La Fumado - Eventoj

piedoj de tabureto, kiu balanciĝis ĉiun fojon, kiam ili malaperis en la barelegan aperturon por
ĉerpi paketojn pli kaj pli profunde laŭ la samtempa plenigo de jutaj sakegoj malfermitaj
intergambe, kiujn ili poste liverportos al tabakvendistoj. Mia avo kapablis preni kvin paketojn
en ĉiu mano, kaj ilin nombris po dek. Mia avino nombris nur po kvin, krom kiam ŝi povis
kapti dekopvicon, premante ĝin je la du ekstremoj. Inter miaj geavoj okazis senĉesaj kvereloj
pri la nombro. Je la fino de la barelego, se la konto ne estis ĝusta, ili devis malplenigi la
sakojn kaj refari.
Mia tasko estis esplori la pakumtavolojn. El la maldikpaperaj rubandofaskoj, ne malofte
mi spikumis du aŭ tri cigaredojn, ja iomete ŝiritaj, duone malplenigitaj de la tabako, sed
ankoraŭ fumeblaj. Evidente ili ne sufiĉis por la konsumado de mia avo. Mi estis do ankaŭ la
komisiito por manmemfarado. Li gardis sian tabakon en skatolo, kiu estis ankaŭ maŝino por
rulumi. Tie velkiĝis tri rondpecoj de karoto por konservi humidecon. Mi dozis la tabakon, ĝin
kunpremis en la volvotolo, lekis paperfolion "Job", kiun mi metis supren ĝuste vertikale, mi
pene mallevis la fermoplaton, kaj la bone volvumita cigaredo eliris supren tra fendo. Endis ne
tro premi ĝin, kun regula diametro, sen tabakobarboj elirantaj el la ekstremaĵoj. Li ĉiam
postulis stokon de deko da ili.
Interetaĝo superis la tabak-deponejon. Tien oni grimpis per eskalo. Tie supre ebriigis
parfumo. Oni konservis tie tabakmaĉaĵon kaj pulvoran snuftabakon. Plaĉadis al mi la pipra kaj
moska odoro de snufaĵo. Oni ĉerpis ĝin el ligna kesto per ŝovelileto, antaŭ antikva vektopesilo
por ĝin pesi. Kiam oni levis la fermoplaton, aroma spica kaj mirinde odora elspiraĵo leviĝis el
la pulvora bruna maso. Mi ankoraŭ revidas la stanajn rebrilojn de la lignotenila ŝovelileto,
kiun oni tie lasis pikstaranta. Tien foje mi altiris kompanon. Ni ludis ternadon.
Mia avo militis kontraŭ Germanio dum 1914-18. Je la fino li estis serĝento. Li rakontis
al mi sian militon, la tranĉeojn, la ŝrapnelojn, la gasojn, sian mitralon. Li parolis varmege pri
siaj mirindaj marokaj soldatoj, kaj precipe pri tiu, kiu tiris lin vunditan, el obusotruo en alian
obusotruon, for de danĝero. Mi restis horojn aŭskultanta liajn longajn rakontojn,
interrompitajn de anheloj kaj tusadoj. Astmo. Li ofte interrompiĝis. Li bluiĝis dum senfinaj
tusadoj. Nokte li tusadis dum longaj horoj. Tio finiĝis per abundaj verdetaj ekspektoroj, kiujn
li sukcesis malglui el la lipoj per la rando de sia sputujo. Li kuraciĝis per restadoj en
termofonto de "Mont Dore". En februaro 1940, li malvarmumis, pli kaj pli senspiriĝis, pli kaj
pli bluiĝis, kaj fine mortis. Ĉio ĉi ĉar li estis gasita en 1917.
Dum pasko mi feriis ĉe mia onklino apud Brioude. Kun mia kuzo René, mi akompanis
lian amikon "Pimpino" por paŝti liajn bovinojn. Iam, posttagmeze, Pimpino kunportis
cigaredojn. Ni fumis, sidante sur herbo inter talpejoj. Poste René kaj mi frotis niajn dentojn
per citrono, por trompi la flaron de la onklino. En la vespero li febriĝis kaj deliris. "Kroĉu
mian kapon tien supre!", li vokis montrante krucifikson ĉe la muro. La kuracisto timis
meningiton. Mi ne kuraĝis perfidi kaj malkaŝi, ke ni fumis. Mi min sentis kulpega pro mia
silento. Mi angoretis dum la tuta nokto. Je tagiĝo, mi aŭskultis René trapikanta la ardaĵon kaj
reflamiganta la fajron en la forno de la kuirejo. Li estis fruleviĝinta kiel kutime, kaj tute
normala, kvazaŭ nenio okazis. Mi konsideris min kiel la beneficulo de iu dia pardono.
Kiam 14-jara mi estis en la tria klaso, fine de la lernojaro, la instruisto pri la franca
lingvo kondukis la tutan klason pikniki ĉe la lago Aydat. Li donis al ni belegan kurson kun
praktikaj ekzercoj pri la du manieroj manturni cigaredojn. Antaŭe, per dikfingroj, sed tio
postulis manlertegecon, ĉar oni fabrikis ilin ofte ventraj kaj krispigitaj. Returne estis pli facile.
Oni premis tabakon per la du montrofingroj horizontalaj, sed necesis leki gumitan papereton
per la subo de la lango. Ni faris konkursojn. Sed mi vere komencis mian fumantokarieron nur
dum la dua klaso, kiam mi estis 15-jara. Mi tiam fumis francajn brunajn senfiltrajn cigaredojn
"Gauloises bleues", dank' al profitoj de malgranda ŝakrado. Dum la milito, en 1943, tabako
6