br />

specialuri programebi xorcieldeba skolebSi, mxars uWeren ZiriTadi<br />

kinoTeatrebi, radgan am gziT izrdeba kinos mayurebelTa raodenoba da<br />

viTardeba filmis, rogorc kulturuli da gasarTobi saSualebis<br />

Rirebuleba. kidev erTi faqtori saqarTveloSi filmis Cvenebis<br />

infrastruqturis ganviTarebis mizniT aris didi britaneTis magaliTis<br />

gaTvaliswineba da cifruli qselis ganviTareba, Aanu filmis CvenebisTvis<br />

aratradiciuli adgilebis gamoyeneba, rogoricaa bari, xelovnebis<br />

sagamofeno adgilebi, a.S. cifruli Cveneba amcirebs filmis gamosvlis<br />

xarjebs (filmis cifruli versia gacilebiT iafi jdeba).amitom didi<br />

britaneTis <strong>kinematografiis</strong> sabWom da inglisis xelovnebis sabWom Seqmnes<br />

cifruli kinoCvenebis qseli. 120 milioniani investicia ganxorcielda didi<br />

britaneTis 210 kinoTeatrSi 240 cifruli ekranis dasamontaJeblad amiT<br />

britanel mayurebels ufro didi arCevanis saSualeba mieca.<br />

5.1.3 uflebebis racionalizacia<br />

sakiTxi: DdResdReobiT qarTul filmebze saavtoro ufleba Tavad filmebis<br />

avtorebs ekuTvniT. Ees tendencia jer kidev sabWoTa periodSi iyo. amis<br />

Sesaxeb gadawyvetileba “<strong>qarTuli</strong> filmis” sabWom (yofilma saxelmwifo<br />

kinostudiam) miiRo. praqtikulad, es niSnavs, rom nebismieri molaparakeba<br />

filmTan dakavSirebiT mis yvela avtorTan unda gaimarTos (iqneba es<br />

reJisori, scenaris avtori Tu kompozitori ). Ees procesi sakmaod rTulia<br />

da xelisSemSlel faqtors warmoadgens adgilobriv warmoebaSi.<br />

intervenciis logikuri safuZveli:: es aris <strong>qarTuli</strong> kino<strong>industriis</strong><br />

memkvidreobis mniSvnelovani aspeqti, rac iolad xelmisawvdomi unda iyos<br />

adgilobrivi da ucxoeli mwarmoeblebisTvis.. am uflebebis gamoyeneba<br />

niSandoblivia komerciuli TvalsazrisiT. amJamad maTi gamoyeneba<br />

SeuZlebelia, radgan sakmaod rTulia molaparakebebis warmoeba saavtoro<br />

uflebebis amden mflobelTan.<br />

rekomendacia: rekomendirebulia garkveuli zomebis miReba, raTa Seimqnas<br />

arqivi da masze yvela ufleba ndobiT aRWurvil pirs gadaeces.<br />

dResdReobiT asobiT adamians aqvs miniWebuli es ufleba, da amitom<br />

praqtikulad SeuZlebelia maTTan molaparakebis gamarTva da masalis<br />

gamoyeneba (rac <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> memkvidreobis mniSvnelovan<br />

nawils warmoadgens).<br />

5.1.4 distribucia, gayidvebi da marketingi<br />

sakiTxi: adgilobrivi sadistribucio sistema arasaxarbielo mdgomareobaSia.<br />

erTi mxriv, mas erTi kerZo kompania akontrolebs da seqtorSi faqtobrivad<br />

ar arsebobs konkurencia.es kompania uzrunvelyofs filmebis Cvenebasac da<br />

distribuciasac. Mmeore mxriv, ar arsebobs saTanado strategia mayureblis<br />

38


mosazidad, gansakuTrebiT regionebSi.<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

saqarTveloSo gayidvebis agentebi ar muSaoben. Aamis Sedegad, <strong>qarTuli</strong><br />

filmebi ar xvdeba evropuli kinoeTeatrebis qselSi.<br />

isic aRsaniSnavia, rom adgilobrivi filmebisTvis marketinguli saqmianobac<br />

ar aris saTanadod ganviTarebuli.<br />

intervenciis logikuri safuZveli: Zlieri sadistribucio qselis arseboba<br />

filmis warmatebis mniSvnelovani sawindaria. Aadgilobrivi mayureblis<br />

moTxovna da adgilobrivi gayidvebis potenciali Zalian mniSvnelovani<br />

faqtorebia ucxoeli partniorisTvis. Aaseve aucilebelia, mayureblis<br />

Sexedulebebis da gemovnebis gaTvaliswineba adgilobriv Tu potenciur<br />

ucxoel partniorTan muSaobis dros. Aaqedan gamomdinare, procesSi<br />

gayidvebis agentis CarTvas arsebiTi datvirTva aqvs.<br />

miuxedavad amJamindeli debatebisa imis Sesaxeb, Seamcirebs Tu ara cifruli<br />

distribucia gayidvebis agentis mniSvnelobas warmoebis ciklSi, <strong>qarTuli</strong><br />

<strong>kinematografiis</strong> ganviTarebisTvis mainc aucilebelia adgilis damkvidreba<br />

saerTaSoriso asparezze. ganviTarebis sawyis etapze rekomendirebulia<br />

gamocdili Suamavlebis, magaliTad gayidvebis agentis momsaxurebis<br />

gamoyeneba am mizniT.<br />

yovelive amis gaTvaliswinebiT, marketingi da gayidvebi mniSvnelovania<br />

filmis warmoebis ganviTarebaSi. yuradReba unda mieqces samizne auditoriis<br />

dadgenas, scenaris marTebulobas da filmis gamoSvebis strategias.<br />

marketinguli elementebi mudmivad unda iyos dRis wesrigSi, gansakuTrebiT<br />

iseTi qveynebis filmebTan mimarTebaSi, romlebic naklebad cnobilia<br />

msoflioSi da naklebad cnobil reJisors ekuTvnis. radgan aseTi<br />

filmebisTvis, rogorc wesi, ufro rTulia saerTaSoriso mayureblis<br />

yuradRebis mipyroba.<br />

rekomendacia: saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris mier<br />

dafinansebis miRebis umTavresi kriteriumi unda iyos marketingTan da<br />

distribuciasTan dakavSirebuli gegma. am SemTxvevaSi, <strong>kinematografiis</strong><br />

erovnuli centri uzrunvelyofs imas, rom mwarmoeblebi daiwyeben<br />

strategiulad fiqrs axali produqtis Seqmnisas. garda amisa, es<br />

uzrunvelyofs TanamSromlobas prodiuserebsa da distributorebs Soris<br />

adgilobriv doneze.<br />

naTelia, rom dRes bevr kompanias ar SeuZlia an ar surs erTmaneTTan<br />

TanamSromloba. Tumca, rekomendacia amis Sesaxeb namdvilad<br />

gasaTvaliswinebelia, radgan TanamSromloba safuZvels uqmnis mniSvnelovan<br />

procesebs. saTanado moTxovnis SemTxvevaSi struqturebis Camoyalibeba<br />

naklebad rTuli iqneba. Aam TvalsazrisiT, <strong>kinematografiis</strong> erovnul centrs<br />

SeuZlia miiRos individualuri SemoTavazebebi, romlebic orientirebuli<br />

iqneba regionebSi filmebis distribuciaze. yvelaze didi potencialis mqone<br />

proeqtebi dafinansebas miiRebs, raTa xeli Seewyos mcire da saSualo<br />

biznesis modelebs, romlebic, Tavis mxriv, adgilobriv da saerTaSoriso<br />

distribuciasTan iqneba dakavSirebuli.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma kidev erTi sfero unda<br />

Seiswavlos- cifruli distribucia. centrma monawileoba unda miiRos<br />

39


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

saerTaSoriso diskusiaSi cifruli distribuciis potencialis Sesaxeb.<br />

<strong>kinematografiis</strong> centrma aqcenti unda gaakeTos im faqtze, Tu ra sargebels<br />

miiRebs cifruli distribuciis axladCamoyalibebuli biznes-modeli<br />

<strong>qarTuli</strong> filmebis farTod garcelebisgan. <strong>kinematografiis</strong> centri, rogorc<br />

strategiuli sajaro uwyeba uflebamosilia axal bizness SesaZleblobebis<br />

misces da sacdeli praqtika daiwyos.<br />

amis kargi magaliTia didi britaneTis <strong>kinematografiis</strong> sabWos cifruli<br />

inovacia filmebis proeqtSi, sadac 12 biznesi gaerTianda specialur<br />

partniorebTan, romlebic uzrunvelyofdnen filmebis cifrul formats da<br />

maT gavrcelebas saerTaSoriso bazarze. 12 kino-industriasTan<br />

dakavSirebuli biznesi iqna SerCeuli did britaneTSi 18-Tvian proeqtSi<br />

monawileobis misaRebad, romelic iTvaliswinebda <strong>industriis</strong> ganviTarebis<br />

xelSewyobas.<br />

programis yvelaze mniSvnelovani amocanebia miznobrivi programis<br />

SemuSaveba, romelic SeZlebs biznes-modelebis transformacias ise, rom<br />

gamoyenebul iqnas cifruli distribuciis SesaZleblobebi da axal da ukve<br />

adaptirebul bizness hqondes investirebis mzaoba.<br />

Tu saTanado dafinanseba xelmisawvdomi iqneba, saqarTvelos<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri daiwyebs sacdel proeqts, romlis<br />

mizania cifruli distribuciis, rogorc biznes-modelis Seswavla<br />

saqarTvelos realobaSi. sacdeli programa orientirebuli unda iyos<br />

Zlieri qselis Camoyalibebaze da Zlieri da susti mxareebis aRmoCenaze.<br />

adgilobrivi filmebis gayidvebis potencialis gazrdis mizniT saqarTvelos<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri Suamavlis funqcias asrulebs da<br />

<strong>qarTuli</strong> filmebi sxvadasxva festivalze gaaqvs. Tumca, umjobesia, Tu<br />

Camoyalibdena kompania, romelic metad iqneba orientirebuli gayidvebze da<br />

eqneba gayidvebis grZelvadiani strategia.<br />

axali zelandiis gayidvebis saagento SeiZleba saukeTeso magaliTad<br />

CaiTvalos <strong>qarTuli</strong> realobisTvis. saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuls<br />

centrs SeuZlia Seqmnas gayidvebze orientirebuli uwyeba, romelic<br />

xelmisawvdomi iqneba adgilobrivi mwarmoeblebisTvis da gauwevs maT<br />

iuridiul konsultacias da daexmareba filmebis popularizaciaSi. es<br />

organo adgilobriv da ucxour “minimaluri garantiis” investiciebsac<br />

Seuwyobs xels. magaliTad, safrangeTSi “minimaluri garantia” mniSvnelovan<br />

rols TamaSobs dafinansebis gazrdaSi.<br />

zogadad, roca bazari adekvaturia, Cndeba moTxovna axal biznes-modelebze<br />

gayidvebisa da distribuciis sferoSi. jerjerobiT, warmoeba<br />

arastabiluria, adgilobrivi distribucia sustia da arsebobs sxva<br />

struqturuli problemebic. Aamitom rTulia adgilobrivi gayidvebis<br />

kompaniis Camoyalibeba, romelsac sakmarisi finansebi eqneba. es imas niSnavs,<br />

rom nebismieri intervencia iqneba saWiro, raTa uzrunvelyofili iqnas<br />

mokle da saSualo vadiani zrda.<br />

Pprioritetuli Asamoqmedo punqtebi<br />

saganmanaTleblo da profesiuli gadamzadebis programis SemuSaveba,<br />

romelic xels Seuwyobs <strong>industriis</strong> konkurentunarianobas msoflio<br />

asparezze profesionali kadrebis meSveobiT<br />

40


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

meti SesaZleblobebis Seqmna filmis distribuciisTvis skolebTan,<br />

universitetebTan TanamSromlobis safuZvelze da cifruli<br />

kinoseansebis qselis Seqmna iseT adgilebSi, sadac kinoTeatri ar<br />

aris<br />

arqivze kontrolisa da yvelanairi uflebis miniWeba ndobiT<br />

aRWurvil pirze<br />

dafinansebis strategiis SemuSaveba, romelic uzruvelyofs filmebis<br />

dafinansebas, marketingisa da distribuciis saTanado gegmas<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri orientirebuli unda<br />

iyos axladaRmocenebuli biznes-modelebis sadistribucio<br />

potencialis gamoyenebaze, raTa <strong>qarTuli</strong> filmebis farTo masStabiani<br />

distribucia moxdes.<br />

5.2 dafinanseba<br />

2004 wlidan saqarTveloSi saxelmwifo wliuri daxmareba kino<strong>industriis</strong><br />

mimarT mniSvnelovnad gaizarda. wels es Tanxa 419 000 evrodan 930 000<br />

evromde gaizarda. magram msoflios sxva qveynebTan konkurenciis<br />

TvalsazrisiT meti dafinansebaa saWiro. <strong>industriis</strong> arasakmarisi<br />

dafinanseba sakmaod mwvave problemaa, rac aferxebs seqtoris ganviTarebas.<br />

qvemoTYCamoTvlil SemoTavazebebs Soris dafinansebis gazrdasTan<br />

dakavSirebiT erT-erTi mniSvnelovania fiskaluri stimulireba. magram<br />

saWiroa imis gacnobierebac, rom fiskalur stimuls ori sxvadasxva funqcia<br />

aqvs: adgilobrivi kino<strong>industriis</strong> mxardaWera da saerTaSariso mobiluri<br />

mwarmoeblebis mozidva filmis, an misi nawilis saqarTveloSi gadaRebasTan<br />

dakavSirebiT.<br />

mocemul TavSi Cven ganvixilavT <strong>qarTuli</strong> kino<strong>industriis</strong> dafinansebis<br />

SesaZlo variantebs, maT Soris sagadasaxado SeRavaTebs, gaTamaSebis<br />

dafinansebas da fiskalur dabegvras.<br />

5.2.1filmebis warmoebisa da distribuciis mxardamWeri<br />

fondis ganviTareba<br />

sakiTxi: saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri erTaderTi<br />

organizaciaa saqarTveloSi, romelic adgilobriv kino-industrias exmareba.<br />

Tumca, amJamad misi wliuri biujeti- 776 901 evro, ar aris sakmarisi da<br />

sakmaod mcirea msoflios sxva qveynebSi dafinansebasTan SedarebiT (ixileT<br />

Tavi 4.4.1.), qveynebis umravlesobaSi pirdapiri dafinansebis gziTY xdeba<br />

mxatvruli filmebis warmoeba. Eevropis TiToeul qveyanaSi mxatvruli<br />

filmebis pirdapiri dafinanseba da sagadasaxdo SeRavaTebi sulze<br />

daaxloebiT 4-5 dolars udris. saqarTveloSi filmebis dafinanseba<br />

gacilebiT naklebia, rasac Tan axlavs sagadasaxado SeRavaTebis<br />

araraseboba.<br />

intervenciis logikuri safuZveli: ufro meti dafinansebaa saWiro, raTa<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnul centrs saSualeba hqondes daexmaros kinoindustrias<br />

Rirebulebis jaWvis yvela etapze.<br />

rekomendacia: gvjera, rom saqarTvelos dauyovnebliv sWirdeba damatebiTi<br />

dafinansebis wyaroebis moZieba. erT-erTi umTavresi qmedeba am<br />

41


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

TvalsazrisiT ukavSirdeba filmebis warmoebisa da distribuciis<br />

mxardamWeri fondis Seqmnas. savaraudod, misabaZ modelad gamodgeba<br />

poloneTis magaliTi, sadac msgavsi uwyeba Seiqmna 2005 wels. Ees organo<br />

weliwadSi 25 milion evros iRebs erovnuli kino-<strong>industriis</strong><br />

dasafinanseblad.<br />

saqarTveloSic SeiZleba msgavsi fondis Seqmna. imisaTvis, rom warmoebis<br />

done gaizardos da uzrunvelyofili iqnas misi grZelvadiani stabiluroba<br />

ekonomikuri TvalsazrisiT, unda gaizardos dafinansebis biujeti da<br />

ganxorcieldes komerciulad qmediTunariani proeqtebi. garda amisa,<br />

sagrZnoblad unda gaizardos dafinansebuli proeqtebis raodenoba, rom<br />

Sesabamisad gaizardos warmoebis moculobac. dafinanseba Semdeg<br />

faqtorebze unda iyos mimarTuli:<br />

Eerovnuli Sinaarsis filmebis<br />

komerciul-SemoqmedebiTi kompaniebi, romlebic proeqtebs<br />

axorcieleben<br />

proeqtebma unda daakmayofilos Sesabamisi kriteriumebi Semosavlis<br />

miRebis TvalsazrisiT.<br />

am rekomendaciebis gaTvaliswinebis SemTxvevaSi Cveni rCevaa, rom<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma moaxdinos Tanxebis<br />

distribucia. saWiro iqneba damatebiTi kvlevis Catareba, raTa Sefasdes<br />

teqnikuri detalebi da dazustdes SesaZlo dafinansebis moculoba.<br />

5.2.2 sagadasaxado SeRavaTebis ganviTareba<br />

sakiTxi: saqarTveloSi dafinanseba mxolod saxelmwifo subsidiebis saxiTaa<br />

xelmisawvdomi. Ddafinanseba SezRudulia da ver uzrunvelyofs regularul<br />

warmoebas. Uucxoeli prodiuserebi eridebian saqarTveloSi filmebis<br />

gadaRebas, radgan qveyana saxifaTo teritoriad miiCneva. garda amisa,<br />

adgilobrivi sagadasaxado sistemac ar aris Tanmimdevruli.<br />

intervenciis logikuri safuZveli: sagadasaxado SeRavaTebi aris saSualeba<br />

ucxouri warmoebis mosazidad. Aadgilobrivi kompaniebisTvis ki es aris<br />

stimulis momcemi faqtori kino-industriaSi investirebis TvalsazrisiT.<br />

naklebad savaraudoa, rom mokle xanSi saqarTvelo gaxdeba qveyana, sadac<br />

ucxoeli prodiuserebi filmebis gadaRebas moisurveben. saqme ar exeba<br />

mxolod sagadasaxado SeRavaTebs, rac SeiZleba mimzidveli iyos<br />

ucxoelebisTvis. nebismieri qveyana, sadac gadamRebi jgufi Cadis saTanado<br />

infrastruqturiTa da aRWurvilobiT unda iyos uzrunvelyofili.<br />

saqarTveloSi ki yovelive amis deficitia da adgilobrivi infrastruqtura<br />

ar aris mzad umaspinZlos mxatvruli filmebis orze met gadamReb jgufs.<br />

Tu es sakiTxebi ar mogvarda, ucxoelebis interesi saqarTvelos mimarT ar<br />

gaizrdeba. adgilobrivi konsultaciebis fonze isic naTelia, rom<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris dafinanseba mcirea da sxva<br />

alternatiuli wyaroc ar aris xelmisawvdomi.<br />

am bolo dros saqarTveloSi mniSvnelovand gamartivda sagadasaxado<br />

sistema. Aadgilobrivi kvleva sagadasaxado da finansuri sakiTxebis Sesaxeb<br />

xazgazmiT aRniSnavs, rom mTavari problema mdgomareobs ara gadasaxadebis<br />

saxeobebSi, aramed mis procedurul sakiTxSi.<br />

42


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

rekomendacia: rogorc aRmoCnda, adgilobrivi kino<strong>industriis</strong> ganviTarebis<br />

problema ara mxolod fiskalur stimulirebas ukavSirdeba. saqarTveloSi<br />

aris mkveTri saWiroeba imisa, rom filmis warmoebis Rirebulebis jaWvi<br />

ganviTardes. Mmagram dRevandeli sagadasaxado sistemis gamoyenebis<br />

gamartiveba mainc yvelaze aqtualuri sakiTxia.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma unda gamouSvas<br />

specialuri sagadasaxado instruqtaJi kino<strong>industriis</strong> dafinansebisTvis<br />

amJamindeli kanonmdeblobis safuZvelze. Aadgilobrivi kvlevis angariSi<br />

sagadasaxado da finansuri sakiTxebis Sesaxeb aqcents akeTebs<br />

gadasaxadebis procedurul sirTuleebze da ara Tavad gadasaxadebis<br />

saxeobebze. Aamitom, am SemTxvevaSi saWiroa prioritetebis Tanaxmad<br />

moqmedeba. saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma unda<br />

uxelmZRvanelos adgilobrivi biznesisTvis sagadasaxdo instruqtaJis<br />

Seqmnis strategiul process. Kam mizniT <strong>kinematografiis</strong> centrma unda<br />

iTanamSromlos finansur uwyebebTan, magaliTad finansTa saministrosTan da<br />

sagadasaxado uwyebasTan. Aamgvarad, adgilobrivi biznesi SeZlebs<br />

Tanamimdevrulad muSaobas sagadasaxado sistemasTan mimarTebaSi.<br />

kvlevis kidev erTi sfero aris kerZoO seqtoris stimulireba kinoindustriaSi<br />

investirebisTvis. Qqveynis zogadi ekonomikuri mdgomareoba<br />

arasaxarbieloa am TvalsazrisiT. Tumca, saqarTvelos realobaSi SeiZleba<br />

ungruli modelis gamoyeneba.<br />

am modelSi mwarmoebeli kompania da kerZo sponsori (ZiriTadad didi<br />

kompania) sagadasaxado SeRavaTebiT sargebloben. Aam garemoebaSi,<br />

korporatiuli sponsori filmis biujetis 20%-s uxdis mwarmoebel<br />

kompanias. Tavis mxriv, korporatiuli sponsori sagadasaxado SeRavaTiT<br />

sargeblobs da mas unazRaurdeba 20%-iani wvlili. aseT SemTxvevaSi<br />

sagadasaxdo SeRavaTi sponsorisTvis aris investiciis ukan amoReba.<br />

mwarmoebeli kompaniisTvis ki es aris naRdi fuli. Tu filmi erToblivi<br />

nawarmia, maSin qarTveli Tanamwarmoebeli 20%-ian sagadasaxado SeRavaTs<br />

iRebs da amiT, wvlili Seaqvs filmis biujetSi.<br />

samarTlebrivi TvalsazrisiT, sponsors ar unda hqondes finansuri<br />

daintereseba mwarmoebeli kompaniis mimarT da sargebeli ar unda miiRos<br />

sadistribucio Semosavlisgan.<br />

am modelis perspeqtivis Sesamowmeblad Semdegi teqnikuri sakiTxebi unda<br />

mogvardes:<br />

1) adgilobrivi mwarmoebeli kompania da Tavad warmoebac daregistrirebuli<br />

unda iyos filmis mwarmoebel adgilobriv organod (ungrul modelSi es<br />

aris erovnuli kino<strong>industriis</strong> uwyeba)<br />

2) adgilobrivma filmis mwarmoebelma organom unda gansazRvros filmis<br />

pirobiTi danaxarji, rac SeiZleba sagadasaxado SeRavaTis zeda zRvari<br />

iyos( ungrul modelSi am funqcias erovnuli kino<strong>industriis</strong> uwyeba<br />

asrulebs)<br />

3) biujeti da warmoebis xarjebi unda Semowmdes (ungreTSi filmis pirobiTi<br />

danaxarji ganisazRvreba rogorc nebismieri gadasaxadi filmis<br />

warmoebasTan dakavSirebiT. Aam proceduris Sesruleba SesaZlebelia<br />

warmoebis angariS_faqturis erovnuli <strong>kinematografiis</strong> uwyebisTvis<br />

wardgeniT ).<br />

4) sponsorma unda miiRos serTifikati Sesabamisi angariS-faqturebis<br />

43


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

gadaxedvis Semdeg. serTifikatis aRebis Semdeg sponsors SeuZlia<br />

isargeblos sagadasaxado SeRavaTiT im pirobiT, Tu man namdvilad Seitana<br />

wvlili filmis warmoebis procesSi (naRdi fulis gadaricxvis saxiT).<br />

filmis warmoebis procesis pirdapiri mxardaWeris alternatiuli meTodi<br />

axali zelandiis modelia.<br />

filmis mwarmoebeli <strong>qarTuli</strong> kompania SeiZleba gaTavisufldes<br />

saSemosavlo gadasaxadisgan, Tu is erovnul films gadaiRebs. axal<br />

zelandiaSi es sistema sakmaod daxvewilia da iTvaliswinebs droebiT da<br />

saboloo serTificirebas erovnuli filmebis gadaRebaze. saqarTveloSi<br />

kino-industria jerjerobiT ar aris saTanadod ganviTarebuli da amitom<br />

aseTi meqanizmis SemoReba ar iqneba advili.<br />

Tumca, kargi iqneba, Tu saqarTvelos mTavroba 3-4 wlis ganmavlobaSi kinoindustrias<br />

saSemosavlo gadasaxadisgan gaaTavisuflebs. es sacdeli<br />

modeli Seamowmebs procesis qmediTunarianobas da gegmis upiratesobebsa da<br />

naklovanebebs daadgens.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris strategiuli<br />

reorganizaciac Zalze mniSvnelovania: man unda Caataros filmebis<br />

mwarmoebeli kompaniebis monitoringi da serTificireba.saSemosavlo<br />

gadasaxadis gauqmeba unda moxdes <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris mier<br />

gacemuli serTifikatis safuZvelze, romelic kompanias aZlevs filmebis<br />

mwarmoebeli <strong>qarTuli</strong> kompaniis kvalifikacias, xolo films - <strong>qarTuli</strong><br />

erovnuli filmis statuss.<br />

gegmis ganxorcielebis perspeqtiva Sesabamisma finansurma uwyebebma unda<br />

Seiswavlon. imdenad, ramdenadac saqarTveloSi sagadasaxado sistema<br />

gamartivda, damatebiTi sagadasaxado SeRavaTebi SeiZleba aRar dawesdes.<br />

saqarTvelos xelisuflebam xeli unda Seuwyos filmis warmoebis<br />

infrastruqturis ganviTarebas. am SemTxvevaSic ungruli modeli SeiZleba<br />

saukeTeso adgilobrivi alternativa aRmoCndes.<br />

mTavrobam garkveuli sagadasaxado SeRavaTebi unda warmoadginos, Tu<br />

adgilobrivi an ucxouri prodiuserebi (kompaniebi) kino-<strong>industriis</strong><br />

infrastruqturaSi daabandeben. magaliTad, ungreTSi gadamxdelma SeiZleba<br />

moiTxovos 10 wlamde periodis SeRavaTi, Tu investicia gadaaWarbebs 100<br />

milion forints (400 000 evros). finansTa saministro gascems licenziebs<br />

sagadasaxado SeRavaTebze da procentuli maCvenebeli damokidebuli iqneba<br />

investiciebis lokaciaze, magaliTad, investiciebis 35% budapeStSi.<br />

gadamxdelma aseve SeiZleba isargeblos fasdaklebiT uZrav qonebasa da<br />

aRWurvilobaze (15-50%-iani fasdakleba ungreTSi). Mmsgavsi sqema SeiZleba<br />

Seswavlili iyos saqarTvelos magaliTze.<br />

5.2.3 dafinansebis damatebiTi wyaroebi:<br />

sakiTxi: <strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> strategiuli ganviTarebisTvis saWiro<br />

kapitalis Sesaqmnelad damatebiTi finansuri SeRavaTebi SeiZleba gaxdes<br />

saWiro. Ggarda amisa, filmebis warmoebisa da distribuciis mxardamWeri<br />

fondis Camoyalibebam SesaZloa azrTa sxvadasxvaoba gamoiwvios komerciul<br />

seqtorSi da ver moxerxdes saTanado kanonmdeblobis miReba. Aamitom,<br />

44


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

savaraudod, saqarTvelos dasWirdeba Semosavlis sxva potenciuri wyaroebis<br />

moZieba<br />

5.2.3.a gaTamaSebis dafinanseba<br />

intervenciis logikuri safuZveli: gaTamaSebis dafinanseba kino-<strong>industriis</strong><br />

damatebiTi dafinansebis wyarod SeiZleba iqces, rogorc es bevr sxva<br />

qveyanaSi xdeba, magaliTad gaerTianebul samefosa da axal zelandiaSi.<br />

erovnuli gaTamaSebebis iniciatori da organizatori qveynis centraluri an<br />

adgilobrivi mTavrobaa. gaTamaSebaSi bevri prizia. zogierTi mTavroba am<br />

meTods kanongareSe acxadebs, zogi ki piriqiT. gaTamaSeba anu latarea<br />

damatebiTi Semosavlis wyaroa. zog qveyanaSi erovnuli gaTamaSebebidan<br />

miRebuli Semosavali kino-<strong>industriis</strong> dafinansebisTvis gamoiyenes.<br />

magaliTad, did britaneTSi <strong>kinematografiis</strong> sabWo erovnuli latareis fuls<br />

iyenebs axalbeda filmebis mwarmoeblebis dasaxmareblad, iseTi saintereso<br />

filmebis dasafinanseblad, rogoricaa Touching the Void’ da ‘Vera Drake. amiT<br />

mayureblebs saSualeba eZlevaT msoflios saukeTeso filmebi naxon.<br />

erovnuli latareidan miRebuli Tanxa aseve gadaecema regionalur<br />

saagentoebs, romlebic Semdeg afinanseben filmebis warmoebas. es Tanxebi<br />

xSirad investirebis formas iZens da mogvianebiT SeTanxmebis safuZvelze<br />

xdeba investiciis kompensireba. didi britaneTis <strong>kinematografiis</strong> sabWo<br />

exmareba kino-industrias ganviTarebis, axali kinosa da premier fondebis<br />

meSveobiT.<br />

erovnuli gaTamaSebebis fondi mniSvnelovnad zrdis im kapitalis<br />

moculobas, rac did britaneTSi kulturis sferos dafinansebaze ixarjeba.<br />

erovnul latareas 1994 wels Caeyara safuZveli. misi wyalobiT xelovnebis<br />

sfero weliwadSi 250 milionze mets iRebs. igive Tanxa gadaecema sports,<br />

saqvelmoqmedo saqmes, memkvidreobas da sxva aqtivobebs. erovnul latareas<br />

mxolod kapitaluri proeqtebis dafinanseba SeuZlia. Ddidi britaneTis<br />

kanonmdeblobis mixedviT, filmis warmoebaze daxarjuli Tanxa aRiqmeba<br />

rogorc kapitaluri danaxarji, radgam saboloo produqti warmoadgens<br />

kapitalur aqtivs.<br />

rekomendacia: saqarTvelom unda Seiswavlos latareis principis gamoyeneba<br />

kinondustriis ganviTarebaSi. rogorc kino-industria, agreTve kulturis<br />

mTeli seqtori SeiZleba dafinansdes erovnuli latareis mier. Tumca,<br />

jerjerobiT qveyanaSi ar arsebobs aseTi latareis cneba. kanonmdeblebma<br />

unda gaiTvaliswinon ASesaZlo variantebi da gamoiyenon gaTamaSebis<br />

arsebuli saxeobebi kino<strong>industriis</strong> dasaxmareblad.<br />

ra Tqma unda, es sakmaod gabeduli nabiji iqneba da mTavrobam saTanadod<br />

unda Seiswavlos ganxorcielebis gegma. Aarsebobs garkveuli<br />

SesaZleblobebi, rac saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma<br />

