La Fumado - Eventoj

tubojn ĉe la fumokuvo. Mia amiko diris al mi: "Certe la ratoj rapide iĝas dependaj, ĉar ĉiun
lundon matene, pro tio ke dum semajnofino oni ilin ne fumigis, ili sentas mankon kaj mem
rapidegas en la tubojn".
Gravis tion konfirmi. Mi konstruis ian "ratodromon", vitroplastan cilindron el kiu stele
eliris ses ratotuboj. Mi kunadaptis unu el tiuj tuboj kun la fumokuvo. Ratoj estis enfumigitaj
dum tri monatoj. Kutime, fronte al truo, obeante sian instinkton, rato eniras. Sed tiuj ratoj
esploris ĉiujn truojn, krom la fumigitan. Plie, kiam oni ilin perforte puŝis en tiun truon, ili
retroe baraktis por eliri. La respondo estas evidenta: la enfumigitaj ratoj ne dependiĝis. Ili
rapidegis en la tubon ĉar la propraĵo de ratoj estas eniri en truojn.
Verdire, enfumigo ne dependigas ankaŭ homojn. Infanoj farantaj siajn taskojn en
fumaĉobrumo sur tablo de la trinkejo de siaj gepatroj ne fumados pli ofte ol aliaj. Por
dependiĝi, necesas aktiva ago, deziro provi cigaredon kaj persisti malgraŭ malagrablaj sentoj.
Kun bestoj, estas pli facile uzi nikotinon ol tabakon, des pli ke ĝi estas akvomiksebla, do
injektebla. Iuj esploristoj atingis, ke ratoj kaj eĉ musoj injektas al si nikotinon. Sed estas multe
pli malfacile ol uzi morfinon aŭ kokainon. Foje oni uzas artifikojn, kiel komence dependigi
ratojn de kokaino. Post kiam ili lernis premi la stangon por enhavi kokainon, oni ĝin
anstataŭigas per nikotino. Dum jaroj mi klopodis, ke ratoj mem injektu al si nikotinon, eĉ per
tiaj artifikoj, sen unu sukceso. Ĉu la origino de la ratoj, aŭ teknikaj detaloj kaŭzis al mi tiom
da fiaskoj? Tamen per la sama tekniko, miaj ratoj injektas kokainon al si pli ol 300 fojojn
tage. Tio estas la misteroj de la eksperimentaĵo, kaj ĉiam okazas la sama problemo. Necesas
reprodukti eksperimentan rezulton de aliaj esploristoj por ĝin taksi vera. Plie, la interpretado
de pozitivaj rezultoj devas esti nerefutebla. Ekzemple, artikolo raportis, ke ratoj mem injektas
nikotinon al si. Sed la detaloj de la protokolo ebligas dubon. La ratoj estas en stato de fasto de
la hieraŭo. Oni ilin kutimigas premi stangon por ricevi dolĉan trinkaĵon el fontano. Poste, la
premo de la stango kaŭzas injekton de nikotino, fine ili sukcesas sin mem injekti. Mi neniam
sukcesis reprodukti tiajn eksperimentojn. La kialoj de miaj fiaskoj estas multaj, sen nepre dubi
pri la honesteco de la esploristoj. Sed la interpretado ne estas facila, ĉar nikotino pligrandigas
glukemion. Ĉu tiuj rezultoj pruvas, ke la ratoj dependiĝas de la senpera ago de nikotino sur la
cerbon, aŭ ke tiuj malsataj bestoj lernis, ke nikotino donas la saman kontenton kiel la dolĉa
trinkaĵo?
Mia estinta studentino C. Cohen faris en la jaro 2005 interesegan eksperimenton. Ŝi
trejnis fastigitajn ratojn premi stangon por ricevi biskviton. Poste tiu premo sur la sama
"aktiva" stango injektigis nikotinon, kaj samtempe eklumigis lampeton kaj estigis sonon.
Premo sur alia stango en la kaĝo injektigis nur salan akvon. La ratoj premadis la nikotinan
stangon. Sed kiam ŝi forigas nur la nikotinon el la solvaĵo, la ratoj persistas premi dum pli ol
du monatoj, nur por la sonolumospektaklo. Kiam ŝi forigas la spektaklon, la estingo okazas
post kelkaj tagoj. Evidente, la ratoj ne premis ĉefe por ricevi nikotinon. Tiu eksperimento
elmonstras la gravecon de la ĉirkaŭaj stimuladoj por subteni dependecon.
Alia ilo por esplori, ĉu besto ŝatas substancon, estas studi la lokopreferon. La ideo estas
simpla. Du kaĝoj komunikiĝas per klapkoridoro. Iliaj dekoracioj estas nesimilaj, por ke la
ratoj ilin ne konfuzu. Ekzemple, la grundo de la unua estas glata, la vandoj surhavas nigrajn
punktojn sur blanka fono. La grundo de la dua estas malglata, la vandoj surhavas striojn. Oni
metas raton en unu el la kaĝoj, kie ĝi ricevas nur akvon, iomete salan (po 9g litre) por
sendolorigi la injekton. Morgaŭe, oni ĝin metas en la alian kaĝon, kie oni injektas la
esplorotan substancon en sala akvo. Tion oni refaras dum pluraj tagoj. Oni ĉiam injektas la
saman likvon en la sama kaĝo. Poste, oni metas la raton en la klapkoridoron, de kie ĝi povas
libere eniri kaj eliri ĉiun kaĝon. Oni mezuras la daŭrojn, dum kiu ĝi restas en ĉiu kaĝo. Se la
daŭroj estas egalaj, oni supozas ke la substanco estas neŭtrala, nek altiriva nek forpuŝiva. Se
50