SeiZleba mTavrobasTan erTad ganixilos.<br />

5.2.3.b sazogadoebrivi mauwyeblis dafinanseba<br />

intervenciis logikuri safuZveli: saerTaSoriso analizi gviCvenebs, rom<br />

zogierTi qveyana uzrunvelyofs dafinansebas sazogadoebrivi mauwyeblobis<br />

meSveobiT. bevr qveyanaSi sazogadoebrivi mauwyebloba, rogorc aseTi,<br />

45


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

mniSvnelovan rols TamaSobs adgilobrivi produqciis warmoebisa da<br />

popularizaciis saqmeSi<br />

did britaneTSi meoTxe arxi da bibisi afinanseben kino-proeqtebs. meoTxe<br />

arxis ganyofilebam “filmi oTxi” bevri popularuli filmi daafinansa<br />

wlebis ganmavlobaSi. meoTxe arxi 1982 wels gaixsna. mas didi wvlili<br />

Seaqvs inovaciur da eqsperimentul proeqtebSi, televiziaSi da kinoindustriaSi.<br />

1982-dan 2000 wlamde is Zalian daexmara britanul kinoindustrias,<br />

romelsac rTuli periodi hqonda. Amis miRweva SesaZlebeli<br />

gaxda moklemetraJiani filmebi, romlebic sufTa britanuli xasiaTis iyo.<br />

magaliTad, maik leihis bevri filmi britanul sazogadoebaze “filmi<br />

oTxis” dafinansebulia. 1990-ian wlebSi am ganyofilebam investicia Cado<br />

iseT did proeqtSi rogoricaa Four Weddings and a Funeral.” man araerTi<br />

axalgazrduli filmi daafinansa, Shallow Grave, Trainspotting, sadac<br />

varskvlavebis gundia Tavmoyrili: msaxiobi evan makgregori, reJisori deni<br />

boili, prodiuseri endriu makdonaldi da scenaristi jon hodji. Ffilmi<br />

Trainspotting 1.7 milioni dajda. is msoflio hiti gaxda da 20-jer meti<br />

Semosavali miiRo.<br />

rekomendacia: saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma unda<br />

Seiswavlos dafinansebis alternatiuli wyaroebi filmebis proeqtebisTvis<br />

saxelmwifo mauwyebeli kompaniebis daxmarebiT. amJamad, am TvalsazrisiT<br />

dadebiTi tendencia ikveTeba. magaliTad, saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong><br />

erovnulma centrma, sazogadoebrivma mauwyebelma da kerZo kompaniam<br />

daafinanses sacdeli proeqti “konfliqtis zona” da is male gamova<br />

asparezze. Zalian misasalmebeli faqtia, rom saqarTveloSi arsebobs<br />

sazogadoebrivi mauwyebeli da is afinansebs proeqtebs.<br />

aRsaniSnavia holandiuri modelic, romelic SesaZloa adaptirebuli iqnas<br />

qarTul realobaSi.<br />

magaliTi 2: mauwyebelTa valdebuleba filmebis dafinansebis Sesaxeb: holandiuri<br />

modeli<br />

holandiuri mauwyebeli organizaciebi fundamentalur rols asruleben filmebis<br />

warmoebis saqmeSi kinematografiaSi aqtiuri monawileoba nebayoflobiTia da es<br />

tendencia 2005 wlidan aRiniSneba. sazogadoebrivma mauwyeblebma gamoacxades, rom<br />

maT SeimuSaves specialuri <strong>politika</strong> <strong>kinematografiis</strong> dargSi, rac iTvaliswinebs<br />

koordinirebul investiciebs mxatvruli filmebis gadaRebaSi.<br />

sazogadoebriv mauwyebelTa wvlili pirdapiri investiciis formas iZens. Ggarda<br />

amisa, arseboben damfinansebeli organizaciebi, romelTa mizania im proeqtebis<br />

dafinanseba, sadac sazogadoebrivi mauwyeblebi arian CarTuli. komerciul<br />

mauwyeblebs umniSvnelo roli aqvT am saqmeSi, magram axlaxans, erTerTma mTavarma<br />

komerciulma mauwyebelma holandiaSi “ar-ti-el nederlandma” SeimuSava<br />

<strong>kinematografiis</strong> investirebis <strong>politika</strong>.<br />

holandiis kanonSi erTaderTi debuleba, romelic relevanturia am TvalsazrisiT<br />

warmoadgens mediis Sesaxeb aqtis 170-e nawils. is exeba fonds, romelic exmareba<br />

radiosa da televiziis mauwyeblebs. aRniSnuli fondi 1988 wels daarsda. Mmisi<br />

mizani iyo sazogadoebrivi mauwyeblebisTvis finansuri daxmarebis gaweva warmoebis<br />

xarisxis ganviTarebis kuTxiT. fondi afinansebs mxolod saxelmwifo mauwyeblebs.<br />

dafinanseba xelmisawvdomia mxatvruli filmebisTvis. Tu maT aqvT kulturuli<br />

mniSvneloba. Mmas Semdeg rac dasturi mova holandiis <strong>kinematografiis</strong> fondidan,<br />

46


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

aRniSnul fonds “stifos” uwevs gadawyvetilebis miReba finansebis gamoyofis<br />

Sesaxeb.<br />

mediis Sesaxeb aqtis 170.5-e nawilSi naTqvamia, rom yovel wels sazogadoebriv<br />

mauwyebelTa sareklamo Semosavlis minimum 1/16 gadaecema fond “stifos.” saSualod<br />

es Tanxa 16 milion evros udris weliwadSi. aRsaniSnavia, rom garda amisa,<br />

ganaTlebis, kulturisa da mecnierebis saministro pirdapir gadascems “stifos”<br />

misi Semosavlis minimum 1/16-s. saxelmwifo mdivanma aRniSnul fonds 15.621.384 evro<br />

gadasca 2004-2008 wlebSi.<br />

am Tanxidan 0.8 milioni evro gankuTvnilia “stifos” mier sazogadoebrivi<br />

mauwyeblebis dafinansebisTvis mxatvruli filmebis sawarmoeblad. “stifo” agreTve<br />

afinansebs dokumentur filmebs da animaciur filmebs, romelTa nawili<br />

kinoTeatrebSic gamodis.<br />

fondi holandiis kulturis saministrom daafuZna, magram avtonomiuri uflebebiT<br />

sargeblobs, is Tavad adgens sakuTar <strong>politika</strong>s da iRebs gadawyvetilebebs, romel<br />

proeqtebs dauWiros mxari. saministro ar ereva fondis saqmeebSi, Tumca fondi<br />

angariSvaldebulia mis winaSe. “stifos” mier mxatvruli filmebis warmoebis<br />

dafinanseba swored fondis Sida gadawyvetilebazea damokidebuli da ar<br />

warmoadgens iuridiul valdebulebas.<br />

5.2.4 prioritetuli samoqmedo punqtebi<br />

damatebiTi dafinansebis miReba SesaZlebelia kinosa da televiziis<br />

reklamebidan Semosavlis 1.5%-iani dabegvridan, sakabelo da<br />

satelituri mauwyeblobis mogebidan, farTomasStabiani<br />

mauwyeblobidan da saTamaSo biznesidan. Yyovelive es xels Seuwyobs<br />

warmoebis dafinansebis fondis Seqmnas.<br />

saWiroa, rom sagadasaxado instruqciebi filmis warmoebasTan<br />

dakavSirebiT efuZnebodes moqmed kanonmdeblobas. Aam sakiTxze<br />

SesaZlebelia saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centrisa da<br />

Sesabamis safinanso uwyebebis erToblivi muSaoba.<br />

kerZo seqtoris stimulireba kino<strong>industriis</strong> dasafinanseblad<br />

sagadasaxado SeRavaTebiTaa SesaZlebeli, roca kerZo investori<br />

filmis biujetis 20%-s uxdis mwarmoebel kompanias. Tavis mxriv,<br />

korporatiuli sponsori sargebels iRebs sagadasaxdo SeRavaTidan da<br />

inazRaurebs 20%-ian wvlils saSemosavlo gadasaxadis saxiT.<br />

SesaZlebelia, rom Seswavlil iqnas filmebis mwarmoebelTa<br />

gadasaxadebisgan gaTavisufleba drois garkevuli periodis<br />

ganmavlobaSi, Tu isini daakmayofileben moTxovnas erovnuli<br />

filmebis warmoebasTan dakavSirebiT.<br />

sagadasaxado SeRavaTebis daweseba, Tu adgilobrivi an ucxoeli<br />

prodiuserebi (kompaniebi) investicias axorcieleben kinowarmoebis<br />

<strong>industriis</strong> ganviTarebaSi.<br />

erovnuli latareis dafinansebis modeli SemoReba, Tu saqarTvelos<br />

mTavroba mxars dauWers aRniSnul iniciativas.<br />

filmebis proeqtebis dafinansebis wyaroebis ganviTareba mTavari<br />

sazogadoebrivi mauwyeblis meSveobiT, rogorc miRebulia holandiur<br />

modelSi (nawili 5.2.3.)<br />

5.3 strategiuli mxardaWeris ganviTareba<br />

“eisiTis” mier Catarebuli kvlevis mixedviT, amJamad kino<strong>industriis</strong><br />

strategiuli mxardaWeris gegma ar aris saTanadod SemuSavebuli.<br />

47


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri mTavar rols asrulebs<br />

seqtoris ganviTarebaSi, Tumca mas mxolod SezRuduli biujeti aqvs. Mmainc<br />

mniSvnelovania, rom saqarTvelo iseT qveynebSi damkvidrebuli modelis<br />

mixedviT moqmedebs, sadac kino-industria dinamiurad viTardeba. angariSSi<br />

naCvenebia ramdenime meTodi, Tu rogor unda ganxorcieldes seqtoris<br />

mxardaWera mokle da saSualo vadian periodSi. aRniSnuli rekomendaciebi<br />

damokidebulia dafinansebis damatebiT wyaroebze, rasac uzrunvelyofs<br />

manamde mocemuli rekomendaciebis Sesruleba<br />

5.3.1 qseluri kapitalis ganviTareba<br />

sakiTxi: <strong>qarTuli</strong> kino<strong>industriis</strong> ZiriTadi susti mxare aris qseluri<br />

SesaZleblobebis da codnis gaziarebis nakleboba. Ees ki dakavSirebulia<br />

strategiuli mxardaWeris resursis naklebobasTan, rasac SeuZlia seqtorSi<br />

e.w. “qseluri kapitalis” ganviTareba.<br />

intervenciis logikuri safuZveli: sferoSi Catarebulma kvlevam cxadhyo,<br />

rom SemoqmedebiTi <strong>industriis</strong> qselis ganviTareba inovaciebisa da codnis<br />

gadacemis, iseve rogorc ekonomikuri zrdis sawindaria. qselis ganviTareba<br />

saSualebas aZlevs firmebs erTmaneTs gauziaron gamocdileba da praqtika<br />

da safuZveli daudon ekonomikur konkurentunarianobas.<br />

amitom saqarTvelosTvis gadamwyveti mniSvnelobisaa Rirebulebis jaWvis<br />

yvela aspeqtisTvis saTanado SesaZleblobebis uzrunvelyofa.<br />

rekomendacia: saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma unda<br />

iTanamSromlos universitetebTan da <strong>industriis</strong> warmomadgenlebTan, raTa<br />

Seiqmnas codnis gaziarebis SesaZleblobebi sferos nebismieri aspeqtisTvis.<br />

aseT SemTxvevaSi, SesaZlebelia aqcentis gakeTeba calkeul faqtorebze,<br />

rogoricaa warmoebis bolo faza, cifruli filmebis Seqmna, a.S. am<br />

sakiTxebis ganxilvisas sasurveli iqneba saerTaSoriso eqspertebis mowveva,<br />

raTa maT TavianTi gamocdilebis Sesaxeb isaubron da garda amisa,<br />

urTierTobebi damyardes seqtorebs Soris.<br />

SemoqmedebiTi <strong>industriis</strong> qselis saintereso da warmatebuli modeli<br />

funqcionirebs londonSi. am models ewodeba “sinki,” romelic<br />

orientirebulia axal azrovnebaze, inovaciebze, komerciul<br />

TanamSromlobaze da SemoqmedebiT partniorobaze. Tu Rirebulebis jaWvis<br />

procesi warmatebiT ganxorcieldeba, saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong><br />

erovnuli centri SeZlebs seqtoris ekonomikur ganviTarebaze aqcentis<br />

gakeTebas.<br />

5.3.2 informacia adgilmdebareobis Sesaxeb<br />

sakiTxi: informacia adgilmdebareobis, niWis, SemoqmedebiTi jgufis Sesaxeb<br />

ar aris saTanadod organizebuli saqarTveloSi. es ki dabrkolebas<br />

warmoadgens adgilobrivi da potenciuri ucxoeli prodiuserebisTvis,<br />

romlebsac surT filmis gadaReba saqarTveloSi. zogierTi kerZo<br />

organizacia cdilobs am informaciis Segrovebas da bazis Seqmnas, magram<br />

procesi jerjerobiT araefeqturia.<br />

intervenciis logikuri safuZveli: mwarmoeblebis mozidvis da qveynis<br />

sazRvargareT popularizaciis mizniT, iseve rogorc adgilobriv<br />

48


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

momsaxurebasa da niWier kadrebze moTxovnis gazrdis mizniT, saWiroa<br />

farTomasStabiani samuSaos Catareba. Oorganizebuli qmedeba uzrunvelyofs<br />

informaciis gacvlas adgilobrivi da saerTaSoriso masStabiT, kvlevis<br />

gaumjobesebas, saxelmwifo maRalCinosnebisTvis mTeli rigi sakiTxebis dRis<br />

wesrigSi dayenebas, a.S. am farTomasStabiani samuSaos Sedegi iqneba ukeTesi<br />

marketingi da popularizacia, rac Tavis mxriv, gulisxmobs pirdapiri da<br />

arapirdapiri dasaqmebis SesaZleblobebis gaumjobesebas da turizmis<br />

ganviTarebas.<br />

rekomendacia: evropis <strong>kinematografiis</strong> komisiis qseli aris arakomerciuli<br />

asociacia, romelic exmareba evropul kino-industrias da kulturas.<br />

amJamad asociaciaSi 60 wevria 20 qveynidan. isini erToblivad muSaoben da<br />

saerTo mizniT xelZRvaneloben, romelic ukavSirdeba filmebis warmoebis<br />

mxardaWeras. adgilobriv doneze yvela wevri Tavisi qveynis interesebs<br />

icavs.<br />

rekomendirebulia, rom saqarTvelos Sesabamisma uwyebebma ganixilon es<br />

meqanizmi da Seiswavlon erToblivi qselis Seqmnis sakiTxi. erTi mxriv,<br />

aseTi qseli xels Seuwyobs codnisa da gamocdilebis gaziarebas sxvadasxva<br />

qveynebs Soris. meore mxriv, adgilobrivi uwyeba imuSavebs, romelic<br />

profesionalur momsaxurebas SesTavazebs dainteresebul pirebs.<br />

qveynebSi sxvadasxva saxis kompaniebi moRvaweoben. Eeseni arian fondebi an<br />

centrebi (bulgareTi, irlandia, a.S.) an damoukidebeli komisiebi<br />

(safrangeTi, fineTi, a.S.). orive saxis organizacia adgilobrivi<br />

xelisuflebisgan iRebs dafinansebas.<br />

qarTul realobaSi, Tu gaviTvaliswinebT saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong><br />

erovnuli centris strategiul mniSvnelobas da im fatqs, rom am seqtorSi<br />

ar arsebobs sxva saxelmwifo organizacia, Cveni rekomendaciaa, rom<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnulma centma daiwyos molaparakeba evropis<br />

<strong>kinematografiis</strong> komisiis qselTan, raTa Seiswavlos iq gawevrianebis<br />

potenciali.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris adgilobrivi ganyofileba<br />

SeiZleba Seiqmnas, romelic aRniSnul sakiTxze iqneba pasuxismgebeli.<br />

dafinansebis formebi da sqemis Taviseburebebi saTanadod unda gamoikvlion.<br />

magaliTi 3: kino-industria serbeTSi<br />

“kino-industria serbeTSi” 2009 wels dafuZnda, romlis mizania saerTaSoriso<br />

Tanaprodiuserebis mowveva serbeTSi filmebis gadasaRebad. organizaciis dafuZneba<br />

20-ze meti mwarmoebeli kompaniis da aSS-s ganviTarebis saagentos<br />

konkurentunarianobis proeqtis iniciativa iyo. gaixsna specialuri veb-gverdic.<br />

yovelive es imitom gakeTda, rom kino-industria serbeTSi erTerTi mniSvnelovani<br />

dargia. aSS-s ganviTarebis saagentos morigi nabiji iqneba serbeTis<br />

kinematografistTa komisiis Camoyalibeba.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrmac unda gamoikvlios dafinansebis<br />

amgvari wyaroebi da saerTaSoriso masStabiT unda eZebos partniorebi.<br />

am konteqstSi saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma unda SeZlos<br />

dasabuTeba, Tu ratomaa ekonomikurad mniSvnelovani msgavsi komisiis Camoyalibeba.<br />

amisTvis centrma unda gaiTvaliswinos da Seasrulos rekomendaciebi, romelic<br />

mocemulia nawilSi 5.3.3<br />

49


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

serbeTis SemTxvevaSi filmis warmoebis xarjebi 20%-iT naklebia, vidre CexeTsa da<br />

ungreTSi. serbeTi meore adgilze dgas msoflioSi ucxouri filmebis gadaRebis<br />

TvalsazrisiT. qveyana maRali donis momsaxurebas sTavazobs gadamReb jgufs. Aaqvs<br />

specialuri laboratoriebi specefeqtebiT, didi studia da sxva teqnikuri<br />

aRWurvilobebi. inglisuri ena Zalian popularulia serbeTSi. belgradi Ramis<br />

cxovrebis erTerTi saukeTeso magaliToa. Ffiskaluri SeRavaTebi kino-industriaSi<br />

moicavs 18%-ian dRgs SeRavaTs. http://www.filminserbia.com/ProductionServices.aspx<br />

5.3.3 kvleva da monacemebi<br />

sakiTxi: amJamad saqarTveloSi ar arsebobs empiriuli kvlevis monacemebi<br />

SemoqmedebiT industriasTan dakavSirebiT. es sakmaod farTo sakiTxia da<br />

gansakuTrebiT mniSvnelovania kino<strong>industriis</strong>Tvis.<br />

intervenciis logikuri safuZveli: SemoqmedebiTi <strong>industriis</strong> ganviTarebis<br />

saerTaSoriso praqtika da adgilobrivi kinowarmoeba adasturebs kvlevis<br />

Sedegebisa da monacemebis Segrovebis aucileblobas. aRniSnuli informacia<br />

kanonmdeblebs uxsnis seqtoris ekonomikur gavlenas, misi ganviTarebis<br />

xelisSemSlel barierebs da ekonomikuri ganviTarebis potencials. es<br />

informacia gamoiyeneba mTeli msoflios masStabiT politikis SemuSavebis,<br />

seqtoris lobirebis da misi interesebis politikur speqtrSi gatarebisTvis.<br />

garda amisa, misi meSveobiT kanonmdeblebi SeZleben, rom monacemTa bazis<br />

safuZvelze miiRon gadawyvetilebebi investiciebis Taobaze, rac ase<br />

mniSvnelovania SezRuduli resursebis pirobebSi.<br />

rekomendacia: Cveni rekomendaciaa, rom saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong><br />

erovnulma centrma Camoayalibos kvlevisa da politikis departamenti,<br />

romelic seqtoris sxvadasxva aspeqtSi Caatarebs saTanado kvlevas. Tumca<br />

saWiro iqneba siRrmiseuli empiriuli kvleva, romelic ufro naTel<br />

warmodgenas Seqmnis seqtoris moculobasa da gavlenaze, aseve seqtoris<br />

ganviTarebis strategiis SemuSavebaze.<br />

Cveni rekomendaciaa, rom saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma<br />

daiwyos yovelwliuri kvleviTi programa, raTa dazustdes profesiul<br />

momzadebasTan dakavSirebuli sakiTxebi, sferoSi dasaqmebulTa da<br />

damsaqmebelTa problemebi da treningis gamocdileba Cven gTavazobT did<br />

britaneTis “skilseTis” models, romlis adaptireba SeiZleba qarTul<br />

realobaSi.<br />

magaliTi 4: “skilseTi”<br />

“skilseTi” aris didi britaneTis erTerTi programa, romelic swavlobs kadrebis<br />

sakiTxs kinondustriaSi. aRniSnuli programa SemoqmedebiT media industriebs<br />

sTavazobs profesiul momzadebas, raTa moxdes <strong>industriis</strong> konkurentunarianobis da<br />

stabilurobis SenarCuneba.<br />

“skilseTi” orientirebulia mxatvruli filmebis SemoqmedebiTi jgufis Seswavlaze<br />

da am procesSi is TanamSromlobs didi britaneTis <strong>kinematografiis</strong> sabWosTan.<br />

muSaobis procesSi xdeba industriebis moculobis da formis gansazRvra, sferoSi<br />

dasaqmebulTa da damsaqmebelTa problemebis gacnoba da samomavlo perspeqtivis<br />

dasaxva. Yyovelive es Zalian mniSvnelovania sferosTvis da aseve mTavrobisTvis, rom<br />

mas sruli warmodgena hqondes SemoqmedebiTi media industriebis moculobasa da<br />

formaze.<br />

`skilseTis” da didi britaneTis <strong>kinematografiis</strong> sabWos mier Catarebul kvlevebSi<br />

50


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

saubaria britanuli kino<strong>industriis</strong> 10 000 wveriani samuSao jgufze, maT muSaobaze,<br />

treningebze, praqtikaze, kvalifikaciaze da demografiul suraTze. Ees kvleva<br />

exmareba didi britaneTis <strong>kinematografiis</strong> sabWos partniorebTan muSaobaSi da<br />

gegmazomieri dafinansebis uzrunvelyofaSi. Aam TvalsazrisiT, monacemebs<br />

gadamwyveti mniSvneloba aqvs gadawyvetilebebis miRebis procesSi.<br />

5.3.4 SeTanxmebebi erToblivi warmoebis Sesaxeb<br />

sakiTxi: erTaderTi saerTaSoriso xelSekruleba, romlesac saqarTvelo<br />

awers xels aris filmebis erToblivi warmoebis Sesaxeb evropuli<br />

konvencia. xelSekrulebis ratificireba 2001 wels moxda, magram is jer<br />

aravis gamouyenebia, rogorc TanamSromlobis umTavresi saSualeba. Uufro<br />

metic, adgilobriv prodiuserebs iseTi STabeWdileba aqvT, rom saqarTvelo<br />

arc aris am konvenciis wevri. radgan saqarTvelo ar aris evrokavSiris<br />

wevri, amitom media programebis xelmisawvdomoba SezRudulia. darda amisa,<br />

saqarTvelo arc EURIMAGES-is wevria.<br />

intervenciis logikuri safuZveli: SeTanxmeba erToblivi warmoebis Sesaxeb,<br />

rogorc wesi, zrdis filmis dafinansebis SesaZleblobebs. Zalian xSirad<br />

filmis erToblivi warmoebis mizezi swored dafinansebis potencialis<br />

gazrdaa, vidre SemoqmedebiTi TanamSromloba. Tumca, SemoqmedebiTi<br />

TanamSromlobis magaliTebic arsebobs. saqarTveloSi dafinansebis wyaro<br />

kino<strong>industriis</strong>Tvis Zalian SezRudulia. erToblivi warmoebis Sesaxeb<br />

SeTanxmeba ki SeiZleba iyos alternatiuli gza dafinansebis gazrdisTvis.<br />

Tu regionis rTul geopolitikur mdgomareobas gaviTvaliswinebT,<br />

dResdReobiT naklebad savaraudoa am kuTxiT oficialuri TanamSromloba.<br />

qarTvel mwarmoeblebsa da evropel profesionalebs Soris mWidro<br />

TanamSromlobis xelSewyobis mizniT Zalian mniSvnelovania sxvadasxva<br />

evropul iniciativaSi monawileobis miReba. erT-erTi aseTia `media~<br />

programa, romelic uzrunvelyofs praqtikuli da Teoriuli codnisa da<br />

gamocdilebis gaziarebas. Ddafinansebis da gamocdil partniorebTan<br />

TanamSromlobis gazrdis TvalsazrisiT sasurvelia ganxilul iqnas<br />

EURIMAGES- Si gawevrianebis sakiTxi.<br />

rekomendacia: qarTveli prodiuserebisTvis Zalian mniSvnelovania qveyanaSi<br />

arsebuli warmoebisa da erToblivi warmoebis SesaZleblobebis saTanado<br />

codna. am TvalsazrisiT saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris<br />

roli arsebiTia. centrma unda uzrunvelyos informaciis da miTiTebebis<br />

miwodeba kino<strong>industriis</strong> warmomadgenlebisTvis.<br />

amitom, vidre daiwyeba momaval partniorebTan erToblivi warmoebis Sesaxeb<br />

molaparakebebis sakiTxis ganxilva saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma<br />

centrma unda uzrunvelyos, rom evropuli konvencia filmebis erToblivi<br />

warmoebis Sesaxeb gamoiyeneba, rogorc TanamSromlobis saSualeba.<br />

sawyis etapze <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma unda miiRos kompetenturi<br />

organos statusi, rac imis garanti iqneba, rom adgilobrivi mwarmoeblebi<br />

informirebuli iqnebian maT SesaZleblobebze. sasurvelia, rom momzaddes<br />

xelSekrulebis Semajamebeli ganmartebiTi angariSi adgilobrivi<br />

mwarmoeblebisTvis. aqtiuri TanamSromloba sxva wevr qveynebTan da<br />

Sesabamis organoebTan potenciuri partniorobis sawindaria.<br />

51


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

imisaTvis, rom “media” programis dafinanseba xelmisawvdomi iyos, didi<br />

strategiuli mniSvneloba aqvs “medias” wevrebTan mWidro TanamSromlobas.<br />

amJamad “media” programaSi seriozuli cvlilebebi xorcieldeba. Pprograma<br />

iwvevs evrokavSiris wevrebs saTanamSromlod. esaa mosamzadebeli periodi<br />

imisaTvis, rom SemuSavdes sakanonmdeblo baza evrokavSirs, aziisa da aSS-s<br />

Soris TanamSromlobis programisTvis.<br />

mniSvnelovania, rom <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma monawileoba miiRos<br />

“media interneSenalis” mimdinare konsultaciebSi (morigi diskusia tardeba<br />

2009 wlis kanis filmebis festivalze). EamaSi gamoxatuli iqneba<br />

TanamSromlobis survili da aRniSnuli strategiuli svla uzrunvelyofs<br />

dafinansebis alternatiuli wyaroebis moZiebas. <strong>kinematografiis</strong> centris<br />

mier adgilobrivi iniciativebis mxardaWera arsebiTi mniSvnelobisaa<br />

sacdeli proeqtebis ganxorcielebaSi.<br />

EURIMAGES- Si gawevrianebis perspeqtiva saTanadod unda iqnas Seswavlili.<br />

erToblivi warmoebis meqanizmebis garda saqarTvelosTvis xelsayreli<br />

iqneba filmis distribuciaSi mxardaWeris miReba. erT-erTi mTavari amocanaa<br />

centraluri da aRmosavleT evropis qveynebis daxmareba, romlebisTvisac<br />

naklebad xelmisawvdomia “media programa.” EURIMAGES- Si gawevrianebisTvis<br />

garkveuli moTxovnebis dakmayofilebaa saWiro, magaliTad saTanado<br />

kanonmdebloba, saerTaSoriso molaparakebebis sqema, teqnikuri<br />

infrastruqtura. a.S.. amitom saqarTvelo unda moemzados EURIMAGES- Si<br />

gawevrianebisTvis da izrunos saWiro kriteriumebis dakmayofilebaze, rac<br />

mocemul angariSSia aRniSnuli.<br />

ixileT http://www.coe.int/t/dg4/eurimages/Source/Regulations/CriteresAdhesion_en.pdf.<br />

adgilobrivi prodiuserebi ar arian informirebuli “kievis” iniciativaze,<br />

romelsac saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri uwodebs erT-erT<br />

saerTaSoriso proeqts. rekomendirebulia, rom amasTan dakavSirebiT<br />

gamouSvan sainformacio gazeTi. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces im<br />

faqts, Tu rogor uwyobs xels kievis iniciativa regionalur<br />

TanamSromlobas Savi zRvisa da samxreT kavkasiis regionebSi da specifikur<br />

aqtivobebs, raSic CarTulia <strong>qarTuli</strong> kino-industria.<br />

ufro Rrmadaa Sesaswavli romeli qveyana iqneba saintereso<br />

saqarTvelosTvis, rom gaformdes xelSekruleba filmebis erToblivi<br />

warmoebis Sesaxeb. rogorc wesi, aseTi oficialuri TanamSromlobis ukan<br />

dgas SeRavaTebi, romliTac orive qveyana sargeblobs. Ooficialur<br />

erTobliv warmoebas igive statusi aqvs, rac erovnul films da amitom,<br />

orive mxare sargeblobs finansuri SeRavaTebiT.<br />

erToblivi warmoebis Sesaxeb xelSekrulebis gaformebamde saqarTvelos<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma unda gaiTvaliswinos, SeuZlia Tu ara<br />

saqarTvelos mimzidevli pirobebi SesTavazos partnior qveyanas. risi<br />

SeTavazeba SeuZlia saqarTvelos profesionali kadrebisa Tu momsaxurebis<br />

TvalsazrisiT? Tu profesionalizmis done da infrastruqtura ar aris<br />

saTanado simaRleze, maSin veraferi moizidavs ucxoel partniors.<br />

magaliTad, safrangeTSi sarkozis mTavrobam wamoayena iniciativa 20%-iani<br />

sagadasaxado SeRavaTis Sesaxeb saerTaSoriso warmoebisTvis. am<br />

kategoriaSi mosaxvedrad xarjebis minimaluri zRvari 1 milioni evro unda<br />

iyos, maqsimaluri ki 4 milioni evro. Aamgvarad, Tanamwarmoebeli qveyana<br />

52


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

20%-iani SeRavaTiT sargeblobs da iyenebs profesionalebis serviss. Tu<br />

saqarTveloSi kino-industria saTanadod ganviTardeba, maSin SesaZlebeli<br />

iqneba molaparakebebis dawyeba erTobliv warmoebaze. dResdReobiT ki<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnulma centrma aqcenti unda gaakeTos<br />

adgilobrivi kadrebis profesiul momzadebaze da seqtoris<br />

konsolidaciaze.<br />

5.3.5 seqtorSi TanamSromlobis gafarToeba<br />

sakiTxi: adgilobrivi konsultaciebis fonze Cans, rom saqarTvelos<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri erTaderTi uwyebaa, romelsac<br />

strategiuli roli aqvs kino<strong>industriis</strong> ganviTarebaSi. is erTaderTi<br />

damfinansebeli organizaciacaa. Aar arsebobs sxva samTavrobo<br />

organizaciebTan, an kulturisa da SemoqmedebiTi seqtoris sxva ganxrebTan<br />

mudmivi TanamSromlobis praqtika, rac xels Seuwyobda ganviTarebis<br />

process da ukeTesi operatiuli sistemebis xelmisawvdomobas.<br />

intervenciis logikuri safuZveli: filmis warmoebis procesi<br />

TanamSromlobas moiTxovs. saboloo produqtis misaRebad muSaobis<br />

procesSi sxvadasxva adamianuri resursia CarTuli. TanamSromloba filmis<br />

warmoebis yvela etapze Zalian mniSvnelovania, iqneba es ganviTareba Tu<br />

Cveneba. es ara marto warmoebis cikls exeba. adgilobrivi suraTi sakmaod<br />

arasaxarbieloa dafinansebis, dakvalianebisa Tu qseluri SesaZleblobebis<br />

TvalsazrisiT.<br />

rekomendacia: saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri unda gauZRves<br />

strategiul muSaobas adgilobrivi TanamSromlobis SesaZleblobebis<br />

Sesaswavlad. Mman unda wamoiwyos dialogi ASesabamis samTavrobo<br />

uwyebebTan, romlebic pasuxismgeblebi arian turizmis, investiciebisa da<br />

sxva mniSvnelovan sferoebze. Uupriani iqneba Turquli modelis Seswavla,<br />

sadac TurqeTis turizmis departamenti afinansebs adgilobrivi filmebis<br />

popularizacias evropis festivalebze.<br />

axali zelandiis kinematografistTa komisiac aqtiurad exmareba sxvadasxva<br />

aqtivobebs am sferoSi. saqarTveloSic unda ganixilon msgavsi strategiuli<br />

partniorobis modelebi. Aam saqmeSi potenciuri partniorebi SeiZleba iyvnen<br />

meria, regionaluri xelisufleba, a.S. TanamSromlobis procesSi aqcenti<br />

unda gakeTdes erTobliv muSaobaze, raTa ukeTesi pirobebi Seiqmnas<br />

adgilobrivi <strong>industriis</strong> ekonomikuri qmediTunarianobisTvis.<br />

seqtorebs ASoris urTierTobac Zalze mniSvnelovania. saWiroa, rom<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri aqtiurad CaerTos<br />

kulturis arsebul infrastruqturaSi, raTa ufro farTo kulturuli<br />

urTierTobebi damyardes. magaliTad, saqarTveloSi literaturisa da<br />

Teatraluri seqtoris Zlieri tradiciaa. Ees qve-seqtorebi unda<br />

gaerTiandes kino-industriasTan profesionalizmisa da<br />

SemoqmedebiTunarianobis gasaumjobeseblad. saqarTvelos didi kultura<br />

aqvs literaturisa da Teatris TvalsaziriT da warmatebis erTerTi<br />

garanti am kuTxiT unarCvevebisa da organizaciuli ganviTarebis<br />

urTierTgaziarebac iqneba.<br />

5.3.6 prioritetuli samoqmedo punqtebi<br />

53


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

codnis gaziarebis qselis ganviTareba, raTa ufro mWidro<br />

TanamSromloba damyardes kino-industrias, SemoqmedebiT da cifrul<br />

industrias Soris da Seiqmnas saTanado kvleviTi baza;<br />

evropis <strong>kinematografiis</strong> komisiis qselSi gawevrianeba adgilobrivi<br />

kinoinduistriis ganviTarebis da “inteleqtualuri” investirebis<br />

xelSewyobis mizniT;<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris kvlevis strategiam<br />

da <strong>politika</strong>m unda SeimuSavos monacemTa baza kino<strong>industriis</strong>Tvis da<br />

am informaciaze dayrdnobiT miiRos gadawyvetilebebi;<br />

Seswavlili iqnas EURIMAGE-Si gawevrianebis, “media” programaSi<br />

monawileobis, erToblivi warmoebis SesaZleblobebi Sesabamisi<br />

evropuli konvenciis farglebSi<br />

54


6 daskvna<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

angariSSi Cans, rom aucilebelia saswrafo zomebis miReba<br />

adekvaturi strategiuli gegmis SesamuSaveblad <strong>qarTuli</strong><br />

kino<strong>industriis</strong> ganviTarebisTvis, radgan Rirebulebis jaWvis<br />

yvela aspeqts Seexos mxardaWera.<br />

<strong>qarTuli</strong> kino-<strong>industriis</strong> gamococxleba ori wlis win daiwyo<br />

da axlac mimdinareobs. jer kidev bevri ramaa gasakeTebeli da<br />

garkveuli droa saWiro, raTa <strong>qarTuli</strong> kinowarmoeba<br />

ekonomikurad qmediTunariani seqtori gaxdes. Tumca, vimedovnebT,<br />

rom Tu mocemul angariSSi warmodgenili rekomendaciebi<br />

gaTvaliswinebuli iqneba, seqtoris transformaciis procesi<br />

ufro Rrma da xangrZlivi iqneba.<br />

rasakvirvelia, finansuri stimuli Zalian mniSvnelovania. Tu<br />

saqarTveloSi SemoiReben Sesabamis sagadasaxado SeRavaTebs,<br />

fundamenturad Seicvleba prodiuserTa saqmianoba (gamWvirvale<br />

biujetis uzrunvelyofa, detaluri angariS-faqturebi. a.S.), ris<br />

Sedegadac Seiqmneba ufro maRali donis sawarmoo da<br />

profesiuli kultura. K<strong>kinematografiis</strong> erovnul centrs<br />

SeuZlia wvlili Seitanos am procesSi da gataros cvlilebebi<br />

warmoebis serTificirebis TvalsazrisiT, iseve rogorc<br />

daadginos kriteriumebi erovnuli filmebis dafinansebisTvis.<br />

Cveni rekomendaciebic daexmareba filmebis industrias, romelic<br />

SeZlebs mniSvnelovani Semosavlis miRebas saxelmwifosgan<br />

sagadasaxado SeRavaTebis, gaTamaSebebis dafinansebis,<br />

sazogadoebrivi mauwyeblebis pirdapiri dabegvris saxiT.<br />

es sakmaod mniSvnelovani nabijebia. Tumca, Tu saqarTvelos<br />

mTavrobis survilia, rom qveyanaSi filmebis warmoeba maRal<br />

doneze iyos, isic unda aRiniSnos, rom mxolod sagadasaxado<br />

SeRavaTebiT saqmes ar eSveleba. saTanado yuradReba unda mieqces<br />

teqnikuri da komerciuli unarCvevebis ganviTarebas, iseve<br />

rogorc intastruqturisa da politikuri stabilurobis<br />

mniSvnelobas, rac did gavlenas axdens ucxoeli prodiuserebis<br />

gadawyvetilebaze iTanamSromlon Tu ara saqarTvelosTan.<br />

sagadasaxado SeRavaTi ufro farTo speqtris moTxovnebis<br />

mxolod erT-erTi Semadgeneli nawilia.<br />

es mniSvnelovani aRiarebaa ara marto imitom, rom arsebobs<br />

tendencia, rom ucxoelma prodiuserebma sasurvel teritoriaze<br />

gadaiRon filmi. magaliTad, 1990-ian wlebSi amerikeli da bevri<br />

sxva damoukidebeli prodiuseris samiznes praRa warmoadgenda.<br />

dResdReobiT, aseTi suraTia ungreTSi, bulgareTSi da yofili<br />

iugoslaviis teritoriazec ki, serbeTSi. es qveynebi erTmaneTs<br />

konkurencias uweven. Aamitom, saqarTvelom ara marto<br />

sagadasaxado SeRavaTebi unda daawesos, aramde maRali<br />

profesiuli donis momsaxureba unda uzrunvelyos iseT<br />

sferoebSi, rogoricaa sastumro, komunikaciebi, studiis<br />

infrastruqtura, ucxouri enis codna, maqsimalurad mcire<br />

55


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

biurokratia da gadamRebi jgufis usafrTxoeba. Aam faqtorebis<br />

gaTvaliswineba prioritetulia, raTa saqarTvelom SeZlos<br />

Rirseuli konkurencia gauwios ungreTsa Tu sxva romelime<br />

qveyanas. saxelmwifo <strong>politika</strong>, yuradReba unda gaamaxvilos<br />

profesiul momzadebaze, ganaTlebaze da sagadasaxado<br />

SeRavaTebze. garda amisa, arsebiTi mniSvneloba aqvs<br />

adgilobrivi distribuciis xelSewyobas da qarTvel<br />

kinematografistTa Soris komerciuli da ambiciuri miznebis<br />

gaRvivebas.<br />

progresuli midgomis Camoyalibeba <strong>qarTuli</strong> produqciis<br />

distribuciis mimarT aseve mniSvnelovania. aucilebelia, rom<br />

adgilobriv distribucias, rogorc absolutur prioritets<br />

maqimalurad Seuwyon xeli, radgan mxolod saerTaSoriso<br />

distribuciiT <strong>qarTuli</strong> filmis industria ver gaxdeba<br />

qmediTuariani ekonomikuri TvalsazrisiT.<br />

ufro metic, arcerTi ucxoeli partniori ar dainteresdeba<br />

iseTi qveynis filmiT, romlis Sesaxeb salaros monacemebi<br />

xelmiswavdomi ar aris. amitom, gadamwyveti mniSvneloba aqvs<br />

saqarTvelos masStabiT adgilobrivi distribuciis gaZlierebas<br />

da salaros monacemebis mopovebas. Aamave dros, Cveni<br />

rekomendaciaa, rom tradiciuli saditribucio modelebis garda<br />

gamoiyenoT cifruli distribuciis meTodi, radgan es ufro<br />

martivi saSualebaa imisaTvis, rom adgilobrivma warmoebam<br />

saerTaSoriso bazarze SeaRwios.<br />

arsebiTi mniSvneloba aqvs agreTve strategiul da<br />

organizaciul ganviTarebas. Aadgilobrivi konsultaciebis<br />

mignebebisa da saerTaSoriso analizis mixedviT aucileblad<br />

unda arsebobdes organizacia, romelic pasuxismgebeli iqneba<br />

<strong>kinematografiis</strong> seqtoris strategiuli ganviTarebis<br />

kontrolze. logikuria, rom es funqcia swored <strong>kinematografiis</strong><br />

erovnulma centrma Seasrulos. centrma ukve gamoavlina Tavisi<br />

SesaZleblobebi seqtorSi pozitiuri cvlilebebis<br />

TvalsazrisiT. es imas niSnavs, rom saqarTvelos<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri unda gaZlierdes, rogorc<br />

wamyvani saxelmwifo organizacia. centrma unda gaanalizos<br />

angariSSi warmodgenili situacia da umokles droSi dasaxos<br />

prioritetebi.<br />

saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris<br />

SesaZleblobebis gaZliereba kvlevebis Catarebis SesaZleblobis<br />

CaTvliT mniSvnelovani iqneba seqtoris warmatebuli<br />

ganviTarebisTvis. seqtoris ganviTarebasTan dakavSirebuli<br />

gadawyvetilebebis miReba unda moxdes kvlevis grZelvadiani<br />

programis safuZvelze, raTa SemuSavdes monacemTa baza. garda<br />

amisa gadawyvetilebebi unda daefuZnos droul informacias.<br />

zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, angariSSi warmodgenili<br />

rekomendaciebi morig kvlevas saWiroebs da am rekomendaciebis<br />

Sesrulebis testireba adgilobriv doneze unda moxdes.<br />

angariSSi mocemuli magaliTebi ucxoeTis gamocdilebidan<br />

56


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

saTanadod unda iqnas Seswavlili da mxolod rekomendaciisTvis<br />

iqnas gamoyenebuli. imis gadasawyvetad, Tu romeli praqtikaa<br />

umjobesi saqarTvelosTvis, unda Catardes kvleva misi realurad<br />

ganxorcielebis perspeqtivis Sesaxeb specifikur intervenciebTan<br />

mimarTebaSi, rogoricaa sagadasaxado SeRavaTebi, gaTamaSebis<br />

dafinanseba, a.S.<br />

ra Tqma unda, sakiTxebis mogvarebis meTodi pirdapir ar unda<br />

gadmoviRoT ucxoeTidan. saukeTeso varianti konsultaciebis<br />

Sedegad unda SemuSavdes. Tumca, saqarTvelos <strong>kinematografiis</strong><br />

erovnulma centrma am etapze miRebuli strategiuli<br />

rekomendaciebi Semdgom fazaSi unda gadaiyvanos da<br />

mTavrobasTan konsultacia gamarTos. vimedovnebT, rom Cveni<br />

rekomendaciebi kidev ufro daaCqarebs saqarTveloSi filmis<br />

<strong>industriis</strong> aRmavlobis process da xels Seuwyobs qarTveli<br />

kinematografistebis mxardaWeris gaZlierebas.<br />

57


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

danarTi 2- saerTaSoriso komparatori<br />

qveynebi<br />

safrangeTi<br />

safrangeTis Sesaxeb<br />

dasavleTY evropuli qveyana safrangeTi biskais yuresa da<br />

inglisis arxs esazRvreba da belgias, espaneTsa da<br />

gaerTianebuli samefos samxreT nawils Soris mdebareobs. qveyana<br />

agreTve esazRvreba xmelTaSua zRvis monakveTs italiasa da<br />

espaneTs Soris. safrangeTi 26 regionisgan Sedgeba da misi<br />

teritoria moicavs 547 030 kvadratul kilometers. evrokavSiris<br />

wevr wveynebs Soris safrangeTi yvelaze didia. aq buneba sakmaod<br />

mravalferovania. CrdiloeTiT da dasavleTiT sanapiro<br />

dablobebia, samxreT-aRmosavleTiT- alpebi. dasavleT evropis<br />

umaRlesi mwvervali “mon blani” zRvis donidan 4807 metris<br />

simaRliaa da alpebis mTebSi mdebareobs safrangeTsa da italias<br />

Soris.<br />

safrangeTis mosaxleoba 64 milionze metia. aq ZiriTadad<br />

evropelebi cxovroben da maTi umravlesoba kaTolike qristiania.<br />

franguli ena farTod gavrcelebuli yoveldRiuri enaa da<br />

regionaluri dialeqtebi da enebi TandaTan sul ufro da ufro<br />

naklebad gamoiyeneba.<br />

politikuri TvalsazrisiT safrangeTis respublika naxevradsaprezidento<br />

qveyanaa, romelsac demokratiis Zlieri tradiciebi<br />

aqvs. aRmasrulebel xelisuflebas ori lideri hyavs:<br />

respublikis prezidenti (amJamad nikolas sarkozi), romelic<br />

saxelmwifos meTauria da sayovelTao arCevnebis gziT irCeva 5<br />

wlis vadiT da mTavroba, romelsac saTaveSei udgas prezidentis<br />

mier daniSnuli premier-ministri (amJamad fransua filoni).<br />

safrangeTis parlamenti orpalatiani sakanonmdeblo organoa,<br />

romelic Sedgeba erovnuli asambleisa da senatisgan.<br />

safrangeTs Tanamedrove da kargad ganviTarebuli ekonomika aqvs.<br />

is meeqvse poziciazea mTliani Sida produqtis moculobis<br />

mixedviT (mSp udris 2,593.78 miliard dolars). safrangeTi evros<br />

zonis wevria. valuta evrom franguli franki 2002 wels<br />

Caanacvla.<br />

safrangeTis ekonomika moicavs uzarmazar kerZo warmoebas<br />

(daaxloebiT 2.5 milioni kompaniaa daregistrirebuli) mniSvnelovani<br />

saxelmwifo intervenciiT. mTavrobas didi gavlena aqvs<br />

infrastruqturuli seqtorebis ZiriTad segmentebze. Mmas ekuTvnis<br />

rkinigzis, eletroenergiis, saaviacio da satelekomunikacio<br />

infrastruqturebis ZiriTadi nawili.<br />

58


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

evropis ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciis<br />

Tanaxmad, 2004 wels safrangeTi iyo msoflios mexuTe udidesi<br />

eqsportiori da meoTxe udidesi importiori. 2003 wels safrangeTi<br />

pirdapiri ucxouri investiciebis mimRebi meore udidesi qveyana iyo<br />

evropis ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciis<br />

wevrebs Soris. am investiciebis moculobam 47 miliardi dolari<br />

Seadgina. am TvalsazrisiT safrangeTs win uswrebda luqsemburgi,<br />

Tumca aSS safrangeTis momdevno poziciaze iyo (39.9 miliardi<br />

dolariT). Semdeg modioda gaerTianebuli samefo (14.6 miliardi<br />

dolari), germania (12.9 miliardi dolari) da iaponia (6.3 miliarsi<br />

dolari). Aamave wels frangulma kompaniebma 57.3 miliardi dolaris<br />

investicia ganaxorcieles sazRvargareT da am mxriv, safrangeTi meore<br />

udidesi qveyana gaxda evropis ekonomikuri TanamSromlobisa da<br />

ganviTarebis organizaciis wevrebs Soris. am SemTxvevaSi safrangeTs<br />

win uswrebda aSS, romelmac 173.8 miliardi dolari daabanda<br />

sazRvargareT. gaerTianebuli samefo (55.3 miliardi dolari), iaponia<br />

(28.8 miliardi dolari) da germania (2.6 miliardi dolari)<br />

safrangeTis Semdeg iyvnen siaSi.<br />

didi nayofieri miwebis, Tanamedrove teqnologiebisa da evrokavSiris<br />

subsidiebis wyalobiT safrangeTi soflis meurneobis produqtebis<br />

wamyvani mwarmoebeli da eqsportiori qveyanaa evropaSi. Qqveynis<br />

umTavres saeqsporto produqcias warmoadgens xorbali, Sinauri<br />

frinveli, rZis produqtebi, saqonlisa da Roris xorci, saerTaSoriso<br />

doneze aRiarebuli sakvebi produqtebi da Rvino. safrangeTis soflis<br />

meurneobis seqtori evrokavSirsgan 14 miliard dolars iRebs<br />

subsidiis saxiT.<br />

6.1.1 sagadasaxdo sistemis mimoxilva<br />

safrangeTis moqalaqe valdebulia gadaixados saSemosavlo<br />

gadasaxadi. zogierTi Semosavali, rogoricaa pensia, qira, a.S. ibegreba<br />

Sesabamisi sqemis mixedviT 0-dan 40%-mde. arsebobs agreTve 18%-iani<br />

fiqsirebuli saSemosavlo gadasaxadi, romelic ukavSirdeba<br />

obligaciebs da sabanko procentebs.<br />

fuladi operaciebis umetesoba ibegreba damatebiTi Rirebulebis<br />

gadasaxdiT (19.6%).<br />

pirebi, romelTa sufTa Semosavali aRemateba 790 000-s ixdian qonebis<br />

gadasaxads.<br />

Aarsebobs ori saxis qonebis gadasaxadi.-sacxovrebeli adgilis<br />

gadasaxadi da miwis gadasaxadi. qveyanaSi gadasaxadis ganakveTebi<br />

gansxvavdeba, radgan regionalur da adgilobriv xelisuflebas<br />

sakuTari ganakveTebi aqvT dawesebuli.<br />

sacxovrebeli adgilis gadasaxads ixdis sacxovrebeli farTis<br />

mflobeli, romelic farTis patronad dafiqsirda 1 ianvars.<br />

miwis gadasaxads ixdis saxlis mflobeli. Tu safrangeTSi qonebas<br />

gayidiT, unda gadaixadoT realizebuli kapitalis gadasaxadi (16%).<br />

59


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

safrangeTis moqalaqeebi aseve ixdian 11%-ian socialur gadasaxads.<br />

Ddetaluri informaciisTvis ixileT: http://www.worldwide-tax.com/france/france-vat-taxes.asp<br />

Kkulturuli politikis mimoxilva<br />

safrangeTis kulturul seqtorSi dasaqmebuli adamianebis<br />

daaxloebiT 2% muSaobs. evrokavSirSi kulturis sferoSi dasaqmebis<br />

saSualo maCvenebeli 2.4%-ia. 39 2003 wlis Semdgomi monacemebiT,<br />

kulturisa da SemoqmedebiTi seqtoris wvlili safrangeTis mTlian<br />

Sida produqtSi 3.4%-ia da udris 79,424 milions. 40<br />

safrangeTs didi tradicia aqvs centraluri mTavrobis mier<br />

kulturis sferos mxardaWeris TvalsazrisiT, es tendencia jer<br />

kidev monarqiis droidan modis. Tumca mxolod mas Semdeg, rac de<br />

golma 1958 wels mexuTe respublika Camoayaliba, yvela ministrTa<br />

kabinetSi Sediona kulturis saministro. Kkulturisa da<br />

komunikaciebis saministro mTavari samTavrobo uwyebaa, romelic<br />

kulturisa da xelovnebis sferozea pasuxismgebeli. saministro<br />

ZiriTadad 8 sferos kurirebs. Eesaa memkvidreoba, muzeumebi,<br />

biblioTekebi da arqivebi, Teatri, vizualuri xelovneba, kino, musika<br />

da cekva, wignebi da kiTxva, safrangeTis kulturis sferos Semdegi<br />

prioritetebi aqvs: xelmisawvdomobis gazrda, xarisxis gaumjobeseba,<br />

sainformacio teqnologiebis gamoyeneba, raTa xelovneba ufro<br />

xelmisawvdomi gaxdes, pluralizmi da franguli enis dacva.<br />

sxva samTavrobo uwyebebic arian CarTuli kulturis sferoSi,<br />

rogoricaa sagareo saqmeTa saministros kulturis ganyofileba,<br />

romelic britaneTis sabWos ekvivalentad SeiZleba CaiTvalos<br />

safrangeTis adgilobriv administraciaSi mmarTvelobis 3 fenaa-<br />

komuna (qalaqebi da raionebi), departamentebi da regionebi.<br />

Ddepartamentebis da regionebis adgilobrivi biujeti 5-jer aRemateba<br />

1980-iani wlebis biujets. xelovnebis sferos dafinansebis 50.1%<br />

centraluri mTavrobidan modis, xolo 49.9%-adgilobrivi<br />

xelisuflebidan (aqedan 40.6% saolqo sabWoebidan, 7.3% departamentis<br />

sabWoebidan da 2% regionaluri sabWoebidan. centraluri<br />

xelisuflebis mier gamoyofili Tanxebis paralelurad aRniSnuli<br />

dafinanseba saSualebas aZlevs adgilobriv mTavrobas mniSvnelovani<br />

rolis Seasrulos kulturul cxovrebaSi.<br />

Kkino<strong>industriis</strong> <strong>politika</strong><br />

safrangeTSi kino<strong>industriis</strong> politikis SemuSavebis mizani iyo<br />

adgilobrivi warmoebis dacva holivudis dominanturi poziciisgan.<br />

politikis mTavar elements warmoadgens sagadasaxado SeRavaTebi da<br />

subsidiebi.<br />

safrangeTSi kinos gansakuTrebuli statusi aqvs da frang<br />

kanonmdeblebs saSualeba aqvT xeli Seuwyon kinoindustrias ise, rom<br />

es ukanaskneli ara marto SenarCundes xelovnebis dargad da<br />

60


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

industriad, aramed Tanamedrove msoflios kulturis erTerTi<br />

ZiriTad ganxrad.franguli kinematografia holivudis dominanturi<br />

<strong>industriis</strong> alternativaa, romlis unikaluroba ganpirobebulia<br />

maregulirebeli kanonmdeblobiT da mxardaWeris daxvewili praqtikiT,<br />

romelic droTa ganmavlobaSi viTardeboda. franguli kinematografia<br />

kargad emsaxureba <strong>industriis</strong> profesionalebs rogorc qveynis SigniT,<br />

aseve mis farglebs gareT. 2005 wels safrangeTSi 240 filmi gadaiRes,<br />

aqedan naxevari ucxoel partniorebTan erToblivad gaadaRebuli<br />

filmi iyo. franguli filmis warmateba nawilobriv imiT aixsneba, rom<br />

qveyanaSi seriozuli damcavi meqanizmebia erovnuli <strong>industriis</strong><br />

mimarT. Tumca qveyanaSi farTodaa gavrcelebuli ucxoeli msaxiobebis<br />

mowvevis tradicia, rac evropuli kino<strong>industriis</strong> ganviTarebisa da<br />

popularizaciis erTerTi mniSvnelovani meTodia.<br />

safrangeTSi filmebis ufro meti festivali tardeba, vidre<br />

romelime sxva qveyanaSi. savaraudod, parizi kinos yvelaze didi<br />

moyvaruli qalaqia msoflioSi.<br />

bolo wlebSi, safrangeTSi arsebuli kino<strong>industriis</strong> mxardaWeris<br />

sistema evrokomisiisa da msoflio savaWro organizaciis<br />

yuradRebis centrSi aRmoCnda.<br />

safrangeTis mTavrobis mflobelobaSi an mxardaWeris qveS<br />

Semdegi speficikuri kulturuli saagentoebi muSaobs:<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri, romelic 1946 wlis 25<br />

oqtombers daarsda saxelmwifo organizaciaa, romelic<br />

funqcionirebs, rogorc finansurad damoukidebeli uwyeba. centri<br />

eqvemdebareba kulturis da komunikaciebis saministros.<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centris mTvari funqciebia:<br />

o regulireba<br />

o kino<strong>industriis</strong>, mauwyeblobis, video, multimedia da<br />

teqnikuri industriebis mxardaWera<br />

o filmebisa da televiziis popularizacia mayureblisTvis<br />

o <strong>kinematografiis</strong> memkvidreobis SenarCuneba da ganviTareba<br />

arsebobs organizacia “em-te-emi,” romelsac mxars uWers<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnuli centri da socuzrunvelyofis<br />

saministro. es organizacia farTo speqtris filmebs sTavzobs<br />

mayurebels, romelTa ZiriTadi Tematikaa emigracia, devnilobaSi<br />

yofna, integracia da sxva socialuri sakiTxebi<br />

warmoebis xelSemwyob faqtorebs Soris aRsaniSnavia<br />

sagadasaxado SeRavaTebi. am sakiTxze muSaobs kino<strong>industriis</strong><br />

dafinansebis instituti da kulturuli industriebis instituti.<br />

6.1.1.a SeTanxmebebi erToblivi warmoebis Sesaxeb<br />

safrangeTs 44 qveyanasTan aqvs gaformebuli SeTanxmeba filmebis<br />

erToblivi warmoebis Sesaxeb. oficialuri SeTanxmebis<br />

safuZvelze gadaRebuli erToblivi filmebis wili frangul<br />

kinematografiaSi sakmaod mniSvnelovania. dResdReobiT<br />

61


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

gaerTianebuli samefo safrangeTis mTavari evropeli partnioria<br />

am TvalsazrisiT (2003 wels 23 erToblivi filmi gamovida, 2004<br />

wels- 13).<br />

specifikuri intervenciebi kinoinsutriaSi<br />

<strong>kinematografiis</strong> erovnul centrSi funqcionirebs mxardaWeris<br />

specialuri fondi, romelic kinos bileTebis gayidvidan<br />

miRebuli Semosavlis 10.9%-iT finansdeba miuxedavad filmis<br />

warmomavlobisa. es fondi aseve iRebs 5.5%-ian gadasaxads<br />

televiziis Semosavlidan da 2%-ian begaras video da internet<br />

servisebisgan. 1950-iani wlebidan moyolebuli safrangeTi<br />

avtomatur da SerCeviT meqanizmebs iyenebda filmebis warmoebis,<br />

distribuciisa da Cvenebis mxardasaWerad. <strong>kinematografiis</strong><br />

erovnuli centris fondidan Tanxis 60% avtomatur daxmarebas<br />

xmardeba, 40% ki- SerCeviTs. Aavtomaturi daxmareba uzrunvelyofs<br />

warmatebis anazRaurebas (komerciulad warmatebuli<br />

prodiuserebisTvis sasargeblod), SerCeviTi meqanizmi ki mxars<br />

uWers kulturul strategias da gansakuTrebulad epyroba<br />

axalbeda niWier reJisorebs.<br />

garda amisa, safrangeTSi funqcionirebs sxvadasxva finansuri<br />

instrumenti, rac sagadasaxdo SeRavaTebs efuZneba. am<br />

TvalsazrisiT, warmoebis mxardaWeris gegmas kino<strong>industriis</strong><br />

dafinansebis instituti da kulturuli industriebis instituti.<br />

kerZo kompania “ai-ef-si-ai-si” saxelmwifo kreditebiT<br />

uzrunvelyofs kino<strong>industriis</strong> seqtors. kompania iZleva<br />

specialuri investorebis an komerciuli bankebis mier gacemul<br />

sesxs. kompania “ai-ef-si-ai-sis” miiRo valdebuleba kulturisa da<br />

komunikaciebis saministrosgan da finansTa saministrosgan, rom<br />

man wvlili Seitanos kulturuli sferos ganviTarebis saqmeSi da<br />

gaumartivos seqtorSi moRvawe kompaniebs sabanko sesxebis miReba.<br />

“ai-ef-si-ai-si” neitraluri da damoukidebeli organizaciaa. Eesaa<br />

kerZo seqtoris, SezRuduli pasuxismgeblobis kompana, romelic<br />

sayovelTao dainteresebis momsaxurebiTaa dakavebuli. Mmisi<br />

kapitali ekuTvnis frangul bankebs, didi saxelmwifo safinanso<br />

institutebs da saxelmwifos. bankebi, romlebic am<br />

organizaciasTan TanamSromloben, ara marto finansur garantiebs<br />

iReben im SemTxvevaSi, Tu kompanias problemebi Seeqmneba, aramed<br />

maT safrTxis analizsac acnoben, rac damaxasiaTebelia<br />

kino<strong>industriis</strong>Tvis, kerZod, roca saqme exeba moklevadian sesxs<br />

filmis an audio-vizualuri proeqtisTvis. “ai-ef-si-ai-si”sesxebis<br />

50%-ze iZleva garantias. Ees imas niSnavs, rom Tu kompanias<br />

problemebi Seeqmneba, bankis zarali ganaxevrdeba.<br />

filmebis damfinansebeli kompaniebi sagadasaxado SeRavaTebs<br />

sTavazoben dainteresebul pirebs. es kompaniebi eqvemdebarebian<br />

“sofikas” (filmebisa da audio-vizualuri proeqtebis<br />

dafinansebis organizacias). Kkompaniebi, romlebic “sofikaSi”<br />

investicias ganaxorcieleben, gadasaxadze 50%-iani SeRavaTiT<br />

62


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

isargebleben. individualur pirebs SeuZliaT Semosavlis 25%<br />

daabandon 100%-iani SeRavaTiT. Nnebismieri sagadasaxado SeRavaTi<br />

unda daifaros individualuri piris an kompaniis mier maqsimum 5<br />

wlis vadaSi. “sofikas” SemadgenlobaSi ZiriTadad arian media<br />

jgufebi Gaumont, Caisse des Depots da Le Studio Canal Plus.<br />

arsebobs subsidirebis SerCeviTi sqemac- Avance Sur Recettes. es sqema<br />

xelmisawvdomia frangulenovani filmebisTvis. Aaris stimulirebis<br />

sxva saSualebebic kreatiuli ganviTarebisTvis, erToblivi<br />

warmoebisTvis, moklemetraJiani filmebisTvis, a.S.<br />

Sedegebi/gavlena<br />

franguli <strong>kinematografiis</strong> unikaluroba ganpirobebulia<br />

maregulirebeli kanonmdeblobiT da mxardaWeris daxvewili praqtikiT,<br />

romelic droTa ganmavlobaSi viTardeboda. franguli kinematografia<br />

kargad emsaxureba <strong>industriis</strong> profesionalebs rogorc qveynis SigniT,<br />

aseve mis farglebs gareT. 2005 wels safrangeTSi 240 filmi gadaiRes,<br />

aqedan naxevari ucxoel partniorebTan erToblivad gaadaRebuli<br />

filmi iyo.<br />

safrangeTSi filmebis ufro meti festivali tardeba, vidre<br />

romelime sxva qveyanaSi. savaraudod, parizi kinos yvelaze didi<br />

moyvaruli qalaqia msoflioSi.<br />

63


ungreTi<br />

ungreTis Sesaxeb<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

ungreTi aris respublika, romlis mosaxleoba 10,197,119 10 milions Seadgens (gaero, 2008). ungreTi 93,030<br />

kvadratul kilometrzea gadaWimuli da misi. dedaqalaqia budapeSti. qveynis eqsportis ZiriTadi nawili<br />

manqana-danadgarebze, satransporto saSualebebze da qimikatebze modis. evrokavSiris wili ungreTis sagareo<br />

vaWrobaSi eqsportis 77 %-s da importis 68 % -s Seadgens. mSp-s realuri zrda 2.2%-is tolia (2007).<br />

sxva mniSvnelovani savaWro partniorebi arian aSS da ruseTi.<br />

ungreTis post-komunisturi ekonomikis gardaqmna SedarebiT umtkivneulod moxda. komunisturi sistemis<br />

damxobidan oTxi wlis ganmavlobaSi qveynis ekonomikuri sawarmoebis TiTqmis naxevari kerZo seqtors gadaeca<br />

da 1998 wlisTvis ungreTma Tavis regionSi ganxorcielebuli pirdapiri ucxouri investiciebis TiTqmis<br />

naxevari moizida.<br />

aTi wlis Tavze arsebuli suraTi gacilebiT naklebad optimisturi iyo. rogorc kerZo, aseve saxelmwifo<br />

valebis maRali donis gamo qveyana gansakuTrebiT daucveli aRmoCnda 2008 wlis sakredito SezRudvis<br />

winaSe. ekonomikuri kolafsis Tavidan asacileblad mTavroba iZulebuli gaxda saerTaSoriso safinanso<br />

institutebisTvis, savaluto fondisa da msoflio bankisTvis miemarTa da didi kreditebi moeTxova.<br />

(ufro detalurad SegiZliaT ixiloT aq:<br />

http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/1049641.stm).<br />

kulturuli politikis mimoxilva<br />

ungreTs im saxelmwifo uwyebebis sakmaod centralizebuli sistema aqvs, romlebic<br />

erovnuli kulturuli politikis SemuSavebaze arian pasuxismgebeli. maT Soris wamyvani<br />

adgili ukavia ganaTlebis da kulturis saministros.<br />

saministro monitorings uwevs ungrul xelovnebas, medias da audio-vizualur<br />

produqcias da qveynis sxvadasxva institutebis, organizaciebis da xelovnebis muSakTa<br />

dasaxmareblad saxelmwifo administrirebis saSualebebs iyenebs.<br />

ungreTis kulturuli politikis mniSvnelovan elements warmoadgens: erovnuli<br />

kulturuli dawesebulebebis funqcionireba, ungruli kulturis warmodgena<br />

sazRvargareT da msoflio kulturis warmodgena ungreTSi, agreTve kulturis<br />

dafinansebis reforma. rac Seexeba am ukanasknels, yuradReba maxvildeba am saqmeSi<br />

saqmiani wreebis CarTvaze.<br />

2008 wels kulturuli investiciisa da adamianis ganviTarebis ramdenime<br />

farTomasStabiani proeqti daiwyo erovnuli programis - `axali ungreTis ganviTarebis<br />

gegmis~- farglebSi, romelic evropuli struqturuli fondebis mier dafinansda. am<br />

proeqtebis umravlesobaze faqtiuri muSaoba 2009 wels daiwyeba. gegmebi moicavs<br />

xuroTmoZRvruli Zeglebis aRdgenas, biblioTekebis sistemis gaumjobesebas, kulturis<br />

saxlebSi arsebuli ufrosebis ganaTlebis kursebis gaZlierebas da a.S. evropuli<br />

sainvesticio grantebi yvelaze aqtiurad qalaq peCSi iqneba gamoyenebuli, rac `evropuli<br />

kulturis dedaqalaqis~ programisTvis mzadebas daukavSirdeba, romelic 2010 wels<br />

tardeba.<br />

64


kinos <strong>politika</strong><br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

2003 wels ungreTma fundamenturi reformebi daiwyo kinos industriasa da kulturaSi.<br />

gacnobierebuli iqna, rom ungruli kinematografiuli kulturis da Sesabamisi<br />

profesiebis ganviTareba SeuZlebeli iyo kino<strong>industriis</strong> erTdrouli ganviTarebis gareSe.<br />

2003 wels miRebuli aqti <strong>kinematografiis</strong> Sesaxeb (II aqti <strong>kinematografiis</strong> Sesaxeb -<br />

2004 w.) iTvaliswinebda specifikur maregulirebel bazas reformebis gasatareblad,<br />

romlis meSveobiTac unda gamococxlebuliyo kinoindustria rogorc ekonomikis erTerTi<br />

dargi.<br />

kanoni kinematografis Sesaxeb 2004 wels iqna miRebuli. aman Secvala kinowarmoebis<br />

garemo. kanonma gaiTvaliswina ungreTis bazris SezRuduli SesaZleblobebi da yuradReba<br />

gaamaxvila saerTaSoriso konkurentunariani kinoseqtoris Seqmnaze, efeqturi saxelmwifo<br />

subsidiebis saSualebiT. .<br />

kinos dafinansebis ungruli modeli icavs evropuli erToblivi dafinansebis<br />

(`koproduqciis~) konvencias da filmebis klasifikacias iZleva qulebiT Sefasebis<br />

safuZvelze. sul identificirebulia sami kategoria:<br />

ungruli kinowarmoeba<br />

koproduqcia ungreTis monawileobiT<br />

sxva saxis produqcia ungreTis monawileobiT<br />

es klasifikacia aadvilebs erovnuli da erToblivi warmoebis filmebs Soris gansxvavebis<br />

dadgenas da gansazRvravs subsidiis tarifebs. ungrul konowarmoebas da koproduqcias<br />

ungreTis monawileobiT erTnairi subsidiis miRebis ufleba aqvT. mesame kategoria maSin<br />

ganixileba, rodesac arapirdapir subsidirebasTan gvaqvs saqme, rogoric aris<br />

gadasaxadebisgan gaTavisufleba.<br />

is nawarmoebebi, romlebSic ungreTis monawileoba ver aRwevs kanoniT moTxovnil dones,<br />

mxolod arapirdapir subsidias miiRebs. gamonaklisia iseTi SemTxvevebi, rodesac<br />

SesaZlebelia aRniSnuli filmebisTvis finansuri koproduqciis kvalifikaciis miniWeba,<br />

romelic saerTaSoriso kontraqtis safuZvelze xorcieldeba. aqtSi mocemuli qulebis<br />

sistema saSualebas iZleva kinonawarmoebi klasificirebuli iqnes ungrul nawarmoebad<br />

maSinac ki, Tu prodiuseri ucxoelia. aseT SemTxvevaSi erTi piroba unda dakmayofildes<br />

- ungreTis monawileobis done (mwerlebi, msaxiobebi, gadaRebuli natura) sakmarisad<br />

maRali unda iyos, rom filmma saWiro qulebi daagrovos da kvalificirebuli iqnes<br />

rogorc erovnuli nawarmoebi.<br />

ungreTis saxelmwifo kinofondi<br />

ungreTis saxelmwifo kinofondi 1998 wels Seiqmna. am uwyebis centraluri roli 2004<br />

wels miRebulma kanonma ganamtkica. misi mTavari principebia: yvela Janris ungruli<br />

filmebis warmoebis mxardaWera, rogorc ungruli, aseve msoflio kinos nawarmoebebis<br />

distribuciis gaZliereba da ungruli kinematografiuli profesiebis wardgena ungreTSi<br />

da mis farglebs gareT.<br />

65


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

ungreTis saxelmwifo kinofondi mxars uWers yvela iniciativas, romelic xels uwyobs<br />

zemoxsenebuli miznebis miRwevas. sakuTari saxsrebis efeqtiani da samarTliani<br />

ganawilebisTvis fondma sakonkurso sistema Seqmna, romlis farglebSic xdeba<br />

ganacxadebis Sefaseba profesionalebiT dakompleqtebuli Jiuris mier.<br />

ungreTis saxelmwifo kinofondi sxvadasxva kompaniebs gamouyofs saxelmwifo saxsrebs.<br />

mas SeuZlia daafinansos warmoebis biujetis 80 %-mde. 100%-iani dafinanseba maSin aris<br />

SesaZlebeli, Tu es dasabuTebulia saTanado SemoqmedebiTi da finansuri mosazrebebiT. es<br />

procentebi mxolod maqsimums aRniSnavs da damfinansebel organizacias Tavad SeuZlia<br />

gansazRvros subsidiis ufro dabali ganakveTi sakuTari Sida ganawesis safuZvelze.<br />

aqtis Tanaxmad saxelmwifo biujetidan gamoyofili saxsrebi mxolod ungruli warmoebis<br />

da ungreTis monawileobiT Seqmnili erToblivi warmoebis filmebze miimarTeba. magram<br />

vinaidan xSir SemTxvevaSi ungreli kinomwarmoeblebis monawileoba mxolod finansuri<br />

SenataniT gamoixateba da qulebiT Sefasebis sistemis farglebSi es ver iqneba<br />

klasifikacirebuli rogorc koproduqcia, aqti am tipis warmoebasac aZlevs pirdapiri<br />

subsidiis miRebis saSualebas, TuUmocemuli saxelmwifo urTierTobis farglebSi<br />

SesaZlebelia filmis koproduqciad miCneva (evropuli koproduqciis konvencia<br />

saSualebas iZleva aseTi saxis nawarmoebebi ganxiluli iqnes rogorc finansuri<br />

koproduqcia).<br />

arsebobs muxli, romelic damfinansebel organizacias saSualebas aZlevs moiTxovos, rom<br />

grantis mimRebma miRebuli subsidiis sul mcire 80 % ungreTSi daxarjos. es muxlic<br />

evrokavSiris konteqstSi ganixileba.<br />

ungreTis saxelmwifo kinofondma 1992 wels daaarsa Magyar Filmunió, romelic miznad<br />

isaxavs ungruli filmebis propagandas sazRvargareT. am kompaniis saqmianobis ZiriTadi<br />

sferoebia:<br />

ungruli filmebis (srulmetraJiani da moklemetraJiani mxatvruli, dokumenturi da<br />

animaciuri filmebis) saerTaSoriso kinofestivalebSi monawileobis organizeba;<br />

ungruli filmebis retrospeqtiuli Cvenebebisa da kvireulebis organizeba<br />

sazRvargareT;<br />

ungruli erovnuli kinofestivalebis organizeba;<br />

saerTaSoriso profesiul organizaciebTan, msoflios sxvadasxva qveynis erovnul<br />

kinematografiul da audiovizualur organizaciebTan kontaqtis damyareba da<br />

TanamSromloba;<br />

konferenciebis, vorkSopebis da Sexvedrebis organizeba audiovizualuri sferos<br />

moRvaweTaTvis;<br />

sakomunikacio funqciis ganxorcieleba ungruli kinowarmoebis profesionalebsa da<br />

maT ucxoel partniorebs Soris.<br />

ungreTis saxelmwifo kinofondma erovnuli kulturuli memkvidreobis saministros<br />

xelSewyobiT 1998 wels daaarsa, agreTve, ungruli kinos komisia, romlis mizania<br />

naturaze gadaRebasTan dakavSirebuli momsaxurebis uzrunvelyofa da ungreTis, rogorc<br />

naturaze kinogadaRebis warmoebis adgilis, propaganda.<br />

66


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

1999 wlis ianvarSi ungruli kinos komisia pirveli iyo aRmosavleT evropis regionSi,<br />

romelic AFCI–is sruluflebiani wevri gaxda. aRniSul komisias aqvs Stabbina<br />

budapeStSi da mudmivi warmomadgenloba holivudSi. igi yovelwliurad monawileobs<br />

los-anJelesis kinoCvenebebSi, sadac kinokritikosebs da distributorebs axal filmebs<br />

aCveneben. amis mizania, rom damoukidebel profesionalebSi da studiebSi propaganda<br />

gauwion ungreTis SesaZleblobas uzrunvelyos naturaze kinogadaRebis adgilebi da<br />

filmwarmoebis sxva momsaxureba da SeinarCunon ungreTis, rogorc filmwarmoebisTvis<br />

xelsayreli adgilis, imiji.<br />

erovnuli kinos saministro<br />

erovnuli kinos saministros Seqmna ganpirobebulia kinematografis regulirebis<br />

aucileblobiT. saministro ori tipis movaleobas asrulebs. erTi mxriv is axdens<br />

filmebis klasificirebas, registracias da monacemTa dadasturebas; meore mxriv igi<br />

asrulebs sxva profesiul amocanebs kinematografis sferoSi.<br />

kinos saministros erT-erT umniSvnelovanes movaleobaa subsidiebis da investiciaze<br />

nebarTvis gacema, rac uzrunvelyofs gadasaxadebisgan gaTavisuflebas. kompaniebi,<br />

romlebic kinowarmoebis an kinowarmoebaSi investirebis miznebisTvis gascemen subsidiebs,<br />

ayeneben pirobas, rom maTze vrceldebodes aqtSi dafiqsirebul gaTavisufleba<br />

gadasaxadebisgan. swored zemoaRniSnul nebarTvebSi, kerZod, yoveli konkretuli filmis<br />

biujetSia dafiqsirebuli filmwarmoebis pirdapiri xarjebi, romlebic ungreTSi iqneba<br />

gaweuli.<br />

erovnuli kinoarqivi<br />

es organizacia saxelmwifos mflobelobaSi arsebuli im filmebis rwmunebul ganmkargav<br />

dawesebulebas warmoadgens, romlebic erovnuli kinoaqtivebis nawils Seadgens. misi<br />

rwmunebuleba gulisxmobs Semdegs: mopovebuli unda iqnes ungreli kino mwerlebis<br />

saavtoro uflebebis da im aslebis sakuTrebis ufleba, romlebic dRes sxvadasxva<br />

studiebis da kinoorganizaciebis sakuTrebaa da erTad SPE Ltd-s sawarmoTa aqtivebs<br />

Seadgens; xolo mas Semdeg, rac am kinoaqtivebis iuridiuli da sabuRaltro Semowmeba da<br />

Sefaseba moxdeba, maTi sakuTrebis ufleba ungreTis kinoarqivebs unda gadaeces.<br />

specifikuri Careva kinos sferoSi<br />

2008 wels <strong>kinematografiis</strong> saxelmwifo mxardaWera Seicvala evrokomisiasTan<br />

molaparakebebis konteqstSi, maT Soris sagadasaxado SeRavaTebis kuTxiT. wlis Sua<br />

periodSi miRweuli iqna SeTanxmeba. saxelmwifo mxardaWeris ramdenime kriteriumi ufro<br />

gamkacrda da dawesda saxelmwifo subsidiebis limitebi momavali wlebisTvis.<br />

mTlianobaSi miCneuli iqna, rom kinos Sesaxeb kanoni miesadageba evrokavSiris Sesabamis<br />

debulebas.<br />

67


sagadasaxado stimuli da anazRaureba<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

ungruli kinos stimulirebis sistema miznad isaxavs gazardos, nawilobriv an mTlianad,<br />

ungreTSi warmoebuli filmebis ricxvi. amasTan erTad is eswrafvis gazardos qveynis<br />

sawarmoo potenciali, am dargSi dasaqmebuli eqspertebis ricxvi da am gziT dadebiTi<br />

gavlena moaxdinos qveynis ekonomikaze mTlianad.<br />

sagadasaxado stimulirebis sistema Semdegi saSualebebiT aRwevs amas:<br />

finansuri anazRaurebis da sainvesticio SesaZleblobebis SeTavazebiT, rom ucxoel<br />

investorebs filmebis gadasaRebad ungreTSi Camosvlis stimuli hqondeT, riTac isini<br />

filmwarmoebis xarjebs Seamcireben;<br />

koproduqciebisa da erovnuli filmebisTvis damatebiTi resursebis SeqmniT, ungruli<br />

sawarmoebis waxalisebiT, rom investiciebi Cadon filmwarmoebaSi;<br />

sagadasaxado stimulirebis iseTi sistemiT, romlis farglebSi ungreTSi<br />

xelmisawvdomi Semowirulobis/investiciis moculoba adgilobrivi kinowarmoebis 20<br />

%-s Seadgens (ungreTSi);<br />

SemowirulobebiT da investiciebiT, romlebic im ungruli biznesgaerTianebebis<br />

dabegvramde mogebidan modis, romelTa mizania Seamciron TavianTi kuTvnili<br />

gadasaxadebis moculoba. amisTvis isini mzad arian Semowirulobebi/investiciebi<br />

gaiRon ungreTSi kinowarmoebis miznebisaTvis.<br />

gadasaxadebis aseT korporaciul gadamxdelebs SeuZliaT:<br />

Seamciron sagadasaxado baza TavianTi Semowirulobis/investiciis TanxiT (an am Tanxis<br />

50 %-iT)<br />

Seamciron kuTvnili gadasaxadis Tanxa TavianTi Semowirulobis/investiciis TanxiT da<br />

amiT mniSvnelovani sagadasaxado danazogi Seqmnan.<br />

qvemoT mocemul cxrilSi ganxilulia ori warmosaxviTi sawarmos magaliTi da naCvenebia<br />

Semowirulobis/investiciis mniSvneloba sagadasaxado danazogis Sesaqmnelad. orive sawarmom Seqmna 1000<br />

erTeuli mogeba dabegvramde, magram erTi sawarmo sTavazobs Semowirulobas filmis warmoebisTvis, xolo<br />

meore ara.<br />

gadasaxadis gadamxdelis mogeba<br />

dabegvramde<br />

filmwarmoebis miznebisTvis<br />

gaRebuli Semowirulobis<br />

moculoba<br />

gadasaxadis gadamxdeli romelic<br />

Semowirulobas uzrunvelyofs<br />

filmwarmoebis miznebisTvis<br />

1,000 1,000<br />

100 0<br />

sagadasaxado baza 900 1,000<br />

gadasaxadis gadamxdeli<br />

romelic ar uzrunvelyofs<br />

Semowirulobas<br />

filmwarmoebis miznebisTvis<br />

68


gadasaxdeli gadasaxadi (900 x 0.16) - 100 = 44 1,000 x 0.16 = 160<br />

gadaxdili Tanxebis moculoba 144 160<br />

danazogi 16<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

Tu gadasaxadis gadamxdeli mis mier Cadebuli investiciis sanacvlod garkveul wils<br />

iRebs filmis mogebidan, sagadasaxado baza SeiZleba Semcirdes investirebuli Tanxis 50<br />

%-iT.<br />

kinematografis Sesaxeb aqti ori tipis produqcias ganixilavs sagadasaxado stimulis<br />

kuTxiT:<br />

1. dakveTiT Seqmnili filmebi (sawarmoo momsaxureba): ucxoeli<br />

kinematografistebis mier ungreTSi gadaRebuli filmebi ungruli saprodiusero<br />

kompaniis monawileobiT.<br />

es modeli im filmebis mxardasaWerad aris gamiznuli, sadac filmis biujeti<br />

mTlianad xelmisawvdomia (Cveulebriv, ucxoeli kinematografistis an studiis<br />

wyalobiT), magram mis mizans warmoadgens, rom Tanxis dabrunebis gziT ucxoelma<br />

kinermatografistma Seamciros ungreTSi warmoebis xarjebi.<br />

am SemTxvevaSi dabrunebul Tanxas pirdapir ucxoeli kinomwarmoebeli iRebs da es<br />

Tanxa uzrunvelyofilia adgilobrivi korporaciuli gadasaxadis gadamxdelis mier.<br />

gadasaxadis gadamxdeli uzrunvelyofs aRniSnul dabrunebul Tanxas filmis<br />

prodiuserisTvis mxolod da mxolod sakuTari gadasaxadis Semcirebis mizniT.<br />

mxareebi urTierTvaldebuli arian kontraqtis safuZvelze. ungruli kinosaprodiusero<br />

kompania kisrulobs: daregistrirdes TviTon da daaregistriros filmi erovnuli kinos<br />

saministroSi; SeukveTos da uzrunvelyos momsaxureba da saqoneli, romelic<br />

filmwarmoebisTvis aris aucilebeli, ucxoel reJisorTan dadebuli kontraqtis<br />

safuZvelze da gamoiyenos ungreTSi uzrunvelyofili momsaxureba.<br />

ungreli gadamxdeli valdebulebas kisrulobs gadauxados ungreTSi filmis warmoebis<br />

xarjebis 20 % filmis ucxoel Semqmnels, romelmac daasrula gadaReba (an misi faza)<br />

da miiRo erovnuli kinos saministros gacemuli sagadasaxado sertifikati. ungreli<br />

69


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

gadasaxadis gadamxdeli, romelic uzrunvelyofs aseT Semowirulobas, SeiZleba CarTuli<br />

iqnes am sqemaSi rogorc ungruli saprodiusero kompaniis, aseve filmis ucxoeli<br />

Semqmnelis mier.<br />

2. filmebi, romlebic dakveTiT ar aris Seqmnili (koproduqciebi an ungruli<br />

filmebi): produqciebi, romlebic mxolod ungruli saprodiusero kompaniis<br />

Seqmnilia, an koproduqcias warmoadgens adgilobrivi investorebis monawileobiT.<br />

es modeli im filmebis mxardasaWerad aris gamiznuli, romlis prodiuserebs ar<br />

SeuZliaT filmis mTliani biujetis uzrunvelyofa da cdiloben gareSe kerZo<br />

sponsorebis CarTvas. aseT SemTxvevaSi dafinansebas (investicias) ungruli<br />

saprodiusero kompania (Tana-prodiuseri) iRebs adgilobrivi korporaciuli<br />

gadamxdelisgan. investiciis sanacvlod gadamxdeli iRebs aramarto sagadasaxado<br />

SeRavaTs, aramed wils filmis mogebidan (minimumi ar aris gansazRvruli).<br />

infrastruqturaSi investicia<br />

kinowarmoebis infrastruqturaSi investiciis wasaxaliseblad axali sistema iyenebs<br />

sagadasaxado stimuls. kompaniebi, romlebic sul mcire 100 milioni ungruli forintis<br />

investicias Cadeben, miiReben sagadasaxado SeRavaTs investirebuli Tanxis 35-dan 50 %-is<br />

CaTvliT, rac ganisazRvreba qveynis regionis mixedviT, sadac investicia Caido<br />

(budapeSti:35%, pestis olqi:40%, dasavleT transdanubia: 45%, danarCeni ungreTi : 50<br />

%).<br />

moqmedi sagadasaxado kanonmdebloba SesaZlebels xdis filmwarmoebis miznebisTvis<br />

gamoyenebul Senobebs (studiebs, xmis Camwer pavilionebs da a.S.) da manqana-danadgarebs<br />

cveTis SeRavaTiani wesebi miuyenon. mxolod filmwarmoebis miznebisTvis gamoyenebuli<br />

manqana-danadgarebis SemTxvevaSi cveTa 50 %-ia, xolo Senobebis SemTxvevaSi – 15%.<br />

70


ganxorcieleba<br />

Sedegebi / zemoqmedeba<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

ukve gamocxadda, rom aSS-ungreTis erToblivi sawarmo did kinostudias aaSenebs soflad. gaizarda<br />

ungreTSi gadaRebuli erToblivi warmoebis filmebis raodenoba.<br />

axali kanonmdeblobis yvelaze mniSvnelovani miRwevaa kinowarmoebisTvis sagadasaxado SeRavaTis daweseba.<br />

amis Sedegad filmwarmoebaSi dabandebuli fulis moculoba samjer da metjer gaizarda jer kidev kanonis<br />

damtkicebamde da 2006 wels 24 000 milion ungrul forints miaRwia (96 milioni evro). am dafinansebis<br />

daaxloebiT ori mesamedi ungruli produqciis mTlian an nawilobriv dafinansebas moxmarda.<br />

sasargeblo bmulebi<br />

qvemoT mocemuli bmulebi winamdebare dokumentis daskvniT etapze iqna SeTanxmebuli.<br />

damatebiTi informacia SegiZliaT ixiloT:<br />

ganaTlebisa da kulturis saministros kulturuli portali<br />

http://www.culture.hu/<br />

ungruli kulturis instituti<br />

http://www.mmi.hu/inter/english.htm<br />

ungreTis saxelmwifo kinofondi<br />

http://www.mmka.hu/object.02d0495a-6147-4ebf-9f28-1a501e159618.ivy<br />

ganaTlebis da kulturis saministro<br />

http://www.okm.gov.hu/main.php?folderID=137&articleID=6915&ctag=articlelist&iid=1<br />

erovnuli kulturuli fondi<br />

http://www2.nka.hu/OPPortal/portal/cn/DefaultContainerPage/Kezdolap<br />

71


irlandia<br />

irlandiis Sesaxeb<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

irlandia dasavleT evropaSi mdebareobs. mas didi britaneTis dasavleTiT,<br />

Crdiloatlantikis okeanis kunZul irlaniis 5/6 ukavia. mosaxleoba udris<br />

4 156,119-s. irlandia 26 sagrafodaa dayofili.<br />

irlandia saparlamento demokratiaze dafuZnebuli respublikaa. is patara,<br />

Tanamedrove da vaWrobaze damokidebuli ekonomikaa. Mirlandia mTliani Sida<br />

produqtis mixedviT msoflioSi sididiT mexuTe qveyanaa. Aaq cxovrebis done<br />

sakmaod maRalia da Economist Intelligence Unit’s Quality-of-life index-is Tanaxmad<br />

pirvel adgilzea am TvalsazrisiT. oficialur savaluto kursze<br />

(Semsyidvelunarianoba) dafuZnebuli mTliani Sida produqtis moculoba 285<br />

miliardi dolaria.. 42 1995-2007 wlebSi mTliani Sida produqtis saSualod 6<br />

%-iani zrda dafiqsirda, Tumca 2008 wels mniSvnelovnad Semcirda<br />

ekonomikuri aqtivoba da msoflio finansuri krizisis dawyebidan daaxloebiT<br />

aTwleulis Semdeg man irlandiaSic SeaRwia. uZravi qonebisa da samSeneblo<br />

seqtorebSi regresi aRiniSna.<br />

erT dros irlandiaSi erTerTi mTavari sfero soflis meurneoba iyo, Tumca<br />

axla mrweveloba da momsaxureba dominirebs. eqsportSi udidesi wili<br />

ucxour kompaniebs aqvT da es sfero qveynis ekonomikis ZiriTad komponentad<br />

rCeba. aRsaniSnavia, rom am bolo dros samSeneblo biznesSi did progresi<br />

iyo da soliduri investiciebic xorcieldeboda. irlandiaSi uZravi qonebis<br />

fasi 2006 wlamde yvelaze swrafad izreboda vidre sxva danarCen<br />

ganviTarebul qveynebSi. erT sul mosaxleze mTliani Sida produqtic<br />

mniSvnelovnad izrdeboda da 2007 wels aSS-s mSp-s gadaaWarba.<br />

irlandiis mTavrobam mTeli rigi erovnuli programebi ganaxorciela<br />

fasebisa da inflaciis SesaCereblad, infrastruqturaSi investiviebis<br />

Casadebad, dasaqmebulTa kvalifikaciis asamaRleblad da ucxouri<br />

investiciebis mxardasaWerad. 2008 wels mTavroba aqtiurad muSaobda sabanko<br />

depozitebis garantiebze, axali kapitalis moZiebaze sabano sistemaSi da<br />

sarisko kapitalis fondebis Seqmnaze qveynis ekonomikuri krizisis daZlevis<br />

mizniT. 2002 wlis 1 ianvars irlandia evros savaluto zonas SeuerTda<br />

evrokavSiris 11 sxva qveyanasTan erTad.<br />

sagadasaxdo sistemis mimoxilva<br />

irlandiaSi sagadasaxado ganakveTi 20-dan 41%-mde meryeobs da saSemosavlo<br />

gadasaxadzea damokidebuli. 2009 wlis ianvridan moqmedebs saSemosavlo<br />

gadasaxadi- 1% 100 000 evros odenobis wliur Semosavalze, 2%-100,101-250,120<br />

evroze da 3%- 250,120 evroze maRal Semosavalze. garkveul saSemosavlo<br />

jgufze gaTvaliswinebulia gadasaxadebis Semcirebuli ganakveTebi.2009 wels<br />

irlandiaSi standartuli korporatiuli sagadasaxado ganakveTi 12.5%-s<br />

udris.<br />

kapitalis zrdiT miRebuli qonebis gadasaxadi 22%-ia.<br />

72


Semosavlis Semdegi formebi Tavisufldeba saSemosavlo gadasaxadisgan:<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

Semosavali mejinibeobidan da monadire ZaRlebis Sejibridan;<br />

Semosavali xelovnebis an kulturis nimuSze saavtoro uflebebidan;<br />

■ Semosavali satyeo meurneobidan.<br />

■ Semosavali sacxovrebel farTSi oTaxebsi gaqiravebidan<br />

■ erTi irlandiuli kompaniidan meore irlandiuri kompaniisTvis<br />

gadacemuli dividendi<br />

■ kerZo pirebisTvis, Semosavali sacxovrebeli farTis gayidvidan<br />

www.bop.co.uk<br />

■ kerZo pirebisTvis, yovelwliurad kapitalis zrdiT miRebuli qonebidan<br />

1270 evros odenobiT gadasaxadisgan gaTavisufleba<br />

■ saijaro Semosavali soflis meurneobis miwidan<br />

umetes SemTxvevaSi dRg 21,5%-s udris. zogjer aris Semcirebuli ganakveTic-<br />

4.8% an 13.5%. dRg ekisreba aqtivebs da servisebs, iseve rogorc imports.<br />

Mminimaluri saqonelbrunva dRg-s kategoriaSi dasaregistrireblad aris<br />

37 500 evro (servisebze) da 75 000 evro (produqtebze). sagadasaxdo deklaracia<br />

or TveSi erTxel keTdeba. Semdeg produqtebs ar ekisreba damatebiTi<br />

Rirebulebis gadasaxadi:<br />

eqsporti<br />

■ jandacva da samedicino momsaxureba<br />

■ sabavSvo tansacmeli<br />

■ dazRveva da sabanko momsaxureba.<br />

■ sakvebi produqtebi.<br />

■ sasoflo sameurneo sasuqebi<br />

irlandiaSi arsebobs gadasaxadi memkvidreobaze da<br />

saCuqarze. detalebisTvis ixileT http://www.worldwide-<br />

tax.com/ireland/indexireland.asp<br />

kulturuli politikis mimoxilva<br />

Tavisi arsebobis pirveli 30 wlis ganmavlobaSi irlandiis saxelmwifos<br />

ar hqonda oficialuri meqanizmebi kulturuli politikis<br />

ganviTarebisTvis. Aam patara qveyanaSi kultura aRiqmeboda, rogorc<br />

fufuneba, romlis mxardaWeras axali saxelmwifo ver moaxerxebda.<br />

Tumca, 1951 wels miiRes aqti xelovnebis Sesaxeb da Seiqmna xelovnebis<br />

sabWo-avtonomiuri saagento. 1975 wels xelovnebis sabWos gadaeca<br />

73


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

uflebamosileba xelovnebis sferos dafinansebaze da is saxelmwifo<br />

meqanizmad gardaiqmna.<br />

1987 wels gamovida samTavrobo dokumenti “TeTri wigni,” romelmac kidev<br />

erTxel ganamtkica xelovnebis sabWos roli, magram sabWom ver miiRo<br />

dapirebuli gaormagebuli dafinanseba, romelic erovnuli latareidan<br />

unda mieRo 1990 wlisTvis. Tumca, 1987 wlidan sabWom daiwyo Semosavlis<br />

miReba erovnuli latareidan. 2001-2006 wlebSi sabWos dafinansebis 28%<br />

swored erovnuli latareidan modioda.<br />

1990 wels xelovnebisa da kulturis departamenti Camoyalibda, rac<br />

seriozuli wingadadgmuli nabiji iyo qveynisTvis. Aam departamentis<br />

Seqmna iyo mTavrobis pirveli mniSvnelovani mcdeloba, rom erTi<br />

samTavrobo uwyebisTvis Caebarebina kulturis mxardaWeris saqme. amJamad<br />

funqcionirebs xelovnebis, sportisa da turizmis departamenti,<br />

romelic pasuxismgebelia irlandiuri xelovnebisa da kulturis<br />

sazRvargareT popularizaciaze, kinoindustriaze da erovnul<br />

kulturul institutebze. misi movaleobaa kulturis sferoSi<br />

politikis formulireba, ganviTareba da Sefaseba. Aadgilobrivi<br />

mTavrobis iniciativebic mniSvnelovan mxardaWeras uzrunvelyofs<br />

regionalur doneze. 2008 wels mTavrobam saxelmwifo ministrs daavala<br />

kulturis ministrs daxmareboda movaleobis warmatebiT SesrulebaSi.<br />

xelovnebis sabWo kurirebs iseT sferoebs, rogoricaa mauwyebloba,<br />

kulturuli memkvidreoba, kinoindustria, enis sakiTxebi. 1995 wels<br />

sabWos daevala pirveli gegmis SemuSaveba xelovnebis sferosTan<br />

dakavSirebiT. sabWos dafinanseba gaormagda. Ggarda amisa, evrokavSiris<br />

finansuri mxardaWeriT mTavrobam daiwyo axali programa mTeli qveynis<br />

masStabiT, romelic iTvaliswinebda investiciebs xelovnebis<br />

infrastruqturaSi. 1990-iani wlebidan gaaqtiurda tendencia<br />

adgilobrivi administraciebis mier xelovnebis sferos specialistebis<br />

daniSvnasTan dakavSirebiT.<br />

mTavrobis mier xelovnebis sferos dafinanseba efuZneboda xelovnebis<br />

sabWos gegmas. irlandiaSi ekonomikuri bumis periodSi mTavrobam ise<br />

gazarda dafinanseba, rom 2006 wels xelovnebis fondma zustad imdeni<br />

miiRo, ramdensac iTxovda xelisuflebisgan. 2007-2013 wlebis erovnuli<br />

ganviTarebis gegmis mixedviT xelovnebisa da kulturis sferosTvis 1.13<br />

miliardia gaTvaliswinebuli. Tumca, xelovnebis sabWos aqtiuri kampania<br />

biujetis 100 milionamde gazrisaTvis 2008 wels warumatebeli aRmoCnda.<br />

xelovnebis sferoSi moRvawe zogierTma organizaciam es faqti<br />

globalur kriziss daukavSira. bolodroindeli progresis miuxedavad,<br />

xelovnebis dafinansebaSi sxva samTavrobo departamentebis CarTva<br />

erTerT umTavres sakiTxs wamoadgens irlandiaSi.<br />

Kkino<strong>industriis</strong> <strong>politika</strong><br />

bolo wlebSi irlandiis kinoindustria mniSvnelovnad ganviTarda.<br />

qveyanaSi SemuSavda sakmaod kargi <strong>politika</strong>, romelic efeqturad<br />

exmareba erovnul warmoebas. Tumca, warmatebebis miuxedavad, bolo 5<br />

wlis ganmavlobaSi garkveuli dabrkolebebic iyo, radgan cvlilebebi<br />

74


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

moxda sagadasaxado SeRavaTebis sqemaSi da gamoCnda ufro iafi<br />

alternativa filmebis gadasaRebad aRmosavleT evropaSi.cxrili 8<br />

gviCvenebs saxelmwifos mier 2006-2007 wlebSi kinoindustriaze gaweul<br />

xarjebs.<br />

cxrili 8: saxelmwifos danaxarjebi kulturis sferoSi; seqtorebis mixedviT,<br />

evroSi, 2006 da 2007 wlebis monacemebi<br />

seqtori/sfero/qve-sfero sul 2006 sul 2007 % total<br />

Kkulturis institutebi 47 956 000 50 297 000 14.86<br />

memkvidreoba 87 690 000 98 182 000 29.00 %<br />

biblioTekebi 12 316 000 17 949 000 5.30% %<br />

xelovnebis sabWos mxardaWeris sferoebi<br />

(literatura, musika, saxviTi xelovneba,<br />

Teatri,mravalfunqciuri xelovneba)<br />

75 849 000 77 329 000 22.84<br />

%<br />

kulturuli ganviTarebis proeqtebi 27 444 000 44 774 000 13.23<br />

%<br />

kino 19 426 000 22 159 000 6.55%<br />

Dkulturuli RonisZiebebis xarji sazRvargareT 2 327 000 4 202 000 1.22%<br />

Dkulturuli RonisZiebebis sxva xarjebi 23 552 000 23 645 000 6.98%<br />

sul 296 200 000 338 537 000 100.0%<br />

irlandiis mTavroba flobs an exmareba kinoindistriasTan dakavSirebul Semdeg<br />

kulturul saagentoebs:<br />

irlandiis <strong>kinematografiis</strong> sabWo-romlis mizania irlandiuri<br />

filmebis warmoeba da xelmisawvdomobis uzrunvelyofa qveynis SigniT<br />

dam is farglebs gareT. es sabWo uzrunvelyofs sesxebs da saaqcio<br />

investicias irlandiuri filmebis warmoebisa da ganviTarebis<br />

mxardasaWerad.<br />

“Access Cinema” (xelmisawvdomi kino) exmareba kino<strong>industriis</strong><br />

sazogadoebas qveynis masStabiT.<br />

“Filmbase”- exmareba filmebis damoukidebel mwarmoeblebs irlandiaSi.<br />

Ees saagento Tavis funqciebs sxvadasxva momsaxurebiT asrulebs-<br />

zrunavs treningenze, sainformacio servisze, dabalbiujetiani<br />

filmebis lobirebaze. saagento gamoscems Jurnals “irlandiuli<br />

kino” da xelmZRvanelobs moklemetraJiani filmebis or festivals.<br />

irlandiis <strong>kinematografiis</strong> instituti- saqvelmoqmedo statusis mqone<br />

kompaniaa. xelovnebis sabWodan miRebuli dafinansebis ZiriTadi<br />

nawili xmardeba irlandiuli kinos arqivs da wvlili Seaqvs<br />

<strong>kinematografiis</strong> centris marTvaSi. 2007 wels xelovnebis sabWom<br />

instituts 867 000 gadauricxa. 2008 wels am Tanxam 898 148 Seadgina.<br />

2007 wels irlandiis kinamatografiis institutma dafinanseba moipova<br />

xelovnebis, sportisa da turizmis departamentisgan, raTa<br />

nawilobriv daefinansebina institutis centris saremonto samuSaoebi<br />

da arqivis gadaadgilebis procesi.<br />

75


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

“Cinemobile”- erovnuli mileniumis komitetis erTerTi yvelaze<br />

saintereso proeqti. Eesaa 100- adgiliani mobiluri kinoTeatri.<br />

dRemde am kinoTeatrs ukve 100 000 adamiani ewvia.<br />

irlandiis <strong>kinematografiis</strong> sabWo<br />

irlandiis <strong>kinematografiis</strong> sabWo erovnuli saagentoa, romelic mxars<br />

uWers da popularizacias uwevs irlandiul kinoindustrias da mis<br />

gamoyenebas saerTaSoriso warmoebisTvis,<br />

irlandiis <strong>kinematografiis</strong> sabWo pirdapiraa CarTuli SemoqmedebiT<br />

procesSi, iqneba es mxatvruli, dokumenturi, moklemetraJiani,<br />

satelevzio Tu animaciuri filmebis scenaris Seqmna, investiciebis<br />

ganxorcieleba, warmoeba, gamoSveba, a.S. irlandiis <strong>kinematografiis</strong><br />

sabWoa 100-ze meti jildo aqvs aRebuli sxvadasxva mniSvnelovan<br />

festivalze, rogoricaa kanis, berlinis, veneciisa da torontos<br />

festivalebi.<br />

saagentos <strong>kinematografiis</strong> komisia pirdapir investiciebs izidavs da<br />

exmareba ucxoel prodiuserebs irlandiaSi filmis gadaRebis procesSi.<br />

lokaciis momsaxurebis ganyofileba uzrunvelyofs srul informacias<br />

filmis gadaRebis sxvadasxva aspeqtebze, rogoricaa sagadasaxado<br />

SeRavaTebi, kastingi, gadamRebi jgufi, aRWurviloba, a.S.<br />

1993 wlis aprilSi irlandiis <strong>kinematografiis</strong> sabWo aRdga 1980 wlis<br />

aqtis safuZvelze, romelSic cvlilebebi Seitanes 1993, 1997 da 2000<br />

wlebSi. sabWos wliuri biujeti erTxmad iqna damtkicebuli da misi<br />

moculoba 20.4 milioniT ganisazRvra 2009 wels. irlandiis<br />

<strong>kinematografiis</strong> sabWo funqcionirebs xelovnebis, sportisa da turizmis<br />

departamentis egidiT.<br />

specifikuri intervenciebi<br />

2008 wels xelovnebis, sportisa da turizmis departamentma irlandiis<br />

<strong>kinematografiis</strong> sabWos 20 000 000 gadasca subsidiis saxiT. Aam Tanxidan 3 000 000<br />

daixarjeba treningze da filmis warmoebis sxvadasxva aqtivobaze. 17 000 000 ki<br />

moxmardeba warmoebasa da distribucias.<br />

:.j^ ^^. -44-<br />

irlandiis <strong>kinematografiis</strong> sabWo mTavari organizaciaa, romelic kinoindustriaSiA<br />

specifikur intervenciebs uzrunvelyofs:<br />

ganviTareba<br />

sesxi mxatvruli filmis ganviTarebisTvis<br />

prodiuserebis dafinanseba, raTa maT SeZlon yvela praqtikuli samuSaos Sesruleba da<br />

mxatvruli filmi proeqti gansaxorcieleblad moamzadon<br />

sesxi pirveli proeqtisTvis<br />

scenaristebis da reJisorebis dafinanseba, raTa Seiqmnas scenaris pirveli versia<br />

76


■ sesxi animaciis ganviTarebisTvis<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

■ animaciuri kompaniebis dafinanseba, raTa maT SeimuSavon koncefcia, siuJeti da<br />

Seasrulon yvelanairi samuSao animaciuri filmis Sesaqmnelad.<br />

!► mravalferovani proeqtis ganviTareba dafinansebis maqsimaluri doziT<br />

SerCeuli mxatvruli da animaciuri filmebis mwarmoebeli kompaniebis dafinanseba,<br />

raTa maT ganaviTaron proeqtebi, aqcenti gaakeTon mxatvrul filmebze.<br />

aRsaniSnavia, rom 2007 wlis dasawyisSi 10-ma kompania, miiRo maqsimalurad<br />

dasaSvebi odenobis dafinanseba da amJamad es programa droebiT daxurulia<br />

axali msurvelebisTvis.<br />

warmoeba<br />

■ mxatvruli filmi<br />

irlandiis <strong>kinematografiis</strong> centri afinansebs mxatvruli filmebis dafinansebas<br />

garkveuli kategoriebis gaTvaliswinebiT;<br />

1. irlandiuri<br />

warmoeba irlandieli reJisorebis, scenaritebis, prodiuserebis mier<br />

gadaRebuli filmebi, romelTa Sinaarsi ZiriTadad irlandiul kulturas<br />

gamoxatavs da romelTa menejmenti irlandielTa xelSia<br />

2. SemoqmedebiTi Tanawarmoeba irlandiis farglebs gareT Seqmnili filmi,<br />

sadac irlandieli prodiuseri muSaobs, rogorc SemoqmedebiTi partniori<br />

da saWiro finansebis minimalur nawils uzrunvelyofs. Ffilmi aris<br />

oficialurad gaformebuli erToblivi warmoebis produqti. damfinansebeli<br />

mxare valdebulia mxari dauWiros irlandiur films.<br />

3. saerTaSoriso warmoeba ucxouri filmebi da satelevizio speqtaklebi,<br />

romlebic irlandiaSia Seqmnili/gadaRebuli, sadac aris irlandieli<br />

prodiuseris muSaobis wvlilic adgilobrivi momsaxurebis TvalsazrisiT<br />

.<br />

4. animacia animaciuri mxatvruli filmebisa da teleserialebis warmoebis<br />

dafinanseba<br />

5. dokumenturi filmebi dokumenturi filmebis warmoebis dafinanseba da<br />

ZiriTadi aqcentis gakeTeba SemoqmedebiTi xasiaTis dokumentur filmebze,<br />

romlebic Sesaferisi iqneba saerTaSoriso mayureblisTvis festivalebze<br />

warsadgenad.<br />

6. moklemet<br />

raJiani filmebi<br />

irlandiis <strong>kinematografiis</strong> sabWos aqvs 5 moklemetraJiani filmebis<br />

warmoebisvis:<br />

Signatures (cocxali moqmedeba, maqsimum 12 wuTi)<br />

■ Frameworks (animacia, 5-6 wuTi)<br />

■ Reality Bites (dokumenturi, maqsimum 12 wuTi)<br />

■ Short Shorts (cocxali moqmedeba an animacia, 3 wuTamde)<br />

■ Virtual Cinema (cocxali moqmedeba an animacia, 2 wuTamde )<br />

regionaluri mxardaWera<br />

77


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

irlandiis <strong>kinematografiis</strong> centris mier dafinansebuli mxatvruli<br />

da telefilmebis damatebiTi dafinanseba stimulirebis saxiT, raTa<br />

moxdes gadaReba dublinisa da uiklous teritoriis farglebs gareT<br />

dafinanseba mxatvruli, dokumenturi Tu animaciuri filmisTvis (da ara<br />

satelevizio speqtaklisTvis an moklemetraJiani filmisTvis ),<br />

romlebmac warmoebis bolo fazas miaRwies irlandiis <strong>kinematografiis</strong><br />

centris dafinansebis gareSe, Tumca Tanxebi gauTavdaT<br />

proeqti katalizatori<br />

2007 wels irlandiis <strong>kinematografiis</strong> centrma (bisiaisTan, xelovnebis<br />

sabWosTan da mesame arxTan TanamSromlobiT) 3 mxatvruli filmis<br />

ZiriTadi xarjebi daafinansa treningisa da warmoebis sqemis farglebSi,<br />

romelic SeimuSava Screen Training Ireland-Tan da Filmbase-Tan erTad.<br />

■ dokumenturi filmebi xelovnebis Temaze<br />

■ irlandiis <strong>kinematografiis</strong> centri xelovnebis sabWos daxmarebiT<br />

afinansebs 6 dokumentur films xelovnebis Temaze<br />

distribucia<br />

■ dabeWdva<br />

mxatvruli srulmetraJiani da moklemetraJiani filmebis dabeWdvis<br />

dafinanseba (irlandiis <strong>kinematografiis</strong> centris daxmarebiT an mis<br />

gareSe), raTa moxdes am filmebis oficialuri Cveneba erTerT<br />

festivalze da moklemetraJiani filmebis dabeWdvis dafinanseba,<br />

romlebic irlandiaSi iqneba naCvenebi.<br />

dabeWdva da reklamireba<br />

irlandieli distributorebis dafinanseba, raTa maT dafaron irlandiis<br />

<strong>kinematografiis</strong> centris mier dafinansebuli mxatvruli filmis<br />

Cvenebis xarjebi<br />

■ axali filmebis distribucia/Cveneba/mxardaWera<br />

■ irlandiis <strong>kinematografiis</strong> centri ganixilavs intervenciis axal<br />

gzebs, raTa gazardos irlandiuri filmebis mayurebelTa ricxvi qveynis<br />

masStabiT da elis SemoTavazebebs kino<strong>industriis</strong> warmomadgenlebisgan.<br />

■ sagadasaxado SeRavaTebi<br />

irlandiis <strong>kinematografiis</strong> centri irlandiaSi moRvawe kinokompaniebs<br />

sagadasaxado SeRavaTebs sTavazobs specialuri sqemis mixedviT. es sqema<br />

moicavs mxatvrul filmebs, SemoqmedebiT dokumentur filmebs,<br />

satelevizio speqtaklebs da animaciur filmebs. sqema #481<br />

iTvaliswinebs sagadasaxado SeRavaTebs (28%-mde). SeRavaTebi<br />

xelmisawvdomia, roca evrokavSiris romelime qveynis SemoqmedebiTi<br />

jgufi films iRebs irlandiaSi da iyenebs adgilobriv momsaxurebas.<br />

78


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

Tumca gansazRvrulia xarjis maqsimaluri odenoba- TiToeul proeqtze<br />

50 milioni.<br />

Sedegebi/gavlena<br />

irlandiis kinoindustriaSi 4300-ze meti adamiania dasaqmebuli da am sferodan<br />

qveynis ekonomikaSi yovelwliurad 107 milioni Sedis. 43<br />

mas Semdeg, rac individualuri investorebisTvis sagadasaxado<br />

ASeRavaTebi dawesda da 1993 wels irlandiis <strong>kinematografiis</strong> sabWo<br />

ganaxlda, 400-mde mxatvruli filmi, satelevizio speqtakli,<br />

dokumenturi da animaciuri filmi gamovida. irlandiulma mxatvrulma<br />

filmebma saerTaSoriso aRiareba moipoves da yvelaze mniSvnelovan<br />

festivalebze dajildovdnen. irlandiis SemoqmedebiTi gundi umaRlesi<br />

donisaa da bevr cnobil msaxiobsa Tu reJisors moicavs- kolin fareli,<br />

silian merfi, jonaTan ris meiersi, lian niisoni, fionuala flanagani,<br />

neil jordani, jim Seridani, jon muri, Kkirsten Seridani da damian<br />

odoneli.<br />

1993 wlis aprilidan moyolebuli irlandiis <strong>kinematografiis</strong> sabWo<br />

pirdapiraa CarTuli SemoqmedebiT procesSi, iqneba es mxatvruli,<br />

dokumenturi, moklemetraJiani, satelevzio Tu animaciuri filmebis<br />

scenaris Seqmna, investiciebis ganxorcieleba, warmoeba, gamoSveba, a.S.<br />

irlandiis <strong>kinematografiis</strong> sabWoa 100-ze meti jildo aqvs aRebuli<br />

sxvadasxva mniSvnelovan festivalze, rogoricaa kanis, berlinis,<br />

veneciisa da torontos festivalebi.<br />

MirlandiaSi multipleqsis udidesi qselia vard andersoni. sxva<br />

kinoTeatrebis mflobelebi arian kompaniebi United Cinemas International,<br />

Cineworld, da Vue. erTerTi udidesi damoukidebeli kinoTeatrebis qseli<br />

ekuTvnis Storm Cinemas-s, romlis kinoTeatrebi mdebareobs belfastSi,<br />

limerikSi, uoTerfordSi, navanSi, naasSi,a.S. 2005 wlis Semodgomaze<br />

bazarze multipleqsis axali qseli gamoCnda saxelwodebiT Movies@.<br />

Blockbuster Video-s Svilobili kompania Xtravision video gaqiravebis<br />

bazarze dominirebs.<br />

am bolo dros irlandiul kinoindustrias mniSvnelovani warmateba<br />

hqonda. magaliTad 2006 wels gamosulma filmma The Wind That Shakes the<br />

Barley did warmatebas miaRwia da 3.5 milionze meti Semosavali moutana<br />

kinoTeatrebs. warmoebis xarisxi ufro da ufro izrdeba. irlandriis<br />

<strong>kinematografiis</strong> sabWom sagrZnoblad gazarda dafinanseba. 2005 wels<br />

dafinanseba 35 milioni oyo, 2006 wels ki 120 milions gadaWarba. Tumca<br />

kinoTeatrebis mayurebelTa raodenobis zrdis miuxedavad aRniSnul<br />

bazarze warmateba arc Tu ise didia. winaswari prognoziT 2010 wlis<br />

prognosis mixedviT kinoTeatrebSi 20 milioni adamiani wava (85%-iT meti<br />

daswreba, ufro maRali vidre mTlianad evrokavSirSi). 44<br />

gaerTianebul samefoSi sagadasaxado SeRavaTebis cvlileba da 2006<br />

wkus axali sagadasaxado sqema imis maniSnebelia, rom gaerTianebuli<br />

samefo aRar iqneba Tanadamfinansebeli, is iqneba konkurenti, romelsac<br />

bolo wlebSi didi gavlena hqonda irlandiur kinoindustriaze. am<br />

79


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

cvlilebebis Semdeg ucxoeTis qveynebma Zalian mcire odenobis filmi<br />

gadaiRes irlandiaSi, rac kidev erTxel adasturebs imas, rom<br />

adgilobrivi kinowarmoebis bazari sustia globaluri tendenciebis<br />

mimarT.<br />

Bbolodroindeli kvlev gviCvenebs kino<strong>industriis</strong> damatebiT<br />

ekonomikur sargebels qveynis ekonomikasTan mimarTebaSi. magaliTad im<br />

turistTa 10%, romelbmac pirvelad moinaxules irlandia, acxadebs,<br />

rom qveyanaSi mogzaurobis survili ganapiroba irlandiis ekranze<br />

naxvam. 45<br />

80


axali zelandia<br />

informacia qveynis Sesaxeb<br />

mosaxleoba: 4,280,000 (gaero, 2008)<br />

farTobi: 268,680 kvadratuli kilometri<br />

dedaqalaqi: velingtoni<br />

mSp: 128.7 miliardi dolari (2008)<br />

ekonomikis ZiriTadi dargebi: momsaxureba, warmoeba, mSenebloba, soflis meurneoba<br />

ZiriTadi savaWro partniorebi: avstralia, aSS<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

axali zelandia warmoadgens damoukidebel saparlamento demokratiul saxelmwifos britaneTis<br />

Tanamegobrobis farglebSi. axal zelandias aqvs Tanamedrove, maRalganviTarebuli ekonomika romlis<br />

nominaluri mTliani Sida produqtis (mSp) fuladi gamosaxuleba Seadgens 128.1 miliard aSS dolars (2008).<br />

ekonomikis udidesi dargia momsaxurebis seqtori (mSp-s 68.8%), amas mosdevs warmoeba da mSenebloba<br />

(mSp-s 26.9%) da soflis meurneoba/nedleulis mopoveba (mSp-s 4.3%). axali zelandia aris qveyana, romelic<br />

mTlianad aris damokidebuli Tavisufal vaWrobaze, gansakuTrebiT soflis meurneobis produqtebiT.<br />

kulturuli politikis mimoxilva<br />

ukanasknel wlebSi axal zelandiaSi gaizarda kulturis dargis mniSvneloba. am dargSi<br />

dasaqmebulia muSaxelis daaxloebiT 6 % da dasaqmebis es maCvenebeli izrdeba qveynis<br />

ekonomikis masStabiT. yvela saxis biznesis daaxloebiT 5%-ze meti am dargze modis.<br />

kulturis dargis daxmarebis maregulirebeli sistema axal zelandiaSi efuZneba<br />

Tanamegobrebis sxva qveynebis models, romelic iTvaliswinebs iseT iuridiul an<br />

fizikur pirebs Soris urTierTobas, romlebsac ar akavSirebT erTmaneTTan raime saxis<br />

saerTo interesebi (“arm’s length” model). am modelis mixedviT kulturis sferos<br />

dawesebulebebs flobs da afinansebs mTavroba, romelic niSnavs maT mmarTvel sabWoebs da<br />

moiTxovs maTgan parlamentis normatiuli aqtiT gansazRvruli funqciebis Sesrulebas.<br />

aRniSnuli normatiuli aqtis farglebSi TiToeuli aseTi dawesebuleba avtonomiurad<br />

gansazRvravs da ganaxorcielebs sakuTar strategias. mTavroba afinansebs, agreTve im<br />

organizaciebsac, romlebic ar aris mis mflobelobaSi, rogoric aris axali zelandiis<br />

kinoarqivi.<br />

imisaTvis, rom gaezarda kulturis dargis mxardaWera 2008 wels mTavrobam SemoiRo<br />

kulturuli aRorZinebis paketi, romlis safuZvelze Tavdapirvelad moxda dargSi 80<br />

milioni dolaris investireba da damatebiT dapirdnen momavali sami wlis ganmavlobaSi<br />

yovel momdevno wels 20 milioni dolaris investirebas. aRniSnuli dafinansebis<br />

gamoyofiT mTavrobam gamokveTa is prioritetebi, rasac investiciebi moxmardeboda,<br />

kerZod Seiqmneboda axali samuSao adgilebi, ganviTardeboda turizmis seqtori,<br />

gamoikveTeboda axali zelandiis erovnuli TviTmyofadoeba.<br />

1991 wels Seiqmna kulturis da memkvidreobis saministro, romelsac kulturis<br />

dargebze mTavari pasuxismgebloba daekisra. mas aqvs mandati Semdegi miznebis misaRwevad:<br />

“saxelmwifo resursebis yvelaze efeqtiani gamoyeneba, axali zelandiis kulturis<br />

gagebisa da dafasebis unaris amaRleba, axali zelandiis kulturuli miRwevebis<br />

81


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

sayovelTaobis da mis kulturul cxovrebaSi monawileobis uzrunvelyofa, axali<br />

zelandiis kulturuli TviTmyofadobis gaZlierebisTvis zrunva.”<br />

kinos <strong>politika</strong><br />

saministro axdens kulturis dargis zogierTi saxelmwifo dawesebulebisTvis<br />

gamoyofili saxelmwifo dafinansebis administrirebas da aregulirebs maT urTierTobas<br />

didi britaneTis uzenaes xelisuflebasTan. am tipis kinoorganizaciebia:<br />

Creative New Zealand (axali zelandiis xelovnebis sabWo)<br />

New Zealand Film Commission (NZFC) axali zelandiis kinokomisia<br />

kulturuli dafinansebis nawils (romelic dRes 5 %-s Seadgens) uzrunvelyofs axali<br />

zelandiis `saxelmwifo latariis sabWo~, romlis movaleobas warmoadgens saxelmwifos<br />

mier gaTamaSebuli erovnuli latariiT Semosuli mogebis ganawileba saqvelmoqmedo<br />

mizniT. mTavrobis moTxovniT saxelmwifo latariis sabWo gamouyofs axali zelandiis<br />

xelovnebis sabWos, axali zelandiis kinokomisias da axali zelandiis sportisa da<br />

rekreaciis organizacias Tavisi Semosavlis fiqsirebul procents. warsulSi am<br />

organizaciebs gacilebiT didi grantebi eZleodaT, vidre is, romelsac isini organizacia<br />

Vote Arts, Culture and Heritage-is meSveobiT iRebdnen. 2000 wlidan Vote Arts Culture and<br />

Heritage-is dafinanseba gautolda `saxelmwifo latariis sabWos~ dafinansebas da zog<br />

SemTxvevaSi kidec gadaaWarba mas.<br />

ukanasknel wlebSi axali zelandiis kinoindustria mniSvnelovnad gaizarda.<br />

kino<strong>industriis</strong> pirvelma oficialurma wliurma analizma aCvena, rom es dargi<br />

aerTianebda 2,058 bizness, romelTa 90 % warmoebaSi an warmoebis Semdgom fazaSi<br />

(postproduqcia) iyo Cabmuli.<br />

axali zelandiis xelisufleba flobs da finansur daxmarebas uwevs ramdenime<br />

konkretul kinoroganizacias, kerZod:<br />

NNew Zealand Film Commission (axali zelandiis kinokomisia) valdebulia<br />

waaxalisos axalzelandiuri filmebis warmoeba da distribucia da maTi ganviTareba.<br />

igi ar awarmoebs filmebs, magram exmareba maT warmoebas investiciebis da marketingis<br />

saSualebiT; agreTve infrastruqturuli da ganviTarebis iniciativebis mxardaWeriT.<br />

New Zealand Film Archive (axali zelandiis kinoarqivi) agrovebs, inaxavs da<br />

axdens axali zelandiis kinematografiul memkvidreobis demonstrirebas. arqivi<br />

saqvelmoqmedo trastia, romelic damoukidebelia saxelmwifosgan. igi Tavad niSnavs<br />

sameurveo sabWos.<br />

Film New Zealand (kinogadaReba axal zelandiaSi) aris saerTaSoriso organizaciis<br />

Association of Film Commissioners International (AFCI) wevri. es aris uwyeba, romelic<br />

kinofilmebis gadaRebas aregulirebs axal zelandiaSi. igi xels uwyobs rogorc<br />

adgilobrivi kinogadaRebebis, aseve saerTaSoriso kinogadaRebebis warmoebas qveyanaSi,<br />

romelic msoflios erT-erTi saukeTeso adgilia kinogadaRebis TvalsazrisiT. es<br />

aris damoukidebeli samrewvelo organizacia. mas sameurveo sabWo ganagebs, sadac<br />

warmodgenili arian rogorc kinematografistebi, aseve xelisufleba. .<br />

82


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

The New Zealand Screen Council (axali zelandiis kinosabWo) aris dargobrivi<br />

organizacia, romelsac kino<strong>industriis</strong> ganviTarebis xelSewyoba evaleba. igi<br />

ramdenime mimarTulebiT muSaobs, romelTa Soris aris biznesis ganviTareba,<br />

`broudbendi~ (broadband - teqnologia, romelic uzrunvelyofs xmis, monacemebis,<br />

videos erTdroul gadacemas. Cveulebriv es miiRweva multipleqsuri gadacemiT,<br />

sixSireebis gayofiT), gadasaxadebiT dabegvra, ganaTleba da treningi, axali media,<br />

saxelmwifo dafinanseba da kvleva.<br />

Creative New Zealand warmoadgens axali zelandiis xelovnebis sabWos. igi<br />

investirebas axdens xelovnebisa da SesaZleblobaTa ganviTarebaSi, raTa<br />

survilisamebr qveynis yvela moqalaqem SeZlos SemoqmedebiTi saqmianoba da<br />

xelovnebasTan ziareba. igi axal auditorias da bazrebs qmnis axalzelandiuri<br />

xelovnebisTvis rogorc qveynis SigniT, aseve sazRvargareT.<br />

axali zelandiis kinokomisia<br />

axali zelandiis kinokomisia (The New Zealand Film Commission (NZFC)) 1978 wels<br />

daarsda parlamentis aqtis safuZvelze.<br />

kinokomisia Tavad ar awarmoebs filmebs. igi axalzelandiel kinematografistebs<br />

uzrunvelyofs sesxebiT da sakuTari saxsrebis xarjze dafinansebiT (equity financing), rom<br />

daexmaros maT axali mxatvruli da moklemetraJiani filmebis damuSavebasa da warmoebaSi.<br />

kinokomisia organizebas ukeTebs axali zelandiis Rirseul monawileobas umniSvnelovanes<br />

saerTaSoriso kinofestivalebSi da kinobazrebSi. sakuTari savaWro saagentos - NZ film –is<br />

saSualebiT kinokomisia monawileobs erovnuli filmebis realizaciasa da marketingSi. igi<br />

xels uwyobs dargis farglebSi trenings da profesiul ganviTarebas, risTvisac<br />

TanamSromlobs sxva kinematografiul organizaciebTan. kinokomisias kanoniT ekisreba<br />

pasuxismgebloba, rom `waaxalisos, axal zelandiaSi axalzelandielebis mier<br />

axalzelandiur Temebze Seqmnili filmebis marketingi, `promouSeni~, distribucia da<br />

demonstrireba, Tavad miiRos amaSi monawileoba da uzrunvelyos saTanado daxmareba.~ igi<br />

uzrunvelyofs finansur daxmarebas mxolod im filmebisTvis, romelTa Sinaarsi<br />

mniSvnelovanwilad axalzelandiuria, rogorc es aqtSia ganmartebuli; es ganmarteba<br />

oficialur erToblivi warmoebis filmebsac moicavs.<br />

kinokomisiis mizania yovelwliurad sul mcire oTx mxatvrul filmSi (rogorc cifrul,<br />

aseve msxvilbiujetian) da cxra moklemetraJiani filmSi investirebis ganxorcieleba. 2008<br />

wels es mizani gadaWarbebiT Sesrulda da 12 mxatvrul films miaRwia sxvadasxva<br />

organizaciebis mier uzrunvelyofili investiciebis xarjze.<br />

kinokomisiis wliuri biujeti damokidebulia saxelmwifo dafinansebis xelmisawvdomobaze<br />

da kinoSi Cadebuli investiciebis amonagebze. 2008/2009 finansuri wlis biujetiT<br />

gaTvaliswinebuli Semosavali Seadgens 15.778 milion dolars. kinokomisiis biujetiT<br />

gaTvaliswinebuli Semosavlis 23% saxelmwifosgan modis, 61% - saxelmwifo latariis<br />

mogebidan, xolo danarCeni mogebidan da procentebidan. kinokomisiam mimdinare 2008/2009<br />

wels biujetiT gaiTvaliswina 10.07 milioni dolaris investireba mxatvruli filmebis<br />

warmoebasa da damuSavebaSi. garda amisa, man 1.6 milioni dolari dagegma moklemetraJiani<br />

filmebis warmoebisTvis da 2.5 milioni dolari - mxatvruli filmebis `promouSenis~ da<br />

marketingisTvis.<br />

kinokomisia gadawyvetilebebs iRebs rvawevriani sabWos saSualebiT, romelsac xelovnebis,<br />

kulturis da memkvidreobis ministri niSnavs. sabWos wevrebi warmoadgenen rogorc<br />

83


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

kinoindustrias, aseve biznesis da xelovnebis muSakTa farTo wreebs. mas hyavs 19-kaciani<br />

personali, romelsac aRmasrulebeli direqtoris movaleobis Semsrulebeli<br />

xelmZRvanelobs.<br />

erToblivi warmoebis Sesaxeb xelSekrulebebi<br />

amJamad axal zelandiaSi arsebobs Svidi ormxrivi xelSekruleba an SeTanxmeba erToblivi<br />

warmoebis Sesaxeb avstraliasTan (1986), kanadasTan (1987), safrangeTTan (1987),<br />

gaerTianebul samefosTan (1993), italiasTan (1997w. ganaxlda 2004), singapurTan (2004)<br />

da germaniasTan (2005). garda amisa, axal zelandias TanamSromlobis Sesaxeb<br />

arasavaldebulo SeTanxmebebi aqvs CineTis saxalxo respublikasa (2005) da koreasTan<br />

(2005), romelic audiovizualur dargebSi erToblivi warmoebas exeba.<br />

erToblivi warmoebis filmebis Sesaxeb xelSekrulebebi xels uwyobs damtkicebul<br />

proeqtebs, rom oficialuri erToblivi warmoebis statusi moipovon. es maT saSualebas<br />

miscems erovnuli filmebisTvis gansazRvruli SeRavaTebi miiRon erToblivi warmoebis<br />

monawile TiToeul qveyanaSi. SeRavaTebi iTvaliswinebs filmis dafinansebis miRebas da<br />

Sesabamis stimulirebas TiToeuli qveynis moqmedi kanonmdeblobis farglebSi, agreTve,<br />

saxelmwifo xelSewyobas, rogoric aris meore qveynis moqalaqeebis droebiTi imigracia<br />

da aparaturis droebiT Semotana. axali zelandiis mTavari SeRavaTi erovnuli filmis<br />

mimarT aris finansuri daxmarebis misaRebad kvalifikaciis miniWeba axali zelandiis<br />

kinokomisiis 1978 wlis aqtis 18 punqtis Tanaxmad.<br />

konkretuli Careva (daxmareba)<br />

axali zelandiis kinokomisia aris wamyvani organizacia, romelic uzrunvelyofs<br />

qvemoT miTiTebul konkretul Carevas (daxmarebas):<br />

kinokomisiis moklemetraJiani filmebis fondi – imarTeba sami aRmasrulebeli<br />

saprodiusero jgufis mier, romlebsac yovelwliurad niSnaven sul mcire sami<br />

moklemetraJiani filmis SesarCevad daaxloebiT 100 000 dolaris biujetiT.<br />

aRmasrulebeli saprodiusero jgufebi iReben dokumentacias uSualod filmis<br />

SemqmnelTa jgufebisgan da exmarebian maT filmis ganviTarebaSi, warmoebaSi da<br />

kinokomisiisTvis miwodebaSi.<br />

moklemetraJiani filmebis warmoebis Semdgomi periodis fondi yovelwliurad<br />

110,000 dolars uzrunvelyofs, rom daafinansos moklemetraJiani mxatvruli<br />

filmebis Cveneba sakvalifikacio festivalebze. ganacxadi miiReba 30 000-mde<br />

dolaris moculobis Tanxaze.<br />

kinematografiuli inovaciebis saprodiusero fondi warmoadgens amxanagobas axali<br />

zelandiis kinokomisiis da axali zelandiis xelovnebis sabWos monawileobiT. misi<br />

mizania axali da ganumeorebeli kinematografiuli nawarmoebebis Seqmnis xelSewyoba.<br />

es fondi gascems grantebs axalbeda an gamocdil kinematografistebze inovaciuri<br />

filmebis Sesaqmnelad. 25,000 dolaria maqsimaluri Tanxa, romelzec ganacxadi<br />

SeiZleba waradginoT. debiutantebs, romlebsac pirvelad SeaqvT ganacxadi, SeuZliaT<br />

warmoadginon proeqtebi 15,000-dan 17,000-mde dolaris biujetiT.<br />

damoukidebeli kinematografistebis fondi aris axleburi tipis TanamSromloba axali<br />

zelandiis kinokomisiis da axali zelandiis xelovnebis sabWos monawileobiT. misi<br />

daarsebis mizani iyo investiciebis Cadeba gamocdili kinematografistebis<br />

84


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

gansakuTrebul, inovaciur, maRalxarisxovan, arakomerciul proeqtebSi, romlebic<br />

miiswrafian moizidon auditoria axal zelandiasa da mis farglebs gareT.<br />

yovelwliurad es fondi gascems grantebs kinofilmebis warmoebis da/an warmoebis<br />

Semdgomi periodebis dasafinanseblad. axali zelandiis kinokomisiis da axali<br />

zelandiis xelovnebis sabWos mier grantebis saxiT gacemuli Tanxa 2009 wlis<br />

ivnisis dafinansebis raundisTvis sul 540,000 aSS dolars Seadgens.<br />

erTi proeqtis ganviTarebis (development) ganacxadebi miiReba axalzelandieli<br />

prodiuserebisgan, romlebsac saTanado gamocdileba aqvT dramatuli kinofilmebis<br />

(film drama) SeqmnaSi. gadawyvetilebebis miReba sam doneze xdeba:<br />

sakadro komiteti (Staff Committee) – wamyvani specialistebis jgufi<br />

ganixilavs damuSavebis adreul etapze myofi proeqtebis ganacxadebs, romelTa<br />

Rirebuleba maqsimum 40,000 dolaria; Cveulebriv TiToeuli ganacxadi ar<br />

aRemateba 20,000 aSS dolars.<br />

ganviTarebis komiteti (Development Committee)- es aris warmoebis ori<br />

profesionalisgan Semdgari jgufi, romelTagan erTi sabWos wevria, xolo<br />

meore aRmasrulebeli direqtori. es komiteti ganviTarebis departamentTan<br />

erTad ganixilavs proeqtebs, romelTa warmoebis WeSmariti potenciali<br />

maqsimum 110,000 dolaria.<br />

sabWo - axali zelandiis kinokomisiis sabWo, romelic ganixilavs ganacxadebs<br />

im proeqtebis ganviTarebis bolo stadiasTan, `SefuTvasTan~ (packaging) da<br />

dafinansebasTan dakavSirebiT, romelTa warmoebis savaraudo xarjebi ar<br />

aRemateba ganviTarebis dafinansebas maqsimum 150,000 dolaris farglebSi.<br />

"mweralTa I iniciativa" – imarTeba yoveli wlis seqtemberSi. nebismier scenarists,<br />

romelsac manamde ar miuRia ganviTarebis dafinanseba, SeuZlia warmoadginos Tavisi<br />

scenari imis miuxedavad, hyavs Tu ara mas prodiuseri. scenarebs, romlebic<br />

monawileobas miiRebs `vorkSopSi~, arCevs axali zelandiis kinokomisiis ganviTarebis<br />

samsaxuri scenarebis eqspert konsultantTan da sam damoukidebel SemfasebelTan<br />

erTad. xdeba eqvsi scenaristis SerCeva 2-dRian `vorkSopSi~ monawileobis misaRebad,<br />

romelic yoveli wlis seqtemberSi imarTeba.<br />

xelmisawvdomia sami tipis gadacemuli fondebi:<br />

gadacemuli ganviTarebis fondi- gankuTvnilia gamocdili kinoprodiuserebisTvis,<br />

romlebsac araerTi warmatebuli filmi aqvT Seqmnili. misi moculobaa daaxloebiT<br />

250,000 dolari. gaicema ori wliT, rom mwerlebs da scenarebis ganviTarebas<br />

moxmardes.<br />

saprodiusero zednadebi xarjebis fondi – gankuTvnilia prodiuserebisTvis,<br />

romlebsac sul mcire erTi warmatebuli mxatvruli filmi aqvT Seqmnili. 50,000<br />

dolari gaicema erTi wliT da unda moxmardes zednadeb xarjebs, dakavSirebuls<br />

scenarisa da proeqtis ganviTarebasTan.<br />

mweralTa fondi – es programa gamocdili mwerlebisTvisaa gankuTvnili, romlebsac<br />

sul mcire erTi axalzelandiuri mxatvruli filmis scenari aqvT dawerili,<br />

romelic kinoTeatrebSi iyo demonstrirebuli. mwerlebs SeuZliaT Seitanon<br />

ganacxadi 50,000 dolarze erTwliani periodisTvis, romelic ar eqvemdebareba<br />

ganaxlebas.<br />

axali zelandiis kinokomisia valdebulebas kisrulobs, rom Tavisi biujetis udidesi<br />

nawili mimarTos mxatvruli filmebis warmoebaze. amis mizania uzrunvelyos<br />

85


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

maRalxarisxovani axalzelandiuri filmebis warmoeba, romlebic mravalferovan<br />

kinoauditorias moizidavs rogorc qveynis SigniT, aseve mis gareT. ganacxadebs<br />

warmoebis dafinansebis Sesaxeb ganixilavs axali zelandiis kinokomisiis sabWo,<br />

romelic iTvaliswinebs eqsperti konsultantebisa da damoukidebeli Semfaseblebis<br />

rekomendacias. gadawyvetileba sabWos regularul sxdomebze miiReba, romlebic<br />

weliwadSi eqvsjer imarTeba.<br />

kinofondi 2 axali zelandiis kinokomisiis mier Seiqmna 2006 wlis ivlisSi rogorc<br />

axali struqtura, romelic msxvilbiujetian axalzelandiur mxatvrul filmebSi<br />

investiciebs afinansebs da marTavs. misi mizania xeli Seuwyos niWier SemoqmedTa<br />

bazis Seqmnas gamocdili da warmatebuli axalzelandieli kinematografistebis<br />

monawileobiT, risTvisac maT SesaZlebloba miecemaT Seqmnan ufro didmasStabiani<br />

mxatvruli filmebi, vidre es axali zelandiis kinokomisias SeuZlia. kinofondi 2is<br />

mizania:<br />

xeli Seuwyos axalzelandiuri SemoqmedebiTi niWis ganviTarebas, raTa<br />

saerTaSoriso komerciul investorebs survili gauCndeT daafinanson<br />

axalzelandieli kinematografistebis mier dagegmili kinoproduqcia.<br />

moizidon dafinansebis sxva wyaroebi axalzelandiur kinowarmoebaSi, maT<br />

Soris ofSoruli kapitali.<br />

xeli Seuwyon warmatebuli prodiuserebisTvis, reJisorebisTvis,<br />

mwerlebisTvis, msaxiobebisTvis da kinogadamRebi jgufebisTvis samuSao<br />

adgilebis gaCenas, rom isini iZulebuli ar gaxdnen sxva SesaZleblobebi<br />

eZebon sazRvargareT.<br />

mxatvruli filmis proeqtis warmoebis bolo stadiis (an ganviTarebis bolo<br />

stadiis) dafinansebis Sesaxeb sakiTxebis ganixilvis dros kinofondi 2 unda<br />

iTvaliswinebdes qvemoT mocemul saxelmZRvanelo miTiTebebs, romlebic moqnilad,<br />

yoveli konkretuli SemTxvevis mixedviT unda iqnes gamoyenebuli (qvemoT mocemuli<br />

sia ar aris amomwuravi):<br />

a) kinofilmis Semqmnelebis ricxvSi unda Sediodes axalzelandieli prodiuseri da<br />

axalzelandieli reJisori;<br />

b) TiToeul kinematografists monawileoba unda hqondes miRebuli sul mcire erTi<br />

mxatvruli filmis dasrulebul proeqtSi;<br />

g) Cveulebriv, filmis biujeti unda aRematebodes 6 milion axalzelandiur dolars;<br />

d) kinofondi 2 ganixilavs winadadebebs biujetis 20 %-is an metis dafinansebis<br />

Sesaxeb iseTi filmebisTvis, romelTa biujeti daaxloebiT 20 milioni dolaria;<br />

e) Cveulebriv, biujetis sul mcire 40 %-is dafinanseba xdeba ofSoruli<br />

monawileobiT (sul mcire erTi kargi reputaciis mqone Teatraluri komerciuli<br />

direqtoris mier nakisri finansuri valdebulebiT);<br />

v) kinofondi 2 waaxalisebs dafinansebas sxva wyaroebidan;<br />

z) dafinanseba SeiZleba moxdes kapitaliT, sesxiT, kontraqtis safuZvelze gadaxdiT,<br />

saavanso realizaciiT, an sxva saSualebiT, romelsac kinofondi 2-is wevrebi<br />

mizanSewonilad miiCneven yovel konkretul SemTxvevaSi;<br />

T) Cveulebriv, warmoebis pirobiTi dafinansebis valdebulebas sawyisi 4-Tviani<br />

periodisTvis iReben, da 6 Tvemde agrZeleben, Tu progresia miRweuli;<br />

86


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

i) rogorc wesi, kinofondi 2 gegmavs investicias erT an or mxatvrul filmSi,<br />

romelic dafinansebas iRebs romelime erTi wlis ganmavlobaSi.<br />

gadawyvetilebis miRebis dros kinofondi 2 iTvaliswinebs Semdeg faqtorebsac:<br />

i. scenaris da proeqtis xarisxi;<br />

ii. bazris potencialis arseboba wamyvan saerTaSoriso bazrebze (axal zelandiasa da<br />

avstraliaSi distribuciis xelSekreulebebis arseboba);<br />

iii. axalzelandiur kinematografSi Setanili wvlili;<br />

iv. realizaciis uflebis gadacema savaWro saagentos - NZ film –isTvis;<br />

v. sakredito riskebi, dakavSirebuli damfinansebel partniorebTan;<br />

vi. kinofondi 2-is monawileobis done biujetis moculobasTan mimarTebaSi; da<br />

vii. SemoTavazebuli garigebis komerciuli pirobebi da anazRaurebis perspeqtivebi<br />

kinofondi 2-sa (da Sesabamisad axali zelandiis kinokomisiisTvis);<br />

kinofondi 2 aris axali zelandiis kinowarmoebis fondis uflebamonacvle, romelic<br />

trastis saxiT daarsda 2000 wels da xelisuflebisgan miiRo 22 milioni dolaris<br />

moculobis granti.<br />

axali zelandiis kinokomisiia ganixilavs mxatvruli filmebis warmoebis Semdgomi<br />

dafinansebis ganacxadebs Semdeg kategoriebSi, rodesac filmis bazari ukve<br />

gansazRvrulia:<br />

cifruli mxatvruli filmebi, romlebsac warmoebis Semdgomi periodi sWirdeba, raTa<br />

Cveulebrivi an cifruli filmis dasrulebuli saxe miiRos.<br />

mxatvrul-dokumenturi filmebi romlebsac warmoebis Semdgomi dafinanseba sWirdeba.<br />

mxatvruli filmebi gadaRebuli iseT firze, romelsac warmoebis Semdgomi dafinanseba<br />

da/an 35 mm-ze gadatana sWirdeba.<br />

granti msxvilbiujetiani kinofilmis warmoebisTvis. es granti SeiZleba gaices<br />

nebadarTuli warmoebisTvis maSin, rodesac sakvalifikacio axalzelandiuri sawarmoo<br />

xarjebi (QNZPE) aRwevs Semdeg zRvars:<br />

sakvalifikacio axalzelandiuri sawarmoo xarjebi (QNZPE) unda iyos sul mcire 15<br />

milioni axalzelandiuri dolari. sakvalifikacio axalzelandiuri sawarmoo xarjebi<br />

(QNZPE) - aris sawarmoo xarjebi, romlebic gaweulia an dakavSirebulia: axal<br />

zelandiaSi SeZenil saqonelTan an momsaxurebasTan; miwis gamoyenebasTan axal<br />

zelandiaSi; saqonlis gamoyenebasTan, romelic filmis Seqmnis procesSi axali<br />

zelandiis teritoriazea. sakvalifikacio axalzelandiuri sawarmoo xarjebi<br />

(QNZPE) ar moicavs msaxiobebis da gadamRebi jgufis xarjebs, gaweuls axal<br />

zelandiaSi.<br />

satelevizio serialebis SemTxvevaSi, yoveli konkretuli epizodi, romlis ZiriTadi<br />

gadaRebebi romelime 12-Tviani periodis ganmavlobaSi dasrulda da minimalurma<br />

danaxarjma saSualod Seadgina 500,000 axalzelandiuri dolari yovel komerciul<br />

saaTze, SeiZlebagaerTiandes, rom miaRwios 15 milion axalzelandiur dolars.<br />

msxvilbiujetiani kinoproduqcia Tavisufldeba saSemosavlo gadasaxadisgan.<br />

87


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

festivalebis da prizebis programebi finansurad exmareba dargis aRiarebul<br />

specialistebs an organizaciebs festivalebis CatarebaSi, sadac sazogadoebas<br />

SesaZlebloba eZleva gaecnos mxatvruli filmebis mravalferovan programebs,<br />

imarTeba informaciuli debatebi da warmoCndeba axali talantebi; an RonisZiebebis<br />

dagegmvaSi, sadac miRwevebis da Rvawlis aRiareba xdeba mxatvruli filmebis<br />

warmoebis yvela aspeqtSi.<br />

saprodiusero bazris daxmareba iTvaliswinebs prodiuserebisTvis xelSewyobas,<br />

romlebsac surT ganviTarebis bolo fazaSi myofi mxatvruli filmebis proeqtebi,<br />

waradginon kanSi, AFM-is da sxva wamyvan bazrebze, sadac kinokomisias aqvs<br />

warmomadgenloba.<br />

dargis infrastruqturis profesionaluri kinoorganizaciebi, romlebic uSualod<br />

warmoadgenen da uzrunvelyofen kinoprodiuserebis, mwerlebis da reJisorebis<br />

konkretul iniciativebs an saqmianobas.<br />

axalzelandiuri filmebis realizaciis saagento warmoadgens kinokomisiis gayidvebis<br />

mTavar samsaxurs, romelic ukve 30 welia afinansebs da yidis axalzelandieli<br />

reJisorebis filmebs. is uzrunvelyofs dafinansebas gayidvebidan gadaxdili avansebiT,<br />

strategiuli gayidvebiT da marketinguli momsaxurebiT. am saagentos movaleobaa<br />

realizaciasTan dakavSirebuli dokumentaciis Segroveba da gaformeba, rasac misi<br />

iuristebis jgufi akeTebs.<br />

sertificireba da dabegvra<br />

kinokomisia sakuTar saxsrebs iyenebs moqmedi kanonmdeblobis Tanaxmad, romlis moTxovnas<br />

warmoadgens dafinansebis gamoyofa mxolod im filmebisTvis, romlebsac<br />

mniSvnelovanwilad axalzelandiuri Sinaarsi aqvT. Sesabamisad, kinokomisia ganacxadebs<br />

iRebs mxolod axalzelandieli prodiuserebisgan.<br />

kinokomisia uflebamosilia droebiT an sabolood mianiWos oficialuri erToblivi<br />

nawarmoebis statusi films an satelevizio proeqts, Tu proeqti yvela saWiro<br />

kriteriums akmayofilebs.<br />

sanam mxatvruli filmis warmoeba kinokomisiis dafinansebas miiRebs, man jer<br />

axalzelandiuri filmis kvalifikacia unda miiRos. es maSin moxdeba, rodesac kinokomisia<br />

miscems mas mniSvnelovanwilad axalzelandiuri Sinaarsis mqone filmis Sefasebas,<br />

rogorc es axali zelandiis kinokomisiis 1978 wlis aqtis 18 punqtSia gansazRvruli.<br />

88


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

1. Tavisi funqciebis ganxorcielebis dros komisiam ar unda gauwios finansuri daxmareba romelime pirs filmis<br />

gadaRebasTan, `promouSenTan~, distribuciasTan an demonstrirebasTan dakavSirebiT, Tu darwmunebuli ar aris rom films<br />

mniSvnelovanwilad aqvs an eqneba axalzelandiuri Sinaarsi. .<br />

2. imisaTvis, rom gansazRvros aqvs Tu ara films mniSvnelovanwilad axalzelandiuri Sinaarsi, komisiam unda<br />

ganixilos Semdegi sakiTxebi:<br />

a. filmis sagani.<br />

b. kinogadaRebis adgili, sadac filmi aris an iqneba gadaRebuli.<br />

g. qvemoT mocemuli pirebis erovneba da sacxovrebeli adgili:<br />

i. avtorebi, scenaris avtorebi, kompozitorebi, prodiuserebi, reJisorebi, msaxioebebi, teqnikuri personali,<br />

memontaJeebi da sxva adamianebi, vinc monawileoba miiRo an miiRebs filmis SeqmnaSi; da<br />

ii. is pirebi, romlebsac aqvT an momavalSi eqnebaT filmis SeqmnasTan dakavSirebuli romelime kompaniis,<br />

amxanagobis an erToblivi sawarmos wili an kapitali; da<br />

iii. is pirebi, romlebsac aqvT an eqnebaT filmis saavtoro ufleba.<br />

d. wyaro, saidanac modis filmis SeqmnisTvis ukve gamoyenebuli an momavalSi gamosayenebeli fuli.<br />

e. sakuTrebis ufleba filmis Sesaqmnelad gamoyenebul an momavalSi gamosayenebel aRWurvilobasa<br />

da teqnikur saSualebebze da maTi adgilmdebareoba.<br />

v. nebismieri sxva sakiTxi, romelic komisiis azriT am aqtis miznebTan SesabamisobaSia.<br />

sertificireba or etapad ganxorcieldeba. warmodgenili kinoproeqtis ganxilvis Semdeg<br />

kinokomisia gascems `droebiT sertifikats~. droebiTi sertifikatis mizania gasces<br />

garantia, rom filmi daeqvemdebareba erTwlian Camoweras Tu is warmodgenili da<br />

kinokomisiis mier sertificirebuli ganacxadis mixedviT Seiqmneba. `droebiTi<br />

sertifikati~ ZalaSia 12 Tvis ganmavlobaSi da werilobiTi moTxovnis safuZvelze<br />

SeiZleba gagrZeldes.<br />

saboloo sertifikati gaicema filmis dasrulebis Semdeg, rodesac prodiuseri<br />

daasabuTebs, rom yvela kriteriumi dakmayofilda. ara axalzelandiuri filmis warmoebis<br />

xarjebis 50 % filmis damTavrebis wels gamoiqviTeba, xolo meore 50 % - momdevno<br />

saSemosavlo wels.<br />

axalzelandiuri filmis warmoebis xarjebi mTlianad gamoiqviTeba filmis damTavrebis<br />

wels. sxva filmebis warmoebis an SeZenis xarjebi gamoiqviTeba ori wlis ganmavlobaSi,<br />

romlis aTvlac im wels iwyeba, rodesac filmi dasrulda.<br />

Sedegebi / zemoqmedeba<br />

kinokomisiis Seqmnidan 30 wlis ganmavlobaSi axal zelandiaSi 200 mxatvruli filmi Seiqmna,<br />

aqedan 140-ze meti – axali zelandiis dafinansebiT, maSin, roca am organizaciis Seqmnamde 30 wlis<br />

ganmavlobaSi qveyanaSi 20-ze naklebi mxatvruli filmi gakeTda.<br />

yvelaze mniSvnelovani nawarmoebi trilogia `beWdebis mbrZanebeli~ iyo miuxedavad imisa, rom<br />

kinowarmoebis sferoSi dasaqmebulTa ricxvis gazrdas sxva filmebma ufro metad Seuwyo filmi.<br />

89


poloneTi<br />

poloneTis Sesaxeb<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

poloneTi centralur evropaSi mdebareobs, mas dasavleTiT germania<br />

esazRvreba, samxreTiT- CexeTis respublika da slovakeTi, aRmosavleTiTukraina,<br />

belorusia da litva da CrdiloeTiT- baltiis zRva da<br />

kaliningradis olqi. poloneTis mTeli teritoria 312,679 kvadratuli<br />

kilometria. is sididiT 69-e qveyanaa msoflioSi da me-9 evropaSi.<br />

poloneTSi 38 milionze meti adamiani cxovrobs. mosaxleobis<br />

raodenobiT poloneTi merve qveyanaa evropaSi da 33-e msoflioSi.<br />

mosaxleobis simWidrove udris- 122 mosaxle 1 kvadratul kilometrze.<br />

poloneTi demokratiuli qveyanaa, romelsac marTavs arCeuli<br />

prezidenti. Qqveynis moqmedi konstitucia 1997 wliT TariRdeba.<br />

mTavrobas warmoadgens ministrTa sabWo, romelsac xelmZRvanelobs<br />

premier-ministri. prezidentis arCeva xdeba sayovelTao arCevnebis gziT,<br />

5 wliani vadiT. amJamad qveynis prezidentia lex kaCinski, premierministri<br />

ki donald taski.<br />

poloneTi erTerTi yvelaze jansaRi ekonomikis mqone qveynad iTvleba<br />

post-komunistur qveynebs Soris. 2006 wels mTliani Sida produqti<br />

6.1%-iT gaizarda. komunisturi wyobis damxobis Semdeg poloneTi<br />

ekonomikis liberalizaciis gzas daadga da axla warmoadgens<br />

centralizebuli ekonomikidan sabazro ekonomikaze gadasvlis<br />

warmatebul magaliTad.<br />

sagadasaxado sistemis mimoxilva<br />

poloneTis sagadasaxado sistema iTvaliswinebs individualuri<br />

Semosavlis 18% da 32%-ian dabegvras. Ggarkveul SemTxvevebSi<br />

individualur pirs SeuZlia arCevani ASeaCeros biznesis Semosavlis<br />

19%-ian dabegvraze. korporatiuli gadasaxadi poloneTSi 19%-s udris.<br />

kapitalis zrdis Semosavalze raime gansakuTrebuli gadasaxadi ar<br />

arsebobs. rogorc wesi, kapitalis zrdis Semosavali emateba<br />

individualuri pirisa Tu kompaniis regularul Semosavals da<br />

Cveulebrivi wesiT dabegvras eqvemdebareba. Mmiuxedavad amisa, Tu uZravi<br />

qoneba gaiyida misi SeZenidan 5 wlis da ufro xangrZlivi periodis<br />

Semdeg, kapitalis zrdis Semosavali ar daibegreba. Tu es periodi 5<br />

welze naklebia, Semosavali 19%-iT daibegreba.<br />

individualuri piris kapitalis zrdis Semosavali gayiduli wilidan 19%-iT<br />

ibegreba. poloneTSi dividenduri Semosavalic 19%-iT ibegreba.<br />

2008 wlis monacemebiT korporatiuli gadasaxadi 19%-s udrida.<br />

kompania polonurad iTvleba, Tu is poloneTSia daregistrirebuli an<br />

90


poloneTSi funqcionirebs.<br />

Semdegi saxis Semosavali ar ibegreba:<br />

uZravi qonebis gayidva garkveuli periodis mflobelobis Semdeg<br />

latariebi<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

sacxovrebeli binis gayidvidan miRebuli Semosavali im pirobiT, rom<br />

alternatiuli sacxovrebeli farTis SesaZenad 2 welia gaTvaliswinebuli.<br />

erTi kompaniidan Tavisive jgufis meore kompaniisTvis dividendis gadacema.<br />

■<br />

Semosavali dazRvevidan<br />

■ Semosavali Semowirulobebidan<br />

sagadasaxado SeRavaTebis umetesoba saSemosavlo gadasaxadis daqviTvis<br />

saxiT xorcieldeba.<br />

xSir SemTxvevaSi damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi 22%-ia. zogierT<br />

produqtsa da momsaxurebaze dRg SeiZlena iyos 3% an 7%. Tu wliuri brunva<br />

10 000 evroze naklebia, biznesis mflobeli dRg-sgan Tavisufldeba.<br />

dRgs-sgan Tavisufalia Semdegi produqtebi da servisebi:<br />

■ jandacvis servisi<br />

■ rZis produqtebi<br />

■ dazRveva da sabanko momsaxureba<br />

■ fosta da safosto markebi.<br />

■ ganaTlebis, xelovnebisa da mecnierebis servisebi.<br />

■ Eeqsportis servisi<br />

Ddetaluri informaciisTvis ixileT: http://www.worldwide-tax.com/poland/indexpoland.asp<br />

Kkulturuli politikis mimoxilva<br />

1989 wels poloneTi damoukidebeli qveyana gaxda. mas Semdeg qveynis<br />

kulturuli <strong>politika</strong> neo-liberaluri modeliT ganviTarda, romelic<br />

sabazro ekonomikas efuZneboda. poloneTSi mniSvnelovani politikuri<br />

da ideologiuri cvlilebebi moxda, ramac Sesabamisi transformacia<br />

gamoiwvia, radgan qveyanaSi 1989 wlis saparlamento arCevnebis Semdeg<br />

komunisturi xelisufleba dasrulda.<br />

1993 wels SemuSavda kulturuli saqmianobis organizebisa da<br />

dafinansebis axali principebi. Ees principebi aisaxa samTavrobo<br />

dokumentSi- saxelmwifo kulturuli politikis principebi. am<br />

dokumentSi CamoTvlilia poloneTis mTavrobis gegmebi:<br />

91


demokratiis ganviTarebisa da samoqalaqo sazogadoebis<br />

gaZlierebis xelSewyoba, xelovani xalxisTvis da Sesabamisi<br />

organizaciebisTvis sabazro ekonomikaze gadasvlis procesis<br />

gamartiveba;<br />

■ yvelaze Zvirfasi kulturuli memkvidreobis dacva;<br />

saTanado kanonmdeblobis SemoReba kulturuli saqmianobis axali<br />

formebis mxardasaWerad;<br />

poloneTis kulturuli <strong>politika</strong> Semdeg amocanebzea orientirebuli:<br />

decentralizacia- centraluri administraciidan Zalauflebis<br />

regionalur, xolo regionaluridan adgilobriv doneze gadanawileba’<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

saxelmwifos finansuri daxmareba SerCeuli kulturuli institutebisa da<br />

RonisZiebebis mimarT;<br />

arasaxelmwifo kulturuli institutebis mxardaWera, dafinansebis<br />

meqanizmebis SemuSaveba, rac damatebiTi resursi iqneba saxelmwifo<br />

dafinansebisTvis<br />

es miznebi 1993 wels Camoyalibebul principebs Seesabameba. 2003 wels<br />

iyo mcdeloba evrokavSiris fondebis mozidvis TvalsazrisiT. am<br />

konteqstSi, aqcenti gakeTda kulturis ganviTarebis mimarT regionalur<br />

midgomaze. Kkulturuli TviTmyofadoba da erovnuli memkvidreobis<br />

dacva umTavres prioritetebad iTvleba 2005 wlis Semdeg. 2006 wels kidev<br />

gagrZelda cvlilebebi saxelmwifo <strong>politika</strong>Si kulturuli<br />

memkvidreobis mimarT.<br />

kino<strong>industriis</strong> <strong>politika</strong><br />

poloneTis <strong>kinematografiis</strong> politikis mizania axali kino<strong>industriis</strong><br />

ganviTareba da investiciebis mozidva poloneTSi filmebis gadaRebisa da<br />

erToblivi warmoebis TvalsazrisiT.<br />

1987 wlis ivlisSi miiRes aqti <strong>kinematografiis</strong> Sesaxeb. amis Semdeg<br />

Sesrulda samuSao axali sabazro principebis da dafinansebis modelebis<br />

SemuSavebis TvalsazrisiT. Tumca, aqtSi cvlilebebis Setanaa dagegmili.<br />

poloneTSi bolo wlebis ganmavlobaSi kerZo seqtoris kinoindustriiT<br />

daintereseba mniSvnelovnad gaizarda. saxelmwifos kontrolis qveS<br />

myofma kinoindustriamac transformacia ganicada da saxelmwifo da kerZo<br />

struqturebs Soris TanamSromlobaze dafuZnebuli organo gaxda. kerZo<br />

seqtoris daintereseba kinoindustriaSi investiciis CadebiT araa<br />

dakavSirebuli raime speficikur samarTlebriv an sagadasaxado<br />

SeRavaTTan.<br />

warsulSi kinematrografiis komiteti anawilebda sabiujeto Tanxebs<br />

filmebis warmoebisTvis da Sesabamis subsidiebs gascemda. 2000 wels<br />

daaxloebiT 20 mxatvruli da 546 moklemetraJiani filmi Seiqmna. ZiriTadi<br />

Tanamwarmoeblebi iyvnen sazogadoebrivi mauwyeblebi an ucxouri<br />

92


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

kompaniebi. 2003 wlis gazafxulze komiteti daiSala. bolo wlebis<br />

ganmavlobaSi ramdenjerme wamoayenes iniciativa kinematrografiis Sesaxeb<br />

aqtSi cvlilebebis Setanis Sesaxeb, Tumca uSedegod.<br />

2005 wels axali kanonproeqti SemuSavda, magram amave wlis 30 ivniss mas<br />

kenWi ar uyara social-dekomkratiulma mTavrobam leJek mileris<br />

meTaurobiT.<br />

aRniSnuli aqti, Tavisi amJamindeli statusiT saxelmwifo daxmarebiT<br />

uzrunvelyofs kinoindustrias da mis mTavar pirobas warmoadgens<br />

filmis warmoebisa da popularizaciis mxardaWera.<br />

poloneTis mTavroba flobs an exmareba Semdeg kulturul saagentoebs:<br />

poloneTis <strong>kinematografiis</strong> instituti daarsda <strong>kinematografiis</strong> Sesaxeb aqtis<br />

safuZvelze, romelic pasuxismgebelia kulturul <strong>politika</strong>ze da<br />

funqcionirebs rogorc uaxlesi evropuli <strong>kinematografiis</strong> instituti.is 2005<br />

wels daarsda. institutis daarsebas win uZRoda poloneTis parlamentis mier<br />

miRebuli axali kanoni kino<strong>industriis</strong> Sesaxeb. es instituti Tavisi funqciebiT<br />

hgavs evropaSi arsebul sxva uwyebebs, romlebic emsaxureba kinoindustrias.<br />

krakovis kinematogragiis fondi-krakovis kinofestivalis mTavari<br />

organizatoria, romelmac 2003 wlis dekemberSi daiwyo funqcionireba.<br />

misi daarsebis mizani iyo dafinansebis gazrda da RonisZiebebis organizeba.<br />

Ffondi xels uwyobs profesiul ganviTarebas. fondis mier festivalis<br />

Oorganizebis erTerTi mniSvnelovani faqtori isaa, rom erTmaneTs xvdebian<br />

reJisorebi da prodiuserebi da xSir SemTxvevaSi saintereso SeTanxmebebsac<br />

aRweven.<br />

filmebis popularizaciis saagento-am saagentos mTavari mizania<br />

polonuri dokumenturi, animaciuri da moklemetraJiani filmebis<br />

popularizacia evropaSi. es saagento krakovis <strong>kinematografiis</strong> fondma Seqmna.<br />

misi amocanebia:<br />

■ Seiqmnas video biblioTeka kino<strong>industriis</strong>a da televiziisTvis<br />

■ momzaddes sareklamo masalebi saagentos mier warmodgenili filmebisTvis<br />

■ filmebis wardgena saerTaSoriso festivalebze da saerTaSoriso bazarze<br />

ufasod<br />

■ momzaddes yvelaze saintereso polonuri filmebi, romlebsac aCveneben<br />

poloneTSic da sazRvargareTac, moxdes filmebis popularizacia<br />

distributorebsa da satelevizio kompaniebis redaqtorebs Soris;<br />

■ krakovis filmebis bazris organizeba;<br />

■ kompleqsuri monacemTa bazis Seqmna saerTaSoriso treningebis, stipendiebis,<br />

konkursebis Sesaxeb da yvela momxmarebels gaegzavnos informacia amis Sesaxeb;<br />

■ dokumenturi, animaciuri da moklemetraJiani filmebis monografiuli<br />

Cvenebis organizeba<br />

■<br />

93


poloneTis <strong>kinematografiis</strong> instituti<br />

poloneTis <strong>kinematografiis</strong> instituti<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

daarsda <strong>kinematografiis</strong> Sesaxeb aqtis safuZvelze, romelic pasuxismgebelia<br />

kulturul <strong>politika</strong>ze da funqcionirebs rogorc uaxlesi evropuli<br />

<strong>kinematografiis</strong> instituti.is 2005 wels daarsda. institutis daarsebas win<br />

uZRoda poloneTis parlamentis mier miRebuli axali kanoni kino<strong>industriis</strong><br />

Sesaxeb. es instituti Tavisi funqciebiT hgavs evropaSi arsebul sxva uwyebebs,<br />

romlebic emsaxureba kinoindustrias. instituti Tavad ganagebs fondebs da<br />

grantebs, romelsac Tavisi iniciativiT iRebs. instituti angariSvaldebulia<br />

kulturisa da erovnuli memkvidreobis ministris winaSe. aq funqcionirebs<br />

sabWo, romelsac niSnavs ministri. sabWoSi 11 wevria. institutis Semosavlis<br />

wyaroebia: sabiujeto subsidiebi, Semosavali filmidan, roca instituti<br />

saavtoro uflebebis mflobelia da Semowirulobebi. garda amisa, “eisiTi”<br />

amtkicebs, rom instituti sargebels iRebs saxelmwifo da kerZo Semosavlidan<br />

1.5%-is odenobiT. aRniSnuli<br />

Semosavlis wyaroebia: kinoTeatrebis mflobelTa Semosavali filmebidan da<br />

reklamebidan, distributorebis Semosavali filmebis gayidvidan da<br />

gaqiravebidan, satelevizio mauwyeblebis Semosavali reklamebidan, cifruli<br />

platformis Semosavali programuli gadasaxadidan, sakabelo televiziis<br />

operatorebisgan Semosavali, sazogadoebrivi mauwyeblis wliuri<br />

Semosavlisgan. poloneTis <strong>kinematografiis</strong> instituts aqvs Semdegi kanoniT<br />

gaTvaliswinebuli valdebulebebi: SesaZleblobebis Seqmna polonuri filmebis<br />

warmoebisa da TanawarmoebisTvis; yvela Janris filmis stimulireba da<br />

mxardaWera, gansakuTrebiT ki xelovnebis Sesaxeb filmebisTvis; poloneli<br />

mayureblisTvis polonuri, evropuli da nemismieri ucxouri filmebis Cvenebis<br />

xelSewyoba; filmebis debiutebis da axalgazrda reJisorebis xelSewyoba,<br />

polonuri filmebis warmoebis xelSewyoba; filmebis proeqtebis, warmoebis,<br />

distribuciisa da popularizaciis dafinanseba, Tanamedrove polonuri<br />

kino<strong>industriis</strong> daxmareba, arqivebis saTanado movla, damoukidebeli<br />

kinoTeatrebis potencialis xelSewyoba, gansakuTrebiT ki mcire da saSualo<br />

kompaniebis daxmareba, romlebis kinoindustriaSi muSaoben.<br />

specifikuri intervenciebi<br />

94


am miznebis misaRwevad poloneTis <strong>kinematografiis</strong> institutis direqtori<br />

Semdeg programebs gvTavazobs, romlebic me-9 cxrilSia mocemuli:<br />

cxrili 9<br />

programa prioriteti gamoyofili Tanxa<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

sulL<br />

(milioni<br />

(milioni zloti)<br />

Pproeqtis ganviTareba ganviTareba 3.5<br />

zloti<br />

4.3 4.8<br />

Ggrantebi<br />

scenaristebisTvis<br />

Ffilmis warmoeba sareJisoro debiutebi 11.3 62 68.7<br />

mxatvruli filmis<br />

warmoeba<br />

dokumenturi filmis<br />

warmoeba<br />

animaciuri filmis<br />

warmoeba<br />

0.8<br />

40.2<br />

Ffilmis gavrceleba<br />

polonuri<br />

kino<strong>industriis</strong><br />

mxardaWera<br />

7.5 7.5 8.3<br />

polonuri filmis<br />

sazRvargareT<br />

popularizacia<br />

sazRvargareT<br />

popularizacia<br />

3.5<br />

4.0<br />

3.0<br />

www.bop.co.uk<br />

milioni zlotia mxatvruli filmebis SemTxvevaSi, 500 000 dokumenturi filmebis da<br />

animaciuri filmebis SemTxvevaSi, xolo 2 milioni iseTi dokumenturi filmebis<br />

SemTxvevavSi, romlebic kinoTeatrebisTvisaa gamiznuli. Aarsebobs Tanadafinansebis<br />

Semdegi kriteriumebi: damsaxureba xelovnebis sferoSi, kulturuli mniSvneloba,<br />

tradiciebze, evropis mravalferovnebaze da ekonomikur pirobebze orientireba.<br />

%<br />

3.5 3.5 3.9<br />

95


Sedegebi/gavlena<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

poloneTis saxelmwifo <strong>politika</strong>s kino<strong>industriis</strong> mimarT<br />

sxvadasxvanairi Sedegebi aqvs. qveyanaSi warmoebuli filmebis<br />

raodenoba, romlis monacemebs <strong>kinematografiis</strong> instituti<br />

uzrunvelyofs, me-10 cxrilSia mocemuli. rogorc Cans,mxatvruli<br />

filmebis raodenoba gaizarda 2004-2006 wlebSi, magram Semcirda<br />

dokumenturi da animaciuri filmebis warmoeba.<br />

cxrili 10: 2004-2006 wels poloneTSi warmoebuli filmebis raodenoba _________<br />

weli Mmxatvruli Ddokumenturi animaciuri filmi saganmanaTleblo sul<br />

filmi<br />

filmi<br />

filmi<br />

2004 19 (3)* 36 10 1 66<br />

2005 28 (4) 35 26 4 93<br />

2006 37 (2) 30 6 0 73<br />

wyaro: poloneTis <strong>kinematografiis</strong> instituti. frCxilebSi Casmuli cifrebi saerTaSoriso,<br />

erToblivad nawarmoeb filmebs aRniSnavs.<br />

evropis audiovisualuri observatoriis kvleva cxadhyofs, rom<br />

poloneTis kinoTeatrebSi daswreba mxolod odnav gaizarda bolo<br />

wlebSi (cxrili 11).<br />

cxrili 11: kinoTeatrebSi daswrebis maCveneblebi evropis qveynebSi (2004-2008 wlebSi)<br />

96


polonuri filmebis sabazro wili mniSvnelovnad ver gaizarda 2004-2008<br />

wlebSi (cxrili 12).<br />

cxrili 12: erovnuli filmebis sabazro wili evropis qveynebSi<br />

erovnuli filmebis sabazri wili evropis qveynebSi (2004-2008 wlebi)<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

97


TurqeTi<br />

TurqeTis ASesaxeb<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

TurqeTi demokratiuli saxelmwifoa, sadac Zalaufleba Semdegnairadaa<br />

gadanawilebuli: sakanonmdeblo xelisufleba- didi erovnuli asamblea,<br />

aRmasrulebeli xelisufleba-prezidenti da ministrTa sabWo, sasamarTlo<br />

xelisufleba- damoukidebeli sasamarTloebi da uzenaesi samarTlebrivi<br />

organoebi. TurqeTSi 75.8 milioni (gaeros 2008 wlis monacemebi) adamiani<br />

cxovrobs. Dedaqalaqia Ankara, magram yvelaze didi qalaqia stamboli.<br />

TurqeTis teritoria moicavs 779,452 kvadratul kilometrs.<br />

TurqeTis ZiriTadi saeqsporto produqciaa: tansacmeli, teqstili, xili,<br />

bostneuli, rkina, foladi, avtomobilebi, sawvavi da navTobproduqtebi.<br />

qveynis ZiriTadi enaa Turquli.<br />

1999 wels TurqeTi evrokavSirSi gawevrianebis kandidati gaxda da<br />

evrokavSiris moTxovnebis Tanaxmad is kvlav agrZelebs reformebis<br />

ganxorcielebas adamianis uflebebisa da ekonomikis sferoSi.<br />

sagadasaxado sistemis mimoxilva<br />

TurqeTSi sagadasaxado sistema sakmaod progresulia- rac ufro maRalia<br />

Semosavali, miT ufro maRalia saprocento ganakveTi. 2008 wlis<br />

individualuri sagadasaxado ganakveTebi 15-dan 35%-mde meryeobs.<br />

TurqeTSi korporaciebs 20%-iani gadasaxadi ekisrebaT. Kkapitalis<br />

gazrdiT miRebuli Semosavlis gadasaxadi korporaciaSi emateba mis<br />

regularul Semosavals. zogadad, kapitalis gazrdiT miRebuli<br />

Semosavali (individualuri piris Tu kompaniis) e,ateba regularul<br />

gadasaxads.<br />

standartuli sagadasaxado ganakveTiAindividualur pirze dakisrebuli<br />

saSemosavlo gadasaxadis identuria da 15-dan 35%-mde meryeobs.<br />

standartuli sagadasaxado ganakveTi korporaciisTvis 20%-ia. qonebis<br />

gasayidi fasze unda aisaxos is sxvaoba, rac yidvisa da gayidvis fasebs<br />

Sorisaa dafiqsirebuli. Kkapitalis gazrdis Semosavlis gadasaxadi<br />

mxolod uZravi qonebidan miRebul mogebasTan mimarTebaSi iangariSeba.<br />

damsaqmeblis socialuri dazRvevis wili xelfasis 19.5%-ia. Ddasaqmebuli<br />

adamianis SemTxvevaSi ki-xelfasis 14%. Ddamsaqmebeli damatebiT 2 %-s,<br />

xolo dasaqmebuli 1%-s ixdis umuSevrobis fondSi.<br />

begara unda daeqviTos qveynis droebiT macxovreblebs Semdegi<br />

gadasaxadebidan:<br />

■ Ddividendi - 15%.<br />

■ procenti - 10%.<br />

98


■ honorari - 20%.<br />

■ profesiuli momsaxureba - 20%<br />

Turquli kanonmdebloba Semdegi saxis Semosavlebs aTavisuflebs<br />

saSemosavlo gadasaxdisgan:<br />

■ mogeba kerZo sapensio fondidan .<br />

■ gayiduli aqciebis Semosavali kerZo pirebisTvis<br />

■ dividendis Semosavali, weliwadSi 19 800-mde, kerZo pirebisTvis.<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

kerZo piris mogeba fasiani qaRaldebis gayidvidan, Tu es fasiani<br />

qaRaldebi mis mflobelobaSi iyo minimum 1 wlis ganmavlobaSi<br />

kerZo piris mogeba moZravi qonebis gayidvidan, Tu es qoneba mis<br />

mflobelobaSi iyo 5 wlis an meti xnis ganmavlobaSi<br />

erTi kompaniis mier meore kompaniisTvis gadaxdili dividendi<br />

TurqeTi awesebs sagadasaxado SeRavaTebs Semdeg SemTxvevebSi:<br />

AsazRvargareT, ucxour valutaSi gaweuli araoficialuri xarji,<br />

sufTa Semosavlis 0.5%-mde<br />

Ggadauxdeli vali garkveul situaciebSi<br />

Semowiruloba garkveuli organizaciebisTvis, saSemosavlo gadasaxadis<br />

0.5%-mde<br />

Ddasaqmebuli adamianebis samedicino momsaxurebis xarjebi<br />

_____________<br />

Qqiris gadasaxadi.<br />

www.bop.co.uk<br />

xSir SemTxvevaSi dRg 18%-s udris. dRg ekisreba qonebas, momsaxurebas da<br />

imports. Eeqsports es gadasaxadi ar exeba.<br />

sagadasaxdo ganakveTi saCuqrebisTvis 10-dan 30%-mde meryeobs,<br />

memkvidreobaze-1-dan 10%-mde. Mmemkvidreobaze gadasaxadi 3 wlis<br />

ganmavlobaSi ifareba. Ygadaxda weliwadSi orjer xdeba.<br />

wliuri qonebis gadasaxadi 0.1-0.3%-ia da ekisreba miwas da Senobas. uZravi<br />

qonebis gayidvaze 1.5%-iani gadasaxadia. Ggadasaxads orive mxare ixdis,<br />

myidvelic da gamyidvelic.<br />

Sesavali<br />

rTulia informaciis moZieba TurqeTSi kulturisa da<br />

kino<strong>industriis</strong> Sesaxeb. erTi mxriv, inglisur enaze Zalian<br />

mcire informaciaa xelmisawvdomi, meore mxriv, kulturisa da<br />

turizmis saministros vebgverdze gamoqveynebuli monacemebi<br />

moicavs Turquli <strong>kinematografiis</strong> istoriis mimoxilvas.<br />

99


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

warmatebuli Turquli filmebis sia TiTqmis yvelganaa, magram<br />

konkretuli monacemebi saxekmwifos subsidiebis an sxva<br />

intervenciebis Sesaxeb ar aris xelmisawvdomi.<br />

am mizezis gamo, am angariSSi mxolod is informaciaa<br />

mocemuli, rac xelmisawvdomi aRmoCnda. es monacemebi<br />

inglisurenovani saitebidan, araoficialuri<br />

konsultaciebidan da presidanaa amoRebuli.<br />

Kkulturuli politikis mimoxilva<br />

Pparlamenti mniSvnelovan rols asrulebs kulturis,<br />

xelovnebis, kulturuli memkvidreobis sferoSi. Kkulturisa<br />

da turizmis saministro aris ZiriTadi samTavrobo uwyeba,<br />

romelic pasuxismgebelia kulturuli politikis<br />

formirebasa da ganxorcielebaze. lulturis mxardaWeris<br />

politikis miznebia:<br />

Eerovnuli kulturis dacva da ganviTareba<br />

kulturis struqturis gaZliereba da gafarToeba<br />

■ kulturuli RonisZiebebis Catareba<br />

aris mcdeloba imisa, rom TurqeTis kulturuli <strong>politika</strong><br />

evropul kulturul prioritetebs Seusabamon da<br />

gafarTovdes TanamSromloba sxva qveynebTan, maT Soris<br />

evrokavSiris wevrebTan da saerTaSoriso organizaciebTan,<br />

rogoricaa iunesko da evrosabWo. TurqeTi apirebs kulturis<br />

sferos xelmisawvdomobis gazrdas sazogadoebis nebismieri<br />

fenisTvis. am TvalsazrisiT, erTerTi prioritetia Sesabamisi<br />

statistikuri monacemTa bazis Seqmna, romelic evrokavSiris<br />

analogiuri iniciativis Sesaferisi iqneba.<br />

Kkino<strong>industriis</strong> <strong>politika</strong><br />

TurqeTis kulturisa da turizmis saministroSi aris<br />

generaluri direqtorati, romelic kinoindustriasa da<br />

saavtoro uflebebis dacvis sakiTxebze muSaobs. 1986 wlis 23<br />

ianvars miiRes axali kanoni <strong>kinematografiis</strong> Sesaxeb. am<br />

kanonis mizani iyo mxardaWeris uzrunvelyofa kinosa da<br />

musikis sferoSi moRvawe adamianebisTvis. 1987 wels daiwyo<br />

kino<strong>industriis</strong> reorganizacia. Kamave wels kulturisa da<br />

turizmis saministrom Camoayaliba TurqeTis<br />

kinematografistTa profesiuli kavSiri.<br />

Kkino<strong>industriis</strong>a da saavtoro uflebebis generaluri<br />

direqtorati 1989 wels daarsda. amave wels daarsda musikisa<br />

100


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

da kinoxelovnebis mxardaWeris fondi. es fondi<br />

<strong>kinematografiis</strong> seqtors afinansebda.<br />

araoficialuri interviu kodakis regionalur<br />

menejerTan, goxan ozdemirTan<br />

2002 wlidan mxatvruli filmebis bazari mniSvnelovand<br />

izrdeba. 2002 wels mwarmoebelma kompaniebma gaacnobieres is<br />

faqti, rom Tu isini maRali xarisxis filmebs Seqmnidnen<br />

Turqi mosaxleoba ufro didi siamovnebiT naxavda maTTvis<br />

damaxasiaTebel erovnul films, vidre ucxoeli mayurebeli.<br />

aseTma kompaniebma ufro meti mxat vruli filmis warmoeba<br />

daiwyes da seriozuli adgilic daimkvidres.<br />

adgilobrivi filmebis raodenobisa da xarisxis zrdasTan<br />

erTad, kinoTeatrebSi sul ufro aqtiurad Cndeboda<br />

Turquli produqcia. amasobaSi MmTavrobam miiRo kanoni,<br />

sadac garkveuli sagadasaxado SeRavaTebi iyo<br />

gaTvaliswinebuli filmebis damfinansebeli kompaniebisTvis.<br />

am kanonma iseTi kompaniebi moizida, rogorebic arian<br />

kokakola, Seli, Turqseli, a.S.<br />

didi konkurencia daiwyo telearxebs Soris satelevizio<br />

serialebTan dakavSirebiT. 1 wlis ganmavlobaSi serialebis<br />

raodeoba 10-dan 80-mde gaizarda. yovelive aman ki<br />

regularuli Semosavali moutana mwarmoebel kompaniebs. maT<br />

ukve ufro didi Tanxebis daxarjva SeeZloT mxatvruli<br />

filmebis warmoebaze.<br />

TurqeTSi daaxloebiT 1400 kinoeTeatria. Bbolo 3 wlis<br />

ganmavlobaSi 1000-mde kinoTeatri garemontda.<br />

Turquli kinoindustria etapobrivad viTardeboda da axla<br />

is kargad Camoyalibebuli industriaa. 2008 wels 230<br />

ucxouri mxatvruli filmi gamovida. adgilobrivi filmebis<br />

raodenoba 50 iyo, magram am filmebis Semosavalma<br />

kinoTeatrebis Semosavlis 60% Seadgina. es Zalian didi<br />

cifria da uprecedento SemTxvevaa.<br />

kinos asociacia kulturis saministros gadascems sias,<br />

sadac CamoTvlilia dasafinansebeli proeqtebi. saministro<br />

arCevs proeqts, romelsac daafinansebs. saministros mier<br />

weliwadSi gacemuli Tanxa 6 milion dolars Seadgens. Aam<br />

siaSi sxvadasxva segmentia gaerTianebuli. yvelaze didi<br />

mxardaWera gankuTvnilia gamocdili mwarmoebeli<br />

kompaniebisTvis. sxva segmentebic aris CamonaTvalSi: axali<br />

reJisoris, dokumenturi filmi, moklemetraJiani filmi.<br />

magram maTi dafinanseba gacilebiT naklebia.<br />

subsidia pirdapir ar gaicema. Aarsebobs specialuri<br />

kriteriumebi, romelTa dakmayofilebaa saWiro. magaliTad,<br />

101


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

Tu iwyeb warmoebas iReb X% daxmarebas, Tu warmoebis bolo<br />

fazaSi xar, iReb Y%, xolo Tu uSveb films iReb-Z%.<br />

dafinanseba nawilnawil modis. Mmas Semdeg, rac filmi<br />

gamova, mTeli Tanxa unda daubrundes mTavrobas 6 Tvis<br />

ganmavlobaSi, Tu filmi ver gaimarjvebs adgilobriv<br />

festivalSi an ver warsdgeba saerTaSoriso festivalze.<br />

.A i" ~T .<br />

bevri mwarmoebeli arc mimarTavs mTavrobas daxmarebisTvis.<br />

rogorc sxva qveynebSi, aseve TurqeTSic, daxmarebas<br />

ZiriTadad festivalze warsadgeni filmebi iReben. erTerTma<br />

Turqulma filmma 2008 wlis kanis festivalze saukeTeso<br />

reJisuris jildo miiRo. magram rac Seexeba Turq mayurebels,<br />

maTTvis cifrebi arafers niSnavs. Uufro da ufro met<br />

mxatvrul films iReben da amis Semdegi mizezebi arsebobs:<br />

■ satelevizio filmebs didi Semosavali moaqvs<br />

soliduri Semosavalia kinoTeatrebidan<br />

■ sponsor kompaniebs aqvT sagadasaxado SeRavaTebi<br />

mTavroba ZiriTadad festivalze warsadgen, arakomerciul<br />

filmebs afinansebs.<br />

zogadi kulturuli politikis TvalsazrisiT ASeiZleba<br />

iTqvas,mTavroba Semdegi mizezebis gamo exmareba kulturis<br />

sferos<br />

■ maT surT, rom Rirseulad warmoCindnen msoflioSi<br />

maT surT im potencialis mxardaWera, sadac SesaZlebelia<br />

xalxis dasaqmeba<br />

■ maT surT daumtkicon evrokavSirs, rom saTanadod afaseben<br />

xelovnebas ..<br />

amJamad mxatvruli filmebis ZiriTadi daniSnuleba garTobaa<br />

an romelime reJisoris ocnebis ganxorcieleba. 50-dan 40<br />

filmi komedia an romantiuli komediaa.<br />

specifikuri intervenciebi kinoindustriaSi<br />

TurqeTSi ramdenime organizaciaa, romelic <strong>kinematografiis</strong><br />

seqtorTanaa dakavSirebuli. zogierTi maTgani mWidro<br />

kavSirSia kulturis saministrosTan:<br />

TurqeTis <strong>kinematografiis</strong> sabWo aris organizacia,<br />

romelic exmareba filmebis warmoebas da wvlili Seaqvs<br />

TurqeTis <strong>kinematografiis</strong> ganviTarebis saqmeSi. is<br />

agreTve warmoadgens damakavSirebel qsels aSS-sa da<br />

TurqeTis kinoindustriebs Soris. sabWo Rirebul<br />

informacias sTavazobs filmebis mwarmoeblebs,<br />

romlebsac surT filmis gadaReba TurqeTSi, an misi<br />

distribucia aSS-Si. aSS-sTan urTierTobiT sabWo<br />

aZlierebs partniorobas or qveyanas Soris.<br />

102


<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

<strong>kinematografiis</strong> sabWos movaleobebia:<br />

Kkontaqtebis uzrunvelyofa da informaciis miwodeba<br />

adgilobrivi da ucxoeli mwarmoeblebisTvis;<br />

Ffilmebis mwarmoebelTa da zogadad, kino<strong>industriis</strong><br />

problemebis wardgena municipalur da saxelmwifo<br />

struqturebSi;<br />

www.bop.co.uk<br />

muSaobis koordinireba organizaciebis, kompaniebisa da<br />

kinoindustriaSi CarTuli adamianebisTvis, romlebic<br />

ucxoel mwarmoeblebs garkveul momsaxurebas uweven;<br />

Suamdgomloba konfliqtur situaciebSi.<br />

Ffilmebis mwarmoebelTa asociacia 2005 wlis agvistoSi<br />

ankaraSi dafuZnda. asociaciaSi 28 damfuZnebeli wevria,<br />

romelTa mizania filmebis mwarmoebelTa erTmaneTTan<br />

dakavSireba da qveynis kino<strong>industriis</strong> gaumjobeseba da<br />

misi sazRvargareT popularizacia. asociaciis saqmianobas<br />

kulturisa da turizmis saministro akontrolebs.<br />

rogorc saxelmwifo organizacia, filmebis mwarmoebelTa<br />

asociacia mxars uWers mwarmoebelTa uflebebis dacvas<br />

inteleqtualuri sakuTrebis dacvis (#5846) Sesabamisi<br />

kanonis Tanaxmad.<br />

■ kinosa da audiovizualuri kulturis fondi<br />

avtonomiuri, arakomerciuli organizaciaa, romelic 1991<br />

wels daarsda 275 wevris monawileobiT. Ees wevrebi<br />

moRvaweoben kino<strong>industriis</strong>, televiziis, saxviTi<br />

xelovnebis, literaturis, masmediis, biznesisa da<br />

politikis sferoebSi. Ffondis mizania mxari dauWiros<br />

kinoindustrias da audiovizualur xelovnebas<br />

SeimuSavos ra Sesabamisi koncefcia xelovnebis, rogorc<br />

kulturis umniSvnelovanesi aspeqtis Sesaxeb. misi<br />

amocanaa audio-vizualuri saSualebebis gamoyeneba<br />

kulturuli TviTmyofadobis gamdidrebisa da<br />

gamravalferovnebsi mizniT.<br />

sferoSi moRvaweoben sxva organizaciebic:<br />

■ SODER — kinomsaxiobTa asociacia<br />

■ SESAM — filmebis mwarmoebelTa, importiorTa, kinoTeatrebis<br />

mflobelTa profesiuli kavSiri<br />

■ FILM YON — reJisorTa kavSiri<br />

SINEKAM-DER — operatorTa, teqnikur muSakTa da<br />

studiis ostatTa asociacia<br />

filmebis mwarmoebelTa, importiorTa, kinoTeatrebis<br />

mflobelTa da video distributorTa profesiuli<br />

komiteti<br />

103


Sedegebi/ gavlena<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>kinematografiis</strong> industria: strategiuli mimoxilva<br />

“bi-ou-pi konsaltingi, 2009”<br />

www.bop.co.uk<br />

presis Tanaxmad, Turquli kinoindustria yovelwliurad 15<br />

milion dolars izidavs kerZo seqtoris investiciebis saxiT.<br />

Ggasul wels TurqeTSi 38 filmi gadaiRes da savaraudod,<br />

wlis bolomde 40 films gadaiReben. 40 filmis biujeti<br />

daaxloebiT 50 milioni dolaria. sponsorebi am Tanxidan<br />

daaxloebiT 10 milion dolars ixdian da 5 milioni<br />

dolaris Rirebulebsi teqnikur aRWurvilobasac<br />

uzrunvelyofen. yvela films hyavs sponsori. saSualod,<br />

filmis gadaReba TurqeTSi 1-2 milioni dolari Rirs.<br />

filmebis mwarmoebelTa profesiuli asociaciis<br />

xelmZRvaneli acxadebs, rom saWiroa reformebis gatareba,<br />

raTa Turqulma kinoindustriam kerZo seqtoris kidev ufro<br />

didi mxardaWera moipovos. misi TqmiT, saWiroa sagadasaxado<br />

reformebis Catarebac am sakiTxze. 47<br />

104

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!